گزارش مراسم افتتاحیه رونمایی زیرمنطقه‌ای از گزارش جهانی آموزش برای همه ۲۰۱۵ و نشست تخصصی مربوط به آن/ ۶ و ۷ مرداد ۱۳۹۴- تهران
مراسم رونمایی زیرمنطقه‌ای از گزارش جهانی آموزش برای همه ۲۰۱۵ و نشست تخصصی درخصوص چالش‌های آموزش برای همه در زیرمنطقه و نقشه‌راه آینده پس از ۲۰۱۵، با همکاری مشترک کمیسون ملی یونسکو، دفتر زیرمنطقه‌ای یونسکو در تهران، وزارت آموزش و پرورش و یونیسف و با مشارکت کشورهای پاکستان، افغانستان، و ترکمنستان در تاریخ ۶ و ۷ مرداد ۱۳۹۴ در اردوگاه شهید باهنر تهران برگزار شد.
هدف از برگزاری این نشست که با مشارکت حدود ۱۴۰ نفر از سیاستگذاران، برنامه‌ریزان و کارشناسان آموزشی ایران و هیات‌های نمایندگی از کشورهای زیرمنطقه و متخصصان یونسکو و یونیسف برگزار شد، ایجاد فرصتی به منظور بحث و تبادل‌نظر در مورد پیشرفت‌ها و چالش‌های مربوط به پیشبرد اهداف شش‌گانه آموزش برای همه در زیرمنطقه و آشنایی با بهترین فعالیت‌ها و تجارب کشورها در زمینه رفع چالش‌ها و نقشه‌راه آینده کشورها در زمینه آموزش پس از ۲۰۱۵ با توجه به “چارچوب عمل جهانی آموزش ۲۰۳۰: به سوی آموزش و یادگیری مادام‌العمر باکیفیت و برابر برای همه”، بود.
نشست مذکور در قالب سه بخش افتتاحیه، میزگردهای تخصصی و مراسم اختتامیه برگزار شد. در مراسم افتتاحیه، پس از تلاوت آیاتی چند از کلام‌اله مجید و پخش سرود جمهوری اسلامی ایران، به ترتیب آقای دکتر فانی، وزیر آموزش و پرورش، خانم استرکیش لاروش، مدیر و نماینده دفتر منطقه‌ای یونسکو در تهران، آقای ازیوجانی مورتزلی، نماینده دفتر یونیسف در تهران، و آقای دکتر نصیری قیداری، سرپرست کمیسیون ملی یونسکو در ایران سخنرانی کردند.
آقای دکتر فانی در سخنرانی خود، پس از تشکر از نهادهای برگزار کننده مراسم رونمایی و نشست تخصصی جانبی آن، به پیشینه برنامه آموزش برای همه اشاره کرد و اظهار داشت:” در سال ۲۰۰۰ تعداد ۱۶۴ کشور عضو یونسکو در مجمع جهانی آموزش در داکار گردهم آمدند و چارچوب عمل داکار در زمینه آموزش برای همه را به تصویب رساندند. در این چارچوب عمل، شش هدف برای دستیابی همگان به آموزش به تصویب رسید. در این مجمع، کلیه کشورها متعهد شدند تا سال ۲۰۱۵ به اهداف مذکور دست یابند. بر این اساس و از سال ۲۰۰۰، یونسکو به منظور ارزیابی میزان پیشرفت کشورها در زمینه تحقق اهداف آموزش برای همه و تعهدات خود، گزارش پایش جهانی آموزش برای همه را منتشر کرده است.” دکتر فانی در ادامه با اشاره به اینکه جمهوری اسلامی ایران از ابتدا با تلاش مستمر و پیگیر مسئولین ذیربط و بسیج همگانی، اقدامات شایسته‌ای را در نیل به این اهداف انجام داده است، افزود:” آمار و جداول گزارش مذکور نشان‌دهنده پیشرفت جمهوری اسلامی ایران در نیل به این اهداف بوده است، با این وجود نیازمند تلاش بیشتر هستیم. اهداف برنامه آموزش برای همه عبارتند از: ۱- گسترش آموزش و مراقبت اوان کودکی، ۲- دستیابی همگان به آموزش پایه/ ابتدایی، ۳- ایجاد مهارت‌های زندگی و یادگیری مادام‌العمر، ۴- بهبود نرخ سوادآموزی، ۵- دسترسی یکسان دختران و پسران به آموزش، و ۶- ایجاد آموزش باکیفیت. در اولین هدف از برنامه آموزش برای همه که گسترش آموزش اوان کودکی است، کشور ما شاهد افزایش پوشش افراد گروه هدف در مناطق شهری و روستایی بوده است. افزایش فعالیت بخش غیردولتی در ارتقای مربیان و بازتعریف نقش دولت در استمرار حمایت‌های دولتی از عوامل مهم افزایش شاخص نرخ ورود این گروه سنی شده است. در هدف