تنوع فرهنگی، گفت‌وگوی تمدن‌ها و فرهنگ‌ها
صیانت و حفاظت از تنوع فرهنگی به عنوان «میراث مشترک بشری» التزامی اخلاقی است و مجموعه‌ای از اسناد حقوقی بین‌المللی نیز اجرای آن را تضمین می‌‌کند. پذیرش کثرت‌گرایی و تنوع فرهنگی و احترام به حقوق بشر رکن اصلی برنامه فرهنگ یونسکو به‌شمار می‌رود. کنوانسیون حفظ و ترویج تنوع بیان‌های فرهنگی، تعهد یونسکو را به حفظ تنوع فرهنگی در فضایی از گفت‌وگو و تساهل و بردباری در برابر چالش‌های جهانی‌شدن از جمله یکسان‌سازی فرهنگی نشان می‌دهد.
در راهبردها و طرح‌های برنامه فرهنگ بر کاربرد مفاد اسناد مصوب سازمان در مورد تنوع فرهنگی در برنامه‌ریزی‌ها و سیاست‌گذاری‌های فرهنگی و اجتماعی، آگاه‌سازی نهادهای سیاسی و جامعه مدنی تأکید و همچنین بر شناخت بهتر رابطه میان تنوع فرهنگی و گفت‌وگوی فرهنگ‌ها با توجه به روند جهانی‌شدن و دگرگونی‌های اجتماعی و فرهنگی و شناسایی الزامات، روش‌ها و ظرفیت‌های گفت‌وگوی فرهنگ‌ها برای محترم‌شمردن تنوع فرهنگی و کثرت‌گرایی فرهنگی تصریح شده است. تأکید یونسکو بر تنوع فرهنگی با گفت‌وگوی تمدن‌ها و فرهنگ‌ها و قابلیت رسیدن به تفاهم متقابل، همبستگی و همکاری واقعی ارتباط مستقیم دارد. هدف چنین گفت‌وگویی درک بهتر اثرات پویای تمدن‌ها و فرهنگ‌ها و غنای متقابل آنها در سراسر تاریخ است.
برخی از فعالیت‌های کمیسیون ملی یونسکو در زمینه تنوع فرهنگی و گفت‌وگوی تمدن‌ها و فرهنگ‌ها به شرح زیر است:
ترجمه و انتشار اعلامیه جهانی تنوع فرهنگی و کنوانسیون حفظ و ترویج تنوع بیان‌های فرهنگی، برگزاری گردهمایی‌های کارشناسی با نهادهای دولتی، جامعه مدنی و تصمیم‌گیرندگان عرصه‌های فرهنگی و اجتماعی، هماهنگی در باره تعیین سال ۲۰۰۱ به عنوان سال جهانی گفت‌وگوی تمدن‌ها، فعالیت‌های ترویجی و مشارکت در جلسات تخصصی ملی و منطقه‌ای در مورد سال گفت‌وگوی تمدن‌ها، اختصاص یک شماره از مجله پیام یونسکو به موضوع گفت‌وگوی تمدن‌ها، برگزاری گردهمایی نقش جوانان در ترویج گفت‌وگوی فرهنگ‌ها در مسیر جاده ابریشم با شرکت نمایندگان ۱۰ کشور واقع در مسیر جاده ابریشم (نیشابور، ۱۳۸۴)، ایجاد شبکه منطقه‌ای جوانان با ترویج گفت‌وگوی فرهنگ‌ها.