اطلاعات بیشتر
مقدمه:
معلولیت پدیده‌ای است جهانی و بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی بشر، به گونه‌ای که هر انسانی در طول حیات خود به علل مختلف مثل بیماری‌ها و حوادث و یا رسیدن به دوران سالمندی آن را تجربه خواهد کرد. سازمان بهداشت جهانی (WHO) آمار معلولین را در جهان در حال رشد دانسته و هم اکنون این رقم به ۱۵% جمعیت جهان رسیده است. همانطور که آمارها گواهی می‌دهد با پیشرفت علم و تکنولوژی و افزایش حوادث و سوانح نه تنها از تعداد افراد معلول کاسته نمی‌شود بلکه هر سال بر تعداد این گروه از افراد جامعه افزوده می‌شود. در حال حاضر در ایران جمعیت معلولین بیش از یازده میلیون نفر برآورد می‌شود که با تعداد بیش از پانصد هزار نفر جانبازان دوران جنگ، تعداد معلولین حدود ۱۴% جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند.
استفاده از فناوریهای نوین بویژه فناوری اطلاعات و ارتباطات یکی از بهترین شیوه‌ها برای مشارکت دادن این گروه بزرگ از افراد جامعه در تمامی فعالیت‌ها از جمله امور فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی است. به عبارت دیگر ICT مؤثرترین راه برای توانمندساختن معلولان است تا بدینوسیله همواره با سایر اقشار جامعه اطلاعاتی، شکاف اطلاعاتی بین افراد سالم و افراد معلول کاهش یافته و به تحقق عدالت اجتماعی کمک کند.
دسترسی به اطلاعات با کمک ICT ، فرایندی است که افراد معلول به منابع و خدماتی که به واسطه معلولیتشان توان دسترسی به آنها را در دنیای واقعی نداشته‌اند، در دنیای الکترونیک، خواهند داشت به عبارت دیگر توسعه و دسترسی برای افراد دارای معلولیت و توانمندسازی دیجیتال می‌تواند جایگزین مناسبی برای جبران ناتوانی‌ها و محدودیت‌های این افراد باشد.
اهداف:
کمیسیون ملی یونسکو ـ ایران با همکاری سازمان فتاوری اطلاعات و یونسکو نشست مشورتی کارشناسی برای بحث و تبادل نظر در جهت تهیه توصیه‌هایی برای تدوین سیاست ملی در جهت گسترش ICT برای معلولین را به منظور و با هدف توانمندسازی معلولان و ورود مباحث مرتبط با معلولین در برنامه‌های توسعه پایدار کشور، برگزار می‌کند.
مباحثات و تبادل نظرها بویژه پیرامون توسعه سیاستهای ملی در جهت بهبود زندگی معلولین از طریق گسترش دسترسی آنان به ICT و گسترش دسترسی آنان به آموزش و فرصت‌های یادگیری در طول عمر با کمک فن‌آوریهای نوین می‌باشد.
برگزاری این نشست مشورتی همگام با هداف یونسکو درجهت ایجاد جوامع معرفتی و علاقمندی و تعهد این سازمان برای همکاری با کشورهای عضو در جهت تحقق اهداف توسعه پایدار ۲۰۳۰ می‌باشد. سند نهایی (بیانیه دهلی)کنفرانسی که در نوامبر ۲۰۱۴ توسط یونسکو برگزار شد چارچوب مناسبی برای تدوین سیاستهای ملی در جهت توانمندسازی معلولین می‌باشد و توصیه ها و نتایج نشست مشورتی کارشناسی که در تهران در ژانویه ۲۰۱۷ برگزار خواهد شد، در تدوین راهبرد بلندمدت در جهت گسترش دسترسی به ICT برای معلولین در ایران کمک خواهد کرد.
