در مورد مراکز مقوله دوم
این نهادها ها از نظر قانونی بخشی از آن سازمان نیستند، اما با آن سازمان از طریق ترتیبات رسمی تایید شده توسط کنفرانس عمومی در ارتباط هستند و به حمایت از اهداف برنامه استراتژیک یونسکو متعهد شده اند. آنها به طور مستقیم توسط کشوری تامین مالی می شوند که در آن واقع شده‌اند، اما دامنه فعالیت آنها فراتر از مرزهای آن کشور است. مراکز و موسسات تحت پوشش یونسکو از طریق موافقتنامه میان یونسکو و کشور میزبان آنها تأسیس می شوند. این مراکز از طریق آموزش و ظرفیت‌سازی، تبادل اطلاعات، تحقیقات کاربردی و نظری پاسخگوی یکی از نیازهای اساسی کشور ﺑﺮای ﺗﺮوﯾﺞ و ارﺗﻘﺎی داﻧﺶ و فناوری هستند.
در خصوص روند تاسیس مراکز گروه دوم باید اشاره کرد که همواره بعد از تهیه پیشنهاد (طبق دستورالعمل موجود در یونسکو) و هماهنگی با کمیسیون ملی یونسکو در کشور، اسناد و مدارک لازم از سوی آنها به یونسکو، ارسال می‌شود.
پس از موافقت مدیرکل یونسکو، ماموریت انجام مطالعات امکان‌سنجی به هزینه کشور پیشنهاددهنده، توسط کارشناسان یونسکو انجام و گزارش آن از سوی بخش مربوطه جهت تصویب به شورای اجرایی و سپس به کنفرانس عمومی ارسال می‌شود.
لازم به توضیح است که یونسکو در برنامه معمول کاری خود ارزیابی مراکز نوع دوم را همواره در دستور کار دارد و گزارش سالانه این مراکز نیز از طریق کمیسیون‌های ملی کشورها به بخش مربوطه ارسال می‌گردد. عملکرد این مراکز توسط ارزیابان یونسکو هر ۶ سال مورد بررسی قرار گرفته و چنانچه از کیفیت و کمیت لازم برخوردار باشد موافقتنامه آنها با سازمان یونسکو برای یک دوره ۶ ساله دیگر تمدید خواهد شد.
این مراکز از منظر شورای سیاستگذاری همواره دارای یک شورای حکام هستند. شورای حکام در واقع بالاترین رکن سیاستگذاری فعالیت‌های مراکز و موسسات تحت پوشش یونسکو می‌باشد و تعریف اعضای آن در اساسنامه این مراکز قید می‌شود. مطابق با آخرین دستورالعمل مربوط به تاسیس مراکز گروه دوم، این مراکز موظف هستند به صورت سالانه اجلاس شورای حکام خود را برگزار نمایند.
فعالیت این مراکز به طور عمده در سه محور زیر تقسیم‌بندی می‌شود:
محور اول– آموزش و ظرفیت‌سازی و اطلاع‌رسانی
محور دوم- تعاملات منطقه‌ای و بین‌المللی و مشارکت در برنامه‌های مرتبط
محور سوم- فعالیت‌های پژوهشی و تحقیقاتی
کنفرانس عمومی یونسکو مؤسسات و مراکز مقوله ۲ را با توجه به بخش ها و خدمات مهم آنها، به صورت زیر دسته بندی کرده است:
- آموزش
- علوم طبیعی
- کمیسیون بین دولتی اقیانوس شناسی
- علوم انسانی و اجتماعی
- فرهنگ
- ارتباطات و اطلاعات
- موضوعات بین بخشی
کنفرانس عمومی یونسکو در جلسه۴۰(نوامبر ۲۰۱۹)، استراتژی یکپارچه جامع برای مؤسسات و مراکز مقوله ۲ را اصلاح کرد که در قطعنامه ۴۰ C/Resolution99 تصویب شده بود. این اصلاحیه جایگزین تمام قطعنامه های قبلی کنفرانس عمومی در مورد این موضوع شد.
استراتژی جامع یکپارچه و دستورالعمل ایجاد مؤسسات و مراکز مقوله ۲ و تمدید مؤسسات و مراکز موجود تحت نظارت یونسکو و همچنین مدل توافق بین یونسکو و دولت عضو مرتبط با این مقوله، در سند ۴۰ موجود C / 79 ارائه شده است.
با توجه به این استراتژی، تمام بخش های یونسکو برای اجرای بیشتر استراتژی های بخش خاص خود را برای تعامل با مراکز و مؤسسات مقوله ۲ در موضوعات خاص ادامه خواهند داد.