“کارگاه آموزشی- تخصصی ارزیابی زلزلههای اخیر و وضعیت تابآوری و ریسک زلزله در ایران” برگزار شد
کارگاه آموزشی- تخصصی ارزیابی زلزلههای اخیر و وضعیت تابآوری و ریسک زلزله در ایران” توسط کمسیون ملی یونسکو- ایران و کمیته ملی علومزمین و ژئوپارک، دوشنبه ۹ بهمن ۱۳۹۶ در محل کمیسیون ملی یونسکو، برگزار شد.
در این کارگاه، دکتر سعدالله نصیری قیداری، دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو- ایران، دکتر راضیه لک، معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت و رئیس سازمان زمینشناسی و اکتشافات معدنی کشور و و رئیس کمیته ملی علوم زمین و ژئوپارک، دکتر حسین الماسی، مدیرکل سازمان بحران استانداری تهران، دکتر مهین گزانی، مدیر گروه علوم طبیعی کمیسیون ملی یونسکو- ایران، دکتر مهدی زارع، استاد پژوهشگاه بینالمللی زلزلهشناسی و مهندسی زلزله و دبیر علمی کارگاه، مهندس هانیه زرگر للهی، دبیر اجرایی کارگاه و همچنین تنی چند از اساتید و متخصصان زلزله، امداد و نجات، معماری و ساختمان، ارتباطات و روانشناسی، سخنرانی کردند.
در آغاز این مراسم، پس از تلاوت قرآن و پخش سرود جمهوری اسلامی، دکتر مهین گزانی، مدیر گروه علوم طبیعی کمیسیون ملی یونسکو- ایران، صحبتهای خود را اینگونه آغاز کرد: از آنجاییکه در ۱۰ سال اخیر، زلزله پیش از سایر بلایای طبیعی در جهان سبب مرگومیر شده است، این پدیده نیازمند توجه بیشتر بهمنظور کاهش مخاطرات آن در سراسر جهان است. وی ادامه داد: در واقع طی ۱۰ سال گذشته از میان بلایای طبیعی رخداده در جهان، زلزله بیشترین خسارات جانی و مالی را بهبار آورده است.
مدیر گروه علوم طبیعی کمیسیون ملی یونسکو- ایران، افزود: باید توجه داشت که یکی از اهداف سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) در برنامههای علمی و بینالمللی خود، آن است که ارتباط میان کشورهای عضو را در انتقال دانش مربوطه و نیز کاهش خطر بلایای طبیعی بهخصوص زلزله تقویت کند. این کار به ویژه در منطقه جنوب و مرکز آسیا که همه از نقاط لرزهخیز جهان هستند، انجام شده است. گزانی اضافه کرد: کمیسیون ملی در طول سالهای فعالیت خود مبادرت به ایجاد پژوهشگاه بینالمللی زلزلهشناسی با همکاری یونسکو در ایران و ایجاد کرسی مدیریت بلایای طبیعی، کرده است.
گزانی ادامه داد: کمیسیون ملی یونسکو– ایران با توجه به رسالت سازمانی خود و با عنایت به برنامههای علمی و بینالمللی سازمان جهانی یونسکو در قالب برنامه علوم زمین و ژئوپارک، به مقوله کاهش خطر بلایای طبیعی بهخصوص زلزله، پرداخته است. همچنین کمیته ملی علوم زمین این کمیسیون با همکاری سازمانها و نهادهای عضو خود “کارگاه آموزشی_تخصصی ارزیابی زلزلههای اخیز و وضعیت تابآوری و ریسک زلزله در ایران” را با هدف به اشتراکگذاری دانش و اطلاعات در زمینه زلزله و تابآوری بهمنظور رویارویی با خسارات ناشی از آن در آینده را برگزار کرده است. وی اظهار امیدواری کرد که برگزاری این کارگاه، آغازی بر کارگاهها و نشستهای ملی آتی بهمنظور تدوین راهبردهای اجرایی ملی با همکاری سازمانهای ذیربط کشور باشد؛ تا کمیسیون ملی یونسکو- ایران در قالب کمیته ملی برنامه علوم زمین خود بتواند نقش تسهیلگری خود را در تحقق این هدف به انجام رساند.
پس از آن، دکتر سعدالله نصیری قیداری، دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو- ایران، ضمن خوشآمدگویی به میهمانان با توجه به موضوع کارگاه عنوان کرد: کشور پهناور ایران به دلیل واقع شدن برروی کمربند لرزهخیزی کره زمین، جزو١٠ کشور نخست جهان به لحاظ خطرپذیری به هنگام وقوع زمینلرزه است.
