طریق خسرو شدن از نظرگاه خردمند خردگستر توس

به مناسبت ۲۵ اردیبهشت بزرگداشت حکیم فردوسی

شاهنامه حکیم روشن روان توس فردوسی پاکزاد  را  “شاه _نامه ها ” خوانده اند از آن رو که به بشر طریق خسرو شدن را می آموزد .

 

اما معیارهای دست یازیدن بدین جایگه از نظر گاه حکیم فرودسی چیست ：

 

نخست：بندگی را کوشیدن

چه گفت آن سخنگوی با فر و هوش

چو خسرو شدی بندگی را بکوش

 

دوم ：پرهیز از ناسپاسی به درگاه یزدان

به یزدان هر آن کس که شد ناسپاس به  دلش اندر آید ز هر سو هراس

 

سوم ：دادگستری

چو خسرو به بیداد کارد درخت

بگردد از او پادشاهی و بخت

اگر داد دادن بود کار تو

بیفزاید ای شاه مقدار تو

 

چهارم ：دانش طلبی مستمر

میاسای زآموختن یک زمان

ز دانش میفکن دل اندر گمان

ز دانش در بی نیازی مجوی

وگر چند از او سختی آید به روی

 

پنجم ：دیو شناسی و دیو بندی

چنین داد پاسخ که آز و نیاز

دو دیوند با زور و گردن فراز

دگر خشم و رشک است ننگست و کین

چو نمام دو روی ناپاک دین

میان دو کس جنگ و کین افکند

بکوشد که پیوستگی بشکند

 

ششم ：پرهیز از دیو هولناک دروغ

هر آنکس که گردد به گرد دروغ

ستمکاره خوانیمش و بی فروغ

زبان را مگردان به گرد دروغ

چو خواهی که تاج از توگیرد فروغ

هر آنکس که با تو نگوید درست

چنان دان که او دشمن جان توست

 

هفتم ：پرهیز از بداندیشی

هر آن کس که اندیشه بد کند

به فرجام بد با تن خود کند…

به دل اندر اندیشه بد مدار

بد اندیش را بد بود روزگار

 

هشتم：خردستایی و خردگستری

فزون از خرد نیست اندر جهان

فروزنده کهتران و مهان …

هر آن کس که او شاد شد از خرد

جهان را به کردار بد نسپرد…

 

و درود بر مردی که هزار سال است چشمه فروزان حکمتش هم نگهبان سند هویت ماست و هم پاسبان زبان و فرهنگ ایران زمین در سپهر گیتی …

و این دو بیت با شکوه عصاره همه بالندگیها در طریق خسرو شدن آدمی است ：

ز روز گذر کردن اندیشه کن

پرستیدن دادگر پیشه کن

به نیکی گرای و میازار کس

ره رستگاری همین است و بس

 

“عبدالمهدی مستکین”

مدیر گروه فرهنگ کمیسیون ملی یونسکو – ایران