بیانیه نهایی مشترک سمینارهای بین‌المللی در زمینه آموزش

سه سمینار بین‌المللی در زمینه آموزش با عناوین کنگره اخلاق در آموزش، سمینار رفع تبعیض در آموزش، و سمینار آسیب‌های وارده به آموزش و راه‌های جلوگیری از آن با مشارکت کمیسیون ملی یونسکو و همکاری دانشگاه‌ها و نهادهایی چون دانشگاه علوم پزشکی تهران، دانشگاه شهید بهشتی، دانشگاه پیام ‌نور و وزارتخانه‌های علوم، تحقیقات و فناوری، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، و آموزش و پرورش به ترتیب در تاریخ ۵، ۶، و ۷ اسفند۱۳۹۱ در تهران برگزار شد.
در پایان برگزاری این سه سمینار، بیانیه مشترک زیر حول سه محور اصلی: ۱- ترویج اخلاق در آموزش ۲- حذف تبعیض در آموزش و ۳- مراقبت از نظام‌های آموزشی، تنظیم و قرائت شد که به تصویب نمایندگان یونسکو و کشورهای مختلف رسید.
بیانیه نهایی سه سمینار بین‌المللی در زمینه آموزش
کنگره بین‌المللی اخلاق در آموزش ( ۵ اسفند ماه ۳۲۹۱ ، مرکز تحقیقات اخلاق و تاریخ پزشکی )
سمینار بین منطقه ای رفع تبعیض در آموزش ( ۶ اسفند ماه ۱۳۹۱ ، دانشگاه شهید بهشتی )
سمینار بین منطقه ای آسیبهای وارده به آموزش و راههای جلوگیری از آن ( ۷ اسفندماه ۱۳۹۱ )
جوامع انسانی در مقابله با چالشهای جهان حال و آینده ، آموزش را به عنوان سرمایه اصلی برای دستیابی به آرمانهای صلح ، عدالت اجتماعی و توسعه انسانی قلمداد می کنند. بر این اساس ، ایجاد و تحقق جوامع یادگیری و دانش بنیاد جزو اهداف اصلی کشورها برای دستیابی به توسعه پایدار انسانی محسوب می شود .
طی دهه های اخیر، علیرغم رشد و پیشرفت قابل توجه نظامهای آموزشی در جهان ، هنوز در بسیاری از مناطق، آسیبهای جدی بر آموزش خصوصا از طریق عوامل انسانی وارد می شود که منجر به تشدید فقر، کاهش رشد اقتصادی و ایجاد موانع جدی در تحقق اهداف آموزش برای همه و توسعه هزاره گردیده است. فراهم ساختن زمینه های دستیابی به آموزش کیفی و برابر برای همه ، مستلزم تعیین چالشها ، توسعه ظرفیتها ، بهبود فرآیندهای برنامه‌ریزی ملی و منطقه ای و تقویت ساز و کارهای نظارت و ارزیابی است .
شرکت کنندگان در سه سمینار بین المللی در زمینه آموزش شامل مسئولان و سیاست گذاران آموزشی، نمایندگان و متخصصان یونسکو و کارشناسان آموزشی از مناطق آسیا و اقیانوسیه ، کشورهای عربی و افریقا که با عناوین : کنگره اخلاق در آموزش، سمینار بین منطقه ای رفع تبعیض در آموزش و سمینار بین منطقه ای آسیبهای وارده بر آموزش و راههای جلوگیری از آن که با همکاری وزارتهای متولی آموزش در ایران ( وزارت آموزش و پرورش ، وزارت علوم ، تحقیقات و فناوری و وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی ) و کمیسیون ملی یونسکو – ایران با هدف ظرفیت سازی نظامهای آموزشی به منظور پاسخگوئی به چالشهای جهان امروز و فردا در تاریخ ۷- ۵ اسفند ماه ۱۳۹۱ در تهران گرد هم آمده اند ::
با توجه به چالشهایی که هنوز در مناطق مختلف جهان در دستیابی به فرصتهای آموزشی و علمی بر اساس خاستگاه سیاسی ، قومی و زبانشناختی مشاهده می شود که منجربه ایجاد تبعیض در آموزش و یا عدم امکان فعالیتهای مشترک آموزشی و علمی در بین کشورهای شمال/ جنوب و انتقال آزاد اطلاعات در ارتقای آموزش و پژوهش در جهان شده است ؛
بایادآوری کنوانسیون رفع تبعیض در آموزش که در آن ذکر شده است :” آموزش باید در جهت توسعه کامل شخصیت انسانی و تقویت احترام به حقوق بشر و آزادیهای بنیادی باشد ، آموزش باید تفاهم ، بردباری و دوستی را در میان همه ملتها و گروهای قومی یا مذهبی ترویج بخشد و به پیشبرد فعالیتهای ملل متحد برای حفظ صلح کمک نماید .”( بند ۵ ( ۱) الف ، ۱۹۶۰ )؛
