شهر مقدس مشهد ، مرکز استان خراسان رضوی با ۲۰۴ کیلومتر مربع مساحت درست در شمال شرق ایران و در طول جغرافیایی ۵۹ درجه و ۱۵ دقیقه تا ۶۰ درجه و ۳۶ دقیقه و عرض جغرافیایی ۳۵ درجه و ۴۳ دقیقه تا ۳۷ درجه و ۸ دقیقه و در حوضه آبریز کشف رود ، بین رشته کوه های بینالود و هزار مسجد قرار گرفته است و نیز ارتفاع شهر از سطح دریا ۹۸۵ متر و فاصله آن از تهران ۹۶۶ کیلومتر می باشد و همچنین شهر مشهد ، در سده اخیر از رشد جمعیت بسیار بالایی برخوردار شده و در نخستین سرشماری رسمی ایران که در سال ۱۳۳۵ انجام گرفته شد ؛ این شهر با ۲۴۱.۹۸۹ نفر جمعیت بعد از شهرهای تهران ، تبریز و اصفهان جزو چهارمین شهر پرجمعیت ایران محسوب شده و در ادامه در سرشماری بعدی و در سال ۱۳۴۵ ، این شهر پس از تهران و اصفهان جایگاه سوم را در بین شهرهای ایران به خود اختصاص داد و در سرشماری سال ۱۳۵۵ شهر مشهد بعد از تهران ، دومین شهر پرجمعیت ایران بود و تا آخرین سرشماری در سال ۱۳۸۵ ، همین جایگاه را حفظ کرد و اینکه براساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۸۵ خورشیدی جمعیت شهر مشهد در این سال بالغ بر ۲.۴۱۰.۸۰۰ نفر بوده است .
در متون تاریخی از مشهد با نامهای پیشین آن سرزمین که بعدها، شهر مشهد در آن جای گرفت، یعنی توس، نوغان (نوقان) و سناباد یاد شده است. در بیش از یکهزار سال پیش، در حدودالعالم آمده است: “به نوقان مرقد مبارک علی بن موسیالرضاست و آنجا مردمان به زیارت شوند و هم آنجا گور هارونالرشیدست”. نوقان خود شهری بوده است و از توابع توس که از مهمترین شهرهای خراسان و کهنترین آنهاست و قبر امام علی بن موسی بن جعفرالصادق(ع) و قبر هارونالرشید، خلیفه عباسی، در خارج آن واقع شده است. که منظور از «خارج آن» اشاره به روستای سناباد است. در عجایب المخلوقات طوسی، در البلدان یعقوبی و در صورهالارض ابن حوقل به طوس و نوغان و دهکده سناباد و نیز به مرقد امام هشتم شیعیان در کنار قبر هارونالرشید خلیفه عباسی اشاراتی به چشم میخورد. شیعیان بر این باورند که امام هشتم توسط مأمون، خلیفه عباسی، مسموم و به شهادت رسید و لذا پس از دفن پیکر آن حضرت در سناباد در ۲۰۲هـ.ق، این محل کمکم به مشهد (شهادتگاه) شهرت یافت و بتدریج و بویژه به هنگام سلطنت شاهان صفوی، با احداث بناها و توسعه بارگاه و مقابر اطراف مشهد به عنوان شهری بزرگ و نو، پا به عرصه حیات تاریخی خود گذارد.بارتولد میگوید که در قرن دهم میلادی ۴ق کلمه «المشهد» در کتاب مقدسی دیده میشود و حمدالله مستوفی هم از نخستین کسانی است که در نزههالقلوب که در ۷۴۰ق تألیف شده کلمه «مشهد» را به کار برده است: از مزار عظما قبر امام معصوم علی بن موسیالرضا بن جعفر(ع) در دیه سناباد به چهار فرسنگی طوس است و قبر هارونالرشید، خلیفه عباسی، در مشهد مقدس آن حضرت است و مشهد طوس از مشاهیر مزارات متبرکه است و آن موضع اکنون شهرچه شده. در زمان حکمرانی تیمور لنگ، با توجه به مطالبی که کلاویخو، فرستاده پادشاه اسپانیا در سفرنامه خود به سمرقند، نگاشته، توس