شهر یادگیرنده تضمینی برای آموزش شهروندان/ تعریف «سواد» را تغییر داده‌یم
| امیر روشن بخش معاون ارتباطات و امور مشارکت‌های کمیسیون ملی یونسکو- ایران در وبینار تخصصی شهرهای یادگیرنده بیان کرد که یونسکو تعریف سواد را تغییر داده است. |
امیر روشن بخش معاون ارتباطات و امور مشارکت‌های کمیسیون ملی یونسکو در وبینار تخصصی شهرهای یادگیرنده گفت: قبل از اینکه بخواهیم هر اقدامی را در شهرهای یادگیرنده انجام بدهیم مهم ترین و اساسی‌ترین اتفاقی که برای ما به عنوان ذی نفعان کلیدی می‌تواند در شهرهای یادگیرنده رقم بخورد این است که بدانیم فلسفه وجودی شهرهای یادگیرنده چیست و چرا یونسکو به عنوان مرکز علمی، آموزشی و فرهنگی ملل متحد به این فکر افتاد که از مسیر شهرها بحث یادگیرندگی را ترویج و شهرها را به عنوان تسهیلگران حوزه یادگیری در میان شهروندان معرفی کند.
* یونسکو به‌دنبال یادگیری مادام‌العمر در جوامع
وی افزود: گاهی اوقات برخی برنامه شهرهای یادگیرنده را به گونه‌ای به ما گزارش می‌دهند که فکر می‌کنیم برنامه آموزش شهروندی را به عنوان برنامه‌های شهرهای یادگیرنده گزارش می‌دهند. یعنی شهر یادگیرنده فقط به یک تابلو و برند برای آن شهر تبدیل شده است. یونسکو در سالیان مختلف به واسطه تغییرات و اتفاقاتی که با سرعت در دنیا رخ می‌داد به این فکر افتاد که پیچیدگی و سرعت زندگی افراد را مدیریت کند. بیکاری، خطرات بهداشتی، تخریب محیط زیست برخی از چالش‌های پیش روی ما بوده و هست ولی ما باید به این فکر می‌کردیم که از کجا شروع کنیم. بنابراین باید حتما از مردم شروع می‌کردیم. مردم هم برای اینکه بتوانند با این چالش‌ها مقابله کنند نیاز داشتند که مهارت پیدا کنند به همین خاطر باید به آنها آموزش می‌دادیم.
روشن‌بخش ادامه داد: در ادامه برای این چالش‌هایی که بخشی از آنها قابل پیش‌بینی است و بخشی نه، راه‌حل‌های مختلفی پیشنهاد و بررسی شد و در نهایت به این موضوع رسیدیم که ما باید از یک یادگیری مادام العمر و یک روش برای توانمندسازی افراد و جوامع استفاده کنیم. یادگیری، انرژی بالقوه انسان را آزاد می‌کند تا فرد بتواند در مسیر پایداری و زندگی با عزت حضور پیدا کند و استعدادهایش شکفته شود. طیف گسترده‌ای از فرصت‌های یادگیری در طول زندگی این امکان را به افراد می‌دهد که یک سری مهارت‌ها و ارزش‌ها را در خود بپرورانند اما سوال اساسی این است که ما باید از کجا شروع می‌کردیم؟ اگر ما بخواهیم به مردم آموزش بدهیم کدام کانون می‌تواند بهترین مهمل برای آموزش آنها باشد.. شهرها با نسبت متراکم و با ازدحام جمعیت بالایی که دارند می‌توانند یک منبع برای یادگیری باشند. اما چگونه باید شهرها را درگیر می‌کردیم که این یادگیری را به مردم و به جامعه منتقل کنند؟ شهرها پتانسیل فوق‌العاده‌ای برای ایجاد انگیزه و ارتقای توانایی یادگیری شهروندان دارند به همین دلیل بحث شهرهای یادگیرنده که با هدف آموزش باکیفیت و فراگیری برای شهروندان مطرح شد تا در یک ظرف عادلانه به صورت همه‌گیر آموزش را تضمین کنند و در نهایت مهارت افراد جامعه را در یادگیری و اتفاقاتی که می‌تواند برایشان چالش باشد رفع کنند این چالش حوزه‌های مختلف اقتصادی تا زیست محیطی را در بر می‌گرفت.
