گزارش برگزاری نشست تخصصی سوادآموزی مشارکت محور در پرتو اراده ملی و حمایت دولتی- تهران، ۱۹ اسفند ۱۳۹۳

نشست تخصصی سوادآموزی مشارکت محور در پرتو اراده ملی و حمایت دولتی با همکاری مشترک کمیسیون ملی یونسکو و سازمان نهضت سوادآموزی و با حمایت وزارت آموزش و پرورش و دبیرخانه شورای‌عالی پشتیبانی سوادآموزی در تاریخ ۱۹ اسفند جاری در سازمان نهضت سوادآموزی تهران برگزار شد.
اهداف برگزاری این نشست که با حضور وزیر آموزش و پرورش، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، مسئولان بلندپایه کشوری، روسا، معاونان و مدیران دستگاه‌های دولتی طرف مشارکت با سازمان نهضت سوادآموزی و استادان، پژوهشگران و صاحب‌نظران در عرصه سوادآموزی و آموزش بزرگسالان برگزار شد عبارت بود از:
جلب توجه سیاست‌گذاران، مدیران و برنامه‌ریزان آموزشی به کارکردهای سوادآموزی و جانمایی آن در برنامه‌های ملی، بحث و تبادل‌نظر پیرامون نحوه اجرای برنامه ریشه‌کنی بی‌سوادی، بررسی چالش‌ها، تنگناها، راه‌بندها، و راه حل‌های پیشبرد اهداف سوادآموزی و بررسی مختصات و ویژگی‌های نظام آموزش بزرگسالان.
نشست مذکور در قالب سه بخش افتتاحیه، میزگردهای تخصصی و مراسم اختتامیه برگزار شد. در مراسم افتتاحیه، پس از تلاوت آیاتی چند از کلام‌الهخ مجید و پخش سرود جمهوری اسلامی ایران، به ترتیب مهندس علی باقرزاده، معاون وزیر و رئیس سازمان نهضت سوادآموزی، دکتر محمدرضا سعیدآبادی، دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو، دکتر علی اصغر فانی، وزیر آموزش و پرورش، استر کیش لاروش، مدیر و نماینده دفتر منطقه‌ای یونسکو در ایران، دکتر زارعی، نایب رئیس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی، دکتر میرزایی، دبیر هیئت دولت و دکتر ربیعی، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی سخنرانی کردند.
مهندس علی باقرزادهضمن خیر مقدم به وزیر آموزش و پرورش و شرکت‌کنندگان اظهار داشت: “دولت یازدهم با باور عمیق به این اصل که آموزش جزو حقوق اولیه شهروندان و رکن اصلی توانمندسازی و شکوفایی استعدادهای آنهاست و می‌تواند در بهبود شرایط زندگی و کاهش هزینه‌ها و خسارات ناشی از بی‌سوادی سهم به‌سزایی ایفا کند، موضوع سوادآموزی را در دستور کار خود قرار داد. بر این اساس، طی دو سال گذشته فعالیت‌هایی در این زمینه انجام شد و شورای‌عالی پشتیبانی سوادآموزی، پس از ۸ سال وقفه، مجددا احیا شد و اولین جلسه آن به ریاست معاون اول رئیس جمهور برگزار شد. در کلیه استان‌ها و شهرستان‌ها نیز شورای پشتیبانی سوادآموزی تشکیل شده است که با برگزاری ۹۰۵ جلسه و نزدیک به ۳۱۳۰ مصوبه در سال ۹۳ از سوادآموزی حمایت کرده است. رئیس سازمان نهضت سوادآموزی با بیان اینکه در سال جاری بیش از ۴۴۰هزار نفر تحت پوشش فعالیت‌های سوادآموزی قرار گرفته‌اند، اظهار داشت: “حدود ۳۰ هزار فرصت شغلی جدید برای افراد باسواد توسط بخش دولتی ایجاد شده است.” وی با بیان اینکه ثمره سال‌ها تلاش، رشد درصد باسوادی در گروه‌های مختلف سنی بوده است، افزود: “فعالیت‌های سوادآموزی بر آموزش زنان و دختران، روستاییان، ساکنان مناطق محروم و افراد جوان‌تر تمرکز یافت، به طوری‌که حدود ۸۰ درصد افراد تحت پوشش، از بین زنان و دختران و ۵۵ درصد از بین روستاییان و افراد آسیب‌دیده و آسیب‌پذیر جامعه برگزیده شدند”.
