گزارش “کارگاه آموزش فراگیر برای کودکان با نیازهای ویژه” منتشر شد. این کارگاه سه روزه، با هدف ارتقای آگاهی معلمان در زمینه شناسایی کودکان دارای نیازهای ویژه خصوصا اوتیسم و توانمندسازی معلمان برای کمک به والدین به منظور حمایت از این کودکان، با همکاری مشترک کمیسیون ملی یونسکو، وزارت آموزش و پرورش، دفتر یونیسف در ایران و دفتر منطقهای یونسکو در تهران از تاریخ ۵ تا ۷ شهریور ۱۳۹۷ در باشگاه فرهنگیان تهران برگزار شد.
گزارش مذکور از طریق لینک قابل دسترسی است.
علاقه مندان به دریافت این گزارش می توانند بر روی اینجا کلیک کنند.
یک گزارش جدید از مؤسسه آمار یونسکو با عنوان: آموزش و معلولیت، اولین تحلیل دقیق از موضوع را بر اساس داده‌های معتبری که از ۴۹ کشور جمعآوری شده است، ارائه می‌دهد. این گزارش تأیید می‌کند که اشخاص کم‌توان کمتر در مدرسه حضور دارند یا هیچگاه در مدرسه حضور ندارند، و در مقایسه با افراد عادی بیشتر خارج از مدرسه هستند و سال‌های کمتری نسبت به آنها از آموزش بهرهمند می‌شوند .آنها کمتر دوره آموزش ابتدائی یا متوسطه را به اتمام می‌رسانند و به مهارتهای پایه سواد تسلط می‌یابند.
در این تحلیل، ۵ شاخص آموزشی که از سه منبع متفاوت استخراج شده و بین سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۵ جمعآوری شده، مورد بررسی قرار گرفته است:
- طرح‌های پیمایشی جمعیتی و بهداشتی که توسط USAID حمایت شده است.
- طرح‌های پیمایشی انتقال از مدرسه به کار که توسط سازمان جهانی کار انجام شده است.
- سرشماری‌های جمعیتی که توسط IPUMS – internationalانجام شده است.
نتایج قابل توجه است:
- نسبت افراد ۱۵ تا ۲۹ ساله که هیچگاه در مدرسه حضور نداشتند
تقریباً در همه ۳۷ کشور، اشخاص کم‌توان در مقایسه با افراد معمولی کمتر در مدرسه حضور داشتند. بیشترین اختلاف در ویتنام، در سال ۲۰۰۹ وجود داشته است (۴۴ درصد در مقابل ۹۷ درصد)، همچنین در سال ۲۰۰۶ در مصر (۴۳ درصد در مقابل ۸۹ درصد) و اندونزی در سال ۲۰۱۰ (۵۳ درصد در مقابل ۹۸ درصد).
- نرخ کودکان خارج از مدرسه دوره ابتدائی و متوسطه
داده‌های بررسی شده مؤسسه آمار یونسکو در مورد نرخ کودکان خارج از مدرسه و کم‌توانی برای شش کشور کامبوج، کلمبیا، گامبیا، مالدیو، اوگاندا و یمن که در طرح‌های پیمایشی جمعیتی و بهداشتی شرکت کردند، به‌خوبی نابرابری عمیق را نشان می‌دهد. بزرگترین اختلاف در کامبوج دیده شده است که حدود ۵۰ درصد اختلاف وجود دارد که در آن ۵۷ درصد از کودکان کم‌توان، خارج از مدرسه (یکی از هر دو کودک ) قرار دارند و در مقابل آنها فقط ۷ درصد از کودکان عادی خارج از مدرسه هستند (یکی از هر ۱۴ کودک).
- نرخ اتمام دوره آموزش ابتدائی و متوسطه اول
بر اساس داده‌های جمعیتی و بهداشتی که از شش کشور جمعآوری شده است، کودکان و نوجوانان کم‌توان، نسبت به کودکان و نوجوانان عادی، کمتر دوره ابتدائی و متوسطه اول را به اتمام می‌رسانند. برای مثال، در شش کشور، فقط ۳۶ درصد از کودکان و نوجوانان کم‌توان، نسبت به ۵۳ درصد از کودکان عادی، دوره اول متوسطه را به اتمام رسانیده‌اند.
- میزان سال‌های سپری شده در مدرسه برای افراد ۲۵ ساله و بالاتر
داده‌های مربوط به ۲۲ کشور در مورد افراد ۲۵ ساله و بالاتر نشان می‌دهد که افراد معمولی به‌طور متوسط ۷ سال به مدرسه می‌روند ولی افراد کم‌توان حدود ۴/۸ سال را در مدرسه سپری می‌کنند.
- نرخ سوادآموزی بزرگسالان ۱۵ سال و بالاتر
داده‌های مرتبط که از ۲۵ کشور جمعآوری شده است نشان می‌دهد که نرخ سوادآموزی بزرگسالان کم‌توان، پایین‌تر از بزرگسالان عادی است. دامنه اختلاف از ۵ درصد در مالی تا ۴۱ درصد در اندونزی متفاوت است که در آن حدود ۹۳ از بزرگسالان عادی دارای مهارتهای پایه سوادآموزی هستند، ولی۵۲ درصد از افراد کم‌توان دارای اینگونه از مهارتها هستند.
داده‌ها همچنین نشان می‌دهد که زنان کم‌توان نسبت به مردان کم‌توان کمتر از آموزش رسمی بهرهمند می‌شوند. آنها نه تنها به‌دلیل معلولیت، بلکه به‌دلیل جنسیت خود در برخی از کشورها در حاشیه قرار داده شده‌اند. در اغلب کشورها، مردان کم‌توان نسبت به زنان کم‌توان دارای نرخ سواد بالاتری هستند. بیشترین اختلاف در موزامبیک دیده شده است که در آن تقریباً یکی از هر دو مرد کم‌توان (۴۹ درصد) می‌تواند بخواند و بنویسد که در مقایسه با آن فقط یکی از هر شش زن کم‌توان می‌تواند بخواند و بنویسد . (۱۷ درصد)
گزارش مذکور همچنین توصیه‌هایی در زمینه بهبود کیفیت آموزش و کم‌توانی ارائه می‌دهد که عبارتند از :
- افزایش اعتبار داده‌های قابل مقایسه بینالمللی در زمینه آموزش و کم‌توانی
- ایجاد یک بانک اطلاعاتی از داده‌های موجود
- افزایش تکرار جمعآوری اطلاعات برای پایش دقیق اطلاعات
- تقویت ظرفیت آماری کشورها برای سنجش کم‌توانی از جمله جمعآوری داده‌های آماری
- بهبود هماهنگی بین آژانس‌های ملی و بینالمللی در زمینه آمارهای مربوط به کم‌توانی
- افزایش تأمین اعتبار اهداکنندگان و بنیادهای بینالمللی برای جمعآوری و تحلیل داده‌ها در مورد کم‌توانی
برای دریافت فایل کامل گزارش کلیک کنید.
ترجمه و تلخیص: دکتر محدثه محب‌حسینی، مدیر گروه آموزش کمیسیون ملی یونسکو- ایران
“کرسی یونسکو در زمینه آموزش و یادگیری الکترونیکی”، طی مراسمی با حضور دکتر سعدالله نصیری قیداری، دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو، دکتر کمال خرازی، رییس هیئت امنای مؤسسه آموزش عالی مهرالبرز، دکتر علی‌اکبر جلالی، رئیس کرسی مذکور، دکتر رحیم عبادی، رئیس موسسه آموزش عالی مهر البرز و جمعی از اساتید، صاحبنظران و مدیران حوزه آموزش و یادگیری، در تاریخ ۲۳ دی ۱۳۹۶، در محل مؤسسه آموزش عالی مهرالبرز افتتاح شد.
این مراسم در دو بخش افتتاحیه و “میزگرد چالشهای یادگیری الکترونیکی در ایران و چگونگی رفع آنها” با حضور متخصصان حوزه ذیربط برگزار شد.
در ابتدا پس از پخش آیاتی چند از کلام‌اله مجید و سرود جمهوری اسلامی ایران، مجری برنامه در خصوص یونسکو، برنامه دانشگاه‌های همزاد (UNTWIN) و کرسی‌های یونسکو ((UNESCO Chairs، به اجمال مطالبی را عنوان کرد.
سپس دکتر سعداله نصیری قیداری اظهار داشت: “کرسی آموزش و یادگیری الکترونیکی در سال ۱۳۹۵ به تصویب رسید و جزو ۱۵ کرسی است که در حوزه‌های مختلف آموزش، علوم، علوم اجتماعی، فرهنگ، و ارتباطات در کشور تاسیس شده‌اند که البته با تصویب نهایی کرسی “ارتباطات در علوم و فناوری” در دانشگاه علامه طباطبایی و امضای تفاهم نامه نهایی آن توسط مدیرکل یونسکو، تعداد آنها به ۱۶کرسی خواهد رسید. همچینن از یونسکو برای تاسیس “کرسی ترویج علم” در مرکز تحقیقات سیاست‌های علمی کشور درخواست کرده‌ایم و منتظر پاسخ نهایی یونسکو در این زمینه هستیم.” دکتر نصیری در ادامه با اشاره به اهمیت آموزش از صدر اسلام و آغاز رسالت نبی اکرم با کلمه ” اقراء”، به اهمیت آن به‌عنوان یک اولویت جهانی اشاره کرد و افزود: “یونسکو بر اساس سه اصل: آموزش، علم و فرهنگ و با هدف دستیابی به صلح تاسیس شد و جزو معدود نهادهای مرتبط با سازمان ملل است که به هیچ وجه زیر بار سلطه آمریکا و رژیم اشغالگر قدس و استثعمارگران نمیرود و تنها نهادی است که فلسطین را به‌عنوان یک کشور عضو به رسمیت شناخته است. تاکید یونسکو بر علم و فرهنگ است که از وجوهات تمایز انسان با سایر مخلوقات است و از طریق آموزش میسر میشود.” دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو در ادامه، با قرائت اسامی کرسی‌های تاسیس شده در کشور، به وضعیت فعالیت آنها اشاره و تاکید کرد: “از کرسی آموزش و یادگیری الکترونیک انتظار می‌رود که با درایت آقای دکتر جلالی، و با کمک دبیرخانه کرسی بتواند نقش موثری در امر آموزش و یادگیری ایفا نماید. لازمه فعالیت قوی کرسی، ارتباط گسترده با سایر کرسی‌های مرتبط در کشور است و ایجاد یک شبکه بین کرسی‌ها و اشتراک‌گذاری بهترین تجارب از این طریق، پیشنهاد میشود.” دکتر نصیری سپس به جایگاه علمی کشور در صحنه‌های بینالمللی و یونسکو اشاره کرد و بر حضور فعال کشور در تدوین بیانیه‌ها، کنوانسیون‌ها و توصیه نامه‌های بینالمللی و نقش کرسی‌ها در این زمینه از جمله نقش کرسی آموزش و یادگیری الکترونیک در تدوین توصیه‌نامه بینالمللی در زمینه منابع آموزشی آزاد تاکید کرد.
دکتر جلالی در سخنرانی خود ابتدا با طرح این سوال که راهبرد اجرایی کرسی آموزش و یادگیری الکترونیکی چیست؟ اظهار داشت: “ما در ابتدا باید ببینیم که هم اکنون یادگیری الکترونیکی در جهان در چه مرحله ای است و به چه سویی حرکت می‌کند و بر اساس آن جهت‌گیری کنیم. فناوری در دنیای امروز در دست صنایع است. هم اکنون اینترنت اشیاء (IOT) مطرح شده است و در دنیا در بحث آموزش قرار گرفته است. یادگیری الکترونیک ( E_ Learning ) در سطح بینالمللی با آنچه ما از آن برداشت می‌کنیم متفاوت است و صرفا به معنی ارائه درس کلاسیک آن هم فقط برای افراد تحصیلکرده نیست. آموزش الکترونیک دارد به سمت آموزش اجتماعی می‌رود و این نگاه باید مورد توجه ویژه قرار گیرد.” وی در ادامه ضمن تشریح فعالیتهای کرسی از زمان تاسیس تاکنون، افزود: “کرسی آموزش و یادگیری الکترونیکی باید به نحوی فعالیت کند که بتواند به عنوان یک قطب آموزشی و علمی مطرح شود و این کار با توجه به موفقیت موسسه مهر البرز طی ۱۰ سال گذشته، امکانپذیر است. یکی از فعالیت‌هایی که دراین زمینه از ابتدا باید مورد توجه قرار گیرد ایجاد شبکه‌سازی بین کرسی‌ها و تقویت هم‌افزایی میان آنها است.” دکتر جلالی در ادامه با بیان اینکه کرسی آموزش و یادگیری الکترونیک در نظر دارد به منظور فرهنگ‌سازی و فراهم کردن امکان تبادل تجربیات موفق میان افراد و موسسات در حوزه آموزش و یادگیری الکترونیکی جایزه‌ای ملی طراحی نماید، افزود: “بر این اساس بروشور جایزه تهیه شده است و شورای راهبردی آن نیز به زودی تشکیل خواهد شد و امیدوارم بتوانیم با حمایت کمیسیون ملی یونسکو و مشارکت جمعی افراد و نهادهای ذیربط شرایط برگزاری این جایزه را فراهم نمائیم.”
دکتر خرازی در بررسی جایگاه کرسی‌ها در نظام دانشگاهی با تاکید بر دانشگاه‌های الکترونیکی اظهار داشت:” یونسکو برای تاثیرگذاری و تاثیر پذیری است و کشور ایران باتوجه به عظمت فرهنگی و علمی خود می‌تواند تاثیرات عمیقی بر این سازمان بگذارد.” وی ادامه داد: “برای قرار گرفتن در رده‌های بالای علمی دانشگاهها و پژوهشگاه‌ها در سطح بینالمللی، لازم است سبک آموزش ما تغییر کند. اکنون در کشورهای پیشرفته، معلم- محوری به دانشجو- محوری تغییر یافته است که موجب افزایش خلاقیت و کشف بسیاری از مسائل میشود. در کشور ما همچنین آموزش الکترونیک در سطوح ابتدایی مطرح است و لازم است آخرین فناوریهای بین المللی در بستر آموزش مشخص شود و شرایط آن در کشور فراهم گردد. موضوع دیگری را که باید مورد توجه قرار دهیم استفاده از هوش مصنوعی شناختی ( Cognitive AI) است. هوش مصنوعی باعث یادگیری آسان‌تر مطالب میشود و طبق پیش بینی در ۳۰ سال دیگر، یکی شدن هوش مصنوعی و انسان رخ خواهد داد و در آن زمان هوش انسان میلیون برابر میشود.” وی در ادامه با اشاره به ظرفیت بالای موسسه آموزش عالی مهر البرز در بحث آموزش، به نقش کرسی آموزش و یادگیری الکترونیکی در ایده‌پردازی برای دانشگاهها اشاره کرد و اظهار امیدواری کرد که این کرسی بتواند با ایجاد یک شبکه ارتباطی میان کرسی‌های موجود در داخل کشور باعث هم‌افزایی وگسترش فعالیت‌ها در حوزه‌های آموزشی، علمی و فرهنگی شود.
در ادامۀ مراسم، از پوستر طراحی شده برای “جایزه ملی آموزش و یادگیری الکترونیکی”، با حضور دکتر نصیری، دکتر جلالی و دکتر عبادی رونمایی شد.
“میزگرد چالشهای یادگیری الکترونیکی در ایران و چگونگی رفع آنها” عنوان بخش بعدی نشست بود. این میزگرد با ریاست دکتر رحیم عبادی (رئیس موسسه آموزش عالی مهر البرز)، دکتر خدایار ابیلی (عضو هیات علمی دانشگاه تهران و عضو هیات علمی همکار در موسسه آموزش عالی مهر البرز)، دکتر فاطمی (رئیس بخش آموزش الکترونیکی دانشگاه تهران)، دکتر منتظر (رئیس انجمن یادگیری الکترونیکی ایران /یادا/ )، دکتر علی اکبر جلالی (رئیس کرسی آموزش و یادگیری الکترونیکی)، دکتر محب حسینی (رئیس بخش آموزش کمیسیون ملی یونسکو)، دکتر صفوی(رئیس کارگروه یادگیری الکترونیکی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری)، و دکتر مهدی شامی زنجانی (مشاور عالی موسسه آموزش عالی مهر البرز) برگزار شد.
در این میزگرد اعضاء در خصوص چالشهای آموزش و یادگیری مادامالعمر در ایران و راهکارهای رفع آنها به بحث وتبادل نظر پرداختند و پیشنهاداتی در این زمینه ارائه دادند.