* شهرهای یادگیرنده به دنبال اقتصاد پایدار، توسعه اجتماعی و مباحث زیست‌محیطی هستند
روشن‌بخش ادامه داد: شهرها آموزش فراگیر را باید طوری طراحی می‌کردند که این آموزش‌ها از سطح مقدماتی تا عالی ترویج شود. از سوی دیگر یادگیری در محیط خانواده و بستر جامعه با این اتفاق احیا می‌شد. همه اینها به برکت توسعه فناوری‌های مدرن، کار بشر را راحت کرده است. شهرها به عنوان سکونتگاه انسانی می‌توانند جایی فراگیر، امن، منعطف و پایدار برای ساکنان آنجا باشند. شهرهای یادگیرنده اساساً به دنبال اقتصاد پایدار، توسعه اجتماعی و مباحث زیست‌محیطی هستند که این موارد از مسیر آموزش به ویژه آموزش مادام‌العمر محقق می‌شود. ما وقتی حرف از آموزش می‌زنیم این آموزش می‌تواند از زمان کودکی تا اتمام زندگی وجود داشته باشد. اما در مسیر زندگی، تفکر یادگیری مهم تر از ابزار یادگیری است. ما به یک کار زیرساختی دیگری نیز احتیاج داریم تا بتوانیم تفکر یادگیری را بین افراد ایجاد کنیم و مقاومت افراد را در قبال یادگیری بشکنیم.
معاون ارتباطات و امور مشارکت‌های کمیسیون ملی یونسکو تاکید کرد: باید یادگیری را مسیری برای تعالی انسانی بدانیم چون منشأ برخی اتفاقاتی که در حوزه‌های اجتماعی رخ می‌دهد مانند قتل، خودکشی و… ناآگاهی، نداشتن ادراک مشترک و مفاهمه در حوزه یادگیری است.
* تعریف تازه یونسکو از سواد
روشن‌بخش مطرح کرد: ما در یونسکو در حوزه آموزش‌ها و یادگیری حتی تعریف سواد را تغییر دادیم. اگر به ۶۰ سال پیش برگردیم، می‌بینیم که همیشه می‌گفتند کسی باسواد است که بتواند بخواند و بنویسد، وقتی یک دهه گذشت پارادایم تکنولوژی تغییر و یونسکو عنوان کرد که هرکسی که مهارت استفاده از کامپیوتر را داشته باشد، باسواد است. در مرحله آخر هم به این نتیجه رسیدیم که هرکسی اگر بتواند از مباحثی که یاد گرفته و از آموزه‌هایی که به او منتقل شده، تغییراتی در خود ایجاد کند حتما یک فرد باسواد است.
وی ادامه داد: وقتی اطراف خود را نگاه می‌کنیم، می‌بینیم که چقدر تغییر، کم اتفاق می‌افتد و چقدر افراد بیسواد داریم که در مقابل یادگیری مقاومت می‌کنند. تفکر یادگیرندگی برای یونسکو اهمیت بیشتری دارد ولی ترویج فرهنگ یادگیری در میان مردم نیز اهمیت دارد.
* جایی دچار مشکل هستیم که به فرهنگ یادگیری بها ندادیم
معاون ارتباطات و امور مشارکت‌های کمیسیون ملی یونسکو عنوان کرد: اگر مطالعه‌ای بین مردم در حوزه‌های اجتماعی داشته باشید متوجه می‌شوید که ما در جایی دچار مشکل هستیم که این فرهنگ یادگیری در آنجا کمتر دیده و به آن بها داده می‌شود.