باقرزاده با بیان اینکه میانگین سنی افرادی که از ابتدای انقلاب اسلامی تاکنون تحث پوشش سوادآموزی قرار گرفته¬اند، کمتر از ۳۱ سال است افزود: “با افزایش آگاهی مردم و به ویژه مادران و توسعه آموزش و پرورش عمومی، نرخ جذب کودکان لازم‌التعلیم در مدرسه به طور چشمگیر افزایش یافته و به بیش از ۹۸درصد در دوره ابتدایی رسیده و درصد باسوادی در گروه سنی ۱۰ تا ۲۴ سال به حدود ۹۷ درصد افزایش یافته است. این شاخص برای گروه سنی ۱۰ تا ۴۹ سال حدود ۹۵ درصد برآورد می شود. علاوه بر این، فاصله درصد باسوادی نقاط شهری و روستایی در گروه سنی زیر ۵سال حدود ۷درصد و فاصله درصد باسوادی بین زنان و مردان در همین گروه سنی به کمتر از ۳ درصد رسیده است که گام بسیار مهمی در زمینه برقراری عدالت جنسیتی و برابری فرصت‌های آموزشی برای همه و در همه جا محسوب می‌شود”.
رئیس سازمان نهضت سوادآموزی در ادامه به امضای ۲۲ تفاهم‌نامه با دستگاه‌ها، سازمان‌ها و نهادهای مختلف اشاره کرد و ادامه داد: “طرح آموزش ۶۰۰ هزار نفر از اولیای بی‌سواد دانش‌آموزان از طریق مدارس در حال اجراست؛ در زمینه آموزش سربازان، زندانیان، اتباع خارجی و کودکان و نوجوانان ۱۰ تا ۲۰ ساله نیز طرح‌های گوناگونی تهیه شده که در حال اجراست. آمارهای رسمی بیانگر این است که علیرغم تلاش‌های صورت گرفته، تعداد افراد بی‌سواد و کم¬سواد حتی در گروه سنی زیر ۵۰ سال بسیار بالاست و هر سال تعدادی از کودکان وارد مدرسه نمی‌شوند و یا قبل از اتمام پایه سوم ابتدایی به دلایل مختلف اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی از چرخه آموزش خارج می‌شوند و نوسوادان زیادی به بیسوادی بازگشت می‌کنند، که یکی از مهم‌ترین وظایف سازمان نهضت سوادآموزی جلوگیری از رجعت به بیسوادی است.”
دکتر سعیدآبادی در سخنرانی خود با استناد به گزارش پایش جهانی آموزش برای همه اظهار داشت: “نرخ بیسوادی بزرگسالان در سال ۱۹۹۰ از ۲۴درصد به ۱۸درصد در سال ۲۰۰۰، و ۱۶درصد در سال ۲۰۱۱، کاهش داشته است. اگرچه از زمان اجرای برنامه جهانی کاهش بیسوادی از سال ۱۹۹۰، این برنامه تا حد زیادی با موفقیت همراه بوده است، اما از سال ۲۰۰۰ تاکنون فقط حدود ۱درصد کاهش داشته است.” دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو افزود: “تعداد بزرگسالان بیسواد در جهان، ۷۷۴ میلیون نفر هست که بیشتر این افراد در منطقه صحرای آفریقا و نیز غرب و جنوب آسیا زندگی می‌کنند و به عبارتی سه چهارم جمعیت این بیسوادان در این مناطق بسر می‌برند. دو سوم این جمعیت بی‌سواد را زنان تشکیل می‌دهند.” آقای دکتر سعیدآبادی در ادامه با بیان اینکه دهکشور جهان شامل هند، چین، پاکستان، بنگلادش، نیجریه، اتیوپی، مصر، برزیل، اندونزی، و جمهوری کنگو دارای بیشترین جمعیت بیسواد بزرگسال هستند و معادل ۵۵۷ نفر از جمعیت بی‌سواد بزرگسال جهان و به‌عبارتی ۷۲درصد از این جمعیت در این کشورها زندگی می‌کنند، افزود: “هدف برنامه آموزش برای همه یونسکو، دستیابی کشورها به ۹۵ درصد باسوادی تا سال ۲۰۱۵ بوده است. بر اساس گزارش پایش جهانی آموزش برای همه (۱۴-۲۰۱۳)، ۵۸ کشوری که اطلاعات خود را به موسسه آمار یونسکو ارائه کرده‌اند و در این پایش نامشان آورده شده است، به این هدف دست یافته‌اند و ۳۷ درصد هم از این میزان بسیار فاصله داشته‌اند. کشور جمهوری اسلامی ایران، مالزی، مکزیک، عربستان جزو کشورهایی هستند که پیشرفت نسبتا خوبی در این زمینه داشته‌اند”. دکتر سعیدآبادی در ادامه برای بهبود وضعیت سوادآموزی نکاتی را مطرح کرد که عبارتند از: “۱- پایش مداوم نرخ بی‌سوادی ۲- در نظرگرفتن سواد به منزله مرکز توسعه پایدار ۳- در نظر گرفتن سواد به عنوان یک موضوع بین‌بخشی که لازمه آن مشارکت جمعی است و ۴- فراهم ساختن یک ساختار شبکه‌ای بین سوادآموزی، شغل ، درآمد و … ” دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو در خاتمه، به برگزاری اجلاس اینچئون کره جنوبی در ماه می ۲۰۱۵ که در آن دستورکار آموزش برای پس از ۲۰۱۵، تصویب می‌شود اشاره کرد و بر بحث سوادآموزی در این دستورکار تاکید کرد”.