همچنان شهر بزرگی در منطقه بوده است: «… از مشهد به شهری بزرگ رسیدیم به نام بوئلو (که همان طوس باشد). این شهر نیز در استان خراسان واقع است. شهری است بسیار خرم و مفرح و جمعیت آن از همه آبادیهایی که از سلطانیه تا اینجا بر سر راه ما بودند، بیشتر بود. کلاویخو از مشهد و به گفته خود او «شهر عمده زیارتی و گروه بیشمار زائران آن» یاد کرده است و نکته جالب اینکه در آن زمان مسیحیان نیز میتوانستند بدون محدودیت به زیارت امام رضا بروند: «چون به این شهر رسیدیم، ما را برای زیارت این مکان مقدس و آرامگاه بردند. سپس چون در ایران راه میپیمودیم و بر سر زبانها افتاده بود که ما به زیارت مشهد مشرف شده و آن مکان مقدس را دیدهایم، مردم همه میآمدند لبه قبای ما را بوسه میزدند. به این بهانه که ما از گروهی هستیم که فیض زیارت ومرقد و بارگاه قدیس بزرگ خراسان را درک کردهایم». با گسترش و توسعه روزافزون شهر مشهد، امروزه دیگر اثری از شهر نوغان و قریه سناباد و بسیاری از روستاهایی که نام آنها در کنار مشهد امام رضا(ع) و در منابع و نقشههای تاریخی آمده است، وجود ندارد، اما نام و موجودیت توس، هم به دلیل دوری از محدوده توسعه شهر مشهد و هم بواسطه وجود آرامگاه شاعر بلند آوازه ایران، حکیم ابواالقاسم فردوسی، البته در حدود روستایی از توابع بخش مرکزی شهرستان مشهد، همچنیان پا برجاست. شهر مشهد هم در عصر صفویان و هم در دورههای بعد از آن همواره یکی از مراکز مهم شهری در شمال شرق کشور و در خطه خراسان بوده است. در زمان نادرشاه افشار به پایتختی رسید و پس از پایتختی نیز اعتبار خود را همچنان حفظ کرد. در عصر قاجار تاکنون در تمام طرحهای تقسیمات کشوری، شهر مشهد، مرکز ایالت خراسان بوده است. توجه مردم ایران به امامان شیعه و تلاش بر عمران و آبادی محل دفن آنان از جمله بارگاه حضرت امام رضا(ع)، همچنین محیط مساعد طبیعی و موقعیت ویژه جغرافیایی، در مجموع شهر مشهد را در دهههای اخیر به صورت دومین شهر ایران در آورده و پس از مکه معظمه، به عنوان دومین شهر زیارتی جهان اسلام مطرح ساخته است»؛ در دهههای اخیر تأسیس کارخانجات، مراکز آموزشی متعدد از جمله تأسیس دانشگاههای مختلف، مراکز فرهنگی، کتابخانهها، مؤسسات پژوهشی و نیز مراکز تفریحی، گردشگری و خدماتی و زیارتی که توسعه آستان قدس رضوی و گسترش حریم بارگاه امام رضا(ع) در صدر آنها قرار دارد، شهر مشهد را با توجه به موقعیت ارتباطی آن با داخل و خارج از کشور، به بزرگترین کانون شهرنشینی و مدنیت در منطقه و حتی در کشورهای آسیای مرکزی، بدل ساخته است. مجموعه آستان قدس رضوی، شامل صحنها، رواقها، موزه، کتابخانه و مسجد گوهرشاد از با ارزشترین نمونههای هنر معماری اسلامی است که همراه با برخی آثار تاریخی و طبیعی دیگر در اطراف شهر، موجب جلب سالانه گردشگران بسیاری به این شهر شده است، به گونهای که فقط در ۱۳۷۹، حدود ۱۵ میلیون زائر ایرانی و حدود ۱۸۰ هزار زائر و گردشگر خارجی موفق به دیدار از مشهد و زیارت مرقد مطهر امام رضا(ع) شدهاند.