با یادآوری بیانیه مسئولیتهای نسلهای حاضر در قبال نسلهای آینده که در آن اشاره شده است : ” آموزش ابزار مهمی برای توسعه انسانها و جوامع است . آموزش باید برای ترویج صلح ، عدالت ، تفاهم و برابری برای منافع نسلهای حال و آینده به کار رود .”( بند ۱۰ (۲) ، ۱۹۹۷) ؛
با تشخیص اینکه وظیفه مراقبت از نیازها و منافع نسلهای آینده ، خصوصا از طریق آموزش برای ایفای رسالت اخلاقی یونسکو اساسی است که در اساسنامه آن ایده های ” عدالت ، آزادی و صلحی که بر مبنای همبستگی عقلانی و اخلاقی انسانها بنیاد گذارده شده” ، مورد احترام قرار گرفته است ؛
با یادآوری بند ۱۳ کنوانسیون بین المللی حقوق اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی ( ۱۹۶۶ ) که حق همه انسانها را برای آموزش ابتدائی ، متوسطه و عالی با کیفیت به رسمیت می شناسد ؛
با آگاهی از این واقعیت که علیرغم پیشرفتهای مهمی که در اجرای حق آموزش صورت پذیرفته است ، دستیابی به آموزش ابتدائی، متوسطه و عالی خصوصا در کشورهای توسعه یافته برای جوامع دیگر چالش محسوب می شود که مستلزم اقدامات موثر و عملی در سطح ملی ، منطقه ای و بین المللی به منظور دستیابی به هدف آموزش برابر برای همه است ؛
با اعتقاد بر اینکه اجرای حق آموزش بدون در نظر گرفتن عامل رفع تبعیض ، مانع مهمی جهت تحقق آموزش کیفی برابر برای همه است ؛
با تائید اینکه عدم توجه به آموزش مناسب مفاهیم و اصول اخلاقی طی زمان تحصیل به دانش آموزان و دانشجویان، نقش نهادهای آموزشی را در انتقال و ترویج ارزشها و اخلاقیات به عنوان شهروند مسئول به نسلهای آینده ، خدشه دار می سازد؛
موارد زیر را در سه محور ترویج اخلاق در آموزش ، رفع تبعیض در آموزش و پیشگیری از آسیب به نظامهای آموزشی جهت اقدامات دولتها و نهادهای تخصصی ملل متحد و همه ذینفعان آموزش در جهان تصویب می کنند :
۱.ترویج اخلاق در آموزش
الف. اتخاذ قوانین و سیاستهای لازم به منظور ادغام ارزشهای فراگیر اخلاقی در برنامه ریزیهای آموزشی که امکان تغییرات لازم در نقش آموزشیاران و طرز تلقیها و گرایشهای دانش آموزان در فضاهای آموزشی را فراهم سازد ؛
ب . معلمان و استادان عاملان اصلی انتقال ارزش‌ها و اصول اخلاقی و حفظ نظم اخلاقی در نظامهای آموزشی محسوب می شوند. توجه ویژه ای باید به نقش آنان در برنامه‌ریزی‌ها و سیاست‌گذاری‌های آموزشی مبذول داشت؛
ج . آموزش ابزار مهمی برای توانمندسازی اخلاقی کودکان ، جوانان و بزرگسالان است. آموزش باید در جهت شکل دادن ارزشها، طرز تلقی ها و رفتارهائی باشد که انسانها را به سمت اجتناب از خشونت و همزیستی مسالمت آمیز در زندگی اجتماعی مبتنی بر تنوع و کثرت گرائی سوق دهد؛
د. توجه به نظامهای مدیریت یادگیری ، کیفیت محتوا و روشهای اجرا در مدیریت آموزش مجازی؛
ذ . ارتقای دانش و آگاهی سیاست گذاران و برنامه ریزان آموزشی در زمینه توجه به اصول و معیارهای اخلاقی در آموزش؛
ر. اتخاذ سیاست‌ها و اقدامات لازم بر اساس رویکردهای بخشی و بین بخشی به منظور محافظت همه جانبه از نظامهای آموزشی از چالشهای اخلاقی ؛
ز. توجه به اصول و استانداردهای اخلاقی در آزمون سازی و ارزشیابی دانشجویان؛
ژ . محور قرار دادن اصول اخلاقی در برابرسازی فرصتهای آموزشی برای همه اقشار و گروههای اجتماعی ؛
س . انجام مطالعات و پژوهشهای لازم جهت ادغام ارزشهای اخلاقی در برنامه ریزیهای آموزشی؛
ش. برای تحقق پایداری اخلاق در آموزش ، از همه رهنمودها ، خصوصا آموزه های دینی و مذهبی استفاده شود.