در ادامه برگزاری مراسم افتتاحیه، رئیس سازمان نهضت سوادآموزی، بیانیه دکتر روحانی، رئیس جمهور را که به مناسبت برگزاری نشست فوق ایراد فرمود، به شرح زیر قرائت کرد:
بسم الله الرحمن الرحیم
ن و القلَمِ و ما یَسطُرُون
حمد و ثنا پروردگار یکتا و نخستین معلم را سزاست که به انسان‌ها آنچه را نمی‌دانستند، آموخت؛ که «عَلّمَ الإنسانَ مَا لَم یَعلَم». قادر متعالی که معرفت را مقدمه عبودیت قرار داد و از سر لطف، پیامبران و هادیان را مأمور «وَ علّم آدم الأسَماء کلّها» و نیوشاندن زلال معنویت و عقلانیت به بشریت نمود تا هرآنچه را برای پیشرفت معنوی و مادی نیاز دارد، بیاموزد.
هُوَ الّذی بَعَثَ فِی الأمیین رَسولاً مِنهُم یتلو عَلَیهِم آیاتِهِ وَ یُزَکّیهِم وَ یُعَلِّمُهُمُ الکِتابَ وَالحِکمَه وَ إن کانوا مِن قَبلُ لَفی ضَلالٍ مُبینٍ. چه درخشنده که در فرهنگ دینی ما، رسولان وحی از میان مردم پر کشیده‌اند تا نشانه‌های الهی و کتابت و حکمت را توأمان بیاموزند و «پرورش» و سپس «آموزش» را قرین هم سازند.
مفهوم آموزش و یا «سواد»، البته در گذر زمان ابعاد گسترده‌تری یافته و به تدریج با تحولات پرشتاب زندگی، فناوری‌های نوین و سیر فزاینده دگرگونی‌ها، از یک مقوله بیشتر فردی به یک ضرورت جمعی و همگانی تبدیل شده است. سواد در دنیای امروز علاوه بر معانی روح‌بخش و حیاتی و متعالی، فرصتی برای پیوستن مؤثر به زندگی جمعی، بهره‌گیری گسترده‌تر از ظرفیت‌های انسانی و خروج از استیصال و هرگونه ناامیدی است. سواد، تنها مهارت خواندن و نوشتن نیست، بلکه ضرورتی جدی در کسب مهارت برای زیستن در مدار معنویت، عزت و استقلال با اخلاق و مشارکت‌جویانه است.
معمار کبیر انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی(ره) با درک داهیانه از ضرورت‌های زندگی کمال گرا و سعادتمند، همزمان با توجه به نهادسازی در مقوله تربیت، نهاد رفیعی را نیز برای پاسخگویی به نیاز اساسی جامعه، یعنی سوادآموزی پایه گذاردند که حاصل آن ارتقای نرخ باسوادی افراد زیر ۵۰ سال از ۸/۴۸ درصد در سال ۱۳۵۵ به میزان ۵/۹۲ درصد در سال ۱۳۹۰ است. نتیجه‌ای که نشان می‌دهد تا رسیدن به نقطه مطلوب همچنان نیازمند حرکت هستیم.
تحقق این ضرورت مهم که همواره مورد تأکید رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز قرار داشته است، به مدد عزم ملی و مشارکت گسترده اجتماعی و نیز نقش‌آفرینی همه دستگاه‌ها و نهادهایی که در پیشرفت کشور سهیم‌اند، میسر است. وزارت آموزش و پرورش و سازمان نهضت سوادآموزی می‌بایست با نگهداشت و پرورش انگیزه‌های مشارکت‌جویانه، همچنان بذر یادگیری را در جای جای این سرزمین بیفشانند.
دولت تدبیر و امید با نگاه به تحول تدریجی در مفهوم سواد، به توسعه فرصت‌هایی می‌اندیشد که همه آحاد جامعه بتوانند به سطحی توانمندساز از مهارت‌های پایه برای تعامل قوی و مؤثر در زندگی دست یابند و در برابر دگرگونی‌های پرشتاب نقش‌آفرین شده و آرمان‌های انقلابی و اهداف والای ملی را محقق سازند.