زعفران
زعفران این طلای سرخ بهعنوان یکی از گرانبهاترین سوغاتیهای مشهد شناخته میشود. ایرانیان ضمن صدور زعفران به بسیاری از نقاط جهان باستان، خواص آن را به یونانیها، رومیها، چینیها و اقوام سامی از جمله عربها معرفی کردند و شیوه زراعت آن را در سدههای اول تا چهارم هجری به امتهای اسلامی اطراف مدیترانه آموختند.
زعفران از قدیم بهعنوان یکی از کالاهای مهم صادراتی و کشاورزی ایران بوده است و امروز هم زعفران ایران به بسیاری از کشورهای دنیا صادر میشود. در کشور ایران، خراسان بیشترین سهم را در تولید زعفران دارد، این محصول در بخشهای مرکز و جنوب استان خراسان کشت میشود. مشهد یکی از مهمترین شهرهای ایران در عرضه زعفران است و زعفران نیمی از کشور از مشهد تامین میشود.
زعفران در واقع گلی است با گلبرگهای ارغوانی و کلالهای قرمزرنگ که در واقع کلاله خشکشده مورداستفاده قرار میگیرد. زعفران نهتنها در صنایع غذایی بلکه در رنگسازی، نساجی و صنایع چرم هم کاربرد دارد. این محصول مهم دارای خواص دارویی بسیاری زیاد از جمله ضد سرطان بودن، جوانسازی پوست، شادابی تقویت حافظه و بسیاری از خواص دیگر، است.
زعفران مرغوب دارای رنگ قرمز تیره است و در صورت قرار گرفتن در آب، دیر رنگ است. اشکال عرضه این محصول بهصورت درشت (پوشال)، ریز (سرگل)، دسته (دارای ریشه) است.
اسپانیا حتی یک تن تولید زعفران ندارد ولی در حدود ۱۰۰ تن در سال ۱۳۹۳ زعفران صادر کرده است. امارات حتی یک مزرعه زعفران ندارد ولی جز کشورهای عمده صادرکننده زعفران جهان است. افغانستان در سال ۱۳۷۰ حتی یک کیلو تولید زعفران نداشت، ولی اکنون سخن از تولید ۱۴ تن تولید میزند!
زرشک
زرشک در شهرهای قاین، از جمله روستای کلاته بالا و دیگر روستاها کشت و زراعت میشود و فاصله آن تا مرکز استان خراسان حدود ۱۰۰ الی ۱۱۰ کیلومتر است. استان خراسان مقام اول کشوری را در تولید این محصول دارد و پس ازآن مازندران با تولید زرشکهای زیبا بهویژه در تنکابن مقام دوم را دارد.
در اکثر مغازههای فروش خوراکی در مشهد، زرشک پیدا میشود و بسیاری از زائران زعفران و زرشک را باهم خریداری میکنند. زرشک در دو نوع رایج اناری و پفکی (مجلسی) وجود دارد. زرشک خواص درمانی زیادی دارد و در کنار خواص درمانی یکی از اقلام پرمصرف ما ایرانیها بهخصوص در مهمانیها است.
خشکبار
یکی از محبوبترین سوغاتیهای مشهد خشکبار است. از کنار مغازههای فروش سوغاتی در بازارهای مشهد که بگذرید، ظرف پر از خشکبار وجود دارد که شمارا وسوسه میکند به داخل مغازه بروید و کمی خشکبار خریداری کنید، حتی اگر قصد خرید سوغاتی نداشته باشید، مقداری خشکبار برای مصرف شخصی خریداری خواهید کرد! آلوچه، میوه خشک، نخود، کشمش، گردو و پسته از جمله خشکبارهای محبوب مشهد است که بسیاری از زائران از سایر اقلام لیست خشکبار فاکتور میگیرند و فقط نخود و کشمش خریداری میکنند و برای سوغات به شهر خود میبرند.