دوم، فعالیت کشور بر کامل کردن پوشش تحصیلی، افزایش نرخ ماندگاری ابتدایی، دسترسی یکسان دختران و پسران به آموزش و به خصوص آموزش در مناطق روستایی متمرکز بوده است. بر این اساس، نرخ جذب خالص پایه ابتدایی ۵ درصد، نرخ ثبت نام خالص ۳ درصد، و نرخ گذار از ابتدایی به راهنمایی ۴ درصد افزایش یافته است. در هدف سوم، سهم دانش‌آموزان متوسطه فنی و کار و دانش از کل دانش‌آموزان به میزان ۱۲ درصد و سهم بخش غیردولتی از آموزش فنی و حرفه‌ای ۷۵ درصد افزایش داشته است. در هدف چهار برنامه که ارتقای سوادآموزی است، هدف‌گذاری سند ملی برنامه آموزش و پرورش، بر کاهش قدر مطلق بی‌سوادی در افراد ۱۰ تا ۴۹ ساله زنان و روستائیان متمرکز بوده است. به منظور تحقق این هدف، منطقه‌ای و محلی کردن سوادآموزی و منعطف‌کردن فعالیت‌های آموزشی مورد تاکید قرار گرفت. اگرچه فعالیت‌های سوادآموزی به دلایلی نظیر گستردگی پراکندگی سنی، جنسیتی و منطقه‌ای با چالش‌هایی مواجه است، با این وجود پیشرفت‌های قابل توجه‌ای در باسوادی گروه سنی ۱۵ سال و بالاتر وجود داشته است. در هدف پنجم برنامه آموزش برای همه که دسترسی یکسان دختران و پسران به آموزش است، در کشور ظرفیت‌های قانونی، ساختاری و فرآیندی کافی وجود دارد. به منظور پوشش هرچه بیشتر کودکان و نوجوانان لازم‌التعلیم در حال حاضر ۱۱۰ مدرسه تنها با ۱ دانش آموز و ۴۸۰۰ مدرسه با کمتر از ۵ دانش‌آموز فعالیت می‌کنند. کشور ما با تلاش هایی که انجام داده است تفاوت جنسیتی در دسترسی به آموزش را تا حد زیادی از میان برداشته است. دلایل ورود بیشتر پسران نسبت به دختران به عواملی بستگی دارد که از آن جمله می‌توان به پایین بودن جمعیت دختران نسبت به پسران ( دختران ۲/۱ درصد دارای جمعیتی کمتر از پسران هستند) و دلایل فرهنگی و اجتماعی در برخی موارد در ورود دختران به مدارس اشاره کرد. در زمینه ارتقای کیفیت که هدف ششم برنامه آموزش برای همه است، کشور از طریق فعالیت‌هایی نظیر ارتقای حرفه‌ای معلمان، متعادل کردن شاخص دانش‌آموز به معلم، و بالابردن استاندارهای آموزشی در این راستا گام‌های مهمی برداشته است. با این حال نظام آموزشی هنوز در ابتدای راه کیفیت قرار دارد و نیازمند چارچوب همه‌گیر برای ارتقای روندهای آموزشی است.” وزیر آموزش و پرورش در ادامه به سند تحول بنیادین آموزش و پرورش به عنوان سندی با روح تقویت کیفیت اشاره کرد و در ادامه افزود:” در برنامه ششم توسعه، نگاه سند تحول نظام آموزش و پرورش به کیفیت بخشی به نظام تعلیم و تربیت است و کشور ما در نظر دارد تا از طریق تعامل با کشورهای منطقه و بین‌الملل، رسالت خود را در عرصه آموزش به انجام برساند.”
خانم لاروش، مدیر و نماینده دفتر منطقه‌ای یونسکو در تهران، در سخنرانی خود اظهار داشت:” گزارش پایش جهانی آموزش برای همه که از سال ۲۰۰۰ هر سال توسط یونسکو منتشر می‌شود، میزان فعالیت کشورها در انجام تعهدات خود در دسترسی به اهداف شش‌گانه برنامه آموزش برای همه را نشان می‌دهد. در این گزارش، وضعیت کشورها به لحاظ میزان کودکان بازمانده از تحصیل و پیشرفت‌های ملی در زمینه میزان دسترسی به آموزش ارائه می‌شود.” وی در ادامه، هدف از برگزاری این مراسم را به اشتراک‌گذاشتن تجربیات کشورها و بررسی میزان پیشرفت‌ها و چالش‌های موجود در زمینه آموزش در ایران و کشورهای افغانستان، پاکستان، و ترکمنستان عنوان کرد و آن را راهی برای بازنویسی فعالیت‌ها در زمینه آموزش برای آینده و برنامه کار آموزش تا ۲۰۳۰ برشمرد.