موفقیت این مسیر عزت‌آفرین مستلزم مشارکت گسترده مردم فرهیخته ایران است که حمایت جدی و مستمر دولت را به همراه خواهد داشت.
توفیق همه دست اندرکاران عرصه سوادآموزی را در سراسر ایران زمین از خدای بزرگ مسئلت دارم.
حسن روحانی
رئیس جمهوری اسلامی ایران
دکتر علی اصغر فانی در سخنرانی خود ضمن بیان اینکه سوادآموزی نیازمند عزم ملی و نگاه جمعی است، اظهار داشت: “مطالعات نشان می‌دهد اگر افراد بیسواد به سوادآموزی به عنوان یک نیاز توجه نکنند، تلاش‌ها بی نتیجه خواهد ماند. بنابراین در تولید محتوا و فرآیند سوادآموزی باید انگیزه لازم در افراد بیسواد برای ورود به مسیر سوادآموزی ایجاد شود. مصوبه اخیر هیئت وزیران در ایجاد انگیزه در بیسوادان بسیار موثر خواهد بود و ما امیدواریم این مصوبه بتواند در امر سوادآموزی مفید و موثر واقع شود”. وزیر آموزش و پرورش تصریح کرد: “یکی از مشکلات سوادآموزی در ایران در بخش بزرگسالان، رجعت به بیسوادی است. بدین معنی که بسیاری از افرادی که در کلاس‌های سوادآموزی شرکت می‌کنند، پس از باسواد شدن به دلیل عدم مطالعه و فاصله گرفتن از کتاب و نشریات به بی‌سوادی رجعت می‌کنند. وی افزود: “سازمان سوادآموزی علاوه بر برنامه‌های سوادآموزی در ایران باید برای بازگشت بیسوادی برنامه‌هایی را داشته باشد.” وزیر آموزش و پرورش با بیان اینکه راه اصلی مبارزه با بی‌سوادی جلوگیری از تولید ب بیسوادی است اظهارداشت:” بحث انسداد مبانی بیسوادی موضوعی است که از آغاز دولت یازدهم در معاونت ابتدایی وزارت آموزش و پرورش با جدیت به‌دنبال آن بودیم و در سال تحصیلی جاری حدود ۵ هزار مدرسه‌ای که حداکثر ۵ دانش‌آموز داشتند، تشکیل شد. اکنون بیش از ۱۰۰ مدرسه تک دانش‌آموزی در کشور وجود دارد تا هیچ کودکی در سن تحصیلی از تحصیل محروم نشود”. دکتر فانی با بیان اینکه این سیاست برای ما پرهزینه است، اظهار داشت: “هر چند سیاست پرهزینه‌ای را در پیش گرفته‌ایم، اما سرمایه بزرگی برای آیندگان محسوب می‌شود”. وی افزود:” برنامه ششم توسعه در حال تدوین است و امیدواریم با پیش‌بینی احکام لازم، در توسعه امر سوادآموزی اهتمام بیشتری داشته باشیم”. وزیر آموزش و پرورش ادامه داد: “همکاری سایر دستگاه‌ها می‌تواند در کاهش بی‌سوادی موثر باشد. ضمن اینکه در مصوبه دولت، مراکز یادگیری محلی پیش‌بینی شده است که می‌تواند به عنوا ن مراکز جلب مشارکت سایر دستگاه‌ها در امر سوادآموزی موثر باشد”. وزیر آموزش و پرورش با اشاره به طرح باسوادی اولیای بی‌سواد دانش‌آموزان اظهار داشت:” این طرح با توجه به اینکه اولیای دانش‌آموزان به مدارس رفت و آمد می‌کنند، اجرا شده است و در سال آینده با شدت بیشتری دنبال خواهد شد”.