دکتر خدایار ابیلی چالشهای اصلی یادگیری الکترونیک را بدین شرح عنوان کرد: ۱- کاهش تعاملات انسانی (در این زمینه موضوع تاب‌آوری مطرح میشود و باید مورد توجه قرار گیرد) ۲- تفکر و مهارت سنتی استاد و دانشجو (آموزش و یادگیری صرفا نباید از طریق یکسری تجهیزات انجام شود) ۳- موضوع کیفیت. (کیفیت از چالشهای یادگیری الکترونیکی است و باید در استراتژی‌های مهر البرز و در ساختار یادگیری الکترونیکی قرار گیرد).
دکتر منتظر نحوه مواجهه با فناوریهای نوین را با ذکر مثالی از ورود سینما به ایران و روند تعطیلی و گشایش مجدد این پدیده تشریح کرد و فناوری در کشورهای جهان سوم را به مثابه چتربازی تشبیه نمود که هنگام فرود چترش باز نمی‌شود و هم خود زخمی میشود و هم برای دیگران نمی‌تواند کاری انجام دهد و در نهایت عنوان کرد که نگاه ما به فناوری باید منطقی و متناسب با شرایط موجود و نه بر اساس تکنوفوبیا ( ترس از فناوری) و نه تکنوفیلیا ( غرق در فناوری) باشد.
دکتر فاطمی چالش یادگیری الکترونیکی را درک مفهوم واقعی این عبارت دانست و عنوان کرد که یادگیری الکترونیکی یا صرفا به معنی یکسری کلاس درس اینترنتی است یا در نگاهی دیگر به معنی روش درجه دوم آموزشی است که در آن استاد وجود ندارد و برای کسب درآمد است. برای این اساس لازم است یادگیری الکترونیکی، متناسب با صلاحیتش تعریف شود.
دکتر محب حسینی محورهای پیشنهادی کار کرسی در زمینه آموزش و یادگیری الکترونیکی در کشور را بدین شرح برشمرد: ۱- کمک به سیاست‌گذاری آموزشی ۲- توسعه حرفهای معلمان و استادان ۳- توسعه و انتقال محتوای آموزشی الکترونیکی ۴- انتقال یاددهی و یادگیری با کیفیت در آموزش رسمی و غیر رسمی ۵- نظارت و ارزیابی ۶- به اشتراک گذاشتن دانش و پژوهش از طریق آموزش و یادگیری الکترونیکی ۷- خواندن و یادگیری از طریق ابزارهای الکترونیکی همراه، و ۸- کاربرد گستردۀ یاددهی و یادگیری مجازی در آموزش‌عالی از طریق برگزاری دوره‌های مهارتی خصوصا دوره‌های فراگیر باز و برخط (MOOCS). رئیس بخش آموزش کمیسیون ملی همچنین پیشنهاد کرد که کرسی نشستی را در گرامیداشت هفته یادگیری از طریق ابزارهای الکترونیکی همراه، که موضوع امسال آن مهارت‌آموزی است، برگزار نماید.
دکتر صفری عدم استفاده از تجارب سایر کشورها را از چالشهای مهم در زمینه یادگیری الکترونیکی عنوان کرد و استفاده از این نوع یادگیری را برای فضای کسب و کار و آموزش روستایی، از فرصتها برشمرد.
دکتر شامی زنجانی با تاکید بر لزوم درک مفهوم واقعی یادگیری الکترونیکی در خصوص “جایزه ملی آموزش و یادگیری الکترونیکی” اظهار داشت که باید این جایزه مبتنی بر یک مدل و ممیزی درست بنا شود وگرنه راه به جایی نخواهد برد.
تهیه و تنظیم: پیمانه پورهادی
کارشناس بخش آموزش
«کنفرانس ملی ارتقای کیفیت آموزش و یادگیری در نظام آموزشی ایران»، با همکاری مشترک کمیسیون ملی یونسکو و دانشگاه خوارزمی، و با حمایت وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت آموزش و پرورش، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، سازمان آموزش فنی و حرفهای و انجمن‌های علمی- تخصصی مرتبط، در ۲۹ آذر ۱۳۹۶، در سالن ابوریحان دانشکده علوم انسانی دانشگاه خوارزمی، برگزار شد.
در این کنفرانس که با هدف شناخت چالش‌ها و تبیین راهکارهای موثر برای تحقق نظام آموزشی باکیفیت و پویا برپا شد، دکتر سعدالله نصیری قیداری، دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو- ایران، دکتر محمدعلی سبحان‌اللهی، رئیس دانشگاه خوارزمی و رئیس‌کنفرانس، مهندس علی زرافشان، معاون آموزش متوسطه وزیر آموزش و پرورش، دکتر حمید اکبری، قائم مقام معاون آموزشی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، مهندس حمیدرضا ثابت‌نژاد، معاون پژوهشی و فناوری سازمان آموزش فنی و حرفهای وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، و حدود ۲۰۰ نفر از اساتید، صاحبنظران و کارشناسان، حضور داشتند.
کیفیت در همه زمینه‌ها از مباحث اساسی و دغدغه‌های کشور است
در این مراسم دکتر محمدعلی سبحان‌اللهی، رئیس دانشگاه خوارزمی و رئیس‌کنفرانس، ضمن خیر مقدم به مدعوین، اظهار کرد: “کیفیت یکی از مباحث اساسی کشور است که در تمامی زمینه‌ها می‌توان به این موضوع پرداخت”. وی افزود: “وقتی دستاوردی دارای کیفیت است که مشتری داشته و نیاز جامعه را پاسخ دهد”.
سبحان‌اللهی با تاکید بر این موضوع که کیفیت، مفهومی چندجانبه است، ادامه داد: “متاسفانه در بسیاری از موارد، منابع مادی، معنوی و انسانی، بدون توجه به خروجی آنها هزینه می‌شوند. از این‌رو، آموزش‌هایی که داده میشود، باید مطابق با نیازهای جامعه و با توجه به تغییراتی که در دنیا در حال انجام است، صورت گیرد. چراکه بی‌توجهی به این اصل، نتایج نامطلوبی دارد که از آن جمله می‌توان به نرخ بالای بیکاری افراد فارغ‌التحصیل در آموزش عالی اشاره کرد”.
آموزش، امروزه به‌عنوان اولویت جهانی مطرح میشود
پس از آن دکتر سعدالله نصیری قیداری، دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو و رئیس شورای سیاست‌گذاری کنفرانس، بیان کرد: “آموزش بحثی است که امروزه به‌عنوان اولویت جهانی مطرح میشود. حدود۱۴۰۰ سال پیش، رسالت نبی‌اکرم (ص)، با کلمه «اقراء» آغاز میشود؛ یعنی با اولویت آموزش، علم و فرهنگ”. او اضافه کرد: “بشر پس از پشت سرگذاشتن جنگ‌ها، مرارت‌ها و هزینههای بسیار، امروز به این نتیجه رسید که نیل به صلح، پیشرفت، توسعه، عدالت اجتماعی و تعالی انسان‌ها، تنها از راه آموزش، علم و فرهنگ میسر میشود که فلسفه تشکیل سازمان یونسکو نیز همین است.”.
نصیری افزود: “امروزه بدرفتاری‌های اخلاقی، ناهنجاری‌های اجتماعی، کاستی‌های فرهنگی و از بین رفتن مواریث فرهنگی، تعارض‌های سیاسی، رقابت‌های تسلیحاتی، بی‌عدالتی‌های اقتصادی و تبعیض نژادی، همگی نتیجه فقدان آموزش صحیح و باکیفیت است”.
دبیرکل کمیسیون ملی همچنین به ثبت ۲ رویداد در جریان سی‌ونهمین اجلاس کنفرانس عمومی یونسکو در فهرست رویدادها و مشاهیر جهانی یونسکو اشاره داشت و اظهار کرد: “دانشگاه ۱۷۵۰ ساله جندی‌شاپور دزفول به‌عنوان قدیمی‌ترین دانشگاه جهان ثبت شد. این رویداد از آن جهت حائز اهمیت است که کشور ایران را به‌عنوان مهد تأسیس اولین دانشگاه بینالمللی در جهان معرفی می‌کند”. وی ادامه داد: “علاوه بر ثبت دانشگاه جندی‌شاپور، ما توانستیم هشتصدوپنجاهمین سال زندگی فعال شیخ شهاب‌الدین یحیی‌بن‌حبش سهروردی (صاحب مکتب اشراق) را نیز در فهرست مشاهیر جهانی یونسکو، به ثبت برسانیم. کشور ما به لحاظ ادب، فرهنگ و دانش، کشور حاصلخیزی است که این‌ها نشان از توجه گذشتگان ما به آموزش باکیفیت دارد”.
نصیری اشاره کرد: “سال گذشته ما پروژه‌ای را در زمینه ارتقای کیفی آموزش و یادگیری به یونسکو معرفی کردیم و زمانی‌که این پروژه تصویب و به ما ابلاغ شد، خوشبختانه از طرف وزارت علوم، تحقیقات و فناوری هم بخش‌نامه‌ای مبنی بر توجه به آموزش باکیفیت ابلاغ شد. لذا مقرر شد این کنفرانس مشترک با دانشگاه خوارزمی انجام شود”. نصیری ضمن اشاره به سند تحول بنیادین آموزش و پرورش که مبتنی بر نظام تعلیم و تربیت کشور ما است، ادامه داد: “ما در این سند، بهترین احکام را در بعد ملی و بینالمللی داریم، همچنین استفاده از تجربیات جهانی و سیاست‌گذاری‌های منطبق با نیازهای کشور نیز در این سند دیده شده است”.
نصیری افزود: “ما موظف هستیم بر مبنای اساسنامه کمیسیون ملی یونسکو، بهترین تجربیات خود را به دنیا انتقال دهیم و نیز بهترین تجربیات دنیا را با توجه به ارزش‌ها و قوانین جمهوری اسلامی ایران در کشور بومی‌سازی کرده و در چارچوب اسناد بالادستی خود به‌کار گیریم”.
دستاوردهای کشورهای شمال به جنوب باید با توجه به ساختارهای ملی- آموزشی کشورها صورت پذیرد
او ادامه داد: “یونسکو باید نقش تسهیل‌گری خود را در انتقال یافته‌های علمی و آموزشی کشورهای شمال به جنوب، تقویت کند و ضمن کاهش شکاف علمی بین کشورهای پیشرفته و کمترتوسعه‌یافته، با آپارتاید و تبعیض علمی، مقابله کند. درواقع یونسکو باید تلاش خود را در این زمینه با احترام گذاردن به مبانی و ارزش‌های بومی، فرهنگی و ساختارهای ملی- آموزشی کشورها به‌کار گیرد”. نصیری گفت: “تسهیل آموزش یعنی دسترسی همه به آموزش، یکی دیگر از اهداف یونسکو است که جمهوری اسلامی ایران در این زمینه در جایگاه خوبی قرار دارد”.
دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو در پایان، با توجه به نقش راهبردی آموزش عالی در دستیابی به اهداف پیشرفت پایدار افزود: “سیاستگذاران باید به تقویت نقش آموزش عالی در برنامه‌ریزی‌های مربوط به پیشرفت پایدار، توجه بیشتری کنند”.
این کنفرانس ترکیبی از دنیای آکادمیک با دنیای واقعیت و عمل است
دکتر بیژن عبداللهی، رئیس پردیس بین‌الملل دانشگاه خوارزمی و دبیر علمی کنفرانس هم به‌عنوان سخنران بعدی گفت: “این کنفرانس با کنفرانس‌های معمول آکادمیکی که در دانشگاهها برگزار میشود، یک تفاوت اساسی دارد؛ ما در این کنفرانس می‌کوشیم از مباحث نظری و نظریه‌پردازی فراتر رفته و بخش علمی و اجرایی را با هم تلفیق کنیم”. عبداللهی افزود: “به‌عبارتی دیگر هدف اصلی این کنفرانس، انتقال تجارب بین نهادهای متولی آموزش کشور با توجه به آخرین دستاوردهای جهانی است”.
تفاهمنامهای میان کمیسیون ملی یونسکو- ایران و دانشگاه خوارزمی به امضا رسید
پیش از ورود به بخش دوم برنامه، تفاهمنامهای با حضور دکتر سعدالله نصیری قیداری، دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو در ایران و دکتر محمدعلی سبحان‌اللهی، رئیس دانشگاه خوارزمی، میان کمیسیون ملی یونسکو- ایران و دانشگاه خوارزمی برای همکاری‌های دوجانبه علمی، فرهنگی و آموزشی به امضاء رسید.
در ادامه، کنفرانس با بخش موضوعات کلیدی، دنبال شد.
کیفیت تدریس و رفع تزاحم از دیدگاه‌های معارض
دکتر محمود مهرمحمدی، استاد دانشگاه تربیت مدرس، در سخنرانی خود با عنوان «کیفیت تدریس و رفع تزاحم از دیدگاه‌های معارض»، اظهار داشت: “عنوان موضوع موید آن است که بحث دارای ۲ بخش است”. وی در ارتباط با بخش اول گفت: “بخش اول چیستی تدریس با کیفیت یا کیفیت تدریس از دو نگاه است”. وی با طرح ۲ نظریه دستاوردمحور و تکلیف‌محور و نقش معلم به‌عنوان knowledge Worker چهار مقوله را در خصوص مواجهه معلم با دانش حرفهای برشمرد که عبارتند از: دانش فرمال، جهانی و پژوهش‌محور، دانش محلی و موقعیتی، دانش فرمال به‌علاوه دانش محلی تائید شده، دانش محلی به‌علاوه دانش فرمال تائید شده در موقعیتهای خاص. معلم پژوهنده به‌شکل چهارم پایبند است.
چالش‌ها و سازوکارهای برنامه ششم توسعه برای دستیابی به نظام آموزشی با کیفیت و پایدار در حوزه آموزش مهارتی ایران
در ادامه، دکتر یدااله مهرعلیزاده، استاد دانشگاه شهید چمران اهواز، «چالش‌ها و سازوکارهای برنامه ششم توسعه برای دستیابی به نظام آموزشی با کیفیت و پایدار در حوزه آموزش مهارتی ایران» را مورد بحث قرار دارد و اظهار داشت: “در برنامه ششم توسعه به آموزش فنی و حرفهای هیچ اشاره‌ای نشده است”. چالش اصلی برنامه‌ها در حوزه‌های یاددهی و یادگیری، عدم وجود یک تعادل و توازن میان چهار خرده نظام است که باعث میشود نیروی انسانی زبده تربیت نشود که این موضوع خود بر اقتصاد جامعه، تاثیرگذار است. این خرده نظام‌ها عبارتند از:۱- خرده نظام معرفت ۲- خرده نظام تولید ثروت ۳- خرده نظام قدرت و ۴- خرده نظام منزلت. اینکه چرا یاد می‌گیریم و هدف یادگیری چیست، نهادهایی که ثروت تولید می‌کنند کدامند و جایگاهشان چگونه تعریف می شود و نهادهای توزیع قدرت کدامند، خود بر تعلیم و تربیت تاثیرگذار است. وقتی در جامعه تعادل و توازن این خرده نظام‌ها برهم می‌خورد، دستگاه تعلیم و تربیت، با بحران مواجه میشود”.
یادگیری عالی
دکتر حمیدرضا آراسته، استاد دانشگاه خوارزمی در سخنرانی خود با عنوان «یادگیری عالی»، اظهار داشت: “ماموریت اصلی یاددهی و یادگیری ما در عمل، قبولی در آزمون ورودی دانشگاه‌هاست. کودکان به‌جای اینکه حرفه و چگونه زندگی کردن را یاد بگیرند، کنکور را یاد می‌گیرند و این امر باید مورد تجدید نظر قرار گیرد. آن‌چیزی که تحت عنوان انسان صالح با شایستگی حرفهای در آموزش عالی مدنظر است، عملا اتفاق نمی‌افتد. وظیفه دولت ایجاد شرایط برابر و مساوی برای همه و به‌عبارتی عدالت آموزشی است که این امر از طریق فراهم شدن امکان ورود همه به دانشگاه و قرارگرفتن امکانات مناسب برای آن دسته از دانشجویانی که به‌لحاظ استعداد در سطح بالاتری قرار دارند، محقق میشود”.
