دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو- ایران: ابوریحان در مهد تفکر اسلامی رشد کرده است
|
متکان: در بحث شناخت ابوریحان باید گفت امثال او در مهد تفکر اسلامی رشد کرده‌اند و این نوع جهان‌بینی نقش پررنگی در پرورش این مشاهیر داشته است. |
آیین بزرگداشت هزار و پنجاهمین زادروز «ابوریحان بیرونی»، شانزدهم شهریورماه سال جاری به همت بنیاد ایرانشناسی و با مشارکت و همکاری کمیسیون ملی یونسکو- ایران، دانشگاه شهید بهشتی، وزارت امور خارجه، بنیاد حکمت اسلامی صدرا، فرهنگستان علوم، فرهنگستان زبان و ادب فارسی، فرهنگستان علوم پزشکی و انجمن‌های مرتبط با مشاهیر و مفاخر کشور و حضور و همراهی سفارت تاجیکستان و سفارت ازبکستان، از ساعت ۹ الی ۱۲ در تالار محتشم به‌شکل حضوری و مجازی برگزار شد.
در این نشست دکتر علی‌اکبر متکان، دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو- ایران ضمن ابراز خرسندی از حضور در این نشست، تاکید کرد: مایه افتخار و سعادتمندی است که در نکوداشت هزار و پنجاهمین سال تولد ابوریحان بیرونی از برجسته‌ترین نوابغ و دانشمندان ایرانی که در جهان علم به دانشمند شرق و مسلمان دوران قرون وسطی نیز شهره است، شرکت می‌کنم. همان‌گونه که مستحضرید کمیسیون ملی یونسکو- ایران که مرجع و محور اصلی معرفی و تدوین پرونده‌های مشاهیر ایران در برنامه گرامیداشت مشاهیر جهانی یونسکو است، برای دوره دو سالانه ۲۰۲۲- ۲۰۲۳ موفق به درج نام ابوریحان بیرونی، شیخ ابوالحن خرقانی و شمس تبریزی در فهرست مشاهیر جهانی یونسکو شد.
- دانشمندان ما تک‌بعدی نیستند
دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو- ایران، افزود: حُسن دانشمندان ما این است که تک‌بعدی نبودند. به‌عنوان مثال ابوریحان پزشک، منجم، ریاضیدان و… بود و این همه تخصص را در عمر کوتاهش به دست آورده و آثار زیادی خلق کرده که باعث افتخار است. چرا ما چنین دانشمندانی داریم؟ این نشان از فرهنگ و تمدن بالای ایران دارد. در بحث شناخت ابوریحان باید گفت امثال او در مهد تفکر اسلامی رشد کرده‌اند و این نوع جهان‌بینی نقش پررنگی در پرورش این مشاهیر داشته است.
وی اظهار داشت: یونسکو یک پل ارتباطی است که خروجی نهادها و سازمان‌هایی همچون بنیاد ایرانشناسی و دانشگاه‌ها را به دنیا عرضه می‌کند. همچنین برای اینکه بتواند تمدن و فرهنگ ناب ایرانی و اسلامی را به جهان به‌ویژه غرب عرضه کند، نیازمند تعامل با این موسسات است.
- ایران‌زمین همواره منادی علم و دانش‌گُستری و معنویت بوده است
متکان تاکید کرد: ایران‌زمین از عهد باستان تا دوران پس از پذیرش دین مبین اسلام همواره منادی علم و دانش‌گستری و معنویت بوده است؛ گواه آن اقدام سازمان جهانی یونسکو در اعلام گرامیداشت رویداد جهانی جندی‌شاپور به عنوان قدیمی‌ترین دانشگاه جهان با قدمتی قریب به ۱۸ قرن پیش در عهد ساسانیان و گرامیداشت هزار و پنجاهمین سال تولد ابوریحان بیرونی در عهد اسلام و شکوفایی دانش و معنویت به گونه‌ای پایدار است.