وی افزود: در مطالعاتی که با عنوان «تهیه گزارش وضعیت محیط زیست شهر تهران»، اوایل دهه ۹۰ از سوی مرکز مطالعات و برنامهریزی شهر تهران انجام شده، آمده است: با توجه به برآوردهای انجامشده از میزان بزرگی و شدت زمینلرزه ناشی از فعالیت هر یک از سه گسل مشا، ری و شمال تهران، در صورت وقوع زلزله با بزرگی ۶/۷ تا ۷/۲ ریشتر، از ۱۰ تا ۵۵ درصد ساختمانها و بناهای شهر تهران تخریب میشوند و از ۳ تا ۶ درصد جمعیت شهر تهران نیز از بین میروند. به این معنا که در صورت وقوع زلزله ناشی از فعالیت هر یک از این سه گسل با بزرگی عنوان شده، دستکم ۳۰ الی ۵۰۰ هزار نفر جان خود را در اثر تخریب ساختمانها بدون در نظر گرفتن تلفات ثانویه از دست میدهند.
نصیری اظهار کرد: طبق ماده ۶۰ برنامه ششم توسعه، بهمنظور مقاومسازی ساختمانها و اصلاح الگوی مصرف به ویژه مصرف انرژی در بخش ساختمان و مسکن این اقدامات باید انجام شود:
الف- شهرداریها مکلفند نسبت به درج الزام رعایت مقررات ملی ساختمان در پروانههای ساختمانی اقدام نمایند. صدور پایانکار برای واحدهای احداثشده بر مبنای این پروانهها، منوط به رعایت کامل این مقررات است.
پ- بهمنظور انجام مطالعات لازم برای کاهش خطرپذیری در برابر زلزله:
۱- شبکه ایستگاههای شتابنگاری و زلزلهنگاری و پیشنشانگرهای زلزله توسعه یابد.
۲- در طی اجرای قانون، برنامه استانداردسازی مصالح و روشهای مقاومسازی ساختمانی، بهصورت کامل محقق و از تولیدکنندگان و ارائهکنندگان مصالح و روشهای مذکور حمایت شود.
دبیرکل کمیسیون ملی با اشاره به این موضوع که در حال حاضر پهنه شهر تهران به لحاظ جانمایی ساختمانها و موقعیت گسلها، در وضعیت مناسبی قرار ندارد، گفت: شهرداری تهران دست کم از سال ۹۳ تاکنون مطابق با احکام برنامه پنج ساله شهر تهران، میبایستی ۱۵ تکلیف را مرتبط با تابآور کردن این شهر در برابر زمینلرزه مدنظر داشته باشد. مهمترین این تکالیف عبارتند از:
* ممنوعیت ساختوساز در محدوده حریم گسلهای شمالی و جنوبی شهر تهران
* کاهش بار تراکم جمعیت در بافت فرسوده
* ساماندهی مراکز امداد و نجات
* ارائه لایحه ارتقای سطح ایمنی ساختمانها و فضاهای شهری
* افزایش تعداد ایستگاههای فعال شتابنگاری موجود به ۲۲ عدد
* افزایش تعداد ایستگاههای فعال لرزهنگاری موجود به ۲۳ عدد
* افزایش ایمنی در برابر مخاطرات زمین
* اعمال محدودیتهای ساختوساز در عرصههای ناپایدار و محدودههای گسلی
* تهیه و نهایی کردن آییننامه فنی گودبرداری ساختمانی
* تهیه طرح ایجاد سامانه اعلام وضعیت اضطراری و آماده
* بهکارگیری مصالح ساختمانی منطبق با استانداردهای بینالمللی
* مقاومسازی اماکن و مراکز امدادرسانی
* ممنوعیت ساختوساز در حریم اول گسلهای شمالی و جنوبی تهران
*کاهش بار تراکمی محلههای پرتراکم بهویژه بافت
* ایمنسازی سازهها و تاسیسات شهری
نصیری در پایان خاطر نشان کرد: اعمال این تکالیف در اسناد فرادست شهری در حالی است که بررسیهای انجام شده درباره میزان تحقق این تکالیف، نشان میدهد که پایتخت بهدلیل عدم اجرای تکالیف مرتبط با ایمنسازی شهر در برابر حوادث غیرمترقبه، در صورت وقوع زلزلههای بزرگ احتمالی، فوقالعاده آسیبپذیر است. بنابراین برگزاری کارگاههایی چون “کارگاه آموزشی- تخصصی ارزیابی زلزلههای اخیر و تابآوری و خطر ریسک زلزله در ایران”، میتواند گامی موثر در ایجاد هماهنگی بین متخصصین و آگاهیرسانی در سطوح مختلف جامعه باشد. همچنین با توجه به اینکه لرزهخیزی کشورمان امری جدی و بحرانزاست، امید است برگزاری اینگونه نشستها و انتشار نشریات معتبر و کارآمد بتواند از شدت بحران رخدادهای طبیعی و اجتنابناپذیر، در زمان وقوع و بعد از آن بکاهد.
در ادامه این کارگاه دکتر راضیه لک، معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت و رئیس سازمان زمینشناسی و اکتشافات معدنی کشور و و رئیس کمیته ملی علوم زمین و ژئوپارک، نیز با تاکید بر زلزلهخیز بودن سرزمین ایران در بخش مرکزی کوهزاد آلپ- هیمالیا، گفت: بیشتر مراکز جمعیتی ایرانزمین در معرض خطر زمینلرزه قرار دارند. همچنین وجود میزان بالای این خطر در کنار آسیبپذیری بافت شهری و روستایی کشور باعث شده در چند دهه گذشته شاهد رویدادهای دردناکی باشیم که فراموش کردن آنها دشوار است.
