بحران آب؛ نیازمند روش‌های نوآورانه و خلاقانه

مشاور علمی دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو- ایران در همایش مشهد شهر دوستدار آب: آب یکی از مؤلفه های مهم حیات هم از نگاه شرب و هم از زاویه تأمین کنندگی امنیت غذایی است تا جایی‌ که در بخش کشاورزی، آب را ستون فقرات امنیت غذایی نامیده و بحران آن امروز بیش از نگاه های سنتی نیازمند روش ‎های نوآورانه و خلاقانه است.

در این همایش که ۱۱ اسفند ۱۴۰۱ با هدف هم ‌اندیشی بین دستگاه‌ های مختلف در حوزه آب در کارخانه نوآوری مشهد برگزار شد، هدی زارع، مشاور علمی دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو- ایران، موضوع آب را به‎ عنوان یکی از مهم‎ ترین ابرچالش‎ های کشور عنوان و تأکید کرد که بحران کمبود آب در کمیت دشت‎ ها و شهرهای بحرانی نمود پیدا کرده است.

 

حل بحران کم ‌آبی نیازمند ماتریس تصمیم گیری و مدیریت مبتنی بر علم است

زارع ضمن اشاره به این موضوع که آب یکی از مؤلفه ‎های مهم حیات هم از نگاه شرب و هم از زاویه تأمین ‎کنندگی امنیت غذایی است، گفت: آب امروز بیش از نگاه ‎های سنتی نیازمند ماتریس تصمیم ‎گیری و مدیریت مبتنی بر علم، موضوع تاب ‎آوری آب، دیپلماسی برای تأمین آن، محیط‎ زیست آب، بهینه‎ سازی سهم همه ذی ‌نفعان از آب، پیوست فرهنگی آب با نگاه تأکیدی بر مصرف آن، توجه به زنجیره تأمین آب از سیاست ‎گذاری ‎ها تا نگاه به آینده، روش ‎های نوآورانه و خلاقانه، توجه به ابر ‎روندها از نحوه اثر گذاری راه ‌حل ‎ها بر مسائل مرتبط با آب در ذهن مدیران عالی، تعادل ‎بخشی آب ‎های زیر زمینی تا هوشمند سازی و فناور سازی زنجیره آب، همبست (Nexus) آب، غذا و انرژی و آینده‎ پژوهی، حسابداری، بازار، اقتصاد و سواد آب است که همه این ‎ها از عهده یک سازمان خاص به ‌دور است و نیازمند یک اقدام جمعی (Collective action) با استفاده از ظرفیت‌ ها و مشارکت همه ذی ‌نفعان و ذی ‎مدخلان است.

مشاور علمی دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو- ایران با اشاره به انتخاب مشهد به ‌عنوان شهر دوستدار آب از سوی یونسکو در سال ۱۳۹۹، افزود: اگرچه گزارش ممیزی شهر دوستدار آب- مشهد نشان از توفیق قابل قبول دارد اما نشان می ‎دهد به طور متوسط ظرفیت بهبود قابل توجهی در حوزه‎ های چهارگانه زیرساخت، فرهنگ و هنر، حقوق شهروندی و آموزش وجود دارد که هر کدام از این حوزه ‎های چهارگانه حائز اهمیت است. اما آن‌ چه از اهمیت بالاتری برخوردار است حقوق شهروندی و آموزش آب است که باید در برنامه ‎ریزی‎ های آینده مورد توجه جدی‎ تری قرار گیرد.

زارع در پایان اظهار داشت: کمیسیون ملی یونسکو- ایران امیدوار است با عزم و اراده‎ا ی که در شهرداری کلان شهر مشهد و همه دوستداران و حامیان آب وجود دارد افق ‎های بهتری را در جایگاه کلان ‎شهر مرجع برای توسعه شهری رقم زده تا تاب ‎آوری آب شکل گیرد و آب به ‌عنوان یک کالای کمیاب، حیاتی و اقتصادی در چارچوب ساز و کارهای اقتصادی مردم‎ نهاد مورد توجه همگانی قرار گیرد.

علی نجفی، معاون خدمات شهری شهرداری مشهد نیز در این همایش گفت: امسال مشهد ۶ میلیون متر مکعب کسری آب داشته است و هدف از برگزاری این همایش هم حساس کردن مسؤولان و مردم نسبت به حفظ منابع آبی، بازچرخانی آب و استفاده بهینه از منابع آبی است.

اصلاح حکمرانی آب نیازمند استفاده از ظرفیت های قانونی است

 یزدان رضایی، مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی راهبردی و تلفیقی وزارت نیرو هم اذعان داشت که در وزارت نیرو برنامه‌ ریزی‌ های مفصلی در حوزه آب صورت گرفته است که این برنامه‌ریزی ‌ها در چند محور اساسی قرار دارند.