او ادامه داد: اینکه در عصر حاضر سازمان‌های جهانی سخن از توسعه پایدار در همه عرصه‌های علوم و فنون به میان می‌آورند، نزد ملت تمدن‌ساز ایران اسلامی امری بدیهی و مستمر در طول قرن‌ها و اداوار گوناگون بوده است. ایرانیان این استمرار را در عهد باستان و در اوج افراطی‌گری و خشونت‌های متعصبانه با تاسیس”شهر دانشگاهی جندی‌شاپور” که بر سر در ورودی آن نگاشته شده که “دانش و فضیلت بر بازو و شمشیر برتر است” جلوه‌گر می‌سازند؛ و در دوران با شکوه اسلام که جهان غرب در اوج بربریت و توحش قرون وسطی به‌سر می‌برد با دانشمندان نابغه جهان اسلام، ابوریحان بیرونی و ابونصر فارابی و خواجه نصیرالدین طوسی و ابن‌سینا و زکریای رازی و خوارزمی…. به منصه ظهور می‌رساند.
- میان دین‌گرایی و علم‌گرایی هیج منافاتی نیست
دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو- ایران، تاکید کرد: مقام معظم رهبری در یکی از فرازهای خویش پیرامون مقام و جایگاه ابوریحان و خواجه نصیر می‌فرماید: «میان دین‌گرایی و علم‌گرایی هیج منافاتی نیست؛ اینکه مسلمانان توانستند برای قرن‌ها مشعل علم را در دنیا به دست بگیرند، همین توجه اسلام به مقوله علم و دانش بود. بیرونی، فارابی، خواجه نصیر، ابن‌سینا، خوارمی و… همه عالمان دین بودند.
- بیرونی یک عالم دینی است، که «تحقیق ماللهند» را نوشت
متکان اذعان داشت: ابوریحان در زمان خود در ریاضی، نجوم و در سایر علوم زمان، تبحر داشت. پس، روح دینی، با روح علمی منافاتی ندارد؛ بلکه روح دینی، کمک و پشتیبان روح علمی است. در فرجام، صمیمانه از برگزارکنندگان این مجلس با شکوه که در پیوند با گرامیداشت هزار و پنجاهمین سال تولد نابغه جهان اسلام و ایران ابوریحان بیرونی است، کمال قدردانی و تشکر خویش را ابراز می‌دارم.
دکتر شیدا مهنام، معاون اطلاع‌رسانی و همکاری‌های علمی و بین‌المللی بنیاد ایرانشناسی نیز ضمن خوشامدگویی به مهمانان و تسلیت ایام اربعین سالار شهیدان، حضرت امام حسین(ع)، چنین بیان کرد: مشاهیر، مفاخر، بزرگان و دانشمندان دو شناسه و دو هویت قدرتمند ایران را به ما یادآوری می‌کنند: ۱- تمدن عظیم و باشکوه ایران‌زمین، ۲- برجستگی این مشاهیر و اندیشمندان در دین مبین اسلام.
- ابوریحان مظهر عدالت‌طلبی، تمدن و صلح‌طلبی است
مهنام ادامه داد: این هویت‌ها در دنیای ناآرام و متوحش امروز، مظهر عدالت‌طلبی، تمدن و صلح‌طلبی برای نظام جمهوری اسلامی ایران است. جای بسی تأسف استکه با وجود چنین هویتی، روشنگری و چراغ هدایت را از دست بدهیم؛ چرا که با وجود این مشاهیر و مفاخر حتی در عرصه‌های سیاسی، اقتصادی و از منظر دیپلماسی عمومی، می‌توانیم برجستگی‌ها و ظرفیت‌های تمدن ایران اسلامی را نقد و معرفی نماییم.
- روششناسی علمی مبتنی بر تجربه از مهم‌ترین دستاوردهای ابوریحان بیرونی است
دکتر سعدا… نصیری‌قیداری، رئیس دانشگاه شهید بهشتی در ادامه با بیان این مطلب که در سه همایشی که پیش از این در بزرگداشت ابن‌هیثم برگزار شد، یک خط فکری را پیگیری کرده، بیان کرد: ابوریحان بیرونی، ابن‌سینا، ابن‌هیثم و عبد‌الرحمان صوفی چهار دانشمند بزرگی هستند که در سده سوم و چهارم هجری قمری حضور داشتهاند و تلاشهای صورت گرفته توسط این بزرگان و دیگر علمای این دوره موجب آن شد که تمدن اسلامی از قرن ۳ تا قرن ۷ هجری قمری به اوج برسد. وی افزود: روششناسی علمی مبتنی بر تجربه از مهم‌ترین دستاوردهای این چهار دانشمند بزرگ است. ابوریحان بیرونی با مشاهده و تجربه در حوزههای مختلف علمی یکی از سرآمدان روزگار خود محسوب میشود.