برگههای خشکشده زردآلو و هلو هم از محبوبترین خشکبارهای مشهد است که دل بسیاری از ما را میبرد!
ادویه هفتقلم
یکی از محبوبترین سوغاتیهای مشهد که برای خانمهای خانهدار بسیار جذاب است، ادویه هفتم قلم است. این ادویه محبوب با ظاهری عجیب بیشتر در آبگوشت، خورشت و دیگر غذاهای ایرانی مصرف میشود. ادویه هفتقلم مخلوطی است از دارچین، سماق، گلپر، زنجبیل، فلفل سیاه، فلفل قرمز و زردچوبه. این ادویه بهشکل زیبا و عجیبی عرضه میشود، این ادویهها بارنگهای مختلف در کنار هم بهصورت تفکیکشده قرار دارند و به همین صورت دربسته بندیهای کارخانهای هم عرضه میشوند.
نبات و نقل
نبات خوراکی است که همه ما ایرانیها با آن آشنا هستیم و به یکی از خوراکیهای محبوب ما تبدیلشده است و برای شیرین کردن چای و دمنوشها از آن استفاده میشود. نبات کریستالهای زیبایی است که از تبلور آب و شکر به دست میآید. نبات هم بهصورت شاخهای برای تزئین سفره عقد و هم بهصورت چوبی برای مصرف خوراکی به فروش میرسد.
امروز در سطح بازارهای مشهد گونههای متفاوتی از نبات با ظاهرهای متفاوتی عرضه میشود. نبات زعفرانی، دارچینی، زیره، لیمویی، گل محمدی، نعنایی و آویشن انواع مختلف نبات چوبی است که در بازارهای مشهد به فروش میرسد.
نقل فراورده دیگری از شکر است که مصرف آن در کنار چایی رایج است. امروزه نقل در طعمهای گردویی، کاکائوی، نارگیلی، هل، گلاب و زعفران عرضه میشود.
مهر و سجاده
مهر و سجاده بدون شک از بهترین سوغاتیهای شهرهای زیارتی است. انواع مختلف مهر و سجاده در بازارهای مشهد به فروش میرسد که بسیاری از سجادهها از جنس ترمه و مخمل کاشان است. مهر در مشهد دربسته بندیها و اندازههای مختلفی عرضه میشود.
انگشتر و زینتآلات عقیق و فیروزه
فیروزهتراشی و عقیقتراشی در خراسان رضوی اهمیت و جایگاه ویژهای دارد و زینتآلات ساختهشده با نگین این سنگها از محبوبترین سوغاتیهای مشهد است. نیشابور بهعنوان شهر فیروزه شناختهشده است و بسیاری از فیروزههای مشهد از نیشابور تامین میشود. مشهد بهدلیل نزدیکی به نیشابور از گذشته محل تراش و عرضه فیروزه بوده است.
عطر
یکی دیگر از سوغاتیهای مشهد، عطر است. زمانی که وارد بازارهای مشهد میشوید، بدون شک با مغازههایی با ویترینهای رنگارنگ با تنوع زیاد عطرها مواجه میشوید. عطر مشهد یکی از محبوبترین عطرهای این شهر است که معمولا در کنار جانمازها عرضه میشود. عطرهای شهر مشهد با رایحههای گوناگون از جمله سنجد، کبری، گل مریم، گل نرگس، بهار نارنج، زعفران، گل یخ و یاس سفید به فروش میرسند.
