خلاصه‌ای از نتایج تحقیق یونسکو در خصوص حفاظت از منابع خبری روزنامه‌نگاری در عصر دیجیتال پیرامون آزادی اینترنت منتشر شد

چارچوبهای حقوقی تعیین شده برای حفاظت ازمنابع خبری خبرنگاران و محرمانه نگه داشتن این منابع از لازمه‌های بسیار مهم در عرصه گزارش اطلاعات در عرصه عمومی است. زیرا در صورت عدم اطمینان از محرمانه باقی ماندن منابع خبری، هیچ گونه اخبار و یا اطلاعاتی منتشر و آشکار نخواهد شد. اما چارچوب‌ها و قوانین مذکور در عصر کنونی دیجیتال، تحت فشار قابل توجهی قرار دارند، از این رو بازبینی و تقویت این قوانین و یا معرفی آن‌ها به کشورهایی که فاقد این قوانین هستند، امری ضروری است.
یافته های تحقیقات جهانی در کشورهای که حفاظت از منابع خبرنگاری صورت می گیرد درحال شکل گیری است و با مسئولیت یونسکو ژولی پسیتی (Julie Posetti) به هزینه کشور سوئد و حمایت دانشگاه وللونگونگ (Wollongong)تحقیقی با عنوان حفاظت دیجیتالی : موضوعات ،مشکلات و راه حل انجام داده است .

این بررسی تغییراتی را که طی ۸ سال گذشته در زمینه حفاظت از منابع خبری روزنامه‌نگاران صورت گرفته به اختصار بیان می‌کند. به درخواست ۱۹۵ کشور عضو یونسکو موضوعات مربوط به اینترنت مورد ارزیابی جهانی واقع شده است .(۱)
این تحقیق در پاسخ به مجمع عمومی سازمان ملل و شورای حقوق بشراست که با اقرار به آسیب پذیری شدید خبرنگارانی که مورد تفتیش یا ممنوعیت‌های غیر قانونی و خودسرانه قرار می گیرند به تجاوزبه حریم خصوصی و آزادی بیان خبرنگاران اذعان کرده است . (۲)

بر اساس گزارش سال ۲۰۱۴ یونسکو با عنوان” روندهای جهانی آزادی بیان و توسعه رسانه ها ” در سال ۲۰۰۷ بیش از ۱۰۰ کشوراز اشکال مختلفی از چهارچوبهای حفاظت از منبع خبربهره مند بوده ودر تحقیق اخیروضعیت ۱۲۱ کشور مورد بازبینی قرار گرفته که در بسیاری از کشورهای مورد بررسی چهارچوبهای قانونی حفظ منبع خبری به صورت آشکار یا بالقوه وجود داشته ودراین راستا موارد ذیل محرز شد:

– قوانین امنیت ملی و ضد تروریسم باعث نا کارآمدی چهارچوب های قانونی حفظ منبع خبری می شود.
– نظارتهای کلی یا بازخواستهای هدفمند خبرنگاران دایره نفوذ این قوانین را محدود کرده است
– با اتخاذ سیاستهای اجباری برای ضبط و نگه‌داری داده‌ها و فشار اعمال شده از سوی گروه‌های واسطه مانند( شرکت‌های تامین کننده خدمات اینترنت، موتورهای جست‌جو، رسانه‌های اجتماعی) قوانین حفاظتی به خطر می افتد .
– با قانونمند شدن مجموعه ها و استفاده از اطلاعات دیجیتالی، این قوانین قدیمی ونا کار آمد می‌شوند.

این تحقیق با سوالاتی ازقبیل خبرنگار کیست و خبرنگاری چیست و چه مطالبی لازم است بطور موردی و خاص ارزیابی گردد و کجا حفظ منبع خبر در معرض خطر قرار می گیرد روبرو بوده و اثرات آن بر موارد ذیل مشهود است :
– انتشار نتایج تحقیقات قبل از افشا خبر که اطلاعات مورد هدف را نابود می کند وسبب ارعاب خبرنگاران می شود .
– فاش کردن هویت منبع خبر برخورد قانونی یا فراقانونی با منبع خبر رو بهمراه دارد.
– خود سانسوری خبرنگاران و شهروندان روبه افزایش است .