- ابوریحان، حکیمی جامع است
دکتر غلامعلی حداد عادل از دیگر سخنرانان این رویداد، ضمن تشکر‌از دستاندرکاران همایش جهت اهتمام به بزرگداشت ابوریحان، اظهار کرد: ابوریحان، حکیمی جامع است که بر علوم زمان خود تسلط داشته و همواره از گهواره تا گور به‌دنبال کسب معرفت بوده است. او برخی از کتاب‌هایش را در ۲۸ سالگی و برخی دیگر را در ۸۰ سالگی نگاشته است. ۱۸۰ کتاب و رساله و مقالهای که به وی منتسب است، نشان از فعالیت بسیار او در حوزههای گوناگون دارد. اما متأسفانه تنها ۲۸ اثر او بر جای مانده است. توجه ویژه به دانشهایی که امروزه با عنوان علوم انسانی شناخته میشوند وجه ممیز ابوریحان از معاصرانش به‌شمار میرود.
- از ویژگی‌های برجسته ابوریحان، “اسلامی” بودن و “فراملی” بودن این شخصیت بزرگ است
در ادامه این برنامه علیرضا دلخوش، مدیرکل دیپلماسی عمومی وزارت خارجه، ضمن بیان سخنانی درباره ابوریحان بیرونی، پیام دکتر امیر عبدالهیان وزیر امور خارجه را قرائت کرد. بخش از متن پیام ایشان بدین شرح بود:
«ایران عزیز و مناطق پیرامونی آن به مدت بیش از هزار سال مهد تمدن وعلوم بشری بوده و منطقه‌ای که از جیحون تا فرات امتداد داشت همواره از قطب‌های این تمدن درخشان به‌شمار می‌آمده‌اند. ظهور صدها شخصیت بزرگ در رشته‌های مختلف علمی، هنری و ادبی در این بازه زمانی و در این حوزه جغرافیایی، گواه این مدعاست. یکی از این شخصیت‌های بزرگ که بر قله‌های دانش و افتخارات بشری می‌درخشد، حکیم عالیقدر “ابوریحان بیرونی” است. شخصیتی کم‌نظیر و ذوابعاد که در رشته‌های گوناگون علمی مانند ریاضیات، نجوم،طب، تاریخ و فلسفه جزو سرآمدان و ازجمله مفاخر جهان به شمار میرود و دستاوردها و میراث علمی او با گذشت بیش از ۱۰۰۰ سال، همچنان در شمار گرانبهاترین گنجینه‌های بشری قرار دارد. جهان امروزی و به‌ویژه ملت‌های منطقه بسیار خوشوقتند که از وجود گوهر گرانبهایی چون ابوریحان آگاهند و به آثار او دسترسی دارند.
بررسی شخصیت و آثار حکیم ابوریحان بیرونی به‌دلیل جامعیت علمی و ذواضلاع بودن ایشان از جنبه‌های گوناگون آموزنده و دارای اهمیت است. اما آنچه که اینجانب مایلم بر آن تأکید کنم، دو بعد “اسلامی” بودن و “فراملی” بودن این شخصیت بزرگ است.»
همچنین در این برنامه دکتر سیدعلی یزدیخواه، نایب رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی، دکتر احمد پاکتچی، سفیر و نماینده دائم ایران در یونسکو؛ دکتر مظفر محمدی، وزیر مختار سفارت تاجیکستان در ایران، دکتر محسن ناصری، استاد دانشگاه و نماینده فرهنگستان علوم پزشکی، حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر رسول جعفریان، استاد دانشگاه و نماینده فرهنگستان علوم به ایراد سخنرانی پرداختند و در پایان طی مراسمی توسط ریاست بنیاد از سخنرانان تجلیل به عمل آمد.