دکتر زارعی در سخنرانی خود با اشاره به افزایش سطح سواد در جامعه و خوداکتفایی نسبی در مقاطع بالاتر از کارشناسی پس از انقلاب اسلامی، اظهار داشت: “در گذشته میزان سطح آموزش در کشور حداکثر تا مقطع کارشناسی بود و حتی برای استفاده از خدمات پزشکی نیازمند بهره‌گیری از پزشکانی از کشورهایی همچون هند، پاکستان و بنگلادش بودیم که این امر، خود حکایت از عمق وسعت بی‌سوادی در کشور پیش از انقلاب اسلامی دارد. بر این اساس، از جمله اقدامات مهم امام، به جریان انداختن نهضت سوادآموزی در کشور و نیز تشکیل جهاد سازندگی بود. به معنای دیگر، نگاه سوادآموزی در کشور نگاهی انقلابی و جهادی بود.”، نایب رئیس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی در ادامه با اشاره به اینکه حتی در جریان جنگ تحمیلی نیز گسترش سواد در کشور وجود داشته است، به نقش سازمان‌های مردم‌نهاد در گسترش سوادآموزی اشاره کرد و سپس اظهار داشت: “بعد از دفاع مقدس در حوزه آموزش فعالیت‌های شاخصی در کشور انجام شده است ولی بیشتر این فعالیت‌ها در حوزه آموزش عالی بوده است و نه سوادآموزی. سازمان نهضت در اوایل انقلاب در زمینه افزایش بیسوادی توفیق بیشتر ی نسبت به سال‌های بعد داشته است.” دکتر زارعی در ادامه، ایجاد تناسب بین سوادآموزی با محتوای کار حرفه‌ای و شرایط روز و افزایش فرهنگ سوادآموزی در خانواده‌ها را از مهم‌ترین اقدامات لازم برای پیشبرد سوادآموزی عنوان کرد و اظهار داشت:” در مجلس شورای اسلامی، بحث ریشه کنی بیسوادی از اولویت‌های کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس است و در برنامه ششم توسعه سوادآموزی جزو اولویت‌های اول پیش‌بینی می‌شود.”
استر کیش لاروش، مدیر و نماینده دفتر منطقه‌ای یونسکو در ایران در سخنرانی خود ضمن اشاره به اینکه یونسکو، آژانس پیشگام ملل متحد در زمینه آموزش است، سوادآموزی را پایه یادگیری مادام العمر عنوان کرد و اظهار داشت: “سوادآموزی، خانواده‌ها و جوامع را توانمند می‌سازد، زندگی آن‌ها را ارتقا می‌بخشد، و به کاهش فقر، افزایش صلح و توسعه پایدار کمک می‌کند. کودک مادر باسواد، به نسبت، دارای۵۰ درصد شانس بیشتر زندگی تا سن پنج سالگی است.” وی در ادامه، با اشاره به اینکه سیاست یونسکو حمایت از فضای سوادآموزی به‌عنوان عامل تحقق یادگیری مادام‌العمر و افزایش نرخ سوادآموزی جهانی است، به نرخ پایین باسوادی کاربردی در جهان اشاره کرد و اظهار داشت: “در بسیاری از کشورها نرخ باسوادی، با استفاده از روش خود اظهاری تعیین می‌شود؛ اما این امر بدین معنی نیست که بزرگسالان دارای مهارت سواد پیشرفته باشند. در بسیاری از کشورها از جمله ایران، تنها روش تعیین نرخ سوادآموزی، سرشماری از خانواده‌ها است؛ گرچه این امر یکی از روش‌های متداول برای شمارش باسوادان به‌شمار می‌رود ولی مهارت‌های مورد نیاز را که شاخصه باسوادی است نشان نمی‌دهد. به عقیده من پایش سوادآموزی کاربردی نیز ضروری است.” وی در ادامه با اشاره به تاکید یونسکو در استفاده از ابزارهای الکترونیکی همراه برای ارتقای سوادآموزی، به پروژه‌ای که این سازمان در پاکستان در زمینه استفاده از این فناوری در سوادآموزی انجام داده است، اشاره کرد و آن را طرحی موفق در افزایش سوادآموزی خانواده‌ها به ویژه زنان و دختران برشمرد.
دکتر میرزایی، دبیر هیئت دولت در سخنرانی خود با اشاره به اینکه عرصه سوادآموزی با توجه به تحولات محیط اجتماعی نیازمند خلاقیت مداوم و مستمر است، اظهار داشت: “سوادآموزی برای حیات اجتماعی، گوهری ناب محسوب می‌شود و نیازمند خلاقیت است. برای رسیدن به خلاقیت در سوادآموزی باید در ابتدا تبیین درستی از سوادآموزی صورت پذیرد. انسان‌ها در زندگی خود با دو چالش جدی روبرو هستند که عبارت است از: ۱- ارتباط انسان با طبیعت ۲- ارتباط انسان با انسان. سیر زندگی بشر از تسلط کامل طبیعت بر انسان به سمت تسلط نسبی انسان بر طبیعت، میل کرده است. انسان‌ها به مدد فناوری، طبیعت را مسخر خود کرده‌اند، اما در عین حال برای داشتن زندگی بهتر علاوه بر تعامل با طبیعت نیازمند تعامل با یکدیگرند.” وی در ادامه با اشاره به اینکه کلید تعامل انسان با طبیعت و انسان، یادگیری است، افزود: “جامعه ای توسعه یافته محسوب می‌شود که قادر است در تعاملاتش با طبیعت فعال باشد و در تعامل با یکدیگر منفعل نباشد. یادگیری به هر میزان اصولی‌تر انجام شود، توسعه یافتگی جوامع بیشتر است.” دبیر هیئت دولت افزود: “یادگیری باعث ایجاد مهارت برای داشتن زندگی بهتر می‌شود. ما به میزانی در سوادآموزی توفیق داریم که از استیصال نجات یابیم. سوادآموزی یعنی راه رسیدن به زندگی بهتر، بنابر این سوادآموزی باید به رفع مشکل بینجامد.” وی در ادامه با اشاره به اینکه مهم‌ترین تحولات اجتماعی پایدار به واسطه تعامل بین انسان‌ها شکل می‌گیرد و نه صرفا از طریق فناوری و چیرگی انسان برطبیعت، افزود:” سواد باید به انسان‌ها امکان دهد، عزتمند زندگی کنند و این موضوع با یادگیری الفبا حاصل نمی‌شود. این امر به فهمی از سواد حاصل می‌شود که آن‌ها را به سمت زندگی جمعی پیش می‌برد و ما باید به این سمت گام برداریم. اگر این خط کلی در ذهن ما باشد می‌توانیم راه‌های خلاقانه‌ای برای سوادآموزی بیابیم. به عقیده من مهم‌ترین شاخص برای ارزیابی نظام آموزشی کشور این است که بسنجیم تا چه حد مردم برای داشتن یک زندگی شرافتمند پیش رفته‌اند و تا چه حد به انسانیت دست یافته‌اند.”