یونسکو و ارتقای کیفیت آموزش و یادگیری
عنوان سخنرانی دکتر محدثه محب حسینی، مدیر گروه آموزش کمیسیون ملی یونسکو- ایران، «یونسکو و ارتقای کیفیت آموزش و یادگیری» بود. وی ابتدا یونسکو را در زمینه کیفیت‌بخشی به آموزش، یک سازمان ظرفیت‌ساز، آزمایشگاه ایده‌ها، تسهیل‌کننده همکاری‌های بینالمللی، مرکز مبادله اطلاعات، معیارگذار و استانداردساز عنوان کرد و اظهار داشت: “از سال ۲۰۱۳، یونسکو به این نتیجه رسیده است که دسترسی به آموزش به تنهایی کافی نیست و دستاورد یادگیری باید مورد توجه ویژه قرار گیرد”. وی در ادامه ضمن ارائه تعریف مفاهیم آموزش و یادگیری، در خصوص تعریف دستاورد یادگیری افزود: “دستاورد یادگیری عبارت‌است از: نتیجه آنچه که یادگیرنده می‌داند، درک می‌کند و بر اساس آن قادر به انجام و تکمیل یک فرآیند یادگیری است؛ به بیان دیگر دستاورد یادگیری، یک نتیجه قابل اندازه‌گیری از یک تجربه یادگیری و دانش است”.
وی سپس وضعیت جهانی آموزش و یادگیری از مقطع پایه تا آموزش عالی را با توجه به پیمایش جهانی موسسه آمار یونسکو، مورد بررسی قرار داد و اظهار داشت: “تقریبا نیمی از همه کشورها یک ارزیابی یادگیری در سطح ملی از خواندن و ریاضیات در پایان آموزش ابتدایی و متوسطه اول دارند. براساس داده‌های پیمایش خانوار، طی سال‌های ۲۰۱۵- ۲۰۱۰، نرخ جهانی تکمیل دوره آموزش ابتدایی ۸۳%، برای متوسطه اول ۶۹% و برای متوسطه دوم ۴۵% بود. فقط در ۱۴ کشور، نرخ تکمیل دوره متوسطه، ۹۰% بوده است.کشورهای مختلف خروجی‌های یادگیری را به‌طور متفاوتی ارزیابی می‌کنند. “
پانلهای تخصصی کنفرانس
در ادامه، چهار پانل تخصصی مطابق با ساختار نظام آموزشی ایران به شرح زیر برگزار شد:
پانل اول: رویکردها و تجارب ملی و بینالمللی در زمینه ارتقای کیفیت آموزش پایه و متوسطه
رئیس پانل: مهندس علی زرافشان، معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش
دبیر پانل: رحمان درکی، مشاور معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش
سخنران اول: دکتر ابراهیم طلایی، استاد دانشگاه تربیت مدرس، تجارب بینالمللی در حوزه بهبود کیفیت
سخنران دوم: دکتر مسعود کبیری، مدیر داده‌پردازی مرکز ملی مطالعات تیمز و پرلز، نقش زمان آموزش در بهبود کیفیت آموزش (بررسی بین کشوری و درون کشوری)
سخنران سوم: دکتر محمود امانی طهرانی، مدیرکل دفتر تالیف کتابهای درسی ابتدایی و متوسطه نظری وزارت آموزش و پرورش، الگوی مثلثی در ارتقای کلاس درس
پرسش و پاسخ
پانل دوم: کیفیت، نظارت و ارزیابی در آموزش عالی
رئیس پانل: دکتر حمیدرضا آراسته، استاد دانشگاه خوارزمی
دبیر پانل: دکتر رحیم صفری فارفار، رئیس گروه نظارت و ارزیابی دانشگاهها و موسسات آموزش عالی غیردولتی وزرات علوم، تحقیقات و فناوری
سخنران اول: دکتر محمدرضا نیستانی، رئیس گروه نظارت و ارزیابی دانشگاهها و موسسات آموزش عالی دولتی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وضعیت آموزش و یادگیری در زیر نظامهای مختلف
سخنران دوم: دکتر رحیم صفری فارفار، وضعیت توسعه حرفهای و آموزشی اعضای هیئت علمی
پرسش و پاسخ
پانل سوم: ارتقای کیفیت در آموزش فنی و حرفهای
رئیس پانل: دکتر یداالله مهرعلیزاده، استاد دانشگاه شهید چمران اهواز
دبیر پانل: دکتر رضا نصری، مدیرکل آموزش و پرورش استان ایلام
سخنران اول: دکتر علیرضا طاهرپور شلمانی، مدیرکل دفتر نظارت، بهسازی و هدایت شغلی سازمان آموزش فنی و حرفهای، اعتبارسنجی و تاثیر آن بر نظام یاددهی و یادگیری مهارتی
سخنران دوم: دکتر جلالی، مدیرکل آموزش فنی و حرفهای استان اصفهان، تدوین الگوی سرآمدی آموزشهای مهارتی بر اساس نظام دوگانه
پرسش و پاسخ
پانل چهارم: ارتقای کیفیت در آموزش پزشکی
رئیس پانل: دکتر حمید اکبری، قائم مقام معاون آموزشی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
دبیر پانل: دکتر محمدحسین آیتی، دبیر کمیسیون ارزشیابی متون و منابع مرجع علوم پزشکی
سخنران اول: دکتر عظیم میرزازاده، رئیس مرکز مطالعات و توسعه آموزش پزشکی، دستاوردهای آموزش پزشکی
سخنران دوم: دکتر اکبر فتوحی، دبیر شورای گسترش دانشگاه‌های پزشکی، برنامه توسعه کیفی آموزش پزشکی بر اساس سند آمایش توسعه آموزش عالی سلامت
پرسش و پاسخ
جلسه اختتامیه این مراسم با جمع‌بندی پانل‌ها، نگارش توصیه‌نامه کنفرانس و تقدیر از سخنرانان و ارائه گواهینامه شرکت‌کنندگان به پایان رسید.
“گزارش نشست متعاقبا بر روی سایت بارگذاری خواهد شد”.
“همایش ملی سوادآموزی در دنیای دیجیتال”، به‌‌مناسبت بزرگداشت روز بینالمللی سوادآموزی (۸ سپتامبر)، با همکاری مشترک کمیسیون ملی یونسکو و سازمان نهضت سوادآموزی در تاریخ ۱۹ شهریور ۱۳۹۶ در مرکز آفرینش‌های فرهنگی- هنری کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان تهران با حضور وزرای آموزش و پرورش و تعاون، کار و رفاه اجتماعی و مسئولان وزارت آموزش و پرورش، نمایندگان نهادهای بینالمللی و رؤسای ادارات سوادآموزی استان‌های سراسر کشور برگزار شد.
در این همایش، پس از تلاوت آیاتی از کلام‌الله مجید و پخش سرود جمهوری اسلامی ایران، به ترتیب باقرزاده رئیس سازمان نهضت سوادآموزی، دکتر سعداله نصیری، دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو، خانم استرکیش لاروش، مدیر و نماینده دفتر منطقهای یونسکو در تهران، دکتر بطحائی، وزیر آموزش و پرورش، دکتر ربیعی، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی و دکتر میرزائی، دبیر هیئت دولت به سخنرانی پرداختند. بخش دوم نشست، با سخنرانی خاویر مورو، مدیر اجرایی شرکت بل، معاون مرکز آمار، معاون سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات، معاون جهاد دانشگاهی، مدیر مرکز یادگیری محلی البرز و سوادآموزان موفق ادامه یافت. در این نشست همچنین از ۳۵ جلد کتاب جدید در حوزه سوادآموزی، و “اپلیکشن موبایل خانواده سلامت” رونمایی شد.
توجه جامعه جهانی به آموزش و سوادآموزی
نصیری، در سخنرانی خود ابتدا به اهمیت آموزش در آموزه‌های دینی اسلام اشاره کرد و آن را اولویت نخست ۱۳۴ کشور عضو یونسکو در پانزده سال آینده برشمرد و سپس اظهار داشت: موضوع امسال روز بینالمللی سوادآموزی، “سوادآموزی در دنیال دیجیتال” است که اهمیت توجه به روشهای جدید سوادآموزی مطابق با فناوریهای جدید اطلاعاتی و ارتباطی را نشان می‌دهد.
در واقع، اعلام یک روز جهانی به نام سوادآموزی، اهمیت توجه جامعه جهانی به موضوع آموزش پایه و سوادآموزی در دستور کار جهانی آموزش و توسعه را نشان می‌دهد. این روز در سراسر جهان برگزار میشود و دولتها و سازمانهای بینالمللی، سازمانهای غیردولتی، بخش‌های خصوصی، معلمان و آموزشیاران، یادگیرندگان و کارشناسان متخصص در این زمینه گرد هم می‌آیند تا از تلاش‌های ملی و بینالمللی و پیشرفت‌هایی که برای گسترش سوادآموزی و همچنین اقداماتی که در جهت مقابله با چالشهای سوادآموزی در جهان انجام شده است، تقدیر نمایند.
سوادآموزی عامل اصلی توانمندسازی اجتماعی
دبیرکل کمیسیون ملی افزود: سوادآموزی و آموزش مداوم بزرگسالان، اهرم پیشرفت پایدار و رکن اصلی توانمندسازی اجتماعی محسوب میشود. سواد، حق اساسی همه انسان‌ها و پایه همه آموزشها و یادگیری مادامالعمر است. در جوامع کنونی که درگیر تغییرات پرشتاب‌اند، مبانی نظری و کاربردی سوادآموزی متحول شده است و طیف گسترده‌ای از مهارتها را در برمی‌گیرد که افراد را برای پاسخگویی به نیازهای اجتماعی، اقتصادی و فناوری توانمند می‌سازد. از طرف دیگر، سوادآموزی در تبادل دانش و در راستای پیشرفت فناوری، کاربردهای روزافزونی دارد. از اینترنت تا ارسال پیام کوتاه، در دسترس بودن فراوان راه‌های ارتباطاتی، مشارکت اجتماعی بیشتری را می‌طلبد. بیسوادی مانعی برای کیفیت زندگی بهتر است و ممکن است باعث محروم ماندن و حتی خشونت شود. یونسکو بر این باور است، سوادآموزی ابزاری بنیادی برای توانمند‌ساختن ملت‌ها و افراد است. سوادآموزی قابلیت و توانایی‌های افراد، خانواده‌ها و جوامع در یادگیری و بالندگی را می‌افزاید. در قرن حاضر که فناوری با سرعت بالایی در حال تغییر است و نقش مهمی در زندگی افراد ایفا می کند، اهمیت سوادآموزی بیش از پیش است و ما نیز باید تلاش خود برای سوادآموزی را افزایش دهیم. امروزه سیاست یونسکو حمایت از ترویج سوادآموزی به‌عنوان بخش جدایی‌ناپذیر از یادگیری مادامالعمر است که در این ارتباط با کشورها و شرکای ملی و منطقهای برای تحقق جهان باسواد و دانش محور همکاری می‌کند. البته لازم است بر این نکته تأکید کنم که برداشت یونسکو از سواد، فراتر از مفهوم عام دارا بودن یک دسته از مهارتهای فنی برای خواندن، نوشتن و محاسبه کردن است. یونسکو در ارتباط با سواد یک رویکرد کاربردی را مد نظر دارد که شامل توانمندی فرد در کاربرد داده‌های آموخته شده در پاسخگویی به تحولات اجتماعی، اقتصادی و فناوری است.
نرخ سوادآموزی در جهان
نصیری اظهار داشت: طبق آخرین داده های بینالمللی، هم‌اکنون در سطح جهان، ۷۵۰ میلیون بزرگسال فاقد مهارتهای اولیه سوادآموزی هستند و حدود ۲۶۴ میلیون کودک و نوجوان از تحصیل در مدرسه محرومند. در سال ۲۰۱۵ بیش از نیمی از کل بیسوادان بزرگسال جهان در آسیای جنوبی بوده‌اند و در صحرای افریقا نیز بیش از یک چهارم بیسوادان جهان را در خود جای داده اند. این بدین معناست که ۹۰ درصد از جوانان بیسواد در سال ۲۰۱۵ در این دو منطقه جغرافیایی بوده‌اند.
در همین سال، نرخ باسوادی بزرگسالان در مناطق آسیای شرقی و آسیای جنوب شرقی حدود ۹۵ درصد و نرخ باسوادی جوانان نیز بیش از ۹۸ درصد بوده است. در دهه‌های اخیر نرخ سوادآموزی بزرگسالان و جوانان در امریکای لاتین و کارائیب هم رشد قابلملاحظهای داشته است. در بازه زمانی ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۴ حدود ۷۵۸ میلیون نفر یا به عبارت دیگر ۱۵ درصد بزرگسالان در جهان فاقد مهارتهای کارکردی سواد بوده‌اند که ۶۳ درصد از این تعداد، زنان بوده اند.
رشد فناوریهای دیجیتال و اشکال جدید سوادآموزی
دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو ضمن اشاره به نقش مهم فناوریهای جدید اطلاعاتی و ارتباطی (ICT ) در شیوه زندگی، ارتباطات و یادگیری افزود: در یونسکو به همه اشکال فناوری که برای انتقال، پردازش، ذخیره، ایجاد، به اشتراک گذاشتن یا مبادله اطلاعات توسط ابزارهای الکترونیکی به‌کار می‌رود، فناوری اطلاعات و ارتباطات ( (ICTاطلاق میشود. این تعریف گسترده شامل فناوری‌هایی از قبیل: رادیو، تلویزیون، ویدئو، DVD ، تلفن، سیستم‌های ماهواره‌ای، نرم افزارها و سخت افزارهای کامپیوتری، همچنین تجهیزات و خدمات وابسته به این فناوریها از قبیل ویدئو کنفرانس‌ها ، پست الکترونیک و وبلاگ‌ها میشود که هر یک از این‌ها می‌تواند در جای خود برای سوادآموزی مورد استفاده قرار گیرد.
اکنون با توجه به رشد فناورهای دیجیتال، اشکال سوادآموزی نیز دگرگون شده است که نیاز گسترده‌تری به استفاده از مهارتهای ICT دارد. علاوه بر این مهارتها، همچنین به مهارتهای گسترده‌تر در استفاده مطلوب از اطلاعات، تفسیر، ارائه و برقراری ارتباط میان داده‌ها نیاز دارد. یک فرد بالغ جهان امروز که مهارتهای سوادآموزی پایه را از طریق مدرسه رفتن کسب نکرده است باید از طریق یادگیری غیر رسمی به سرعت مهارتهای لازم برای پردازش اطلاعات و داده‌های دیجیتال را نیز داشته باشد. با متون گرافیکی، علائم، تصویر و نمادها بتواند کار کند و مفاهیم آنها را درک کند. اکنون اسناد دیجیتال جایگزین اسناد مکتوب گذشته شده‌اند. چنان‌که دستگاه‌های دیجیتال دیگر تبدیل به ابزارهای یادگیری شده‌اند. امروز برنامههای سوادآموزی نه تنها باید شامل معرفی ابزارهای ICT باشند بلکه باید چگونگی استفاده از آنها را در پاسخگویی نیازهای روزمره سوادآموزان نشان دهند.
البته استفاده از این فناوریها، مزایای ویژه‌ای دارد که عبارتند از:
۱- صرفهجویی در زمان: وقتی از رسانههایی همانند نقشه، پوستر، جسم سه بعدی، برنامههای نرم‌افزاری همچون پاورپوینت و یا اشیاء واقعی در موقعیتهای آموزشی استفاده میشود از ترسیم و نوشتن و تشریح ذهنی مطالب خودداری میشود و زمان آموزش هدر نمیرود.
۲- صرفهجویی در هزینه: با استفاده از فناوری، در هزینههای مختلف می‌توان صرفه جویی کرد، مثلا: هزینه رفتوآمد، هزینه استهلاک وسایل نقلیه، هزینه ملزومات آموزشی مانند گچ و ماژیک و کاغذ و کتاب و سایر موارد صرفهجویی میشود.
۳- ایجاد علاقه و انگیزه و جلب توجه: استفاده از رسانهها و تکنیک‌های مختلف، از یکنواختی و کسالت میکاهد و تنوع ایجاد می‌کند. تازگی و جدید و مؤثر بودن روش‌ها و فرایندها مانع دلزدگی میشود و فراگیران را به یادگیری و یاددهی ترغیب و تشویق می‌کند.
۴-موقعیتسازی برای غیرممکن‌ها و موقعیتهای دشوار: دستیابی به برخی موقعیت‌ها به صورت معمول و عادی امکانپذیر نیست.