۲. رفع تبعیض در آموزش
الف. ارتقای اصل عدم تبعیض در آموزش از طریق تشویق دولتها برای انجام اقدامات لازم به منظور رفع اقدامات تبعیض آمیز : به شیوه ای که همه مردم ، خصوصا اساتید دانشگاهها ، معلمان ، دانشجویان و دانش آموزان بتوانند به همه داده ها و امکانات آموزشی ، علمی و پژوهشی دسترسی داشته باشند و فرصت انتشار یافته های پژوهشی خود را به شکل مقالات علمی در نشریات علمی داشته باشند ؛
ب. حمایت از کاربرد استانداردهای معتبر در تعیین و پیش بینی تمهیدات آموزشی و توسعه مکانیسمها و سیاستهای لازم برای برابر سازی فرصت‌های آموزشی، همچنین تخصیص اعتبار لازم از بودجه عمومی برای حمایت از آنها ، نحوه کاربری استانداردها مطابق با نیازهای ملی بر عهده دولتهاست ؛
ج . ایجاد شرایط لازم برای بهبود وضعیت آموزشیاران، آماده ساختن آنها با ابزارهای لازم، مهارت‌های آموزشی و تربیتی و مدیریت مسئولیتها برای ایجاد نظامهای آموزشی پاسخگو به نیازهای دانش آموزان ؛
د. حمایت از فعالیتهای ملی و بین المللی به منظور ارتقای درک بهتر معلمان و استادان و سایر پرسنل آموزشی در زمینه اشکال وابسته مسئولیت پذیری و تعهد برای تضمین اینکه مدارس و دانشگاهها بتوانند به شیوه قانونمند، با احترام به حقوق و مسئولیتهای دانش آموزان و والدینشان اداره شوند .
۳.حفاظت از نظامهای آموزشی
الف . جلب مشارکت اجتماعی در اداره و دفاع از مدارس و دانشگاه‌ها؛
ب. اقدامات حفاظتی اتخاذ شده برای پاسداری از مدارس و دانشگاه‌ها، باید در یک چارچوب کلی امنیتی تدوین شود تا بتواند از آنها در جریان درگیری‌های وسیع‌تر از آسیب هم حمایت کند. اقدامات بازسازی پس از حملات باید همراه با افزایش اهمیت بخشیدن به آموزش در فوریتها بهبود یابد؛
ج. توسعه ظرفیتها به عنوان یک بخش یکپارچه از هر دو جنبه : تلاشهای پیشگیری از بحران و پاسخگوئی به بحران‌ها؛
د. تهیه یک دستورالعمل برای مذاکره و بهبود رویکردهای اجرائی حراست از مدارس و دانشگاه‌ها، تا این مکان‌ها بتوانند با استناد به آنها به عنوان مناطق امن محسوب شوند ،که بر اساس آن همه تسهیلگران اجتماعی بتوانند با نیروهای مسلح، جامعه مدنی و ذینفعان دیگر برای توقف حملات به آنها اقدام نمایند؛
ذ. بسیج جامعه مدنی برای دور نگهداشتن مدارس و دانشگاهها خارج از جنگ و درگیری با استفاده از رسانه های جمعی که از طریق انجمن خبرنگاران آموزشی بر تهدید بر مدارس نظارت دائم داشته باشد؛
ر. فراهم ساختن حمایتهای روان شناختی و اجتماعی و حمایتهای دیگر برای دانش آموزان و دانشجویانی که از جنگ و درگیری آسیب دیده اند، تدارک حمایت و مهارتهای سازگاری با شرایط خاص برای معلمان؛ احترام و اجرای حق آموزش ، از سرگیری خدمات آموزشی، راه حل یابی برای مشکلات ناشی از جنگ و درگیری در حوزه آموزش برای توانمند سازی آن جهت رویاروئی با مشکلات اتخاذ شده هنگام جنگ و پس از آن؛
ز. ارتقای آگاهی در زمینه ارزش آموزش و به رسمیت شناخته شدن آن، و اهمیت مراقبت از آموزش از طریق دفاع از آن ، تهیه یک نماد به رسمیت شناخته شده بین المللی که دلالت بر وضعیت منطقه حفاظت شده ، آموزش عمومی در مورد حق آموزش و قوانین جنگ و نظارت و گزارش دهی بهتر از حملات داشته باشد؛
