استفاده از فناوریهای جدید اطلاعاتی و ارتباطاتی (ICT)در آموزش
در بسیاری از کشورها استفاده از فناوریهای جدید در امر آموزش بهسرعت در حال افزایش است و ضرورتی اجتنابناپذیر به شمار میرود. اداره ارتباطات و اطلاعات کمیسیون ملی یونسکو تلاشهای گستردهای را با تمرکز بر استفاده از فناوریهای جدید ارتباطی و اطلاعاتی برای تسریع پیشرفت آموزش همگانی و مادامالعمر، فراهمساختن فضای آموزشی مناسب و برابر برای تمام مردم کشور، ارتقای دسترسی اجتماعی به این فناوریها و ادغام آنها در نظام آموزش رسمی و غیر رسمی انجام داده است.
برنامه منابع آموزشی آزاد یونسکو
مقدمه:
از آنجا که یونسکو معتقد است دسترسی جهانی به آموزش کیفی عالی در ایجاد و برقراری صلح، توسعه اجتماعی و اقتصادی و گفتگوی بین فرهنگی نقش بسزایی دارد و برخورداری از آموزش را حقی مسلم میداند و مشارکت در تحقق برابری جنسیتی، گسترش سواد اطلاعاتی و بهبود کیفی آموزش با بهرهگیری از فنآوریهای نوین ارتباطی و اطلاعاتی را در ایجاد ظرفیت و کاهش شکاف دیجیتالی رسالت خود میداند و سالها این وظایف در اجلاسهای منطقهای و کنفرانسهای عمومی یونسکو با تصویب بیانیهها، توصیهنامهها و کنوانسیونها یا قطعنامهها دنبال شده است و همچنین استراتراتژی میانمدت یونسکو در سالهای ۲۰۱۳-۲۰۰۸ هدف بخش ارتباطات و اطلاعات را ایجاد جامعه دانشمحور و فراگیر دانسته و در دو اجلاس سران در باره جامعه اطلاعاتی (تونس و ژنو و مصوبات آن در سالهای ۲۰۰۳ و ۲۰۰۵) و در توصیهنامه استفاده از زبانهای گوناگون و دسترسی جهانی در فضای سایبرنتیک کشورهای عضو را به استفاده از ICT و توسعه زیرساختها به منظور فراهمساختن اتصال به اینترنت با هزینه کم در جهت افزایش و تسهیل دسترسی همگان و تولید اطلاعات در عرصه عمومی تشویق میکند، لذا یونسکو درصدد است از سویی با تشویق دولتها به تدوین سازوکارهایی برای فراهمکردن دسترسی عموم از طریق قانونگذاری در سطح ملی و رفع محدودیتها و موانع دسترسی و از سوی دیگر با افزایش آگاهی عمومی و حساسسازی تصمیمگیران، رسالتهای یونسکو را در این مورد اجرایی کند.
تاریخچه برنامه منابع آموزشی آزاد
استفاده آزاد و بدون محدودیت از منابع آموزشی، اولین بار با اقدام دانشگاه ماساچوست که در یک اقدام بیسابقه استفاده از دورهها و مطالب آموزشی مربوط به آن را از طریق اینترنت آزاد اعلام کرد شروع شد و سپس تعدادی از مؤسسات، مطالب آموزشی را به طور رایگان و بدون هزینه در اختیار علاقهمندان قرار دادند.
یونسکو اولین اجلاس جهانی منابع آموزشی آزاد را در سال ۲۰۰۲ برگزار و اصطلاح منابع آموزشی آزاد (OER) برای آن انتخاب نمود و در همکاری با مؤسسات اروپایی به توسعه چارچوب OER و پیشبرد آموزش کیفی با اقدامات ابتکاری پرداخت و اجلاسهای منطقه-ای را با تصمیمگیرندگان دولتی در آفریقا، آمریکای لاتین و کارائیب، اروپا و آسیا و اقیانوسیه و کشورهای عربی برگزار کرد.در این اجلاسها بسیاری از محدودیتها و ممنوعیتهای دسترسی مؤسسات آموزشی به OER را آشکار کرد و با همکاری مؤسسات آموزشی، محققان و کارشناسان و دانشگاههای عمدتاً اروپایی و امریکایی و شرکایی از سراسر جهان سرانجام در سال ۲۰۱۲ کنگره دسترسی جهانی به منابع آموزشی آزاد را برگزار و نقطه عطفی در توسعه جنبش OER ایجاد کرد و از دولتها درخواست نمود تا با صدور مجوز، امکان دسترسی عموم را به مواد و مطالب آموزشی بدون پرداخت هزینه فراهم کنند.
