تعاریف زیر از فرهنگ واژگان یونسکو (UNESCO Thesaurus) استخراج شده است:
– توسعه پایدار (Sustainable Development)
توسعه سالم از نظر زیستمحیطی، به نحوی که بدون به مخاطره انداختن زندگی نسل‌های آینده، نیازهای زمان حال را برآورده سازد.
– اثربخشی آموزشی (Educational Efficiency)
میزان موفقیت نظام‌های آموزشی در به حداکثر رساندن ارتباط بین داده‌ها و بازده‌های آموزشی
– تقاضای آموزشی (Educational Demand )
تقاضای برای دریافت آموزش
– شاخص‌های آموزشی (Educational Indicators)
داده‌های آماری که به عنوان معیاری برای طراحی و نظارت بر سیاست‌های آموزشی در نظر گرفته می‌شود.
– فرصت‌های آموزشی (Educational Opportunities)
دسترسی به امکانات آموزشی
– توسعه برنامه‌های درسی (Curriculum Development)
فرآیند نظام‌مندی است که از طریق تعیین اهداف، محتوای دروس، روش‌ها و روندهای ارزیابی به ایجاد برنامه‌های درسی جدید یا اصلاح برنامه‌های درسی موجود می پردازد.
– اصلاحات آموزشی (Educational Reform)
تغییرات برنامه‌ریزی شده و یا در حال اجرا در بخش بزرگی از یک نظام ملی آموزشی
– راهبردهای آموزشی (Educational Strategies)
عملی‌ساختن اهداف سیاست‌گذاری از طریق انتخاب برخی روش‌ها
– آموزش دوزبانه (Bilingual Education)
تشویق دوزبانگی از طریق تدریس دروس معمول به زبان مادری و یک زبان دوم
– آموزش همگانی (Universal Education)
نظام آموزشی که فرصت آموزش را برای همگان ممکن می‌سازد
– دسترسی به آموزش (Access to Education)
مقتضیات و شرایط حاکم برای ورود به موسسات آموزشی یا پذیرش در برنامه‌های آموزشی
– آموزش فراگیر (Inclusive education)
جایابی دانش‌آموزان ناتوان و یا استعدادهای درخشان درکلاس‌های عادی
– آموزش، با درنظر گرفتن نیازهای ویژه (Special Needs Education)
آموزش دانش‌آموزانی که برای یادگیری دارای نیازهای ویژه می باشند. مانند دانش‌آموزانی که دچار معلولیت و یا در یادگیری با مشکلاتی مواجه‌اند
– پیش‌بینی آموزشی (Educational Forecasting)
طرح توسعه آموزشی بلندمدت که می‌تواند شامل طرح‌هایی برای نظام‌های آموزشی باشد
– معیارهای علمی (Academic Standards)
معیارهایی که یک موسسه آموزشی برای تعیین میزان موفقیت تحصیلی دانش‌آموزان در نظر می‌گیرد
– کیفیت آموزشی (Educational Quality)
تحقق اهداف آموزشی به بهترین و بالاترین حد ممکن
– پاسخگویی آموزشی (Educational Accountability)
مسئولیت و پاسخگویی در قبال نتایج و پیامدهای خاص یک فعالیت
– ذخیره‌گاه زیستکره
ذخیره‌گاه‌های زیستکره عبارت است از «نواحی دربرگیرنده بوم‌سازگان‌های داخلی خشکی و ساحلی دریایی، یا ترکیبی از آنها» که در چهارچوب برنامه یونسکو به نام انسان و زیستکره (MAB) (چهارچوب قانونی شبکه جهانی ذخیره‌گاه‌های زیستکره) مورد شناسایی بین‌المللی قرار دارد.
هر ذخیره‌گاه باید حداقل از یک رشته ضوابط برخوردار باشد و از مجموعه‌ای شرایط پیروی کند تا بتواند در شبکه پذیرفته شود. سه کارکرد ذخیره‌گاه‌های زیستکره عبارت است از: کارکرد حفاظتی برای حفظ منابع ژنتیک، گونه‌ها، بوم‌سازگان‌ها، چشم‌‌اندازها؛ کارکرد توسعه برای تقویت توسعه پایدار اقتصادی و انسانی و کارکرد پشتیبانی لوژستیک برای پشتیبانی از طرح‌های نمایشی، آموزش و کارورزی زیستمحیطی، پژوهش و نظارت پیوسته مسائل محلی، ملی و جهانی حفاظت و توسعه پایدار.
