«هنر ساختن و نواختن عود» بهعنوان هجدهمین میراث فرهنگی ناملموس، ثبت جهانی شد
«هنر ساختن و نواختن عود» بهعنوان هجدهمین عنصر میراث فرهنگی ناملموس کشورمان در هفدهمین نشست کمیته بینالدولی پاسداری از میراثفرهنگی ناملموس یونسکو ثبت جهانی شد. |
در سومین روز از هفدهمین نشست کمیته بینالدولی پاسداری از میراثفرهنگی ناملموس در شهر رباط مراکش که از ۶ تا ۱۲ آذرماه ۱۴۰۱ در حال برگزاری است، «هنر ساختن و نواختن عود» بهعنوان هجدهمین عنصر میراثفرهنگی ناملموس کشورمان بهطور مشترک با سوریه به ثبت جهانی رسید.
ایران همزمان که پرونده عود را در سال ۱۳۹۷ بهصورت ملی ثبت کرد، برای ثبت جهانی آن با عنوان «مهارت ساختن و نواختن عود» با برخی کشورهای همسایه رایزنی کرد و در نهایت این پرونده را مشترک با سوریه به یونسکو ارائه کرد که در پانزدهمین اجلاس کمیته میراث جهانی ناملموس، سال ۱۳۹۹ ریفر شد (ریفر به معنای امکان بررسی پرونده در چرخه بعدی _اجلاسهای بعدی_ است.)
در شرح ساز عود در یونسکو آمده است: «عود یک ساز زهی زخمهای با بیش از ۱۵۰۰ سال حضور در منطقه مورد اشاره است. این ساز مانند بسیاری دیگر از سازهای زخمهای روی پای نوازنده قرار میگیرد و نوازنده با یک دست انگشتگذاری روی وترها و با دست دیگر به نواختن مضراب میپردازد. کاسه طنینی این ساز گلابیشکل و نسبتاً بزرگ و دسته آن معمولاً کوتاه و فاقد دستانبندی است. (در مناطق مختلف با ابعادی متفاوت) بهطوری که وترها بیشتر روی کاسه طنینی امتداد دارند. صفحه چوبی طنینی این ساز مشبک است، این شبکهها که معمولاً نقش مایههای اسلیمی دارند، علاوهبر انتقال صدای کاسه ساز، نقش تزئینی نیز ایفا میکنند. بیشتر انواع این ساز ۱۰ سیمه است که بهصورت جفت بسته میشوند. صدای این ساز در محدوده صوتی بم و باریتون است و امکان تولید اسواد ملودیک و هارمونیک در آن فراهم است و در تکنوازی و گروهنوازی بهکار میرود.
گستره جغرافیایی این ساز در ایران به خوزستان، بوشهر، هرمزگان، تهران، کردستان و برخی شهرهای بزرگ، مانند شیراز اصفهان، تبریز و مشهد میرسد».
حضور ساز عود از روزگاران باستان تا دوران معاصر در نقشبرجستهها، دیوان شاعران و نگارهها برای یادآوری همگرایی و وفاق میان اقوام و ملیتهایی است که بیش از ۲ هزار سال در کنار یکدیگر میزیستند.
همانطور که اشاره شد تواناییهای ساز عود شامل حجم صوتی قابل توجه بهویژه در محدوده صدای بم، همچنین اجرای نتهای همزمان، استفاده از امکان رنگآمیزی صوتی گوناگون و اجرای تکنیکهای مختلف است و در ایران، قابلیت اجرای ردیف موسیقی دستگاهی را نیز دارد.