در این فضا بسیای از خبرنگاران کارهایشان را در سایه اقدامات حفاظتی انجام می دهند گاهی حتی از استفاده از وسایل الکترونیکی ارتباطی اجتناب می کنند.این تاکتیک ها زمانی که حفاظتهای قانونی موثر ضعیف باشند یا رمز نگاری ممنوع و منابع خبری از میزان خطر پذیری شان ناآگاه باشند کمک خوبی به خبرنگاران می کند.
چهارشرط پیشنهاد ی این بررسی در تحقق محرمانگی منبع خبر عبارتند از :
۱- تاسیس نظام‌هایی برای شفافیت وسنجش سیاستهای حفظ اطلاعات وپایش آن که از سوی مجمع عمومی سازمان ملل توصیه شده است .
۲- ا تخاذ سازو کاری از سوی کشورها برای پذیرش ،به روزرسانی و ارتقا ءقوانین حفاظت از منبع خبری و اجرای آن در حوزه دیجیتال
۳- آموزش تاکتیهای امنیت دیجیتال به دست اندرکاران حوزه خبرنگاری
۴- تلاش در آموزش و عمومی کردن سواد اطلاعاتی و رسانه ای ازجمله ارتباطات دیجیتالی امن
در خاتمه این تحقیق خاطر نشان می سازد که نویسندگان و ناشرین می توانند نقش مهمی در درک بیشتر عموم از این موضوعات و دفاع از تغییرات مورد نیاز در کلیه سطوح ایفا کنند .
تلاشهای یونسکو در ایفائ نقش راهبری در تامین
امنیت خبرنگاران و منابع خبری آنان

یونسکو علاوه بر کمک به انجام تحقیقات در حوزه های فوق الذکر از یک سو با انتشار کتب بسیاری در این حوزه سعی در تبیین موضوعات ، مشکلات و راه حل ها داشته و از سوی دیگر با گرامیداشت روزهایی همچون روز آزادی مطبوعات در سوم ماه مه هرسال و روز بین المللی پایان معافیت از مجازات در مقابل جنایات علیه خبرنگاران دردوم نوامبر هرسال وهمچنین حمایت واجرایی کردن برنامه عمل سازمان ملل برای تامین امنیت خبرنگاران به ایجادفضای رسانه ای پویا وخلاق برای ارتقاء آزادی بیان ، توسعه رسانه ها و گسترش دسترسی به اطلاعات ودانش به منظور ایجاد جوامع دانش مدار و فراگیر ( نهمین راهبرد میان مدت یونسکو در سالهای۲۰۱۴- ۲۰۲۱) می پردازد .
از مجموعه انتشارات یونسکو می‌توان به موارد ذیل اشاره نمود :
– ایجادامنیت دیجیتالی برای خبرنگاران
– تقویت ازادی در فضای دیجیتال ،نقش واسطه‌های اینترنتی
– روندهای جهانی آزادی بیان ومطبوعات
– سنگ بنای تقویت جوامع دانش مدار فراگیر

———————————————————————————————————————

۱) قطعنامه شماره ۵۲ مصوب سی وهفتمین اجلاس کنفرانس عمومی یونسکو در سال ۲۰۱۳ خواهان مطالعه همه جانبه در مورد مسایل مربوط به اینترنت در چهار حوزه : ۱-دسترسی به اطلاعات ودانش ۲- آزادی بیان ۳- حریم خصوصی ۴- اخلاق شد که درطی ۱۸ ماه با مشارکت شرکائ متعدد این تحقیق صورت پذیرفت و” توصیه نامه دسترسی به اطلاعات ودانش ، آزادی بیان ، حریم خصوصی و اخلاق در اینترنت جهانی “بعنوان زیر بنایی برای ساخت و تقویت جوامع دانش مدار منتشر شد.

۲) قطعنامه مجمع عمومی سازمان ملل در تامین امنیت خبرنگاران و مقابله با عدم تعقیب قضائی جرائم ارتکابی علیه آنان

—————————————————————————————————————————————————–

برای مشاهده متن انگلیسی این تحقیق کلیک نمایید.

تهیه و ترجمه: گروه ارتباطات

 

مطلب قبلی

اجلاس مشورتی حمایت از تدوین  سیاست‌ها  وبرنامه‌های  مرتبط با کاربرد فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی در توانمندسازی و آموزش توان خواهان- ۶و۵ بهمن۱۳۹۵         

مطلب بعدی

اولین نشست تخصصی کارکاه آموزشی منظومه ی فرهنگ صلح با تاکید بر معیارهای فرهنگی و ادبی ایران زمین با همکاری کمیسیون ملی یونسکو ایران و مرکز اطلاعات سازمان ملل در تاریخ ۲۸ دی ماه ۱۳۹۵ برگزار می شود