– ژئوپارک
ژئوپارک محدوده‌ای تحت حفاظت است که علاوه بر غنای ژئوسایت‌ها باید شامل مکان‌های دارای آثار تاریخی، فرهنگی و تنوع طبیعت زنده باشد و با مدیریت کارآمد و آموزش مناسب افراد محلی با جذب گردشگر و با محوریت آموزش تفریحی- تفرجی مفاهیم زمین‌شناسی و محیط زیست به عموم مردم، بتواند با تفسیر موثر تمامی جاذبه‌ها اوقات فراغت گردشگران را پر کند و اقدام‌ها بتواند به بهبود پایدار وضعیت اقتصادی- اجتماعی ساکنان محلی و درنهایت ملی منجر شود.
– MAB-ICC
شورای هماهنگی بین‌المللی برنامه انسان و کره مسکون
– (Global Geopark Network (GGN
شبکه جهانی ذخیره‌گاه‌ها
– WNBR(World Network of Biosphere Reserves)
شبکه جهانی ذخیره‌گاه‌های زیستکره
– Intergovernmental Hydrological Programme) IHP)
برنامه بین دولتی آبشناسی
– Man and the Biosphere Programme) MAB)
برنامه انسان و کره مسکون
– Intergovernmental Oceanography Commission) IOC)
کمیسیون بین‌الدول اقیانوس‌شناسی
– International Geosciences and Geoparks Programme) IGGP)
به برنامه بین‌المللی علوم زمین و ژئوپارک‌ها
– International Basic Science Programme (IBSP)
برنامه بین المللی علوم پایه
– Mardid Action Plan) MAP)
برنامه اقدام مادرید که برگرفته از راهبرد سویل می باشد و با هدف بهره‌گیری از مزایای راهبردی اسناد سویل برای ارتقاء ذخیره گاه‌های زیستکره به مکان‌هایی مهم در سطح بین‌المللی برای توسعه پایدار قران ۲۱ طراحی شده است.
– Seville Strategy
راهبرد سویل: راهبردی برای توسعه آتی‌ِ شبکه جهانی ذخیره‌گاه‌های زیستکره از جمله نتایجی مهمی بود که از کنفرانس بین‌المللی ذخیره‌گاه‌های زیستکره در سویل (اسپانیا) به دست آمد.
– Rio+20
کنفرانس سازمان مللی متحد در خصوص توسعه پایدار
– Water and Development Information for Arid Lands – A Global Network) G-WADI)
شبکه جهانی اطلاع‌رسانی در مورد آب و توسعه در مناطق خشک
– South and Central Asia MAB Network) SACAM)
شبکه انسان و کره مسکون در کشورهای جنوب و مرکز آسیا
– UNESCO- Institute for Water Education) UNESCO-IHE)
موسسه آموزش آب یونسکو
– World Water Development Report )WWDR4)
گزارش جهانی توسعه آب
– اخلاق زیستی: (Bio Ethics)
اخلاق زیستی که بخشی از اخلاق عملی است و معمولا با اخلاق پزشکی هم‌معنا شمرده می شود، در وسیع‌ترین مفهوم، به معنای بررسی مسائل اخلاقی، اجتماعی و سیاسی است که زیست‌شناسی و سایر علوم زیستی، آن را به وجود می آورد و به‌طور مستقیم یا غیر مستقیم در بهروزی انسان تاثیر دارد. بنابراین اخلاق زیستی می تواند حوزه گسترده‌تری را از اخلاق پزشکی زیستی- پزشکی یا بررسی مسائل اخلاقی ناشی از پیشرفت‌های نوین در فن‌آوری پزشکی داشته باشد.
– مدیریت دگرگونی‌های اجتماعی: (MOST(Management Of Social Transformation
مدیریت دگرگونی‌های اجتماعی یکی از اصلی‌ترین برنامه‌های کمیسیون علوم اجتماعی و انسانی یونسکو است که موضوع‌هایی مانند مردم‌سالاری، توسعه و مدیریت پایدار شهرها، ورزش، مهاجرت‌های بین‌المللی، حقوق بشر، مبارزه با تبعیض، حفظ محیط زیست و رویارویی با چالش‌های تغییرات آب و هوایی، مبارزه با خشونت علیه کودکان و زنان، تاسیس بانک مشکلات اجتماعی و پیوند بین پژوهش و سیاست‌گذاری اجتماعی را در بر دارد.