صنایعدستی
پوستیندوزی
پوستیندوزی و نقش اندازی روی آن در مشهد از اهمیت و جایگاه ویژهای برخوردار است. بنا بر شواهد فن پرورش و نمک زدن، تراش و خورش دادن و آماده کردن پوست برای جلیقه، پوستین و زیرانداز، دارای سابقه هزارساله یا بیشتر است. پیشازاین بسیاری از پوستیندوزها در محله نوغان در مشهد زندگی میکردند و اصلیت آنها هم کابلی بود و به مشهد مهاجرت کرده بودند. شیوه کار آنان بهاینترتیب آغاز میشد، ابتدا پوست تازه گوسفندان پرپشم را به دباغخانه میبرند، پشت پوستها را با نمک و آرد جو آش میدادند، کارد میکشیدند، رنگ میزند و در آفتابپهن میکند تا بهصورت چرم نرم و زردرنگی درآیند، آنگاه آن را اصلاحکرده و مثل خیاطها برای تهیه انواع پوستین آن را برش میدادند و با سوزن به هم میدوختند.
برای تزئین پوستین، از هنر سوزندوزی و رنگآمیزی استفاده میکردند، امروز پوستیندوزی از هنرهای مردم شاندیز محسوب میشود.
قالیبافی
بهدلیل وجود پربرکت امام رضا (ع) در شهر مشهد، بسیاری از قالیبافها از مناطق مختلف به این شهر آمدهاند. امروزه بسیاری از موزههای دنیا، قالیهای مشهد بافتهشده از عصر صفوی را در گنجینه خوددارند. موزه فرش آستان مقدس رضوی یکی از زیباترین موزههای این شهر است که ارزش دیدن دارد.
گلیمبافی
پیشینه این هنر به دوران تاریخی و قبل از اسلام میرسد اما در طول دوران اسلامی ذوق و سلیقه کویرنشینان، روستاییان و بومیان موجب بروز خلاقیتهای هنری و شکوفایی آن با الهام از طبیعت پیرامون بود که امروزه زنان روستایی اوقاتی از زندگی روزمره خود را به بافت گلیم اختصاص میدهند. گلیمها دارای نقوش متنوع حیوانی و طراحهای هنری است که از انواع آن میتوان به گلیم سوماک و گلیم سوزنی اشاره کرد.
هر کاره تراشی
دیگها و ظروف سنگی که در اصطلاح عامه مردم مشهد «هر کاره» نامیده میشود که از سالهای پیش از مهمترین سوغات مخصوص مشهد به شمار میآید. از ویژگیهای این سنگ که نوعی سرپانتین است و نرم و مقاوم بودن آن در برابر آتش است گه بهدلیل طبخ ملایم، غذا را لذیذ میکند. توس و بازارچههای کوه سنگی محلی مناسب برای خرید دیگهای هر کاره مرغوب است.
سماورسازی
سماور واژه روسی به معنی خودجوش است. این وسیله در عصر صفوی وارد قهوهخانههای ایران شد و در آغاز از سماور برای تهیه قهوه استفاده میکردند ولی بعدها برای تهیه چای بهکاربرده شد.
برای اولین بار سماور در دوره سلطنت شاهرخ نوه نادرشاه افشار از روسیه وارد ایران شد و تا دوره قاجار نیز وارداتی بود. امروزه صنعت سماورسازی به یکی از مهمترین مصنوعات دستی مشهد شناختهشده است. گاها دیده میشود که سماورها با نقش و نگارها آراستهشده است و با ورشو آبکاری میشود.
آینهکاری
آینه برای نخستین بار در تزئین بنای دیوانخانه شاهتهماسب صفوی در قزوین به کار گرفتهشده و یکی از آرایههای معماری دوره اسلامی به شمار میرود. آینهکاری از جمله هنرهایی است که بهدلیل مذهبی بودن شهر مشهد و وجود اماکن متبرکه در این منطقه رواج دارد.