وی ادامه داد: یکی از محورهای مهمی که در وزارت نیرو به آن پرداخته شده است اصلاح حکمرانی آب است که این موضوع در شورای عالی آب مصوب شده و قرار است از ظرفیت های قانونی لازم استفاده شود.

آبیاری فضای سبز مشهد با پساب

همچنین حسین اسماعیلیان، مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب مشهد نیز در این همایش گفت: هیچ کلان ‌شهری به اندازه مشهد شبکه مستقل فضای سبز ندارد و فقط ٢ درصد از آب مورد نیاز برای آبیاری فضای سبز از منابع آب شرب تامین می ‌شود.

اسماعیلیان اضافه کرد: شهر مشهد نخستین شهری بود که تصفیه خانه محلی ایجاد کرد و اکنون مدرن ‌ترین تصفیه‌ خانه سپتاژ فاضلاب کشور را نیز در دست ساخت دارد.

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب مشهد ادامه داد: اهمیت تأمین آب فضای سبز کمتر از آب آشامیدنی نیست. از این‌ رو تأمین آب مورد نیاز فضای سبز از طریق پساب ضروری است.

رفع تصرف حریم و بستر رودخانه ‌های استان ضروری است

علیرضا طاهری، مدیر عامل شرکت آب منطقه ای خراسان رضوی نیز اظهار داشت: انتقال آب از دریای عمان به شرق کشور ضروری است و این طرح در حال حاضر ١۵ درصد پیشرفت فیزیکی داشته که سهم خراسان رضوی از آن، تخصیص ١٢٠ میلیون متر مکعب آب برای بخش صنعت است.

مدیرعامل عامل شرکت آب منطقه ‌ای خراسان رضوی افزود: باید از آبخوان‌ های موجود حفاظت کرد که این مهم با همکاری همه دستگاه ‌های مرتبط محقق می شود.

طاهری با تأکید بر برخورد با چاه‌ های غیرمجاز افزود: امسال هزار و ۲۰۰حلقه چاه در استان مسدود شده و ٩۶ درصد چاه‌ های مجاز در استان مجهز به شمارش‌گر هوشمند شده است تا میزان برداشت آب کنترل شود.

وی با اشاره به وجود ٢٨ هزار کیلومتر رودخانه در استان، افزود: رفع تصرف حریم و بستر رودخانه ‌های استان نیز ضروری است.

همه مسؤولان باید دغدغه آب داشته باشند

محسن داوری، فرماندار مشهد هم تأکید کرد: متأسفانه امروز در حوزه آب کسانی که کار غیرقانونی انجام می‌ دهند تشویق و افرادی که قانونی کار انجام می‌دهند، جریمه می ‌شوند.

وی اضافه کرد: به‌ عنوان نمونه کسانی که چاه قانونی دارند رصد و کنترل می شوند اما بهره‌ برداران چاه ‌های غیر مجاز رها هستند. بنابراین بجاست که بگوییم همه مسؤولان باید دغدغه آب داشته باشند. همچنین فرهنگ‌ سازی در مدیریت مصرف آب برای زائران نیز ضروری است.

لازم به یادآوری است که دبیرکل وقت کمیسیون ملی یونسکو- ایران، دی سال ۱۳٩٩ “نشان شهر دوستدار آب” را به شهردار وقت مشهد، محمدرضا کلایی اهدا کرد؛ شهر دوستدار آب شهری است که قدر آب را دانسته و تلاش می ‌کند اقدامات ویژه ‌ای برای حفظ آب و دسترسی راحت شهروندان برای استفاده از آب ایجاد کند؛ و از آن ‌جا که کلان‌شهر مشهد هم اینک وارد سومین سال پیاپی خشکسالی شده و دغدغه کم ‌آبی در شهر امام رضا (ع) به‌ دلیل پذیرا بودن سالانه ٣٠ میلیون زائر مهم ‌تر از دیگر کلان ‌شهرهاست، همایش مشهد شهر دوستدار آب” با حضور مدیران و مسؤولان حوزه آب در مشهد برگزار و نظرات مختلف برای گذر از تنش آبی ارائه و بررسی شد.

مطلب قبلی

امضای تفاهم‌نامه همکاری مشترک میان کمیسیون ملی یونسکو و اندیشکده حکمرانی شریف

مطلب بعدی

رفع تعلیق باشگاه‌های «توسعه کسب‌وکار» و «غذا و خوراک‌شناسی»