نقش فناوریهای اطلاعات و ارتباطات در دسترسی به آموزش
نصیری ادامه داد: یونسکو به عنوان سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد توجه ویژه‌ای به کاربرد ICT در آموزش دارد. این سازمان بر این باور استICT می‌تواند نقش مهمی در دسترسی جهانی به آموزش، برابری در آموزش، انتقال یاددهی و یادگیری با کیفیت، توسعه حرفهای معلمان، همچنین بهبود حاکمیت، اداره و مدیریت آموزش ایفا کند. شکاف دیجیتالی بین کشورهای شمال و جنوب را کاهش دهد و امکان دسترسی گروه‌ها و جوامع حاشیه نشین را به داده‌ها و محتوای آموزشی فراهم نماید. بر این اساس، یونسکو رویکرد جامع و بین بخشی در زمینه کاربرد ICT در آموزش دارد که بر کار مشترک در بخش‌های آموزش و ارتباطات متمرکز است و در راستای ترویج دسترسی، فراگیری، برابری و کیفیت در آموزش تلاش می‌کند.
دیدگاه جامعه بینالمللی در زمینه سوادآموزی
دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو اظهار داشت: نکات مهمی که اکنون در زمینه سوادآموزی در جامعه بینالمللی مطرح است، عبارتند از: توجه به مفهوم کم‌سوادی به‌عنوان یک معضل اجتماعی، توجه به سطوح تخصصی سوادآموزی کارکردی و مهارتهای شمارش؛ توجه به کاربرد مهارتهای خواندن و نوشتن در چارچوب‌های ویژه و پاسخگویی برنامه‌ها و متدولوژی‌های سوادآموزی به نیازها و چارچوب‌ها از جمله تمهیدات لازم برای برنامههای سوادآموزی بین فرهنگی و دو زبانی در چارچوب یادگیری مادامالعمر به‌ویژه ICT و فناوریهای موبایل.
البته چالش اصلی در ارتباط با این فناوریها این است که آنها را به گونه‌ای جهت‌بخشی کنیم که در خدمت فراگیران و جامعه گسترده‌تر یاددهی و یادگیری قرار گیرد.
نصیری در خاتمه افزود: برای دستیابی به موفقیت در سوادآموزی، ما باید رویکرد سنتی برنامههای سوادآموزی را از خواندن و نوشتن صرف، به سمت فراگیری مهارتهای گسترده‌تر با استفاده از ICT در خدمت توسعه فردی و اجتماعی یادگیرندگان و نیز مشارکت مدنی تغییر دهیم. امیدوارم این همایش بتواند به تحقق اهداف پیش بینی شده نائل شود و آرزوی موفقیت برای همه شما را دارم.
سواد عامل توسعه پایدار
باقرزاده اظهار داشت: امروزه آموزش و بخصوص مهارتهای اساسی سواد، به‌عنوان مرکز ثقل تمام عناصر و مؤلفه‌های توسعه پایدار قلمداد شده و موتور حرکت تمام شئون زندگی انسان‌هاست. آموزش استعدادها و توانایی‌های خدادادی انسان‌ها را شکوفا ساخته و به آنها کمک می‌کند تا مراتب تعالی و کمال را به‌صورت تدریجی طی کنند.
ضرورت تغییر روش‌ها و رویه‌های سوادآموزی
معاون وزیر آموزش و پرورش تاکید کرد: باید روش‌ها و رویه‌های جاری را متناسب با تحولاتی که در زندگی واقعی مردم رخ داده، اصلاح کرد، باید سلطه محتوی ثابت و از پیش تعیین شده، فرو ریخته شود، باید موضوعاتی که زندگی فرد را در موقعیتهای واقعی به چالش می‌کشد، در کانون برنامه‌ریزی درسی و آموزشی قرار گیرد.
چالش های عمده سوادآموزی
باقرزاده افزود: فقدان تقاضا و انگیزه یادگیری در جامعه هدف، یکی از مهمترین راه‌بندهای اجرای برنامههای سوادآموزی در جهان اعلام میشود. نداشتن فرصت کافی، ابهام در اهداف آموزش و مشخص نبودن آنچه که باید یاد بگیرند، نگرش منفی به یادگیری، زمان و مکان و محتوی نامناسب، بالا بودن هزینه فرصت از دست رفته، عدم انطباق روش و محتوا با شرایط و نیازهای فراگیران و مواردی از این قبیل، در ناکامی برنامههای سوادآموزی و موفقیت فرآیند جذب، نگهداشت و آموزش افراد بیسواد و کم‌سواد تأثیرگذار بوده‌اند.
اقدامات سازمان نهضت سوادآموزی در خصوص آموزشهای دیجیتال
باقرزاده با اشاره به برخی اقدامات سازمان نهضت سوادآموزی در ۵ سال گذشته، ابراز داشت: پژوهش و اجرای آزمایشی آموزش از طریق تبلت به بزرگسالان بیسواد، آموزش مهارتهای اولیه “ICDL” ویژه فراگیران دوره دوم سوادآموزی، انتشار کتاب “خانواده سلامت”، و همکاری با جهاد دانشگاهی تهران، از جمله این اقدامات است.
کم شدن عمق سواد با دیجیتال
دکتر ربیعی با انتقاد از فضای مجازی، اظهار داشت: دانش‌آموزانی که فضای دیجیتال را یاد گرفته‌اند، عمق ندارند؛ در صورتی‌که در دریای اطلاعات هستند؛ در نتیجه عمق سواد با دیجیتال کم شده است. وقتی سواد استفاده از دیجیتال را نداشته باشیم، مصرف ما در فضا و محیط مجازی به انحراف می‌رود. این فناوری چه بخواهیم و چه نخواهیم خودش را به زندگی ما تحمیل کرده است. چگونه باید از این محیط برای آموزش برتر استفاده کنیم؟ نگاه انتقادی به فضای مجازی دارم و باید درست استفاده کردن از آن را بیاموزیم.
سواد و مهارت، مسئله اصلی در کشور
وی افزود: بدون تردید تعداد فارغ‌التحصیلان و مهندسان ما در مقایسه با شاخصهای جمعیتی و تولید ناخالص داخلی از جوامع توسعه یافته بیشتر است؛ اما علت اینکه دوران گذار ما به سمت توسعه اینقدر طولانی است به سواد و مهارت برمی‌گردد. دانشجویان بدون کسب مهارت لازم وارد بازار کار می‌شوند و مسئله اصلی در کشور سواد و مهارت است. حتی نداشتن سواد زندگی و سواد ارتباطی علت اول طلاق مشخص شده است.
ایجاد تسهیلات بیشتر در زمینه سوادآموزی
ربیعی با اشاره به همکاری وزارت متبوع با وزارت آموزش و پرورش در خصوص ارتقای سوادآموزی، ادامه داد: از حدود ۱۰ میلیون بیسواد در دولت یازدهم به حدود هشت میلیون نفر رسیدیم که بخشی از آنها اتباع هستند که تصویب کردیم تحصیل آنها نیز تسهیل شود. وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با همکاری وزارت آموزش و پرورش ۳۵ جلد کتاب در حوزه سوادآموزی تهیه کرده است که امروز از آنها رونمایی خواهد شد.
وضعیت غیر قابل قبول سوادآموزی در جهان
وزیر آموزش و پرورش اظهار داشت: امروزه تعریف سوادآموزی دیگر خواندن و نوشتن نیست، بلکه قابلیتی است که مهارتهای ارتباطی را توسعه می‌دهد و باعث ایجاد تفکر انتقادی برای تغییر میشود، اما علیرغم تلاش‌های جامعه بینالمللی امروز پس از گذشت ۵۱ سال از نامگذاری روزجهانی سوادآموزی هنوز بسیاری از مردم از آموزش بی بهره‌اند. نرخ بیسوادی در کشور ما در گروه سنی بالای ۶ سال به ۱۰ درصد رسیده است و باید گفت که بیسوادی آنقدر تاثیرات سوء دارد که حتی یک فرد بیسواد هم زیاد است.
عوامل مؤثر در پیشرفت سوادآموزی
بطحائی افزود: برای شتاب بیشتر در سوادآموزی دو راه وجود دارد. نخست، تحول در حوزه‌های خاص برنامه‌ریزی و اجرا و دیگری تحول در مدیریت رفتار است. تحول در حوزه‌های خاص برنامه‌ریزی و اجرا شامل: چرخش از برنامه‌ریزی متمرکز و ملی به برنامه‌ریزی محلی و عملیاتی، چرخش از تصدی‌گری در امور اجرایی و واگذاری امور اجرایی به مردم و نهادهای مردمی و غیردولتی، چرخش از روش سنتی به روشهای نوین، و چرخش از مقررات و دستورالعمل‌های خشک برای ایجاد حداکثر انعطاف است. در رابطه با تحول در مدیریت رفتار ذکر این نکته اساسی است که عامل ایجاد حرکت انگیزه است و مهمترین عامل انگیزه احساس نیاز است. در برنامه‌ریزی سوادآموزی باید به ایجاد انگیزه توجه کنیم و در این زمینه نیازمند عزم ملی هستیم تا در افراد نیاز به سوادآموزی احساس شود و با تقویت انگیزه بتوانیم گام‌های جدی‌تری در حوزه سوادآموزی برداریم.
اهمیت دسترسی به سواد از طریق فناوریهای دیجیتال
در چهاردهمین جلسه مجمع عمومی یونسکو در سال ۱۹۶۶، این سازمان، ٨ سپتامبر را روز جهانی سوادآموزی نامگذاری کرد تا اهمیت این موضوع را یادآور شود. از نخستین روز جهانی سوادآموزی تاکنون گرامیداشت آن برگزار میشود تا دستورکار سوادآموزی پیشرفت کند. موضوع امسال روز جهانی سوادآموزی، “سوادآموزی در دنیای دیجیتال” است. این شعار از این بابت انتخاب شده است تا موجبات تعمق بر مفهوم ” باسواد بودن” در جوامعی که به‌طور روزافزون بر فناوری دیجیتال محوریت دارد و کشف سیاستها و برنامههای مؤثر برای توسعه و مهارتهای سوادآموزی در دنیای دیجیتال را فراهم آورد. فناوریهای امروز مانند اینترنت، باعث خواهد شد تا دسترسی به آموزش فراهم شود.
فرصتها و چالشهای دسترسی به فناوری های دیجیتال
مدیر دفتر منطقهای یونسکو در تهران اظهار داشت: برای بسیاری از افراد، فناوریهای دیجیتال دسترسی بهتر به اطلاعات و دانش را ممکن می‌سازد، امری که در گذشته پرهزینه و دور از دسترس بود. البته مشکلاتی در خصوص دسترسی و استفاده از آنها نیز وجود دارد. تعداد کاربران تلفن همراه در سال ٢٠١۵ به ٧ میلیون نفر رسیدند، در همین سال همگی یک گوشی تلفن همراه با خود داشته‌اند. اما در ۴٨ کشور جهان از هر ٧ نفر، یک نفر به اینترنت دسترسی دارد که باید به این شکاف دیجیتالی توجه داشته باشی.
نرخ بی سوادی در جهان
لاروش ادامه داد: ٧۵٨ میلیون بزرگسال در جهان فاقد سواد و ٢۶۴ میلیون کودک از تحصیل بازمانده‌اند.
۲۵۰ میلیون کودک در جهان مهارتهای اولیه را کسب نمی‌کنند و این غیرقابل قبول است.
وی در پایان حمایت کامل و ادامه‌دار یونسکو از سوادآموزی در ایران را خاطر نشان کرد.
تهیه و تنظیم: پورهادی
کارشناس گروه آموزش
کارگاه آموزشی کودکان بازمانده از تحصیل، از روز دوشنبه، ۶ شهریور ۹۶ با همکاری کمیسیون ملی یونسکو- ایران، دفتر نمایندگی یونیسف در ایران، دفتر منطقه ای یونسکو در تهران و وزارت آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران در هتل پارسیان اوین برگزار شد.
این نشست با حضور دکتر سعدالله نصیری قیداری، دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو- ایران، دکتر سید علی حسینی، معاون امور بین الملل مرکز امور بین الملل و مدارس خارج از کشور وزارت آموزش و پرورش، دکتر ویل پارکس، نماینده یونیسف در ایران، استر لاروش، مدیر و نماینده دفتر منطقهای یونسکو در تهران، دینا کرساتی، مشاور دفتر منطقهای یونیسف (منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا در اَمّان)، دکتر علی اللهیار ترکمن، ریاست امور آموزش و پرورش عمومی و فنی حرفهای سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی، دکتر محدثه محب حسینی، مدیر گروه آموزش کمیسیون ملی و دکتر ابوالفضل سعیدی، مشاور علمی سازمان آموزش و پرورش کودکان استثنایی وزارت آموزش و پرورش برگزار شد.
بحران‌ها، جنگ، خشونت و بلایای طبیعی، موانعی بر سر راه تحصیل کودکان
در این جلسه پس از تلاوت کلام الله مجید و پخش سرود جمهوری اسلامی ایران، نماینده یونیسف در ایران آماری از کودکان بازمانده از تحصیل ارائه کرد و گفت: طبق آخرین آمار، در جهان ۲۶۳ میلیون نفر کودک ۶ تا ۱۷ سال داریم که از تحصیل بازمانده‌اند که از این تعداد، ۶۱ میلیون نفر آنها در دوره ابتدایی قرار می‌گیرند، ۶۰ میلیون نفر از آنها بین سن ۱۲ تا ۱۵ یعنی دوره متوسطه اول قرار دارند و ۱۴۲ میلیون نفرشان کودکان بین ۱۵ تا ۱۷ ساله یعنی دوره متوسطه دوم هستند. پارکس ادامه داد: با توجه به این آمار در ابتدا باید به این مسئله توجه شود که اساساً کودکان بازمانده از تحصیل چه کسانی هستند، که در این مورد تعاریف متعددی وجود دارد؛ اما به‌طور کلی باید گفت که این کودکان از آسیب‌پذیرترین اقشار جامعه هستند که گاهی بحران‌ها، جنگ، خشونت و بلایای طبیعی، تحصیل و آموزش آنها را دچار اختلال می‌کند. از این‌رو می‌توان گفت درصد بسیاری از این کودکان در کشورهای بحران‌زده زندگی می‌کنند. وی در خاتمه گفت: این کارگاه نیز جهت شناسایی این موانع آموزشی تشکیل شده است تا بتوان به این وسیله در جهت مرتفع کردن دلایل محرومیت این کودکان برآمد.
ICT ، نقطه عطفی در آموزش
مدیر و نماینده دفتر منطقهای یونسکو در تهران نیز با تأکید بر این موضوع که در حال حاضر ۶۱ میلیون نفر کودک بین ۶ تا ۱۱ ساله از حق تحصیل محروم هستند، گفت: خوشبختانه این آمار رو به کاهش است، اما باید به این نکته توجه کرد که از این تعداد کودک، یک چهارم‌شان به دلایل متعدد هرگز به مدرسه نمی‌روند. برای همین یونسکو همواره درصدد بوده است تا فرصت آموزش مادامالعمر را برای همه فراهم کند.
در آموزش همچنین لاروش فن‌آوری‌های نوین، به‌ویژه تلفن همراه را در دنیای امروز، به‌دلیل کم‌هزینه بودن، نقطه عطفی جهت تحصیل کودکان بازمانده از تحصیل دانست و اضافه کرد: به‌طور کلی کاربردICT در آموزش (تعلیم، یادگیری و آموزش الکترونیکی)، مهارتی نوظهور است که می‌تواند تأثیر چشمگیری در رفع این مشکل داشته باشد.
پس از سخنرانی لاروش، دبیرکل کمیسیون ملی ضمن خیر مقدم به میهمانان و مدرسان خارجی به‌ویژه یونسکو و یونیسف و نماینده وزارت آموزش رومانی، مشاور دفتر منطقهای یونیسف (منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا در اَمّان) و همچنین کارشناسان و نمایندگان سازمانها و وزارتخانه‌ها، از سازمان برنامه و بودجه، مرکز آمار ایران و سازمان آموزش فنی و حرفهای کشور که در برگزاری این کارگاه همکاری کردند، قدردانی کرد. وی در ادامه از حضور سازمانهای غیردولتی و سمن‌ها (مجمع خیرین مدرسه‌ساز، جمعیت امداد دانشجویی امام علی، مجتمع صبح رویش و جامعه یاوری فرهنگی) که دعوت کمیسیون را برای شرکت در این برنامه پذیرفتند، نیز تشکر کرد.