ارغوان بافی
از به هم تنیده شدن تاروپود ترکههای نازک حاصل از درختچههای ارغوان هنری سنتی و بومی ایجاد میشود که به ارغوان بافی معروف است. این هنر دستی با ترکههای ارغوان، گاهی طبیعی و خودرو از درههای منطقه مایان طرقبه انجام میشود. برداشت ترکههای ارغوان معمولاً در اواسط بهار آغاز و تا اواخر پاییز ادامه دارد. پس از جمعآوری ترکهها آنها را در محیطی خیس و نمدار میخوابانند و آماده کار میکنند و با بافتن ترکههای ارغوان به هم، سبدها و اقلام تزئینی تولید میکنند.
تولیدات نمدی
نمد از پشم گوسفند تنیده شده به دست میآید. نمدهای زیبا و مرغوب در شاندیز پیدا میشود.
تابلوهای نفیس نقره
یکی از سوغاتیها و صنایع دستی نفیس و زیبای مشهد، که مردم به جهت تبرک به دوستان خود هدیه میدهند، تابلوهای نفیس نقره است که در اندازههای مختلف ساخته و عرضه میشود.
چرا و چگونه مشهد شهر یادگیرنده شد؟
پشتوانههای مشهد برای عضویت در شبکه GNLC
دانشگاه بزرگ فردوسی، دانشگاه آزاد اسلامی مشهد، دانشگاه پیام نور و حدود ۶۰ مرکز آموزش عالی دیگر، کتابخانه مرکزی و کتابخانه آستان قدس رضوی، بیشتر از ۱۸۳۰ مدرسه ابتدایی، متوسطه، استثنایی دولتی و غیرانتفاعی، بیشتر از ۱۶ هزار و ۷۵۰ کلاس درس، بیش از ۴۴۵ هزار دانشآموز، ۲۲ هزار کارمند شاغل در آموزش و پرورش، وجود فرهنگسراها و مراکز آموزشی و فرهنگی-هنری متعدد دولتی و خصوصی، همه و همه باعث شدهاند مشهد به عنوان قطب آموزش در شرق کشور شناخته شود. حتی از کشورهای همسایه و سایر نقاط کشور برای تحصیل به این شهر مهاجرت میکنند. پس دریافت گواهینامه شهر یادگیرنده برای مشهد، اتفاقی متناسب با بسترها و امکانات و ظرفیتهای این کلانشهر بزرگ خاورمیانه تلقی میشود.
فرایند پیوستن مشهد به GNLC
مشهد از اسفندماه ۱۳۹۷، وارد پروسه اعلام آمادگی برای عضویت در شبکه GNLC شد. این کار، مستلزم ارائه یک درخواستنامه به سازمان جهانی یونسکو بود. لذا درخواستنامه در همان زمان، تنظیم و به کمیسیون ملی یونسکو-ایران ارسال شد. این درخواستنامه مشتمل بر توضیحاتی، مُبَیِّنِ شرایط، ویژگیها و پتانسیلهای شهر مشهد در قالب متن و تصویر بود. در ۳۱ فروردین ۱۳۹۸، فرایند در کشور توسط کمیسیون ملی یونسکو-ایران پایان یافت و به سازمان جهانی یونسکو در پاریس ارسال شد. در نهایت در تاریخ ۷ تیر ۱۳۹۸، موافقت سازمان جهانی یونسکو با عضویت مشهد در GNLC به شهردار مشهد ابلاغ شد. در روز ۲۰ مرداد همین سال، وزیر علوم به عنوان رئیس هیئت امنای کمیسیون ملی یونسکو-ایران، گواهی شهر یادگیرنده را به نماینده شهردار مشهد تحویل داد. در تاریخ ۲۸ شهریور ۱۳۹۸ نیز از پلاک مشهد، شهر یادگیرنده در میدان شهدای مشهد رونمایی شد. هم اکنون مشهد تا تیرماه ۱۴۰۰، عضو شبکه جهانی شهرهای یادگیرنده است.
