پیام خانم ایرینا بوکووا، مدیرکل یونسکو، به مناسبت روز جهانی فلسفه ۱۷ نوامبر ۲۰۱۶
امسال روز جهانی فلسفه را بلافاصله به دنبال روز جهانی برباری جشن میگیریم. به دلیل پیوند میان فلسفه و بردباری این تلاقی اهمیت ویژهای دارد. فلسفه در احترام به تنوع دیدگاهها، اندیشهها و فرهنگها و به رسمیت شناختن آنها ریشه دارد و این تنوع خود باعث غنای روش زندگی ما انسانها در جهان است. دقیقاً مانند بردباری، فلسفه هنر باهم زیستن است که در این راستا توجه ویژهای به حقوق و ارزشهای مشترک بشر دارد. فلسفه عبارتست از توان دیدن جهان با نگاهی انتقادی و با آگاهی از دیدگاههای دیگران که به واسطه آزادی تفکر، باور و آگاهی تقویت میشود.
به همه دلایل ذکر شده، فلسفه چیزی بیش از صرفاً یک رشته دانشگاهی است. فلسفه راه و رسم با هم زیستن به روشی بهتر و انسانیتر را به افراد میآموزد. مهارت پرسشگری فلسفی از اوان کودکی فراگرفته میشود و اساس گفتوگوی عمومی و دفاع از بشریتی است که اکنون از خشونت و تنشهای موجود در جهان در رنج است. فلسفه هیچ راه حل آمادهای را برای مشکلات در اختیارمان قرار نمیدهد، بلکه به مثابه جستجویی بیوقفه برای بررسی جهان و یافتن جایگاهی در آن است. در این راه، بردباری هم ارزشی اخلاقی و هم ابزاری کاربردی برای گفتوگو است. بردباری ارتباطی با نسبیتگرایی کودکانهای که همهچیز را بهطور یکسان معتبر میانگارد ندارد، بلکه یک ویژگی فردی است برای گوش کردن و جذابیت آن زمانی بیشتر میشود که بدانیم بر مبنای عزمی راسخ برای دفاع از اصول جهانی آزادی و کرامت (انسانی) شکل گرفته است.
امسال یونسکو تولد دو فیلسوف بزرگ، ارسطو و لایبنیز که نقش مهمی در تحول و توسعه علم و متافیزیک، منطق و اخلاق داشتند، را جشن میگیرد. هر دو نفر با وجود اختلاف زمانی چند قرن با یکدیگر و با وجود قرار داشتن در بطن فرهنگهای مختلف، فلسفه را در رأس زندگی مردم و اساس زندگی آزاد و با کرامت میپنداشتند. بیایید این مهم را با هم ارج نهیم. بیایید جرأت آن را پیدا کنیم که محیط مناسبی برای تفکر آزاد، باز و مبتنی بر بردباری ایجاد کنیم. بر اساس چنین گفتوگویی میتوانیم زمینه همکاریهای مستحکمتری را میان شهروندان، دولتها و جوامع پایهریزی کنیم که خود بنیانی مستحکم برای صلح خواهد بود.
ایرینا بوکووا
مترجم: مهرناز پیروزنیک
کمیسیون ملی یونسکو ـ ایران