تأکید سند تحول بنیادین آموزش و پرورش و نقشه جامع علمی کشور بر اهمیت آموزش
نصیری افزود: کودکان بازمانده از تحصیل، معضلی است که با وجود اهمیت حیاتی، کمتر مورد توجه سیاستگذاران و برنامه‌ریزان کشور قرار گرفته است. تأکید آموزه های قرآنی و احادیث دین مبین اسلام و نیز اسناد کلان بالادستی کشور از جمله سند تحول بنیادین آموزش و پرورش و نقشه جامع علمی کشور و نیز برنامه ششم توسعه بر کسب دانش و نیز ترکیب جمعیتی جوان کشور، جایگاه و اهمیت آموزش و ارتقای کیفی نیروهای آینده‌ساز را به‌خوبی خاطرنشان می‌کند.
وی ضمن تأکید بر این موضوع که بازمانده از تحصیل به افراد بین ۶ تا ۱۷ سال گفته میشود که یا هرگز به مدرسه نرفتهاند یا پس از گذراندن چند سال تحصیلی مدرسه را ترک کرده‌اند، گفت: این کودکان را می‌توان به سه دسته بزرگ تقسیم کرد؛ کودکانی که شناسنامه ندارند، بچه هایی که به خاطر فقر خانواده از تحصیل بازمانده‌اند و یا دخترهایی که به خاطر ازدواج زودهنگام دیگر به مدرسه نمی‌روند.
نصیری ادامه داد: بازماندگی و محرومیت از تحصیل چند میلیون کودک و نوجوان، نوعی آسیب جدی اجتماعی و اقتصادی تلقی میشود که علاوه بر اینکه کودکان را از دستیابی به آینده‌ای سالم محروم می‌کند، در بلندمدت نیز آسیب‌ها و ناهنجاری‌های اجتماعی بسیاری را به جامعه تحمیل خواهد کرد. از سوی دیگر نباید فراموش کرد که کودکان بازمانده از تحصیل به حاشیه جامعه سوق داده می‌شوند و به کودکان کار، کودکان خیابان، کودکانی در معرض جرم، جنایت و اعتیاد تبدیل می‌شوند.
دسترسی به آموزش؛ اولین اقدام در ارتباط با کودکان بازمانده از تحصیل
وی در ادامه صحبت‌های خود به این آمار اشاره کرد: طی سال‌های ۲۰۱۴- ۲۰۰۸ نرخ تکمیل تحصیلات ابتدایی در کشورهای دارای درآمد متوسط بالای ۹۲ درصد بوده است و در کشورهای دارای درآمد متوسط به پایین ۸۴ درصد و در کشورهای کم‌درآمد ۵۱ درصد بوده است. نرخ تکمیل دوره دوم متوسطه در کشورهای پُردرآمد ۸۴ درصد، در کشورهای دارای درآمد متوسطه به بالا ۴۳ درصد، در کشورهای دارای درآمد متوسطه پایین ۳۸ درصد و در کشورهای کم‌در امد ۱۳ درصد بوده است. یعنی حتی در مرفه‌ترین کشورها، تکمیل تحصیلات دوره دوم متوسطه هنوز همگانی نشده است. درکشورهای کم‌در آمد تنها یک درصد از فقیرترین دختران دوره دوم متوسطه را تکمیل می‌کنند .
روایت آماری از وضعیت کودکان محروم از تحصیل ایران به‌طور تقریبی نشان می‌دهد که احتمالا چیزی در حدود یک سوم از کودکان و نوجوانان ایرانی بین ۶ تا ۱۸ سال، در خارج از نظام رسمی آموزش و پرورش قرار داشته و به بیان دیگر «محروم از تحصیل» هستند. به استناد آخرین آمار ارسالی از مرکز آمار و اطلاع رسانی آموزش و پرورش، تعداد کل کودکان بازمانده از تحصیل ۶ تا ۱۱ ساله دوره ابتدائی در سال تحصیلی ۹۶- ۹۵، ۱۶۱ هزار و ۸۶۷ نفر بوده است که از این تعداد ۸۲ هزار و ۴ نفر پسر و تعداد ۷۹ هزار و ۸۶۳ نفر آن دختر هستند. در مقطع متوسطه اول حدود ١۳درصد از کودکان ١۵ تا ١٧ساله به مدرسه نمی‌روند. در دوره اول متوسطه ٣ درصد بازمانده از تحصیل داریم که به هیچ‌وجه در مدرسه نیستند. نرخ خالص ثبت‌نام در دوره دوم هم ٧٩,۵۶ در دختران و ٨۴.٨۵ درصد در پسران و میانگین کشوری ٨٢.٢۴ درصد است. همچنین پوشش دانش‌آموزان ١۵ تا ١٧ساله ٨٧ درصد است که درمدرسه هستند.
از این رو اقدام اول در ارتباط با کودکان بازمانده از تحصیل، دسترسی به آموزش است. اما نکته دیگر اثربخشی آموزش است. درواقع مهم این نیست که ما چند درصد دانش آموز را وارد مقطع دیگر می‌کنیم، بلکه مهم این است که کیفیت و سطح سواد و همچنین مهارت‌هایی که دانش آموز در پایان این مقطع کسب کرده است، مطلوب باشد.
فقر و محرومیت اقتصادی از دلایل اصلی ترک تحصیل دانش آموزان
همچنین دبیرکل کمیسیون گفت: موضوع مهم دیگر، بررسی دلایل ترک تحصیل کودکان و نوجوانان و بازماندن آنها از چرخه تحصیل است. متخصصان بر این باورند که علت اصلی این محرومیت را باید در مشکلات اقتصادی و فرهنگی خانواده‌ها و شرایط اجتماعی جست. از سوی دیگر پژوهشهای صورت گرفته در زمینه تعلیم و تربیت حاکی از این است که فقدان امکانات کافی آموزشی و ضعف نظام آموزشی نیز یکی از دلایل اصلی ترک تحصیل دانش‌آموزان در مقاطع دبستان و راهنمایی به‌شمار می‌رود. به این ترتیب فقر و محرومیت اقتصادی از دلایل اصلی ترک تحصیل دانش آموزان محسوب می شوند.
نصیری در پایان صحبت‌های خود گفت: ارائه راهکارهای سازنده برای بازگرداندن کودکان بازمانده از تحصیل به مدرسه، در درجه نخست نیازمند یک طرح همه‌جانبه و کلان ملی برای شناسایی دقیق این کودکان و نوجوانان، به ویژه داشتن آمار شفافی در این خصوص است؛ آماری که جمعیت کودکان محروم از تحصیل را به تفکیک جنسیت، شهری و روستایی و نیز به تفکیک استان‌های مختلف دراختیار سیاستگذاران قرار دهد تا طراحی برنامههای مناسب برای هر گروه از کودکان محروم از تحصیل، امکانپذیر شود.
استفاده از تکنولوژی فناوری در نهضت سوادآموزیبرای ریشهکنی بیسوادی
پس از صحبت‌های نصیری، حسینی، معاون امور بین الملل مرکز امور بین الملل و مدارس خارج از کشور وزارت آموزش و پرورش، گفت: به نظر می‌رسد موضوع بازماندگی از تحصیل، موضوعی تمام‌ناشدنی است. ما در برنامه آموزش برای همه Education For All، علیرغم تمامی تلاش‌ها شاهد آن بودیم که معضل عقب‌ماندگی از تحصیل همچنان در کشور ما و در دنیا وجود دارد. او افزود: جمهوری اسلامی ایران بر اساس اسناد بالادستی و به‌ویژه سند تحول بنیادین، موظف است که در کل کشور فرصتهای آموزشی برابر ایجاد کند، به‌گونه‌ای که عدالت آموزشی را به نحو احسن اجرا کند. حسینی تأکید کرد که این فرصت نه تنها برای دانش‌آموزان ایرانی بلکه برای اتباع خارجی نیز فراهم شده است. وی همچنین اضافه کرد: جمهوری اسلامی ایران در حال حاضر بیش از ۱۰۰۰ کلاس تک دانش‌آموزی دارد که در نقاط مرزی، محروم و دوردست قرار دارند. در نهضت سوادآموزی نیز ما شاهد پیشرفتهای خوبی در زمینه استفاده از تکنولوژی فناوری برای ریشهکنی بیسوادی و انسداد موانع آن هستیم. اما با این وجود همچنان معضل دورماندگی از تحصیل به دلایلی همچون توزیع نامناسب امکانات در کشور، چالشهای فرهنگی (که بر اساس قومیت‌ها و زبان‌های مختلف در کشور وجود دارد)، ازدواج زودهنگام دختران، عدم ایجاد فرصتها و فضاهای آموزشی مناسب، وضعیت نامطلوب مناطق فقیر و اشتغال کودکان، وجود دارد. حسینی در پایان اظهار امیدواری کرد که این کارگاه با کارشناسان، مسئولان و برنامه‌ریزان حاضر در جلسه بتواند به نتایج مطلوبی در راستای ریشهکنی بازماندگی از تحصیل دست پیدا کند.
دینا کرساتی، مشاور دفتر منطقهای یونیسف (منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا در اَمّان) نیز ضمن معرفی خود و تشکر از برگزارکنندگان این همایش پاورپوینتی از دلایل دورماندگی از تحصیل در سنین مختلف و روند تغییرات شمار کودکان بازمانده از تحصیل (۲۰۰۵- ۲۰۱۵) ارائه کرد و گفت: این موضوع بسیار حائز اهمیت است که ما برای حل این معضل یک چارچوب مشخصی تعریف کنیم تا بتوانیم به‌شکلی نظام‌مند این موضوع را پیگیری کنیم.
پیش‌دبستانی؛ دوران طلایی یادگیری
کرساتی ضمن برشمردن اهمیت آموزش در پیش‌دبستانی گفت: در ۱۳۵ کشور، دانش‌آموزان ۵ ساله که در آموزش پیش‌دبستانی شرکت کرده‌اند به‌طور قابل توجهی عملکرد بهتری دارند. چراکه ۸۵ درصد رشد مغز کودک تا سن پنج سالگی اتفاق می‌افتد. پس از آن وی آماری از کودکان در معرض خطر ترک تحصیل ارائه کرد و گفت: با این وجود که احتمال بازماندگی از تحصیل دختران ۲۵ درصد بالاتر از پسران است، اما وقتی دختران مشغول به تحصیل می‌شوند کمتر از پسران ترک تحصیل می‌کنند. پس از جمع‌بندی مشاور دفتر منطقهای یونیسف، بخش اول این کارگاه با پرسش و پاسخ خاتمه پیدا کرد.
در ادامه، بهترین نمونه های ابتکار عمل در زمینه کودکان بازمانده از تحصیل در منطقه منا و وضعیت تحصیلی کودکان در چندین کشور توسط کارشناسان منطقهای یونیسف ارایه شد. کارگاه با برگزاری پنل های تخصصی با موضوعات: ۱_ بهبود دسترسی: بررسی اجمالی ایران (دستاوردها و درس های آموخته شده) و ۲_ پشتیبانی همه کودکان برای یادگیری (آموزش فراگیر، کودکان دارای معلولیت)، در روز اول پایان یافت.
همچنین پنل های تخصصی با عناوین: ۱_ تأمین مالی آموزش و پرورش ۲_ کیفیت آموزش: چگونگی تأثیر کیفیت آموزش بر نگه داشت ماندگاری در مدرسه و ۳_ نقشی برای جامعه: کنشگران، گرایش های اجتماعی و ارزش ها در روز سه شنبه ادامه خواهد یافت.
“سلمه غیاثی”، مدیر روابط عمومی کمیسیون ملی یونسکو ایران
دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو- ایران، گفت: آموزش، اولویت نخست و اساس تحقق ۱۶ هدف دیگر توسعه پایدار است.
در این نشست که به مناسبت هفته جهانی آموزش یونسکو ( ۲۹-۲۳ آوریل ۲۰۱۷) و آغاز هفته ملی آموزش در تاریخ ۹ اردیبهشت ۱۳۹۶ در مقر کمیسیون ملی یونسکو- ایران، برگزار شد، دکتر سعدالله نصیری قیداری، دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو- ایران، مهندس علی زرافشان، معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پروش و دکتر محدثه محب حسینی، مدیر گروه آموزش کمیسیون ملی یونسکو- ایران، سخنرانی کردند.
این مراسم رأس ساعت ۹:۰۰، و با تلاوت آیاتی از کلام ا… مجید و پخش سرود جمهوری اسلامی، آغاز شد. پس از آن دکتر محدثه محب حسینی، مدیر بخش آموزش کمیسیون ملی یونسکو- ایران، ضمن خیر مقدم به مدعوین به معرفی اهداف و برنامه های کارنشست، پرداخت.
وی گفت: هفته جهانی آموزش یک نهضت سالانه بین المللی است که توسط یونسکو به منظور ارتقای آگاهی در مورد اهمیت آموزش برای دستیابی به پایداری و تعهدات آموزشی که دولت های عضو پس از پایان یافتن برنامه آموزش برای همه داده اند، برگزار می شود. محب حسینی در ادامه اشاره کرد: موضوع امسال هفته جهانی آموزش، مشارکت شهروندی در تحقق اهداف آموزش فراگیر، با کیفیت و مداوم است که شفافیت، پاسخگویی و رویکرد مشارکتی به ویژه مشارکت شهروندی را در طراحی، اجرا و ارزیابی برنامه های آموزشی مورد تأکید قرار می دهد.
مدیر بخش آموزش کمیسیون ملی، ادامه داد: بهبود مدیریت و پاسخگوئی می تواند کارایی واستفاده مؤثر از منابع را افزایش دهد. همچنین همه شرکا باید در قبال آموزش پاسخگو باشند؛ سازمان های چند جانبه، وزارت های آموزش، وزارت های مربوط به شهروندان، خیرین و نهادهای عام المنفعه ، دولت ها و شهروندان، مدارس و معلمان و…
محب حسینی گفت: توجه به این نکته ضروری است که دولت ها باید سیاست هائی را اتخاذ کنند که همه ذینفعان اعم از خانواده ها و نهادهای جوامع مدنی را در برنامه ریزی، اجرا و نظارت بر سیاست های آموزشی مشارکت دهند.
همچنین وی به بیان موضوعات ۴ پانل تخصصی این کارنشست پرداخت: پانل ۱) اقدامات شاخص نهادهای مردمی و غیر دولتی در دسترسی اقشار آسیب پذیر به آموزش پانل ۲) تامین اعتبار آموز پانل ۳) ارتقای کیفیت در آموزش پانل۴) بهترین تجارب در دستیابی به آموزش فراگیر، با کیفیت و مداوم و پانل بحث و گفت و گو ) راهکارهای توسعه مشارکت مردمی در تحقق آموزش فراگیر، باکیفیت و مداوم
در پایان دکتر محب حسینی به تعهدات دولت های عضو یونسکو در خصوص هدف چهارم توسعه پایدار اشاره کرد:
- تأمین دوازده سال آموزش رایگان و دولتی، نه سال آموزش ابتدائی و متوسطه اجباری و رایگان
- تأمین یک سال آموزش با کیفیت و اجباری ماقبل دبستان برای همه دختران و پسران
- تأمین اینکه آموزش منجر به کسب موثر مهارتهای پایه برای یادگیری مادام العمر شود.
- تأمین فراهم کردن زمینه های دسترسی عادلانه به آموزش فنی و حرفه ای خصوصاً برای اقشار آسیب پذیر
- تضمین اینکه همه جوانان ۲۴-۱۵ ساله مهارتهای خواندن ، نوشتن و حساب کردن را بیاموزند.
- تضمین دسترسی عادلانه به آموزش عالی و توسعه مهارت های حرفه ای.
- تأمین فضاهای یادگیری فراگیر و امن.
- تأمین کافی معلمان، همچنین آموزش، توسعه حرفه ای و ارتقای منزلت آنها .
- تضمین اختصاص ۴ تا ۶ درصد از بودجه تولید ناخالص داخلی و ۲۰ درصد از بودجه های عمومی به آموزش
پس از پایان این بخش، مهندس علی زرافشان، معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پروش، با تبریک اعیاد شعبانیه، سخنان خود را اینگونه شروع کرد: همانطور که مستحضرید، هفته آموزش در بخش های مختلف کشور در حال برگزاری است و جناب حافظی نیز به عنوان رئیس انجمن خیرین مدرسه ساز ایران، در حال برگزاری نوزدهمین همایش خیرین مدرسه ساز در سراسر کشور هستند و این جریان را مدیریت می کنند.
زرافشان در ادامه صحبت های خود با اشاره به انتشار سند تحول بنیادی جمهوری اسلامی در سال ۱۳۹۰، گفت: در سند تحول، تربیت به عنوان یک عمل اجتماعی قلمداد شده و در واقع نگاه به تربیت به عنوان یک عمل اجتماعی، مستلزم مشارکت عوامل اجتماعی است و بدون آنها، تحقق تربیت ناممکن است.