در این کنگره سخنرانان کلیدی با بیان دستاوردها و نتایج پروژههای آزمایشی به اهمیت و توان بالقوه OER در بهبود جوامع اشاره کردند و اشاعه اشتراک دانش و تحقیقات دانشگاهی و پزشکی را در توسعه آموزش کیفی و مادامالعمر و سیستمهای آزاد آموزش سلامت در بهبود شرایط زندگی یک بیلیون نفر در سراسر جهان یادآور شدند.
در این کنگره اولویتهای اصلی برنامه به شرح زیر اعلام شد:
۱- اطمینانیافتن از اینکه همه کشورها از منابع آموزشی آزاد بهره خواهند برد
۲- اشتراک منابع آموزشی آزاد از طریق زبانهای گوناگون
۳- ترغیب بخش خصوصی و سازمانهای غیردولتی در مشارکت و پیشبرد برنامه
۴- تشویق و ایجاد انگیزه در کشورهای در حال توسعهای که در زمینه متون درسی و مواد آموزشی سرمایهگذاری چندانی نکردهاند تا با استفاده از این برنامه، مجوز دسترسی عموم به مطالب آموزشی را صادر کنند.
بیانیه ۲۰۱۲ پاریس با تأکید بر بهرهمندی از آموزش به عنوان حق همگانی و نقش حیاتی اشتراک آزاد دانش با طرح ده نکته اساسی میتواند گامی بلند بهسوی دسترسی به آموزش تلقی گردد و نهضت OER دسترسی، همکاری و آموزش کیفی را با شتاب بیشتری به جلو ببرد.
در این اجلاس مدلهای آموزشی و مطالب درسی آموزش معلمان سراسر جهان از طریق این منابع با تشویق فرهنگ همکاری معلمان ارائه گردید و نتایج طرح آموزش خبرنگاری با همکاری چندین مؤسسه آموزش خبرنگاری ارائه و برای اجرایینمودن این بیانیه به طور گسترده اقدامات خاصی چون توسعه استانداردهای اجرایی OER، برگزاری کارگاههای آموزشی برای آگاهکردن تصمیمگیران و ایجاد یک پایه اساسی برای اشتراک علم بین همگان پیشنهاد شد.
این برنامه برای گسترش پویایی و کارایی بیشتر کتابچه راهنمایی را که دربرگیرنده راهکارهای مناسب برای ادغام منابع آموزشی آزاد در آموزش عالی است منتشر و پایگاههای اطلاعاتی شامل موارد زیر ایجاد کرده است:
-UNESCO OER Community
– OER Resources
– Open Training Plat Form
– Open Educational quality
همچنین برگزاری نشستهای دیگر منطقهای را به منظور سازگارنمودن این برنامه با شرایط کشورها و ادغام آن در آموزش عالی در جهت تولید منابع درسی و تدریس با هدف افزایش دسترسی عموم و کاهش هزینههای دسترسی در نظر دارد. از جمله سمپوزیوم OER با هدف درک و تبادل آگاهی از تأثیر فنآوریهای نوین در تقویت آموزش کیفی و مادامالعمر در سپتامبر ۲۰۱۲ در مالزی برگزار خواهد شد.
همچنین پیشبینی شده است که اجلاس جهانی آینده OER با هدف تدوین و تقویت چشمانداز منابع آموزشی آزاد و بررسی فرصتها و چالشهای پیش روی این برنامه در سال ۲۰۱۵ برگزار شود.
تهیه و تدوین: اکرم رحیمی
Tags: گروه ارتباطات یونسکو