محیط بین‌المللی و ملی (Local and Global Context):
با تدوین کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت در سال ۲۰۰۶، سازمان ملل بار دیگر تعهد خود را بر حمایت از حقوق افراد دارای معلولیت نشان داده است. علاوه بر این معاهده بین‌المللی، اسناد زیر نیز چارچوب حقوقی بین‌المللی مناسبی در زمینه مشارکت معلولین در اجتماع می‌باشد.
- The World Programme of Action
- The Standard Rules on the Equalization of Opportunities for Persons with Disabilities
- The Outcome Document to Promote Disability- inclusive
Development of the United General Assembly (High Level Meeting- 2013)
تدوین این اسناد بین‌المللی و همچنین تصمیم جامعه جهانی برای دستیابی به اهداف توسعه پایدار ۲۰۳۰، به معنای این نیست که بطور اتوماتیک اهداف پیش‌بینی شده در ۲۰۳۰، که همه بندهای آن به نوعی به معلولین مرتبط می‌باشد، تحقق پیدا خواهد کرد و مشکلات معلولین، در عمل برطرف خواهد شد. این امر نیازمند تدوین برنامه ها و سیاست های مناسب در سطح ملی است.
در ایران، قانون جامع حمایت از حقوق معلولان در ۱۶/۲/۱۳۸۳ به تصویب رسیده و کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت نیز در ۱۳/۹/۱۳۸۷ به تصویب مجلس رسیده و در کشور لازم‌الاجرا می‌باشد. با وجود تصویب این کنوانسیون در ایران، برنامه‌ها و سیاستهای جامعی برای بکارگیری ICT در جهت گسترش دسترسی معلولین به اطلاعات و آموزش در کشور اجرا نشده است. در واقع در کشور مردم به معلولین از بُعد ترحم نگاه می‌کنند و مراقبت های پزشکی و حمایت‌های اجتماعی محدودی هم برای آنان تأمین شده و لیکن مسائل معلولین و نیازهای آنان در طراحی، اجراء، نظارت و ارزیابی سیاست‌ها و برنامه‌های ملی لحاظ نشده است. البته تلاش های قابل تقدیری در چند ماه گذشته توسط سازمان فناوری اطلاعات انجام شده است.واین نشست کارشناسی به منظور تقویت فعالیت های اخیر است.
بسیاری از بندهای کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت (۲۰۰۶) به موضوع استفاده از ICT برای توانمندسازی معلولین ارتباط دارد از جمله:
- تسهیل دسترسی معلولین به اطلاعات و خدمات از جمله اینترنت (ماده ۹)
- فراهم آوردن امکان ابراز عقاید و نظرات به معلولین و دسترسی آنان به اطلاعات (ماده ۲۱)
- فراهم آوردن آموزش مادام‌العمر برای معلولین و پیش‌بینی نظام آموزشی فراگیر با حضور معلولین (ماده ۲۴)
- تسهیل همکاریها در زمینه دسترسی معلولین به دانش علمی و فنی (ماده ۳۲)
با وجود اینکه این کنوانسیون ازحقوق و آزادیهای بنیادین معلولین در تمامی ابعاد زندگی حمایت می‌کند و در ایران نیز به تصویب رسیده است تاکنون برنامه‌هایی در جهت آن در کشور اجرا نشده است..
بنابراین با برگزاری این نشست مشورتی، انتظار می رود توصیه‌های لازم برای تدوین یک پیش‌نویس سند ملی در زمینه سیاستهای ملی بکارگیری ICT در جهت دسترسی معلولین به اطلاعات به نهادهای سیاست‌گذار ارائه گردد.
شرکت‌کنندگان:
در این همایش متخصصانی از حوزه‌های مختلف شرکت خواهند کرد از جمله:
- کارشناسانی از یونسکو متخصص در حوزه دسترسی و آموزش معلولین با کمک ICT
- کارشناسانی از وزارت ارتباطات و فن‌آوری اطلاعات، سازمان فن‌آوری اطلاعات، شورای عالی فضای مجازی، آموزش و پرورش، وزارت کار و رفاه اجتماعی، سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و …
- نمایندگانی از دانشگاهها و پژوهشگاه‌های علمی کشور
- سازمانها و نهادهای غیردولتی که در ارتباط با معلولین فعال هستند.