دکتر زند، رئیس سازمان تحقیقات، آموزش، و ترویج جهاد کشاورزی در سخنرانی خود با اشاره به افزایش جمعیت و در نتیجه نیاز به مواد غذایی بیشتر اظهار داشت: “چالش مواد غذایی با بحران محدود شدن زمین‌‌ها و کاهش کیفیت آن‌ها و نیز کمبود آب یکی از چالش‌های آینده است. ما باید علاوه بر تهیه غذا، بتوانیم از منابع موجود حفاظت کنیم و این امر صرفا از طریق افزایش دانش و ارتقای بهره‌وری امکان‌پذیراست. ” وی در ادامه با اشاره به اینکه برای مقابله با چالش‌ها‌ی مذکور نیازمند داشتن کشاورزی دانش‌بنیان هستیم، افزود: “کشاورزی دانش‌بنیان دارای چند مشخصه است که یکی از آن‌ها به تعبیر من “سواد در هکتار “است. یعنی با توجه به اینکه کشاورزی اکنون با صنعت در آمیخته است و چالش غذا، زیست، آب، خاک به میزان سواد عامل انسانی در استفاده از صنعت برای کشاورزی مربوط است، باید دانش لازم به کشاورزان داده شود و در این مسیر، کشاورزی می‌تواند از این آموزش بهره‌مند شود که حداقل سوادپایه را دارا باشد.”
دکتر ربیعی، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در سخنرانی خود با اشاره به اینکه با انواع بیسوادی روبرو هستیم، اظهار داشت: “گونه شناسی سواد بسیار مهم است. انواع سواد عبارتند از: ۱- سواد شهروندی. فرد باید دارای سطحی از سواد باشد که بتواند رابطه‌اش را با فناوری تنظیم کند. این سواد، پتانسیل شناختی فرد را افزایش می‌دهد ۲- سواد مهارتی. حدود ۳ میلیون کارگر بی‌سواد و یا کم سواد داریم که علاوه بر نداشتن سواد مهارتی، فاقد سواد خواندن و نوشتن هستند. ۳- سواد خلاقیت؛ که در بسترهایی مثل کارآفرینی کاربرد دارد.” وی در ادامه افزود: “هیچ کشوری نمی‌تواند به سمت توسعه یافتگی پیش رود مگر اینکه دارای منابع انسانی موثر باشد. در کشور ما حدود ۲۳ میلیون و اندی نیروی کار وجود دارد و ۱۶۷ هزار کودک، از تحصیل بازمانده‌اند که همه این‌ها درچرخه بی‌سوادی و فقر قرار دارند. تمامی این معضلات باید مساله شناسی شود. هم اکنون مشاغلی داریم که داوطلب برای آن مشاغل وجود ندارد و دلیل آن فقدان سواد مهارتی و وجود افراد تحصیلکرده فاقد سواد، با توقع بالاست. اینکه نهضت سوادآموزی باید به چه سمتی گام بردارد خود نیازمند نهضتی است که از گفتمان حاصل می‌شود و عزم و مشارکت کل اجتماع را می‌طلبد” وی افزود: “برای تحقق توسعه، رفاه و زندگی بهتر لازم است سوادمهارتی با سواد شهروندی تلفیق شود. تاکید ما در وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، اکنون بر کودکان بازمانده از تحصیل است و در این وزارت، به سواد از منظر رفاه می‌نگریم. یکی دیگر از فعالیت‌های ما استفاده از نظام‌های تشویقی برای افزایش سوادآموزی است. در زمینه زنان سرپرست خانوار و بهزیستی نیز، این وزارت فعالیت‌های درخور توجهی داشته است.”