وی ادامه داد: شناسایی چشمههای لرزهای و پهنههای گسله جنبا و لرزهزا، اولین و مهمترین گام در برآورد خطر زمینلرزه در کشور است. لک اظهار کرد: سازمان زمینشناسی کشور با بهرهگیری از تجربه طولانی ۵۸ ساله خود در زمینه شناسایی کالبد زمینشناسی کشور، در چهارچوب تهیه نقشههای زمینشناسی، تلاش دارد سهم خود را در ارزیابی و کاهش خطر زمینلرزه ادا کند. او خاطر نشان کرد: رویداد زمینلرزه ویرانگر ۲۱ آبان ۱۳۹۶ ازگله کرمانشاه زنگ خطر دیگری بود که پیچیدگیهای بیشمار فرآیند زمینلرزه و آسیبپذیری و ناتوانی کشور در مقابله با این پدیده غیرقابل پیشبینی را به ما گوشزد کرد. از اینرو سازمان زمینشناسی کشور با قدردانی از کمیسیون ملی یونسکو برای برگزاری این هماندیشی، آمادگی خود را برای همکاری با موسسات پژوهشی و اجرایی کشور در راه کاهش خطر زمینلرزه اعلام میکند.
لک در پایان درخواست کرد که خروجی این نشست هماندیشی، صدور بیانیهای در ارتباط با موضوع وضعیت تابآوری و ریسک زلزله در ایران باشد تا آن را در اختیار ریاست جمهوری قرار داده و از این طریق بتوان فاصله میان متخصصان و مسئولان امر را هر چه بیشتر کاهش داد و به نتایج مطلوبی در این زمینه رسید.
دکتر حسین الماسی، مدیرکل سازمان بحران استانداری تهران، به عنوان آخرین سخنران بخش افتتاحیه گفت: آنچه امروزه در خصوص بحرانها در کشور ما بیش از همه باید مدنظر قرار گیرد، تدوین درست قوانین مربوط به بحران است. الماسی در ادامه تاکید کرد: و این درست همان موضوعی است که در کشور ما بهدرستی به آن پرداخته نشده است. اینکه در هنگام وقوع بحران ما چه میزان آمادگی داریم و آیا وسایل و ادوات به اندازه نیاز در اختیارمان هست، از مواردی است که باید بهشکل جدی به آنها پرداخته شود. الماسی در خاتمه صحبتهای خود اضافه کرد: بهتر است در حوزه مدیریت بحران بیش از گذشته از افراد متخصص و اساتید این فن کمک گرفت تا به مدد دانش و تخصص این افراد زبده یک بازنگری کلی در قانون بحران صورت پذیرد.
در ادامه این کارگاه، پانلهایی با عناوین علمی و تخصصی، زمان وقوع سانحه و پس از وقوع سانحه برگزار شد. که موضوعات مورد بررسی در آنها عبارت بود از:
* ارزیابی لرزهخیزیهای اخیر ایران با تمرکز بر مطالعه زلزله ازگله- سرپل ذهاب– غرب تهران؛ سخنران: دکتر مهدی زارع (استاد پژوهشگاه بینالمللی زلزلهشناسی و مهندسی زلزله و دبیر علمی کارگاه)
* خطر زمینلرزه در تهران و ضرورت پرهیز از ساختوساز در پهنههای گسیختگی؛ سخنران: دکتر مرتضی طالبیان (رئیس پژوهشکده علوم زمین سازمان زمینشناسی و اکتشافات معدنی کشور)
* شناخت خطر و نحوه رویارویی در زمان وقوع سوانح؛ سخنران: مهندس حسننژاد (جمعیت هلال احمر ایران)
* مبنای بازسازی بعد از زلزله در ایران؛ سخنران: دکتر علیرضا فلاحی (استاد معماری بازسازی دانشگاه شهید بهشتی)
* ارزیابی نقش ارتباطات در مدیریت بحران؛ سخنران: دکتر پروانه پیشنمازی (پژوهشگر پژوهشگاه بینالمللی زلزلهشناسی و مهندسی زلزله)
* تجربههای اجتماعی زلزله بم؛ سخنران: دکتر معصومه کمالالدینی (دکتری جامعهشناسی)
گفتنی است در پایان این نشست، با حضور دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو از سخنرانان و برگزارکنندکان این کارگاه، با اهدا لوح، تقدیر به عمل آمد.
در این کارگاه، مجموعه سخنرانیها در قالب یک CD (سی دی) در اختیار شرکتکنندگان قرار گرفت. همچنین بهزودی نتایج این نشست در قالب بیانیهای منتشر و در اختیار علاقهمندان قرار خواهد گرفت.
سلمه غیاثی، مدیر روابط عمومی کمیسیون ملی یونسکو- ایران