– آنتی دوپینگ:
هر عامل مادی که بتواند نیروی کاذب (به معنای خلق توانایی‌های فوق انتظار در بدن ایجاد کند دو پینگ نامیده می‌شود و مبارزه با استفاده از هر ماده خارجی یا هر گونه ماده فیزیولوژیک بدن با مقادیر غیر طبیعی و یا راه‌های استعمال غیر عادی با انگیزه افزایش مصنوعی و غیر شرافتمندانه کارایی فرد را آنتی دوپینگ می‌گویند.
– کمیته بین‌المللی اخلاق زیستی International Bio Ethics Committee )IBC)
– کمیته بین‌الدولی اخلاق زیستی Intergovernmental Bio Ethics Committee)IGBC)
– کمیسیون اخلاق در علم و فناوریCommission on the Ethic of Scientific Knowledge and Technology)COMEST)
– کمیته بین‌الدولی تربیت بدنی و ورزشIntergovernmental Committee for Physical Education and Sport)CYGEPS)
– میراث طبیعی(Natural Heritage)
میراث طبیعی شامل ویژگی‌های طبیعی از جمله اشکال کالبدی و زیستی، اشکال زمین‌شناسانه و جغرافیایی طبیعی و یا مناطقی با مرزهای مشخص محوطه‌های طبیعی است که از دیدگاه علمی، حفاظتی یا زیبایی طبیعی دارای ارزش برجسته جهانی باشد.
– میراث فرهنگی(Cultural Heritage)
میراث فرهنگی شامل مجموعه بناها و محوطه‌هایی است که از دیدگاه تاریخی- هنری یا علمی، قوم‌شناسی و مردم‌شناسی دارای ارزش برجسته جهانی باشد.
– میراث فرهنگی زیر آب (Underwater Cultural Heritage)
میراث فرهنگی زیر آب به تمامی نشانه‌های زندگی بشری اطلاق می‌شود که دارای مشخصه فرهنگی- تاریخی یا باستان‌شناسی باشد و برای دوره‌ای خاص یا همیشه حداقل به مدت صدسال همه اثر یا بخشی از آن زیر آب وجود داشته باشد.
– ایکروم (ICCROM)
مرکز بین‌المللی مطالعه حفظ و مرمت آثار فرهنگی
– ایکوم (ICOM)
شورای بین‌المللی موزه‌ها
– ایکوموس(ICOMOS)
شورای بین‌المللی بناها و محوطه‌های تاریخی
– میراث فرهنگی ناملموس (معنوی)(Intangible Cultural Heritage)
شامل سنت‌ها و بیان‌های شفاهی شامل زبان، هنرهای نمایشی، رفتارهای اجتماعی، مراسم مذهبی و جشن‌ها، دانش‌ها و رفتارهای وابسته به طبیعت و عالم، و هنرهای دستی سنتی است.
میراث مستند: محصول فرآیند مستندسازی به عنوان بخش مهمی از حافظه ملت‌ها و بیانگر سهم هر یک از ملل جهان در شکل‌گیری دوره‌های مختلف تمدن بشری است که گذشته و حال را به هم گره می‌زند و چشم‌اندازی از آینده ترسیم می‌کند و شامل موارد زیر است:
– مواد متنی مانند نسخ خطی، کتاب‌ها، روزنامه‌ها و پوسترها
– مواد غیر متنی مانند طرح‌ها، مواد چاپی، نقشه‌ها و موسیقی
– مواد دیداری- شنیداری مانند فیلم‌ها، دیسک‌ها، نوارها و عکس‌ها
– اسناد مجازی مانند وب‌سایت‌هایی که بر روی سرورها قرار دارد
حافظه جهانی: بخش بزرگی از میراث فرهنگی دنیاست که موضوع آن میراث مستند به عنوان نماد هویت فرهنگی ملل مختلف جهان است و قسمت عمده آن در کتابخانه‌ها، آرشیوها، موزه‌ها و مکان‌هایی در سراسر جهان قرار دارد که در حال حاضر اکثر آنها در معرض خطرند.
میراث دیجیتالی: منابعی بی‌همتا در زمینه فرهنگی، آموزشی، علمی و یا اطلاعات فنی، حقوقی، پزشکی و غیره است که فقط به صورت دیجیتال تولید می شود و یا بر اساس منابع آنالوگ موجود به شکل دیجیتالی درآمده است.