- شرکت‌های خصوصی که در ایران در زمینه دسترسی و آموزش معلولین با کمک ICT فعالیت کرده‌اند.
- محققان و پژوهشگرانی که در زمینه آموزش و یادگیری معلولین با کمک ICT فعالیت کرده‌اند.
- مهندسین فن‌آوری اطلاعات که ابزارها و یا نرم‌افزاریی برای بهبود کیفیت زندگی معلولین تولید کرده‌اند.
- شرکت‌کنندگان (حداقل ۲۵ و حداکثر ۴۰ نفر) خواهند بود.
نتایج مورد انتظار:
- مروری بر تعهدات بین‌المللی و قوانین داخلی ایران در زمینه توانمندسازی معلولین از طریق دسترسی آنان به اطلاعات و آموزش
- توصیه به سیاست‌گذاران : با توجه به اینکه هدف اصلی این نشست کمک به تدوین سیاستهای ملی می‌باشد، شرکت کارشناسان و متخصصان این فرصت را فراهم می‌آورد تا توصیه‌هایی در مورد اجزا و عناصر لازم برای تدوین یک سیاست ملی به سیاست‌گذاران ارائه گردد.
- راهکارها و توصیه های کارشناسان پیرامون اقدامات و فعالیتهایی که در یک برنامه عمل ملی در چارچوب سیاستهای کلان می‌بایستی انجام گردد. از جمله متخصصان در مورد ارتقاء استفاده از نرم‌افزارهای باز و رایگان، تقویت توانمندی دانشگاهها برای تأمین آموزش از راه دور برای معلولین، تقویت توانمندی کتابخانه‌ها و کارکنان کتابخانه‌ها در ارائه خدمت به معلولین، … راهکارهایی را پیشنهاد خواهند کرد.
- هماهنگی نهادهای داخلی: در این همایش کارشناسان و متخصصان سازمانهای ذیربط فعال در حوزه ICT و معلولین شرکت خواهند داشت و هماهنگی بین نهادهای داخلی برقرار خواهد شد و یک شبکه همکاری بین نهادهای داخلی تأسیس گردد. در صورت تأسیس چنین شبکه‌ای امکان بحث و تبادل نظر بین متخصصان در مورد آخرین اخبار و اطلاعات در مورد بکارگیری ICT در خدمت معلولین و بهترین رویه‌ها در این زمینه، شناخت آخرین نرم‌افزارها و ابزار و … فراهم خواهد شد.
- آشنایی با فعالیتهای یونسکو: در این همایش شرکت‌کنندگان با مدل درسی یونسکو برای ادغام ICT در امر آموزش معلولان آشنا خواهند شد و تلاش خواهند کرد تا بر اساس آن توصیه‌هایی را برای تدوین سیاست ملی ارائه دهند. کتاب یونسکو در این زمینه به فارسی ترجمه و به عنوان یکی از منابع درسی در همایش توسط نماینده یونسکو معرفی خواهد شد.
منابع علمی:
در این همایش در جهت موفقیت این نشست و بمنظور غنا بخشیدن به توسعه سیاست‌ها و برنامه‌های ملی، تلاش می‌گردد تا از منابع نهادهای بین المللی بویژه یونسکو استفاده گردد. از جمله این منابع عبارتند از:
- Model policy for inclusive ICT in education for person with disabilities-UNESCO
- E-accessibility policy toolkit for person with disabilities-ITU
- A global compact for sustainable development-UN Global compact
- Education for All; Global Monitoring Report-UNESCO
- New avenues for empowerment: access to information and knowledge for persons with disabilities-UNESCO
- Global conference ICTs for persons with disabilities, recommendation New Delhi, 2001
- New Guidelines on the inclusion of learners with disabilities in open and distance learning-UNESCO