پس از مراسم افتتاحیه، دو میزگرد تخصصی به موازات هم به شرح زیر برگزار شد:
میزگرد تخصصی شماره ۱: تبیین موضوع و محورهای مورد بحث
مدیرجلسه: دکتر صدری، رئیس دفتر منطقه‌ای آیسسکو در ایران
دبیرجلسه: مهندس علی باقرزاده، معاون وزیر آموزش و پرورش و رئیس سازمان نهضت سوادآموزی
بخش اول
سخنرانان و موضوع سخنرانی:
دکتر محب حسینی: نگرش و برنامه‌های جدید یونسکو در مورد سوادآموزی
دکتر اشتریان: تبیین سند سیاستی مصوب دولت محترم
دکتر کردونی: ساماندهی آموزش کودکان در معرض آسیب‌های اجتماعی
بخش دوم
دکتر وطن دوست: تاثیر سواد در رفتارهای اجتماعی
دکتر محبوبی: نقش شوراهای پشتیبانی سوادآموزی در سوادآموزی
مهندس باقرزاده: استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات در توسعه سوادآموزی
( جلسه پرسش و پاسخ و جمع‌بندی میزگرد)
میزگرد تخصصی شماره ۲: تبیین موضوع و محورهای مورد بحث
مدیر جلسه: دکتر نوید ادهم، دبیرکل شورای عالی آموزش و پرورش
دبیرجلسه: مهدی زاده، معاون امور آموزشی سازمان نهضت سوادآموزی
بخش اول
سخنرانان و موضوع سخنرانی:
دکتر کریمی: مشارکت سازمان‌های مردم‌نهاد و دستگاه‌های اجرایی در جذب و آموزش بی‌سوادان
دکتر نوید: بهبود کیفیت آموزشی مدارس و سطح سواد والدین
محمدی فر: تحلیل وضعیت سواد اتباع خارجی و نقش دولت و سازمان های بین‌المللی در آموزش آنان
بخش دوم:
مهندس زاهدیان: پایگاه اطلاعاتی و جهت‌گیری‌ها در رابطه با آمارهای ثبتی
مهدی زاده: نقش مراکز یادگیری محلی در پاسخگویی به نیازهای فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی
( جلسه پرسش و پاسخ و جمع‌بندی میزگرد)
دکتر محب حسینی، مدیر گروه آموزش کمیسیون ملی یونسکو در سخنرانی خود با عنوان نگرش و برنامه‌های جدید یونسکو در مورد سوادآموزی، در ابتدا به مرور وضعیت سوادآموزی در جهان و تشریح نرخ سوادآموزی بزرگسالان و توزیع جهانی سوادآموزی جوانان و بزرگسالان در سال ۲۰۱۲، پرداخت و اظهار داشت: ” طبق آمارهایی که موسسه آمار یونسکو، براساس اطلاعات دریافتی از کشورمان، در سال ۲۰۱۲ ارائه داده است، جمهوری اسلامی ایران به لحاظ نرخ باسوادی بزرگسالان در وضعیت مطلوبی قرار دارد.” وی ادامه داد: “سوادآموزی در جهان معاصر دارای چندین ویژگی است که عبارت است از: ۱- چند وجهی¬بودن: (لایه‌هایی از مفاهیم که از طریق مهارت‌های زبانی سنتی به تنهایی قابل دسترسی نیست) ۲- قابلیت فصاحت روانی و تسهیل تفسیری: سوادآموزی معاصر، علاوه بر توانایی صحبت کردن، نوشتن و خواندن، دلالت بر توانایی قدرت بیان و خلق ایده‌ها در این اشکال جدید و همچنین قدرت درک لایه‌هائی از مفاهیم را دارد. ۳- سوادآموزی جدید یعنی یادگیری یک گرامر جدید با قواعد ترکیبی ساختار خودش: در این ارتباط، ابزارهای چندرسانه‌ای به آسانی قابل دستیابی است که در انتشار آن سهیم است. ۴-زبان سوادآموزی معاصر متناسب با ارتباطات تعاملی است. این نوع سوادآموزی تعامل را تشویق می‌کند حتی در اشکال رسمی‌تر ۵-سوادآموزی جدید دلالت بر توانائی استفاده از رسانه‌ها برای برانگیختن پاسخ‌های احساسی و عاطفی دارد. ۶-سوادآموزی جدید ظرفیت دگرگون‌سازی روشی که ما یاد می‌گیریم را دارد. ۷-سوادآموزی معاصر شامل توانائی مهارت‌های سمعی و بصری و هم‌پوشی سوادآموزی دیجیتالی است. (توانایی درک قدرت تصاویر و صداها، تشخیص و استفاده از قدرت