در دنباله این نشست تخصصی، دکتر سعدالله نصیری قیداری، دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو- ایران، ضمن خیر مقدم به تمامی مدعوین و حضار و قدردانی از تمامی کسانی که با قلبی سلیم و گشوده از موضوع آموزش حمایت می کنند، گفت: من در اینجا از وزرات آموزش و پرورش بخاطر فعالیت های پیگیر در امر آموزش و حضور جناب زرافشان در این نشست قدردانی می کنم. همچنین مراتب سپاس خود از دفتر منطقه ای یونسکو در تهران را نیز به دلیل همکاری های مستمرشان با کمیسیون ملی یونسکو- ایران در حوزه فرهنگ و آموزش و علم، اعلام می دارم.
نصیری با اشاره به اینکه حضور در این جمع و در میان خیرین مدرسه ساز ، حضوری سرشار از معنویت، صفا و صمیمیت و نیکی و احسان است، گفت: به قول محمد بهمن بیگی، نویسنده ایرانی و بنیان گذار آموزش و پرورش عشایری در ایران، اگر آموزش و اخلاق به درستی در سطح جوامع و در دنیا محقق شود، هیچگاه بشر در تدارک جنگ و در حال جنگ نخواهد بود و تمامی پلیدی ها و خونریزی ها از دنیا رخت برمی بندد.
وی در همین راستا افزود: جهان برنامه ای را به عنوان هدف چهارم برنامه توسعه سازمان ملل تدوین کرده که این برنامه در ۱۵ سال آینده در تمام جهان اجرا می شود. نصیری اظهار امیدواری کرد که اهداف برنامه چهارم از اهداف ۱۷گانه توسعه پایدار بتواند بسیار موفق تر از اهداف برنامه EFA (آموزش برای همه)، در سطح دنیا محقق شود.
دبیرکل کمیسیون ملی، ضمن اشاره به اینکه آموزش، اولویت نخست و اساس تحقق ۱۶ هدف دیگر توسعه پایدار است گفت: خوب است بدانیم که امر آموزش، در آموزه های دینی ما از دیرباز وجود داشته است؛ چنانچه آغاز رسالت نبی اکرم با اقرأ است و این همان تفاوت انسان با سایر موجودات است، چرا که خواندن، نوشتن، علم و فرهنگ اولویت اول هر جامعه و همچنین اساس تشکیل سازمان یونسکو و شاهراه رسیدن به سعادت و صلح و عدالت است.
در اینجای برنامه، پیام استر لاروش توسط آنه مونوسون قرائت شد: در ابتدا مایلم از کمیسیون ملی یونسکو، شریک اصلی ما در جمهوری اسلامی ایران برای برگزاری این مراسم، قدردانی نمایم. همانطور که استحضار دارید هفته جهانی آموزش مناسبتی جهانی است که سالانه با حمایت یونسکو توسط کمپین جهانی آموزش هدایت می شود. هدف این کمپین بالا بردن سطح آگاهی در اهمیت مقوله آموزش در تحقق پایداری و در تعهدات جمعی در رسیدن به اهداف جهانی آموزش تا سال ۲۰۳۰ است.
پس از اتمام پیام استر لاروش، ۴ پانل تخصصی نشست و پس از آن پانل بحث و گفتگو، پیرامون راهکارهای توسعه مردمی در تحقق آموزش فراگیر، باکیفیت و مداوم برگزار شد. در خاتمه نشست، جمع بندی مباحث و تقدیر از سخنرانان انجام شد.
روابط عمومی کمیسیون ملی یونسکو- ایران
نشست رونمایی از “گزارش پایش جهانی آموزش ۲۰۱۶″ ((GEM-2016 که امسال با موضوع” آموزش برای مردم و کره زمین: ایجاد آیندۀ پایدار برای همه” از سوی یونسکو منتشر شد، توسط کمیسیون ملی یونسکو، با همکاری دفتر منطقهای یونسکو در تهران، دفتر یونیسف در ایران و دانشگاه تربیت دبیر شهید رجائی در تاریخ ۲۱ آذرماه ۱۳۹۵ در سالن شهید تهرانی مقدم این دانشگاه برگزار شد.
در این نشست، آقایان: دکتر سعداله نصیری قیداری، دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو، مهندس علی زرافشان، معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش، دکتر باقرزاده، معاون وزیر و رئیس سازمان نهضت سوادآموزی، شالیندرا سیگدل، مشاور آمار منطقه جنوب آسیا از مرکز آمار یونسکو، خانم کریستین ویگاند، قائم مقام نماینده دفتر یونیسف در تهران، مکی هایاشیکاوا، رئیس بخش آموزش فراگیر و با کیفیت یونسکو و هماهنگ‌کننده برنامه آموزش ۲۰۳۰ در منطقه آسیا و اقیانوسیه، و کارشناسان و صاحبنظران عرصه آموزش حضور داشتند.
این نشست در قالب مراسم افتتاحیه، دو کارگاه آموزشی، پانل بحث و مباحثه، و مراسم اختتامیه برگزار شد.
در مراسم افتتاحیه، پس از تلاوت آیاتی چند از کلام اله مجید و پخش سرود ملی جمهوری اسلامی ایران، آقایان: دکتر سعداله نصیری قیداری، دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو، مهندس علی زرافشان، معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش، خانم آنه مونوسون، مشاور آموزشی دفتر منطقهای یونسکو در تهران، خانم کریستین ویگاند، قائم‌مقام نماینده یونیسف در تهران، و آقای دکتر سعید علیائی، معاون پژوهشی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجائی سخنرانی کردند.
آقای دکتر نصیری در سخنرانی خود با اشاره به اینکه دنیای امروز، دنیای داده‌ها و اطلاعات است، اظهار داشت: “یکی از عوامل موثر در حضور موفق کشورها در سطح بینالمللی، ارائه داده‌ها و اطلاعات است. فعالیتهای آموزشی بیشماری که در حوزه‌های مختلف در کشور انجام میشود لازم است به‌طور مناسب در قالب پرسشنامه‌های آماری به یونسکو ارائه شود تا در گزارش‌های مختلف از جمله گزارش پایش جهانی آموزش که هرسال توسط یونسکو منتشر میشود، درج گردد.” دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو در ادامه، درخصوص گزارش پایش جهانی آموزش ۲۰۱۶ و محتوای آن اظهار داشت: “این گزارش، همانند گزارش‌های پیشین پایش جهانی آموزش، برای ارزیابی وضعیت آموزشی کشورها پایه‌ریزی شده است و هدف آن ارزیابی میزان پیشرفت آموزش در راستای دستورکار توسعۀ پایدار ۲۰۳۰ است. در گزارش پایش جهانی آموزش ۲۰۱۶، سه محور مورد تاکید قرار گرفته است: محور اول، چهارمین هدف از اهداف دستورکار توسعۀ پایدار۲۰۳۰ یا همان آموزش ۲۰۳۰، با عنوان “به‌‌سوی آموزش و یادگیری مادامالعمر باکیفیت، برابر و فراگیر برای همه” است. این گزارش تاکید می‌کند که برای دستیابی به این هدف، لازم است نرخ حضور کودکان در مدارس افزایش یابد و به یادگیری مادامالعمر توجه ویژه‌ای مبذول شود؛ لازمۀ این امر آغاز گفتمانی در زمینۀ هدف چهارم توسعۀ پایدار می‌باشد. محور مورد تاکید دیگر در این گزارش، نقش آموزش به‌عنوان یک مبنا برای دستیابی به سایر اهداف توسعۀ پایدار نظیر ریشهکنی فقر، گرسنگی، بهبود سلامت، برابری و توانمندسازی جنسیتی، کشاورزی پایدار، شهرهای تاب‌آور و جوامع برابر و فراگیرتر و عادلانه‌تر است. سومین محور مورد تاکید در این گزارش، بحث پایش آموزش ۲۰۳۰ است. در این گزارش چالشهای موجود در زمینۀ پایش، اعتبارات آموزشی، هم‌افزایی‌های بلقوه برای پایش در سطوح ملی، منطقهای و بینالمللی مورد بررسی و شناسایی قرار گرفته است”. دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو در ادامه با بیان اینکه آموزش، فراتر از یک کاتالیزور عمل می‌کند و مبنا و اساس ارتقای همه جنبه‌های زندگی است، به اجلاس شانگهای چین اشاره کرد و افزود: “به دلیل اهمیت نقش آموزش در همه عرصه‌های زندگی بشری، در نشست شانگهای که با حضور دبیران‌کل کمیسیون‌های ملی یونسکو در ۱۳۰ کشور جهان برگزار شد، هدف چهارم از اهداف هفده‌گانه توسعۀ پایدار یعنی آموزش به عنوان اولویت اول توسعۀ پایدار مورد تاکید قرا گرفت.”
آقای مهندس زرافشان در سخنرانی خود به برنامۀ آموزش برای همۀ یونسکو به‌عنوان برنامه‌ای که آموزش و پرورش را از عاملی درون‌‌بخشی به عامل مبنایی برای توسعه در سایر بخش‌ها هدایت کرده است، اشاره کرد و سپس اظهار داشت: “آموزش اساس دستیابی به توسعۀ پایدار است. امروزه با برنامههای توسعۀ پایدار که در قالب دستورکار توسعۀ پایدار ۲۰۳۰ معرفی شده است، نگاهی همه جانبه به توسعه در ابعاد اقتصادی، انسانی، زیست محیطی و اجتماعی اتفاق می‌افتد.”وی در ادامه به هدف چهارم دستورکار توسعۀ پایدار به‌عنوان عامل اساسی دستیابی به سایر اهداف توسعۀ پایدار اشاره کرد و ضمن بررسی گزارش پایش جهانی آموزش ۲۰۱۶ در خصوص اهمیت آن اظهار داشت: “این گزارش از این جهت مهم است که سنگ بنای حرکت کشورها از جمله ایران در پانزده سال آینده است. موقعیت ایران در این گزارش می‌تواند برای سنجش وضعیت کشور نسبت به سایر کشورها مفید واقع شود.” معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش در ادامه، عدم ارزیابی به‌‌موقع فعالیت‌ها و عدم تدوین گزارش‌ها و به‌طورکل عدم وجود اطلاعات آماری بروز را از جمله عوامل عدم پایش مناسب برنامههای آموزشی کشور در سطح بینالمللی عنوان کرد.
خانم مونوسون، در قرائت سخنرانی خانم استرکیش لاروش، رئیس دفتر منطقهای یونسکو در تهران، ابتدا ضمن اعلام حمایت یونسکو از اجرای برنام، آموزش ۲۰۳۰ در کشورها، به موضوع گزارش جهانی آموزش ۲۰۱۶ اشاره کرد و اظهار داشت:” این گزارش که امسال با موضوع: آموزش برای مردم و کره زمین، منتشر شده است از سری گزارش‌هایی است که هرساله یونسکو درپایش پیشرفت کشورها در زمینه تحقق اهداف آموزشی منتشر می‌کند.”وی در ادامه با اشاره به دستورکار توسعۀ پایدار ۲۰۳۰ ، هدف چهارم این دستورکار را برای دستیابی به سایر اهداف آن ضروری خواند. ایشان در ادامه افزود: “گزارش پایش جهانی آموزش ۲۰۳۰، بیانگر پتانسیل آموزش در پیشبرد کلیه اهداف دستور کار پایدار است. برای تحقق این امر، لازم است نظام آموزشی به دغدغه‌های محیط زیست، ارزش‌ها، رشد و توسعۀ فراگیر و ایجاد جوامع صلح‌طلب، توجه کند و این امر جز از طریق بازنگری در نظام آموزش و پرورش تحقق نخواهد یافت.”
خانم کریستین ویگاند، قائم‌مقام نمایندۀ دفتر یونیسف در ایران، در ابتدا به اهمیت نقش آموزش در پیشرفت جوامع اشاره کرد و سپس اظهار داشت: “گزارشی دربارۀ کودکان بازمانده از تحصیل که به‌طور مشترک توسط یونیسف و یونسکو ارائه شده است، نشان می‌دهد که تا پایان سال ۲۰۱۳، ۵۹ میلیون کودک در مقطع ابتدایی در سراسر جهان، به مدرسه وارد نشده‌اند. در حالیکه در سراسر جهان دوسوم کودکان مقطع متوسطه در مدرسه ثبت‌نام کرده‌اند، در کشورهای کمترتوسعه‌یافته تنها یک سوم کودکان آن مقطع در مدرسه ثبت‌نام نموده اند.” خانم ویگاند افزود: “گزارش جهانی نظارت بر آموزش در سال ۲۰۱۶ هشدار می‌دهد که اگر این روند تا سال ۲۰۳۰ دربارۀ کودکان بازمانده از تحصیل ادامه یابد، تنها ۷۰ درصد از کودکان در کشورهای بادرآمد کم، مقطع دبستان را کامل خواهند کرد، هدفی که در سال ۲۰۱۵ باید به نتیجه می‌رسید.” وی در ادامه، توجه به آموزش و مهارت‌آموزی کودکان خانواده‌های محروم، مناطق روستایی، کار و خیابان، معلول و کودکان پناهنده شاغل در کارخانه‌ها با شرایط دشوار را امری ضروری برشمرد و بر حمایت یونیسف در این زمینه تاکید کرد.
آقای دکتر علیائی، در سخنرانی خود ضمن اشاره به نقش و رسالت مهم دانشگاه تربیت دبیر شهید رجائی در خصوص آموزش، به محوریت نقش این دانشگاه در بسیاری از حوزه‌های آموزش از جمله به‌عنوان قطب علمی آموزش و نیز مرکزیت یونیوک در کشور اشاره کرد و پتانسیل بالای اعضای هیات علمی و دانشجویان دانشگاه در انجام طرح‌های کلان ملی و نقش پررنگ آنها در تدوین سندهای بالادستی در حوزه آموزش و نیز توسعۀ زیرساخت‌های دانشگاه در سال‌های اخیر را از نکات مهم و قابل توجۀ مسئولین، در امر تصمیم‌سازی برای آموزش دانست. ایشان در ادامه در اشاره به همکاری‌های دوجانبه بین دانشگاه تربیت دبیر شهید رجائی و کمیسیون ملی یونسکو اظهار داشت: “برگزاری چندین نشست و سمینار تخصصی با همکاری کمیسیون یونسکو از جمله نشست‌های مربوط به بزرگداشت هفتۀ استفاده از ابزارهای الکترونیکی همراه و نشست منطقهای هماهنگ‌کنندکان یونیوک در جنوب و غرب آسیا، از جمله فعالیت‌هایی است که در سال‌های اخیر با همکاری دانشگاه تربیت دبیر شهید رجائی و کمیسیون ملی یونسکو اجرا شده است؛ اجرای این برنامه‌ها در تفاهمنامهای که در سال گذشته بین این دو سازمان به امضا رسیده بود، مورد توجه طرفین بوده است.”
پس از مراسم افتتاحیه، نشست با برگزاری دو کارگاه آموزشی ادامه یافت.
در اولین کارگاه آموزشی، خانم مکی هایاشیکاوا، رئیس بخش آموزش فراگیر و باکیفیت دفتر منطقهای یونسکو در بانکوک و هماهنگ‌کنندۀ برنامۀ آموزش ۲۰۳۰ در این منطقه، به معرفی سند چارچوب آموزش ۲۰۳۰، دیدگاه، اصول راهنما، تعهدات، اهداف ویژه و چارچوب ارزیابی و پایش تحقق اهداف آن اشاره کرد و توضیح داد که چگونه گزارش پایش جهانی آموزش، دستورکار جدید آموزش را از هم اکنون تا سال ۲۰۳۰ پایش خواهد کرد.
در دومین کارگاه آموزشی آقای شالیندرا سیگدل، مشاور آمار آسیای جنوبی مرکز آمار یونسکو، درخصوص پایش هدف چهارم از اهداف هفده‌گانه توسعۀ پایدار و جمعآوری داده‌ها، به بررسی اجمالی جمعآوری داده‌ها، تجزیه و تحلیل و گزارش‌‌دهی آنها در چارچوب هدف ۴ از اهداف توسعۀ پایدار و اجرای آموزش ۲۰۳۰ در سطح ملی پرداخت.
در بخش بعدی برنامه در بعدازظهر، خانم منوسون، مشاور بخش آموزش دفتر منطقهای یونسکو در تهران، گزارش پایش جهانی آموزش ۲۰۱۶ را مورد بررسی قرار داد.