وی گفت: ما ده شهر یادگیرنده داریم که در چهار- پنج سال گذشته به شبکه شهرهای یادگیرنده پیوستند. هدف ما از بحث یادگیرندگی توسعه مهارت و خوب زندگی کردن و ارتقای سطح زندگی است. دو بحث اساسی در شهرهای یادگیرنده داریم؛ بحث دسترسی به اطلاعات برای همه و منابع باز اطلاعاتی.
روشن‌بخش با ارائه مثالی بیان کرد: یک شهر کوچک با ۱۲ میلیون جمعیت در چین پروژه و طرحی داشت که جایزه شهر یادگیرنده را به خود اختصاص داد. در این شهر یک مسیر اتوبوسرانی طولانی وجود داشت که مردم عمدتا از آن استفاده می‌کردند؛ بانیان این شهر این مسیر را برای مردم رایگان کردند و در داخل اتوبوس‌ها تلویزیون تعبیه کرده و به مردم آموزش دادند. این طرح با عنوان طرح برگزیده سال که در آن نوآوری، استفاده از تکنولوژی و استفاده از زمان سوخته سفرهای درون‌شهری مطرح شده بود از سوی یونسکو پذیرفته و جایزه ای به آن اختصاص داده شد. خیلی وقت‌ها که این طرح‌ها را می‌بینم متوجه می‌شوم که همه ما در شهرهای خودمان پروژه‌های این‌چنینی داریم اما ضعف ما در اطلاع‌رسانی و توسعه روابط بین‌الملل باعث شده که مردم آگاه نشوند.
* در ابتدای راه یادگیرندگی هستیم
وی افزود: ما در حال حاضر در ابتدای راه یادگیرندگی هستیم و به عنوان کمیسیون ملی یونسکو و به عنوان یک مرجع ملی نیاز داریم یک برنامه‌ریزی راهبردی در این حوزه داشته باشیم به همین دلیل قرار است جلسه‌ای را با حضور شهرداران، روسای شورای شهر و… تشکیل دهیم تا نقشه راه و راهبردهای شهرهای خلاق را ابلاغ کنیم. از این فرصت استفاده می‌کنم و از فعال‌ترین شهر یادگیرنده یعنی بندر خمیر تشکر می‌کنم. طرح‌های این شهر به طوری بود که دبیرخانه شهرهای یادگیرنده از آنها به وجد آمده است مثلا در بحث آموزش محیط زیست می‌بینیم که بحث زیست محیطی آنجا کاملا اصلاح شده‌است.
روشن‌بخش در پایان توضیح داد: ما باید یادگیرندگی را به عنوان حقوق شهروندی برای شهروندان تبیین و در طول زمان آنها را به یک مطالبه عمومی تبدیل کنیم. به نظرم اولین کاری که شهرهای یادگیرنده بر اساس دستورالعمل‌های بین‌المللی باید انجام بدهند این است که یک مفاهمه دقیق درباره یادگیرندگی به شهروندان ارائه دهند. وقتی برای یک شهروند یادگیرندگی یک بحث اساسی باشد شاید دیگر در آن شهر نیازی به شهرداری و .. نباشد چون افراد اینچنین تعالی فردی را در یادگیرندگی می‌بینند. شاید به همین دلیل است که می‌بینید افراد در کشور‌های توسعه‌یافته یک ورزش، هنر و کتابخوانی را به صورت حرفه‌ای دنبال می‌کنند. به نظر می‌رسد راه رهایی افراد از تعصبات و موضوعاتی که زندگی شهری را به چالش می‌کشد یادگیری مهارت چگونه زندگی کردن است. این یادگیری مادام‌العمر می‌تواند خیلی از رفتارهای اجتماعی که باعث بزه و فقر می‌شود را از بین می‌برد. در پایان از دکتر محمودی شهردار بندر خمیر تشکر می‌کنم. معتقدم بندر خمیر می‌تواند الگوی مناسبی برای سایر شهرها باشد.