کاربرد و متحول‌سازی رسانه‌های دیجیتالی برای توزیع آن‌ها و انطباق با اشکال دیجیتالی).” مدیر گروه آموزش کمیسیون ملی یونسکو در ادامه، رویکردهای جدید علمی در سوادآموزی را کسب مهارت‌ها، به خصوص توانایی خواندن، نوشتن و حساب کردن و استفاده از مهارت‌های کسب شده به عنوان قابلیت، عنوان کرد و سپس افزود: “تعاریف یونسکو از سوادآموزی در برهه‌های مختلف تغییر کرده است. تعریف یونسکو از سوادآموزی در سال ۲۰۰۳ ، بدین شرح است: “سوادآموزی توانائی تعیین، درک، تفسیر، خلق ایده، برقراری ارتباط و حساب کردن، استفاده از مواد نوشتاری و چاپ شده وابسته به چارچوب‌های متنوع را دربر می‌گیرد. سوادآموزی شامل پیوستاری از یادگیری است که افراد را قادر می‌سازد تا به اهداف خود دست یابند، دانش و استعداد خود را گسترش بخشند و مشارکت کاملی در زندگی اجتماعی داشته باشند”. وی به کاربردهای جدید “واژه سوادآموزی” اشاره کرد و اظهار داشت: ” امروزه در دنیا از واژه “سوادآموزی” به عنوان “قابلیت” و “استعداد” نیز استفاده می‌شود، که برخی از مصادیق آن عبارتنداز: سوادآموزی اطلاعاتی، سوادآموزی نقادانه، سوادآموزی ابزارهای الکترونیکی همراه، سوادآموزی رسانه‌ای و پژوهشی، سوادآموزی فرهنگی، سوادآموزی حقوقی، و سوادآموزی بصری.” مدیر بخش آموزش کمیسیون ملی یونسکو، افزود: “یکی از تحولات اساسی در سوادآموزی بکارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات بوده است که برخی از دستاوردهای آن عبارت است از: افزایش یادگیری، گسترش دسترسی به سوادآموزی، ایجاد محتوای محلی، توسعه حرفه‌ای معلمان، و گسترش محیط مبتنی بر سوادآموزی. امروزه یکی از مهم‌ترین روش‌های یادگیری از طریق فناوری اطلاعات و ارتباطات که یونسکو نیز به آن توجه ویژه دارد، یادگیری از طریق ابزارهای الکترونیکی همراه از قبیل گوشی‌های تلفن، رایانه‌های همراه و ابزارهای جدید سمعی و بصری است.” خانم دکتر محب حسینی در ادامه، هدف فراگیر آموزش در دستورکار جهانی آموزش پس از سال ۲۰۱۵ را ، تضمین آموزش با کیفیت و یادگیری مادام‌العمر فراگیر و برابر برای همه عنوان کرد و شش اولویت آن را به شرح زیر برشمرد:”
اولویت اول: آموزش پایه: ترویج آموزش پایه مداوم و اجباری با کیفیت (۱ سال پیش از دبستان و ۹ سال ابتدائی و متوسطه )
اولویت دوم: آموزش پس از پایه : ارتقای گذار با کیفیت مقاطع تحصیلی به سوی آموزش عالی
اولویت سوم: سوادآموزی جوانان و بزرگسالان: دسترسی کامل به مهارت‌های پایه سوادآموزی کارکردی (خواندن، نوشتن و محاسبه کردن) جهت مشارکت کامل در جامعه
اولویت چهارم: توسعه مهارت‌ها برای جهان کار و زندگی: تضمین فراهم‌سازی فرصت‌های برابر برای جوانان و برزگسالان به‌منظور تکمیل آموزش فنی و حرفه‌ای و آموزش مرتبط با جهان کار
اولویت پنجم: آموزش و یادگیری متناسب و با کیفیت در یک رویکرد جامع و کل‌نگرانه ( داده‌ها ، محتوا، فرآیندها و فضاهای یادگیری )”.
اولویت ششم : تامین اعتبار آموزش: تخصیص ۶% از بودجه تولید ناخالص ملی به آموزش و ۲۰% از بودجه عمومی با تاکید بر اولویت بخشی به گروه‌های محروم”.
نشست مذکور با برگزاری مراسم اختتامیه شامل: جمع‌بندی مباحث نشست، قرائت توصیه‌نامه، و ارائه گواهینامه شرکت‌کنندگان خاتمه یافت”.
تدوین: بخش آموزش کمیسیون ملی یونسکو
تهیه و تنظیم: پیمانه پورهادی
ناظر علمی : دکتر محدثه محب حسینی