چشم انداز مشهد شهر یادگیرنده
برنامه مشهد برای عضویت در GNLC
مشهد پیشنهاد ویژه «وقف سواد» را در حوزه شهر یادگیرنده به سازمان جهانی یونسکو ارائه داده است. مشهد در درخواستنامه خود برای عضویت در این شبکه، علاوه بر معرفی ظرفیتهای علمی و آموزشی خودش، وعده آموزش سواد کارآفرینی، فرهنگ شهروندی و مهارتهای زندگی را هم داده است. شهرداری مشهد اعلام کرده که روی سواد مالی و سواد رسانهای شهروندان مشهد کار میکنیم. حتی فراتر از این، مشهد اعلام کرده که قصد دارد در دوره دو ساله عضویت خود در شبکه GNLC، بیسوادی را در شهر، ریشهکن کند. اتفاق بسیار بزرگ و دشواری که میتواند دستاورد خیلی مهمی برای دومین کلانشهر ایران با انبوهی از جمعیت حاشیهنشین شهری باشد.
بر اساس آمار نهضت سوادآموزی خراسان رضوی در دیماه ۱۳۹۷، تعداد ۲۹ هزار و ۱۰ نفر شهروند مشهدی، مهارت خواندن و نوشتن را بلد نیستند. بعد از الحاق مشهد به شبکه GNLC، شهرداری مشهد قصد دارد با همکاری اداره کل آموزش و پرورش خراسان رضوی و سازمان نهضت سوادآموزی، پروژه بزرگ وقف سواد رو کلید بزند. در این طرح، قرار است شهرداری مشهد ۳۰ میلیارد ریال به عنوان پاداش به سوادآموزان و مربیان سواد پرداخت کند؛ از طرف دیگر هم آموزش و پرورش قرار است کارهای سختافزاری و نرمافزاری آموزش شهروندان فاقد مهارت خواندن و نوشتن را به عهده بگیرد. علاوه بر این قرار است فعالیتهای جدی برای تقویت نقش واقفین و خیرین برای وقف سواد شکل بگیرد.
آموزش مهارت خواندن و نوشتن به شهروندان بیسواد
مشهد در جهت هدف وقف سواد و مهارت خواندن و نوشتن، طی لایحهای، مصوب شهریورماه ۱۳۹۸، وارد تعاملی با نهضت سوادآموزی خراسان رضوی شد. بر این اساس مقرر شد شهرداری مشهد ۳۰ میلیارد ریال به عنوان پاداش به سوادآموزان و مربیان سواد پرداخت کند. اما در این پروژه، شهرداری مشهد داوطلبانه وارد حوزه شناسایی شهروندان بیسواد شد. بر این اساس و طی یک فرایند یک ماهه در دیماه ۱۳۹۸، تعداد ۱۳۴۸ شهروند بیسواد شناسایی و به نهضت سوادآموزی معرفی شدند. در این پروژه، واحد ارتباطات مردمی (۱۳۷) و اداره اکرانهای روابط عمومی شهرداری مشهد، معاونت اجتماعی سازمان اجتماعی فرهنگی شهرداری مشهد، کمیته امداد امام خمینی (ره) و سازمانهای مردمنهاد متعددی یاری رساندند. قرار است نهضت سوادآموزیِ اداره کل آموزش و پرورش خراسان رضوی، فرایند آموزش شهروندان بیسواد را آغاز کند.
عبدالله ارجائی
رییس شهر یادگیرنده
شهردار مشهد
محمد صفریان
رابط شهر یادگیرنده
رییس گروه شهر یادگیرنده و رابط شهر یادگیرنده
جانشین رابط شهر خلاق
تماس با دفتر شهر یادگیرنده مشهد
تلفن : ۰۵۱۳۱۲۹۲۱۴۶ آدرس: مشهد، خیابان صاحب الزمان ۲۱، ساختمان عظیم، طبقه اول، واحد ۱