آقای ازیوجانی مرتزلی، نماینده دفتر یونیسف در تهران، حضور سه نماینده از منطقه را فرصت بسیار مناسبی برای بررسی و آشنایی با میزان دستیابی منطقه به اهداف آموزش برشمرد و در ادامه افزود:” آموزش یکی از راه‌های دستیابی به توسعه پایدار است. گزارش پایش جهانی آموزش برای همه نشان می‌دهد که تعداد کودکان و بزرگسالان بازمانده از تحصیل به میزان ۵ درصد کاهش یافته است. در بحث آموزش، آنچه باید مورد توجه قرار گیرد آموزش کودکان ناتوان جسمی است. در بسیاری از کشورها و مناطق، کودکان به دلیل معلولیت و تبعیض ناشی از آن از آموزش باز می‌مانند و یکی از مهم‌ترین کارهایی که باید در سراسرجهان در این زمینه انجام شود، ورود این کودکان در نظام آموزشی است.” آقای مرتزلی در ادامه اظهار داشت:” جمهوری اسلامی ایران در این زمینه، یک الگو و نمونه به شمار می‌رود و باید به عنوان الگویی برای سایر کشورها در نظر گرفته شود. کشور ایران در تلاش خود در تحت پوشش قرار دادان تمامی کودکان با هر شرایط جسمانی، بسیار موفق عمل کرده است و حتی زمینه آموزش کودکان مقیم در کشور را نیز فراهم کرده است” وی در ادامه با اشاره به این موضوع که آموزش، با ایجاد فرصت شغلی باعث تحول در زندگی افراد می‌شود، به وظایف یونسیف در ایران اشاره و اضافه کرد:” تعهد یونیسف در تضمین آموزش هر کودک در ایران می‌تواند یک الگو در خاورمیانه و کشوهای آسیایی باشد و لازم است تجربیات کشور ایران در این زمینه در اختیار سایر کشورها قرار گیرد.”
آقای دکتر نصیری، سرپرست کمیسیون ملی یونسکو، به عنوان آخرین سخنران مراسم افتتاحیه، پس از بیان خیرمقدم حضور آقای وزیر وکلیه شرکت‌کنندگان در مراسم اعم از میهمانان داخلی و خارجی و تشکر از کلیه برگزارکنندگان نشست اظهار داشت:” یونسکو آموزش را به عنوان یک حق انسانی می‌شناسد و در مسیر تحقق اهداف آموزش برای همه تلاش‌های گسترده‌ای را انجام داده و می‌دهد.” سرپرست کمیسیون ملی یونسکو ضمن اشاره به اهداف شش‌گانه آموزش برای همه اظهار داشت:” جمهوری اسلامی ایران در زمینه آموزش برای همه و دستیابی همگان به آموزش توانسته است به میزان ۵۰ درصد اهداف آموزش برای همه را تحقق بخشد؛ با این وجود تا تحقق کامل این اهداف فاصله باقی است. آموزش بی‌وقفه است و پایان ندارد و همانگونه که پانزده سال از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۵ در زمینه آموزش برای همه تلاش شده است، باید با توجه به برنامه کار یونسکو برای آموزش تا ۲۰۳۰، برای پانزده سال آینده نیز همچنان به تلاش خود با جدیت ادامه دهیم”. آقای دکتر نصیری در ادامه افزود:” هر سال گزارش پایش جهانی آموزش برای همه با عناوینی منتشر می‌شود که عنوان گزارش امسال، “گزارش پایش جهانی آموزش برای همه: ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۵، دستاوردها و چالش ها” نام دارد.” سرپرست کمیسیون ملی یونسکو در ادامه با اشاره به اینکه از عوامل پیشرفت آموزش، سیاستگذاری و بودجه‌گذاری است و این دو امر باید با جدیت دنبال شود، تامین بودجه آموزشی را از راه‌های اصلی رفع موانع و چالش‌ها نامید و در خصوص همکاری هر چه بیشتر کشورهای منطقه در ارتقای آموزش و علم اظهار امیدواری کرد.
در ادامه مراسم افتتاحیه از آقای دکتر حافظی، خیر مدرسه‌ساز، به نمایندگی از اجتماع خیرین مدرسه‌ساز ایران با حضور وزیر آموزش و پرورش، با تقدیم لوح، تقدیر به عمل آمد.
در ادامه برنامه، جلسات تخصصی نشست در دو روز متوالی با موضوعات زیر برگزار شد:
۱- تجربیات کشورهای افغانستان و پاکستان در زمینه گسترش آموزش و مراقبت اوان کودکی (هدف ۱ برنامه آموزش برای همه)؛
۲- تجربیات جمهوری اسلامی ایران و ترکمنستان در زمینه دستیابی همگان به آموزش پایه/ ابتدایی (هدف ۲ برنامه آموزش برای همه)؛
۳- تجربیات جمهوری اسلامی ایران و پاکستان در زمینه ایجاد مهارت‌های زندگی و یادگیری مادام‌العمر ( هدف ۳ برنامه آموزش برای همه)؛
۴- تجربیات جمهوری اسلامی ایران و افغانستان در زمینه بهبود نرخ سوادآموزی بزرگسالان تا ۵۰ درصد ( هدف ۴ برنامه آموزش برای همه)؛
۵- تجربیات جمهوری اسلامی ایران و ترکمنستان در زمینه دسترسی یکسان دختران و پسران به آموزش ( هدف ۵ برنامه ُآموزش برای همه)؛
۶- تجربیات کشورهای پاکستان و افغانستان در زمینه آموزش با کیفیت ( هدف ۶ برنامه آموزش برای همه).