در مورد استاد مهدی محقق
مهدی محقق متولد ۱۰ بهمن ۱۳۰۸ خورشیدی، بنیان‌گذار دایره‌المعارف تشیع و عضو سابق هیئت امنای بنیاد دایره‌المعارف اسلامی، نویسنده، علامه، ادیب، فقیه، مجتهد، نسخه‌پژوه و پژوهشگر تاریخ پزشکی اسلامی، مصحح و شارح کتب ادبی و فلسفی و فقهی و استاد دانشگاه تهران است که جوایز و افتخارات بسیاری از جمله درجه استاد ممتاز فلسفه اسلامی از سوی موسسه بین‌المللی اندیشه و تمدن اسلامی کوالالامپور مالزی در سال ۱۹۹۳، نشان درجه یک ادب فارسی در سال ۱۳۸۲ و جایزه بنیاد البرز به‌عنوان دانشمند برتر در سال ۱۳۹۳ را کسب و دریافت کرده است.
از جمله آثار دکتر محقق می‌توان به تألیفات و تصحیحات زیر اشاره کرد:
در زبان و ادبیات فارسی
صرف و نحو و قرائت عربی، در سه مجلد (تألیف) مهدی محقق و سید جعفر شهیدی، انتشارات علمی، ۱۳۳۵
قرائت و دستور زبان و تاریخ ادبیات فارسی (تألیف)، مهدی محقق و سعید نفیسی و دیگران، انتشارات علمی، ۱۳۳۸
وجوه قرآن، حبیش تفلیسی، (مقدمه و تصحیح و تعلیقات)
لسان‌التنزیل، (مقدمه و تصحیح)
تحلیل اشعار ناصر خسرو
در حکمت و فلسفهٔ اسلامی
الاسئله و الاجوبه، پرسش‌های ابوریحان بیرونی و پاسخ‌های ابوعلی سینا
شرح حکمهالاشراق سهروردی، قطب‌الدین شیرازی
شرح منظومه حکمت، ملا هادی سبزواری، بخش امور عامه و جوهر و عرض، (با مقدمه فارسی و انگلیسی و فرهنگ اصطلاحات فلسفی)، به اهتمام توشی هیکو ایزوتسو و مهدی محقق
شرح منظومه حکمت سبزواری، بخش الاهیات بالمعنی الاخص، (با مقدمه فارسی و انگلیسی و فرهنگ اصطلاحات فلسفی)
هزار و پانصد یادداشت در مباحث لغوی و ادبی و تاریخی و فلسفی و کلامی و تاریخ علوم
در تاریخ پزشکی اسلامی
الشکوک علی جالینوس، (با تصحیح و مقدمه عربی و انگلیسی و فارسی)
بستان‌الاطبا و روضهالالبا، ابن مطران، (ترجمه و تلخیص)
درآمدی بر دانشنامهٔ پزشکی در اسلام و ایران (فهرست الفبایی اصطلاحات پزشکی و داروشناسی)
مجموعه متون و مقالات در تاریخ و اخلاق پزشکی در ایران و اسلام
طب روحانی رازی، (تلخیص و ترجمه)
در کلام اسلامی
اسماعیلیه، (تألیف) مهدی محقق، انتشارات اساطیر
اوائل المقالات فی المذاهب و المختارات، شیخ مفید
االباب‌الحادی عشر للعلامه الحلی، مع شرحیه النافع یوم الحشر فی شرح باب‌الحادی عشر، مقداد بن عبدالله السیوری، و مفتاح‌الباب ابوالفتح بن مخدوم الحسینی العربشاهی، به اهتمام مهدی محقق
کتاب الاصلاح، ابوحاتم رازی
در فقه و اصول
منظومه فی اصول الفقه، شمس العلما قریب گرکانی
معالم‌الاصول، شهید ثانی
اوامر و نواهی از کتاب معالم‌الدین و ملاذالمجتهدین، شهید ثانی، و فرهنگ اصطلاحات و معادل انگلیسی آنها
در زمینه‌های مختلف
علوم محضه از آغاز صفویه تا تأسیس دارالفنون، (گردآورنده) مهدی محقق
مفاخرنامه، (تألیف) مهدی محقق، به اهتمام حمیده حجازی
فهرست توصیفی انتشارات مؤسسه مطالعات اسلامی دانشگاه تهران ـ دانشگاه مک گیل
طرح تدوین دائرهالمعارف تشیع
شیعه در حدیث دیگران
سومین بیست گفتار یا گزارش سفرهای علمی، (نویسنده) مهدی محقق
کلام استاد محقق
من نام دو شخصیت بزرگ عالم تشیع را نام می‌برم که شاید برخی از شما نامش را شنیده باشید سید رضی و سید مرتضی. سید رضی سخنان امام علی را گردآوری کرد حالا که ما نهج‌البلاغه را داریم مدیون او هستیم، برادرش سید مرتضی کتابی نوشت که مسأله امامت را چاشنی عقلی و فلسفی زد تا مسأله امامت در تشیع جنبه عقلی و نقلی داشته باشد. پدر این دو سید فوت کرد و آنها مجلس ختمی را برگزار کردند.
شاعری از سوریه به این مجلس آمد، چشمش نابینا بود، نابینایان وقتی می‌خواهند به جایی بروند همان دم در می‌نشینند این دو برادر این شاعر را ندیده بودند، دیدند نابینایی دم در نشسته است به فکرشان رسید که او یک فرد عادی نیست. آنها رفتند و گفتند تو شاعری؟ و دیدند بله هم اوست دستش را گرفتند و به بالای مجلس بردند این نشان می‌دهد که فرهنگ و دانش در اسلام اهمیت داشته و همیشه در کشور ما دانشمندان را گرامی داشته‌اند. این مملکت دانش پرور است و باید این موضوع را به بچه‌هایمان یادآوری کنیم.
گفتار درباره استاد محقق
حجت‌الله ایوبی، دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو- ایران
دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو-ایران خطاب به استاد محق: استاد محقق شما هیچوقت به این تجلیل ها نیاز ندارید ولی ما سر و پا نیازیم؛ همه باید بدانند در آسمان پاک ادبیات و فقه این کشور خورشیدی مانند شما وجود دارد. ما فکر می کردیم روزگار علامه ها به سر رسیده است اما در روزگاری هستیم که علم تخصصی و علما جزیی نگر شده اند.
ما نمی‌دانستیم در روزگار ما هم می‌توان علامه هایی چون شما را شاهد بود. خداراشکر در روزگاری زندگی می کنیم که دیدیم استاد محقق از شرق تا غرب عالم، دلبری می‌کنند. این شخصیتی است که این گونه پرچم فرهنگ و تمدن را به تمام نقاط جهان برد، این خاک حاصلخیز است و استاد محقق ها از این سرزمین می جوشند.
خداوند نعمت‌های فراوان به استاد داده که یکی از آنها حافظه است؛ فکر نمی‌کردم من را به یاد بیاورند ولی از من سراغ امور را می گرفتند، او فریب حافظه خود را نخورد و مطالب خود را نوشت. سخنرانی استاد محقق همچون یک سمفونی است، یک قصیده و یک سروده است؛ همانقدر شیرین و دلچسب. او معلم به معنای واقعی کلمه است.
خیلی ها مدرس هستند و آموخته‌های خود را به دیگران منتقل می‌کنند ولی فرق است بین مدرس و معلم. استاد محقق معلم است یعنی دست دانشجو را می‌گیرد تا به مقصد برساند. همه این جلوه ها را مرهون او و همسرش هستیم.