نشست هم‌اندیشی طرح بررسی و بکارگیری قوانین بین‌المللی آب‌های مشترک برگزار شد
نشست هم اندیشی طرح بررسی و بکارگیری قوانین بین المللی آب های مشترک، ۲۲ مردادماه در شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران برگزار شد. این طرح به صورت مشترک توسط دفتر رودخانه های مرزی و منابع آب مشترک وزارت نیرو و مهندسین مشاور تمدن کاریزی با حمایت یونسکو انجام شده است.
لازم به ذکر است این نشست به منظور ارائه دستاوردهای طرح با هدف ظرفیت سازی، افزایش آگاهی ها و همچنین دریافت نقطه نظرات برای ادامه مطالعه برگزار شد.
سخنران اول مراسم افتتاحیه، مهندس مرادی، سرپرست شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران در سخنان خود حمایت کامل این شرکت را از این پروژه و پروژه های مشابه اعلام کرد و گفت: شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران امیدوار است تا زمان به ثمر نشست این نشست ها میزبان اصلی باشد، زیرا ما به چنین پروژه هایی خصوصا در مورد آب های مرزی غرب کشور احتیاج داریم. این طرح ها باید با هماهنگی تمامی نهادهای های مربوطه از جمله وزارت امور خارجه و وزارت اطلاعات تعریف و اجرا شوند.
در ادامه مراسم مهندس وطن فدا، مدیرکل دفتر رودخانه های مرزی و آب های مشترک وزارت نیرو، ضمن خوشامدگویی و خیرمقدم به حضار، در خصوص رویدادهای برگزار شده و پیشینه این طرح توضیحاتی را ارائه کرد. ایشان اعلام کرد که در مورد رودخانه ها و آب های بین مرزی اسناد همکاری با قدمت ۱۰۰ ساله وجود دارد. اما در مورد آب های زیرزمینی مشترک سندی وجود ندارد. ما در این پروژه در نظر داشتیم سند سال ۲۰۰۸ مجمع عمومی سازمان مل متحد در خصوص آبخوان های مشترک را به عنوان یک تمرین بین دو استان عملیاتی کنیم. یونسکو نیز از این پروژه حمایت کارشناسی کرد و این کار انجام شد. ایشان اضافه کرد در نهایت در پایان این پروژه امیدواریم نتایج در سطح ملی و بین المللی منتشر شده و همچنین در مجامع منطقه ای و بین المللی ارائه شوند.
سخنران بعدی مراسم افتتاحیه دکتر سمساریزدی، مدیرعامل شرکت مهندسی مشاور تمدن کاریزی بود که به طور کامل طرح را معرفی و محدوده آن را شهرستان های آباده، اقلید ابرکوه در استان های یزد و فارس اعلام کرد و ضرورت، طرح مسئله، اهداف، روش شناسی، جمع بندی و دستاوردها را در این باره ارائه کرد.
دکتر محب حسینی، سرپرست گروه علوم کمیسیون ملی یونسکو- ایران ،آخرین سخنران مراسم افتتاحیه بود. ایشان ضمن تشکر از دست اندرکاران پروژه، توضیحاتی را در خصوص برنامه بین المللی آبشناسی یونسکو، اهداف و فازهای اجرایی، ارائه کرد. ایشان در ادامه به دهه آب سازمان ملل متحد (۲۰۲۸-۲۰۱۸) اشاره کرد و تاکید اصلی این دهه را توسعه پایدار و مدیریت یکپارچه منابع آب برای دستیابی به اهداف اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی عنوان کرد. وی سپس به ارائه آمارهایی که به عنوان water fact منتشر می شوند و نشان دهنده وخامت اوضاع آب هستند، پرداخت. سرپرست گروه علوم کمیسیون ملی یونسکو- ایران، پس از آن اظهار داشت: یکی از موضوعاتی که امروزه در جامعه بین المللی بسیار مورد بحث است و با موضوع این نشست ارتباط دارد، مسائل مربوط به امنیت آب است که ناشی از چالش های ملی، محلی و منطقه ای است. ما برای تحقق امنیت آب نیاز به قواعد حقوقی و بین المللی داریم.
با توجه به اینکه امروزه سفره های آب زیر زمینی مهم ترین منبع تامین آب شرب برای انسان ها هستند و قسمت اعظم استخراج منابع زیرزمینی دولت ها بر این حوزه متمرکز است، اکنون مهم ترین چالش پیش روی دولت ها در خصوص سفره های آب زیر زمینی، چه در سطح ملی و منطقه ای مربوط به رژیم حقوقی حاکم و نحوه بهره برداری، استخراج و مدیریت این ذخائر است. در ارتباط با آب های فرامرزی، قوانین و مقرراتی در سطح بین المللی وجود دارد که معتبرترین آنها کنوانسیون ۱۹۹۷ است. طبق مفاد این کنوانسیون، هر دولتی که در حوضه رودخانه مشترک قرار دارد، این حق را دارد که در قلمروی سرزمینی خود بهره برداری منصفانه و معقول از جریان حوزه آبریز فرامرزی، با توجه به عدم آسیب به کشورهای هم مرز خود داشته باشد. البته در سال ۲۰۰۸ کمیسیون حقوق بین الملل، طرح پیش نویس حقوق سفره‌های آب زیرزمینی فرامرزی را در دستور کار خود قرار داد و آن را به تصویب رسانید. این پیش نویس اکنون ضمانت اجرائی ندارد، ولی مبنای تدوین کنوانسیونی در آینده خواهد شد که هم مفاد کنوانسیون ۱۹۹۷ را در نظر خواهد گرفت، هم تحولات و تغییراتی را که در ارتباط با موضوعات مربوط به امنیت آب، اکنون کشورها در سطوح ملی، محلی و منطقه ای با آن مواجه اند را مورد توجه قرار می دهد.
به هر ترتیب برای تحقق امنیت آب، علاوه بر قوانین بین المللی، نیاز به اقدامات دیگری نیز هست که عبارتند از: بسیج همکاری بین المللی برای بهبود شناخت و نوآوری برای مقابله با چالش های امنیت آب، تقویت تعامل علم و سیاست گذاری برای دستیابی به امنیت آب در سطوح ملی، محلی، منطقه ای و جهانی و توسعه ظرفیت های انسانی و نهادی برای امنیت و پایداری آب.
البته توصیه شده است که رفتارها ، اعتقادات و طرز تلقی های فرهنگی مربوط به آب و پژوهش های اقتصادی- اجتماعی برای درک بهتر و توسعه ابزارها برای انطباق با تغییرات مربوط به دسترسی به آب نیز در نظر گرفته شود.
در پایان ایشان ضمن آرزوی موفقیت برای این نشست، آمادگی کمیسیون ملی یونسکو را برای همکاری در اجرای مراحل بعدی پروژه و همکاری با وزارت نیرو در خصوص تدوین کنوانسیون مرتبط با قطعنامه ۲۰۰۸ سازمان ملل متحد در زمینه حقوق سفره‌های آب زیرزمینی فرامرزی اعلام کرد.
پس از مراسم افتتاحیه، پنل تخصصی و جلسه پرسش و پاسخ با حضور متخصصان و صاحبنظران برگزار شد.