ژ. بهبود کمک به قربانیان و مرمت و بازسازی ساختمانها و تسهیلات همراه با وظیفه مراقبت از حق آموزش ؛
س. توسعه رهنمودها و تلاشهای متمرکز بین المللی به منظور ارتقای آگاهی در زمینه اینکه چگونه قوانین بین المللی از طریق دستورالعملهای لازم مراقبت و اجتناب از مخاطره آموزش را تحت پوشش قرار می دهند؛
ش. تشویق نظارت و گزارش دهی بهتر در زمینه حملات ؛ انجام تحقیقات بیشتر در زمینه تاثیرات آنها ، انگیزه های مربوط به آنها و اثر بخشی اقدامات مربوط به مراقبت ؛و ارتقای آموزش عمومی در زمینه حق آموزش که تاکنون از طریق دفاع از آموزش برای همه به کار برده شده است؛
ص. درگیرسازی رسانه ها، خبرنگاران و سردبیران مستلزم ارتقای درک در زمینه جریانات و پوشش خشونتهاست : فراهم ساختن زمینه لازم جهت تبادل اطلاعات در سطح وسیع و بین المللی برای تضمین اینکه تصمیم گیران سیاسی ، نظامی و قضائی از ضرورت حفاظت از مکانهای آموزشی از حملات آگاه باشندو در تصمیم گیریهائی که اتخاذ می کنند ، اهمیت بیشتری به آموزش دهند؛
ض. راههائی برای بازسازی ، تعمیر و تجهیز مجدد سریع نهادهای آموزشی که مورد حمله قرار گرفته اند برای رویاروئی با موارد نقض حق آموزش انجام شود( اتخاذ سیاست عدم بردباری در مقابل نقض حق آموزش ) ؛
ط. دولتها و طرفهای درگیر باید برای تضمین و اثبات بی طرفی آموزش در زمان جنگ تلاش نمایند : لازمه این کار اطمینان بخشی از این مطلب است که مدارس و دانشگاهها در شفافیت کامل به روش فراگیر ، غیر فرقه ای و بدون تبعیض مدیریت می شوند . حدود و تاثیر حملات بر آموزش ، خصوصا تاثیرات میان مدت و دراز مدت آنها بر نظام آموزش ، همچنین تاثیراتی که آنها بر توسعه ، تعارض و آسیب پذیری آموزش بر جا می گذارند ، باید مورد ارزیابی قرار گیرد ؛
ظ. سازمانهای آموزشی باید با رسانه ها در زمینه حملات وارده بر مکانهای آموزشی و تاثیر آنها برحسب بهبود مسئولیت پذیری و پاسخگوئی جهت مقابله با حملات ، با رسانه ها کار کنند . این اقدام باید شامل حوزه اثرات درازمدت حملات بر آموزش ، نظامهای آموزشی و تلاشهای مربوط به تحقق حق آموزش برای همه ، باشد ؛
ک. تدوین یک کنوانسیون بین المللی درچارچوب ابزارهای قانونی یونسکو به منظور مراقبت از فضاهای آموزشی در زمان جنگها و درگیریهای خشونت آمیز؛
گ. هنگامی که زیان و ضرری به نهادهای آموزشی از طریق جنگها یا نزاعهای جمعی و زیانهای دیگر از هر نوع رخ می دهد ، جبران تاوان آن برای خسارت وارده ، بر عهده عامل یا نهادی است که خسارت را وارد کرده است .
تدوین : بخش آموزش کمیسیون ملی یونسکو- ایران

مطلب قبلی

جمع بندی مباحث و توصیه‌های"کارگاه ملی پیشرفت‌های جمهوری اسلامی ایران در زمینه آموزش برای توسعه پایدار و رویکرد کشوری تا پایان ۲۰۱۳"

مطلب بعدی

بیانیه نشست تخصصی پیشرفت‌های جمهوری اسلامی ایران در زمینه آموزش پایه با تاکید بر اهداف آموزشی ملل متحد تا سال ۲۰۱۵: چالش ها، دستاوردها، و چشم‌انداز آینده تهران، سازمان نهضت سوادآموزی، ۲۵ آذر ۱۳۹۲