سپس جلسات پانل با حضور سخنرانان مختلف در خصوص فصول مختلف گزارش، شامل: کرۀ زمین، صلح، مردم و سعادت، برگزار شد.
در خاتمه، خانم دکتر محدثه محب حسینی، رئیس بخش آموزش کمیسیون ملی یونسکو در ایران، در جمع‌بندی موضوعات ارائه شده، اظهار داشت:” هفته گذشته را می‌توانیم هفتۀ SDG4 یا همان آموزش ۲۰۳۰ در ایران تلقی کنیم. از دوشنبه گذشته ۳ برنامۀ مهم در حوزه آموزش، توسط کمیسیون ملی یونسکو با همکاری دفتر منطقهای یونسکو در تهران، دفتر یونیسف در ایران و نهادهای متولی آموزش در کشور برگزار شده است، که عبارتند از: ۱- کارگاه زیر منطقهای آمارهای آموزشی مطابق با شاخصهایSDG4 ، ۲- نشست عالی‌رتبۀ مشورتی در زمینۀ آموزش ۲۰۳۰؛ با حضور وزرا، مدیران و متخصصان ارشد کشور که در آن از سند ملی آموزش ۲۰۳۰ رونمایی شد، ۳- نشست رونمایی از گزارش پایش جهانی آموزش ۲۰۱۶ که امروز در حال برگزاری آنها هستیم. به هرترتیب ظرفیت‌سازی خوبی برای اجرای آموزش ۲۰۳۰ در ایران انجام شده است که امیدواریم بتوانیم با همکاری نهادهای ملی، پایش، و نظارت بهتری بر تحقق اهداف SDG4 داشته باشیم.
خانم دکتر محب حسینی در خاتمه از همکاری خوب دفتر منطقهای یونسکو در تهران، دفتر یونیسف در ایران و دانشگاه تربیت دبیر شهید رجائی در برگزاری برنامههای فوق تشکر کرد.
تهیه و تنظیم: پیمانه پورهادی
ناظر علمی: دکتر محدثه محب حسینی
مراسم افتتاح کرسی یونسکو با عنوان “معلمان به مثابه یادگیرندگان مادامالعمر” و میزگرد تخصصی”تبیین مفهوم معلم به عنوان یادگیرنده مادامالعمر” با همکاری مشترک کمیسیون ملی یونسکو و دانشگاه فرهنگیان و حمایت وزارت آموزش و پرورش و وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در تاریخ ۱۵ شهریورماه ۱۳۹۴ در دانشگاه فرهنگیان برگزار شد.
در این برنامه که با حضور جمع وسیعی از متخصصان، معلمان، دانشگاهیان، کارشناسان، و سیاستگذاران برگزار شد، متخصصانی از حوزه‌های تربیت معلم، آموزش و پرورش و آموزش عالی در مورد جنبه‌های مختلف نقش معلم از منظر یادگیری مادامالعمر، به بحث و تبادل‌نظر پرداختند.
در مراسم افتتاح کرسی، آقایان دکتر سعداله نصیری قیداری، سرپرست کمیسیون ملی یونسکو، دکتر مهدی نوید، دبیرکل شورای عالی آموزش و پرورش، و دکتر محمود مهرمحمدی، سرپرست دانشگاه فرهنگیان و رئیس کرسی یونسکو با عنوان معلمان به مثابه یادگیرندگان مادام العمر، سخنرانی کردند.
آقای دکتر نصیری قیداری ضمن تشکر از مسئولین دانشگاه فرهنگیان جهت همکاری با بخش آموزش کمیسیون ملی یونسکو در تشکیل کرسی و برگزاری مراسم افتتاح و میزگرد تخصصی آن، به نقشی که یونسکو برای آموزش عالی متصور است، اشاره کرد و افزود: ” موسسات آموزش عالی در سراسر جهان در کمک به از میان بردن شکاف توسعه از طریق افزایش انتقال دانش از مرزها، به خصوص کشورهای در حال توسعه و تلاش جهت یافتن راه‌حل‌های مشترک، برای ایجاد چرخش نخبگان و کاهش تأثیرات منفی فرار مغزها، مسئولیت دارند. شبکه‌ها و شراکت‌های بینالمللی دانشگاهی بخشی از این راه‌حل محسوب می‌شوند که به افزایش تفاهم متقابل و فرهنگ صلح کمک می‌کنند. وی اضافه کرد:” امروزه در سطح جهانی، ۵ روند در آموزش عالی قابل مشاهده است که عبارتند از:۱- توده‌ای شدن تقاضا برای آموزش عالی، ۲- متنوع شدن آموزش عالی، ۳- خصوصی شدن آموزش عالی، ۴- تجاری شدن علوم و تولید علم، و ۵- بینالمللی شدن آموزش عالی. روند آخر بر ضرورت ایجاد نظامهای اعتباربخشی و تضمین کیفیت و ارتقای شبکه‌ای شدن آنها در سطح ملی، تاکید دارد.”
سرپرست کمیسیون ملی یونسکو خاطرنشان کرد:”همکاری بینالمللی در آموزش عالی باید بر پایه همبستگی و احترام متقابل و ترویج ارزش‌های انسانی و گفت‌و‌گوی بین فرهنگی بنا شود. در این راستا یونسکو ۵ محور برای فعالیت در زمینه آموزش عالی در کشورهای عضو تعیین کرده است که عبارتند از : ۱- اصلاح و نوآوری در آموزش عالی،۲- ترویج و ارتقای معیارهای تضمین کیفیت در آموزش عالی،۳- تقویت همکاری‌های بینالمللی دانشگاهی با تاکید بر تقویت همکاری سه جانبه و شمال- جنوب ( تایید و شناسایی مدارک تحصیلی)، ۴- پاسخگوئی بیشتر آموزش عالی به تقاضاهای اقتصادی- اجتماعی، ۵- پیوند آموزش عالی و بازار کار، کارآفرینی و تقویت همکاری دانشگاه و صنعت.” وی اضافه کرد: “برنامه کرسی‌های دانشگاهی با توجه به محورهای فوق و در چارچوب اهداف بین‌المللی‌سازی و تقویت همکاری‌های بینالمللی در حوزه آموزش عالی درکشورهای عضو قرار دارد. هدف از تشکیل کرسی‌های دانشگاهی، ارتقای همکاری بین دانشگاهی و گسترش ظرفیتهای نهادی آموزش عالی از طریق به اشتراک گذاشتن دانش و همکاری علمی است. این برنامه، یکی از مولفه‌های ظرفیت‌سازی علمی کشورهای در حال توسعه و توسعه نیافته محسوب میشود که از طریق آن دانشگاهها و نهادهای آموزش عالی می‌توانند از منابع انسانی و ظرفیتهای علمی و نهادی یکدیگر، برای مقابله با چالشهای جهانی استفاده کنند و به توسعه جوامع خود یاری رسانند. اکنون حدود ۶۵۸ کرسی دانشگاهی در ۱۲۶ کشور وجود دارد و کرسی معلمان به عنوان یادگیرندگان مادامالعمر، نهمین کرسی دانشگاهی است که در ایران تاسیس میشود.”
وی در ادامه ضمن اشاره به اهمیت ویژه یادگیری مادامالعمر در دستور کار جهانی آموزش ۲۰۳۰ یونسکو به همکاری بسیار نزدیک گروه آموزش با موسسه یادگیری مادام العمر یونسکو اشاره کرد و اظهار داشت:” در ارتباط با کرسی معلمان، این کرسی از اهمیت مضاعفی برای ما برخوردار است، یکی به جهت اینکه محورکار آن معلمان است که از دیدگاه یونسکو، معلمان مهمترین عاملان اصلاح کیفیت و نوآوری در نظام آموزشی محسوب می‌شوند، دیگر هم به خاطر تلفیق بحث معلمان با یادگیری مادامالعمر که بر تغییر نقش آنها از “انتقال دهنده دانش” به ” تسهیلگر یادگیری” دلالت دارد، آنچه که در تفاهم‌نامه این کرسی با یونسکو آورده شده، به خوبی خط‌مشی فعالیتهای کرسی را در ایران و ارتباط آن با منطقه و جهان را ترسیم می‌کند که عبارتند از:
– ارتقای نظام یکپارچه آموزش، پژوهش، اطلاع‌رسانی و مستندسازی در زمینه توسعه حرفهای و ارتقای پایگاه معلمان،
-تسهیل همکاری میان پژوهشگران بلندپایه و برجسته بینالمللی و استادان دانشگاهها و سایر موسسه‌های آموزشی در ایران و کشورهای منطقه آسیا و اقیانوسیه و سایر مناطق جهان،
– برگزاری آموزشهای کوتاه‌مدت برای معلمان و ترویج مبادله هیئت علمی و دانشجویان،
-پژوهش در زمینه توسعه حرفهای و ارتقای پایگاه معلمان،
– توسعه و اجرای سیاست‌های یادگیری مادامالعمر برای معلمان،
-تاسیس و تداوم شبکه‌ای از معلمان و نهادهای تربیت معلم
– و به اشتراک‌گذاشتن دانش و اطلاعات مربوط به معلمان از طریق ایجاد و تداوم یک سایت اینترنتی، برگزاری کنفرانس‌ها و کارگاه‌ها، انتشار خبرنامه در زمینه تربیت معلم.”
سرپرست کمیسیون ملی یونسکو در ایران در خاتمه با اشاره به اینکه این کرسی به عنوان هسته مرکزی جمهوری اسلامی ایران در زمینه تربیت معلم فعالیت خواهد کرد، از کلیه نهادهای دست‌اندرکار تربیت معلم در کشور اعم از وزارت آموزش و پرورش، وزارت علوم، دانشگاهها و انجمن‌های علمی تقاضا کرد تا نهایت همکاری را با کرسی معلمان جهت تحقق اهداف مذکور به عمل آورند.
آقای دکتر نوید ادهم دبیرکل شورای عالی آموزش و پرورش ضمن تبریک افتتاح کرسی یادگیری مادام‌لعمر برای معلمان در دانشگاه فرهنگیان، با تاکید بر این که یادگیری مادامالعمر یک نیاز بینالمللی و روز جهانی است، افتتاح این کرسی در دانشگاه فرهنگیان را به لحاظ توانمندی این دانشگاه در زمینه‌سازی و ایجاد یک فرهنگ مناسب برای یادگیری مادامالعمر یک فرصت عنوان کرد و در ادامه افزود:”
اگر فرهنگ جامعه پذیرای یادگیری مادامالعمر نباشد، اقدامات در این زمینه به نتیجه نخواهد رسید و اگر پیش فرضمان این باشد که نظام آموزشی از جمله آموزش و پرورش یکی از کارکردهای اصلیش همین کارکرد فرهنگی است، در تحقق این طرح‌ها و برنامه‌ها می‌تواند نقش جدی داشته باشد.”
وی با تاکید بر ضرورت نهادینه کردن اندیشه یادگیری مادامالعمر در جامعه گفت: “برای ترویج فرهنگ یادگیری مادامالعمر، دست کم در سه بخش نیاز به فرهنگ مناسب داریم که عبارتند از آموزش و پرورش و آموزش عالی، فرهنگ نخبگانی و فرهنگ عمومی جامعه.”
وی در بخش دیگری از سخنان خود اظهار داشت: “نکته مهم دیگر، توجه به یادگیری مادامالعمر از منظر گفتمانی است که امروزه در آموزش و پرورش ساری و جاری است؛ یعنی گفتمان تحول بنیادین در آموزش و پرورش. همه قوا در کشور ما امروز به عرصه آمده است تا آموزش و پرورش را که بر کارکرد صرفا آموزشی متمرکز است به یک نهاد فرهنگی و تربیتی تبدل کند و زمینه تربیت نسل جوان متناسب با اقتضائات فرهنگی ایرانی و اسلامی فراهم شود، از این دگرگونی و چرخش تحت عنوان “تحول بنیادین” یاد میشود”.
دکتر نوید افزود:”هدف غایی آموزش و پرورش، فراهم‌آوردن زمینۀ دستیابی دانش‌آموزان به مراتبی از حیات طیبه قلمداد و هدف‌گذاری شده است و این که شرایطی را در آموزش و پرورش و آموزش عالی و در فرآیند تعلیم و تربیت رقم بزنیم که دانش‌آموزان بتوانند در دستیابی به حیات طیبه مبتنی بر معیارهای اسلامی و آموزه های اسلامی، موفق شوند”.
وی خاطر نشان کرد: ” معلم کسی است که خودش از حیات طیبه برخوردار است، اندیشه، رفتار، شخصیت و شایستگی‌های حرفهای او، با این مقیاس سنجیده میشود و فقط توانمندی علمی او کفایت نخواهد کرد. یکی از ویژگی‌های چنین معلمی، یادگیری مادامالعمر خواهد بود”.
دبیر کل شورای عالی آموزش و پرورش گفت:” باید معلمی را تربیت کنیم که دارای باور عمیق و دقیق و عاطفی به سوی معارف دینی و انتشاردهنده این نوع از تفکر در جامعه باشد. همچنین این نوع معلم باید اندیشه و ویژگی یادگیری مادامالعمر را تسری و گسترش دهد و بر اساس آنچه که در سند آمده معلم باید فکور، دارای اندیشه تعالی جو و تعالی‌آفرین و آراسته به فضایل اخلاقی و …باشد”.
دکتر نوید در پایان اظهار امیدواری کرد که دانشگاه فرهنگیان با ظرفیتی که دارد بتواند رسالت اصلی خود را ایفا کند و افزود: “ما هم در شورای عالی آموزش و پرورش آماده هستیم تا این اندیشه را تعمیم دهیم و معلمان یادگیرنده مادام العمر تربیت کنیم.”
آقای دکتر مهرمحمدی، رئیس دانشگاه فرهنگیان و رئیس کرسی یونسکو در زمینه معلمان به عنوان یادگیرندگان مادامالعمر ضمن خیر مقدم به حضار با بیان عبارت “تربیت مقدمه هیچ هدفی نیست بلکه خود عین هدف است”، اظهار داشت: “این عبارت بیانگر آن است که مراتب تربیت احصا شدنی و محدود شدنی نیست و حد یقینی نمیتوانیم برای آن قائل شویم. هر مرحله و درجه‌ای از تربیت‌یافتگی مقدمه‌ای برای مرتبه‌ای بالاتر است و برای تربیت معلم و رشد و بالندگی وی، هیچ نهایتی متصور نیست، و باید کوشش دائمی و پویش مستمر برای معلم در این راستا اتفاق بیفتد”.
سرپرست دانشگاه فرهنگیان در ادامه با اشاره به عنوان انتخاب شده برای کرسی و ارتباط مفاهیم معلم و یادگیری خاطرنشان کرد: “معلمی یا یاددادن مستلزم قرار داشتن در مدار یادگیری است، هیچ کس نمی‌تواند خود را یاددهنده بداند پیش از آنکه یک یادگیرنده باشد، به هر میزان که معلم یادگیرنده خوبی است، می‌تواند یاد دهنده خوبی هم باشد”.
وی با تاکید بر اینکه برای دانشگاه فرهنگیان به عنوان نهاد اصلی تربیت معلم در جمهوری اسلامی ایران مایه افتخار است که موفق شده است در آغازین سال‌های تاسیس خود مجوز تشکیل کرسی یونسکو را به دست آورده، افزود: “تاسیس این کرسی در دانشگاه به چند دلیل صورت گرفته است که اولین آن احساس نیاز نسبت به عقب‌افتادگی گفتمانی در حوزه تربیت معلم کشور است. البته در تکوین گفتمان تربیت معلم به عنوان یک گفتمان تخصصی در حوزه تعلیم و تربیت کشور، فقط به کرسی بسنده نکردیم، اقدامات دیگری نیز در چارچوب برنامه راهبردی دانشگاه در دست پیگیری است، مانند تاسیس پژوهشکده مطالعات تربیت معلم، تاسیس پژوهشکده تعلیم و تربیت اسلامی و … این‌ها فعالیت‌هایی است که در کنار هم می‌تواند به گفتمان تربیت معلم کمک کند. دلیل دیگر، خارج کردن تربیت معلم از مهجوریت است. نکته دیگر، مسئولیت جهانی و بینالمللی است که پذیرفتیم. دانشگاه فرهنگیان با آوردن این کرسی به صحنه می‌تواند به یکی از وجوه بینالمللی شدن دانشگاه جامه عمل بپوشاند و صریحا متعهد شده است تا دراین عرصه، فعالیتهای جهانی و بینالمللی داشته باشد. کرسی محمل خوبی برای ورود دانشگاه به عرصۀ ایفای نقش بینالمللی است.”
سرپرست دانشگاه فرهنگیان در ادامه اظهار داشت: “کرسی تنها با اتکا به منابع داخلی نقش ایفا نمی‌کند، وظیفۀ این دانشگاه مدیریت دانش در حوزه تربیت معلم در سطح جهانی است و ما می‌توانیم با همراهی کشورهایی که در حوزه تربیت معلم در دانش نظری از ما پیش‌تر هستند و با بهره‌گیری از دانش متخصصان موجود در سطح جهانی، در عرصه بینالمللی کار مدیریت دانش را در حوزه تربیت معلم با تمرکز بر مساله یادگیری مادامالعمر به عنوان یکی از ویژگی‌های معلمان به سامان برسانیم”.
وی در پایان اظهار امیدواری کرد با تدارکاتی که در مدیریت بین‌الملل دانشگاه ترتیب داده شده، و برنامههای پیش‌بینی شده برای این کرسی در پژوهشکده مطالعات تربیت معلم و شورای راهبردی و حضور شخصیت‌های علمی در این شورا، کرسی معلمان به عنوان یادگیرندگان مادامالعمر بتواند در زمره کرسی‌های فعال و اثرگذار باشد.
میزگرد تخصصی با عنوان” تبیین نقش معلم به‌عنوان یادگیرنده مادامالعمر”
این میزگرد با ریاست آقای دکتر مهرمحمدی، سرپرست دانشگاه فرهنگیان و رئیس کرسی یونسکو با عنوان معلمان به‌مثابه یادگیرندگان مادامالعمر، و با شرکت خانم دکتر محب حسینی، رئیس گروه آموزش کمیسیون ملی یونسکو در ایران، آقای دکتر صدری، رئیس دفتر منطقهای آیسسکو در ایران، خانم دکتر ایمانی، دبیر نمونه دبیرستان‌های منطقه ۵ تهران، آقای سلطانی، از دبیران نمونه دبیرستان‌های استان (به عنوان اعضای پانل) و همچنین متخصصان، معلمان، صاحبنظران و اساتید دانشگاه فرهنگیان تشکیل شد.
در آغاز جلسه آقای دکتر مهرمحمدی اعضای پانل را معرفی کرد و اشاره نمود:” با توجه به اهمیت پیوند نظر و عمل در بحث معلم به عنوان یادگیرنده مادامالعمر، در این پانل از دو معلم برجسته نیز دعوت شده است تا تجارب کاربردی خود را در این میزگرد مطرح نمایند”. پس از آن از اعضای میزگرد درخواست کرد تا به طور اجمالی نظرات خود را مطرح کنند تا پس از آن نقطه نظرات به بحث و تبادل‌نظر گذاشته شود.
خانم دکتر محب حسینی ضمن تشکر از شورای همکاری‌های علمی و ارتباطات بینالمللی و شورای راهبری کرسی در دانشگاه فرهنگیان جهت تشکیل و راه‌اندازی کرسی، در ابتدا به سابقه و ضرورت تشکیل کرسی در دانشگاه فرهنگیان اشاره کرد و در خصوص جایگاه معلمان و تربیت معلم در دستور کارجهانی آینده آموزش اظهار داشت:”اکنون جامعه بینالمللی درصدد تصویب نهائی چارچوب عمل جهانی آموزش ۲۰۳۰ است که جایگزین برنامه آموزش برای همه خواهد شد و دستور کار جهانی آموزش را تا ۱۵ سال آینده تعیین خواهد کرد. این چارچوب عمل به زودی در یونسکو و سازمان ملل نهائی خواهد شد. در این چارچوب عمل دو نکته قابل تامل است : ۱- بحث یادگیری مادامالعمر، و ۲- موضوع معلمان و تربیت معلم.” وی در ادامه افزود:” موضوع یادگیری مادامالعمر به عنوان اصل کلیدی چارچوب عمل در نظر گرفته شده است. به طوری که در عنوان چارچوب عمل آورده شده است: ” به سوی آموزش و یادگیری مادامالعمر با کیفیت، برابر و فراگیر”. رویکردی که یونسکو در خصوص یادگیری مادامالعمر دارد فراتر از ساختارهای آموزش رسمی، غیر رسمی و آزاد است و بر تضمین فرصتهای یادگیری مادامالعمر برای همه در همه سطوح و گروهای سنی دلالت دارد. یونسکو بر این باور است که باید مفهوم یادگیری مادامالعمر را در کلیه فرآیندهای زندگی اجتماعی و اقتصادی ادغام کرد و به سوی شکل‌گیری جامعه یادگیرنده گام برداشت. به نحوی که تمام سلول‌های اجتماعی به یکدیگر یاد بدهند و یاد بگیرند. ضرورت دارد که افراد در هر سطحی از آموزش برای انطباق با تغییرات علمی، فناوری و زیست‌محیطی همیشه آماده یادگرفتن و یاددادن باشند و دولتها و سایر ذینفعان آموزشی مسئولیت دارند فرصتهای یادگیری را برای همه فراهم کنند.”
رئیس بخش آموزش کمیسیون ملی یونسکو در تبیین جایگاه معلمان در چارچوب عمل آموزش ۲۰۳۰ اظهار داشت: “این چارچوب عمل دارای یک هدف اصلی و فراگیر است که با عنوان تضمین آموزش با کیفیت، برابر و فراگیر و ترویج فرصتهای یادگیری مادامالعمر برای همه ذکر شده است. علاوه بر این دارای ۷ هدف ویژه است که حوزه‌ها و سطوح مختلف آموزش از جمله آموزش پایه، ابتدائی و متوسطه، آموزش عالی، آموزش فنی و حرفهای، آموزش توسعه پایدار و… را در بر می‌گیرد. برای تحقق این اهداف ویژه، سه روش اجرائی پیش‌بینی شده است که عبارتند از:
الف: ایجاد و بهروز کردن تسهیلات آموزشی ضعیف و ناتوان و ایجاد محیطهای یادگیری موثر، فراگیر، سالم و حساس به جنسیت برای همه تا سال ۳۰۲۰،
ب: گسترش تعداد Scholarship برای کشورهای کم توسعه یافته و کشورهای در حال توسعه جزایر کوچک و کشورهای افریقائی در آموزش عالی از جمله آموزش فنی و حرفهای، ICT ، مهندسی و برنامههای علمی توسط کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه تا سال ۲۰۲۰،
ج: افزایش عرضه معلمان با صلاحیت از طریق همکاری بینالمللی در زمینه تربیت معلم، در کشورهای در حال توسعه.
بر این اساس، جایگاه معلمان برای تحقق همه اهداف آموزشی جامعه جهانی از ضرورت و اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در این چارچوب عمل اشاره شده است که جامعه جهانی تا سال ۲۰۱۵ به ۶/۱ میلیون معلم نیاز داشته است، اکنون برآورد میشود تا سال ۲۰۳۰ به ۳/۳ میلیون معلم نیاز داشته باشد. در سال ۲۰۱۱ در بیست و شش کشور، نسبت معلم به دانش آموز، ۱ معلم برای ۴۰ دانش‌آموز بوده است. آمارهای یونسکو نشان می‌دهد که در یک سوم از کشورها، کمتر از سه چهارم معلمان مطابق با استانداردهای ملی آموزش دیده اند و در بسیاری از کشورها، معلمان از درآمد مناسب، منزلت اجتماعی، و امنیت لازم شغلی برخوردار نیستند که باید طی سال‌های آینده این روند اصلاح شود”.
وی در بخش آخر سخنان خود در زمینه تبیین نقش معلم به عنوان یادگیرنده مادامالعمر افزود: “این موضوع قبل از هر چیز بر تغییر کارکرد معلم از ” انتقال دهنده دانش” به “تسهیل گر یادگیری” دلالت دارد. در این راستا معلم باید مهارتهای چندگانه‌ای را به کار گیرد از جمله مهارتهای تشویق، ترویج خلاقیت دانش‌آموزان، تفکر نقادانه، و روحیه ابتکار پذیری، همچنین معلمان باید خود را با فضاهای جدید یادگیری که ویژگی جامعه اطلاعاتی است، خصوصا فضای مجازی تطبیق دهند و نقش عاملان جدید در روند یادگیری که خارج از فضای کلاس هستند از جمله خانواده، جامعه، فضاهای اوقات فراغت و… را در فرآیند یادگیری مورد نظر قرار دهند. به هر ترتیب، ایفای نقش معلمان به مثابه یادگیرندگان مادامالعمر علاوه بر عوامل فردی و روانشناختی که به خود معلم بستگی دارد، به ظرفیت‌سازی سازمانی و اجتماعی نیز نیازمند است که علاوه بر تجهیزات زیرساختی، بازنگری، تحلیل و بهبود کیفیت برنامههای تربیت معلم (ضمن خدمت و ما قبل خدمت)، توسعۀ چارچوب‌های تعیین صلاحیت معلمان، استادان تربیت معلم، ناظران و بازرسان معلمان، توسعه و اجرای سیاست‌های مدیریت تربیت معلم که شامل بهبود فرآیند استخدام، باز آموزی، نظام تعیین دستمزد، شرایط کاری و بهبود منزلت اجتماعی معلمان را در بر می گیرد. این امر بازنگری در سیاستها و برنامههای مربوط به آموزش ماقبل خدمت و ضمن خدمت معلمان، اصلاح چارچوب‌های ارزیابی آنها، و آموزش و مدیریت حرفهای معلمان را طلب می‌کند که نوعی ظرفیت‌سازی اجتماعی برای ایفای نقش معلم به عنوان یادگیرنده مادامالعمر محسوب می شود”.
آقای دکتر صدری با اشاره به اینکه در یادگیری مادامالعمر معلمان، علاوه بر عوامل درونی، عوامل برون سازمانی هم نقش به‌سزایی ایفا می‌کند، اظهار داشت: “سازمان تربیت معلم باید شرایط یادگیری مادامالعمر را برای معلمان فراهم آورد. این شرایط عبارتند از: ۱-فراهم کردن آموزشهای برون سازمانی که لازمه تاثیرگذاری این آموزش ها این است که به‌طور مرتبط انجام شود؛ به عبارتی حرکت زیگزایکی در آموزش ( pat way system) مد نظر قرار گیرد. ۲- ایجاد باور جدید در معلمان: یکی از مهمترین وظایف سازمانهای تربیت معلم ایجاد خودانگاره معلمی در آنهاست. این ویژگی، معلم را در جهت جستجوی دانش به تکاپو وا می‌دارد و معلم با در نظر گرفتن ارزش‌ها به سمت کسب دانش پیش می‌رود. و ۳- ایجاد محرک و انگیزه در معلمان: که این عامل یکی از عوامل بسیار مهم در تبدیل معلم به یادگیرنده مادامالعمر است.”
سخنران بعدی این نشست خانم دکتر ایمانی بود. وی به عنوان نمونه عینی معلمی که یادگیری مادامالعمر را در طول زندگی خود جاری و ساری کرده درخصوص نحوه ارتقای دانش و اطلاعات خود، طی سال‌های تحصیل و خدمت در آموزش و پرورش اظهار داشت: “من احساس کردم صرفا مطالعه کتاب جوابگوی نیازهای اطلاعاتی من به عنوان یک معلم نیست، بر این اساس از روشهای دیگری برای ارتقای دانش اطلاعاتی خود استفاده کردم که از آنجمله می‌توان به آموزش کامپیوتر، شرکت در گردهمائی‌های مختلف، استفاده از webinar های آموزشی، عضویت در انجمن‌های علمی و ….. اشاره کرد.”
پس از آن آقای سلطانی، معلم یادگیرنده را مترادف با معلم پژوهنده عنوان کرد و اظهار داشت:” یکی از مهمترین و در واقع اصلی‌ترین عامل یادگیری معلم، پژوهش است. معلم پژوهنده کسی است که علاوه بر پژوهش خود از پژوهش دانش‌آموزان نیز یاد می‌گیرد. در واقع اگر معلم بداند که چگونه باید پژوهش کند و آن را به دانش‌آموزان یاد بدهد در یک ارتباط تعاملی با شاگردان، هم خودش یاد می‌گیرد و هم باعث یادگیری آنان میشود.”
وی در ادامه به محتوای برنامه درسی اشاره کرد و افزود:” تا زمانی‌که محتوای برنامه درسی مبتنی بر پژوهش نیست و دانش‌آموزان صرفا باید از روی یکسری مطالب به محفوظات خود بیافزایند، یادگیری چه در معلم و چه در دانش‌آموز به معنای واقعی کلمه تحقق نمی‌یابد.”
آقای دکتر مهرمحمدی در جمع بندی مباحث میزگرد اظهار داشت:” معلم پژوهنده به معنی معلم فکور و مترادف با معلم به عنوان یادگیرنده مادامالعمر است. در واژه کارگزار فکور، یادگیرنده مادامالعمر نهفته است و این دو واژه، کارکردهای یکسانی را در ذهن اینجانب تداعی می‌کنند. رویکرد ما در تربیت معلم در دانشگاه فرهنگیان نیز همین است، یعنی معلمی که موقعیت‌شناسانه و مسئله‌شناسانه تدریس می‌کند و با استفاده از بصیرت و دانش، در موقعیتهای خاص کلاسی راه‌حل می‌یابد و از این طریق بر دانش حرفهای خود می‌افزاید. به بیان دیگر بدین طریق یادگیری درون‌زا و مستمر اتفاق می‌افتد و از این رو است که معلم به مثابه کارگزار فکور را معادل با معلم به مثابه یادگیرنده مادامالعمر قلمداد می‌کنیم.” آقای دکتر مهرمحمدی در ادامه با اشاره به اینکه یادگیرنده مادامالعمر معانی دیگری هم می‌تواند داشته باشد و در این مبحث صرفا به یادگیری درون‌زا اشاره میشود، افزود:” کنش‌های فکورانه از جلوه‌های یادگیری است؛ اما یادگیری علاوه بر داشتن خلاقیت در شرایط مختلف در کلاس درس، جلوه‌های دیگری هم می‌تواند داشته باشد. اما بحث من در اینجا در خصوص اتفاق و پویش درونی است که در معلم اتقاق می‌افتد و در خصوص یادگیری درون‌زا با شما صحبت می‌کنم. اگرچه باید از بیرون نیز شرایط را برای یادگیری معلمان فراهم کنیم اما پویش درونی مهمترین عامل یادگیری مادامالعمر معلمان محسوب میشود”.
نشست مذکور با پرسش و پاسخ و ارائه پیشنهاداتی از سوی شرکت کنندگان خاتمه یافت.
تهیه و تنظیم: پیمانه پورهادی
ناظر علمی: دکتر محب حسینی
نشست تخصصی سوادآموزی مشارکت محور در پرتو اراده ملی و حمایت دولتی با همکاری مشترک کمیسیون ملی یونسکو و سازمان نهضت سوادآموزی و با حمایت وزارت آموزش و پرورش و دبیرخانه شورای‌عالی پشتیبانی سوادآموزی در تاریخ ۱۹ اسفند جاری در سازمان نهضت سوادآموزی تهران برگزار شد.
اهداف برگزاری این نشست که با حضور وزیر آموزش و پرورش، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، مسئولان بلندپایه کشوری، روسا، معاونان و مدیران دستگاه‌های دولتی طرف مشارکت با سازمان نهضت سوادآموزی و استادان، پژوهشگران و صاحبنظران در عرصه سوادآموزی و آموزش بزرگسالان برگزار شد عبارت بود از:
جلب توجه سیاستگذاران، مدیران و برنامه‌ریزان آموزشی به کارکردهای سوادآموزی و جانمایی آن در برنامههای ملی، بحث و تبادل‌نظر پیرامون نحوه اجرای برنامه ریشهکنی بیسوادی، بررسی چالش‌ها، تنگناها، راه‌بندها، و راه حل‌های پیشبرد اهداف سوادآموزی و بررسی مختصات و ویژگی‌های نظام آموزش بزرگسالان.
نشست مذکور در قالب سه بخش افتتاحیه، میزگردهای تخصصی و مراسم اختتامیه برگزار شد. در مراسم افتتاحیه، پس از تلاوت آیاتی چند از کلام‌الهخ مجید و پخش سرود جمهوری اسلامی ایران، به ترتیب مهندس علی باقرزاده، معاون وزیر و رئیس سازمان نهضت سوادآموزی، دکتر محمدرضا سعیدآبادی، دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو، دکتر علی اصغر فانی، وزیر آموزش و پرورش، استر کیش لاروش، مدیر و نماینده دفتر منطقهای یونسکو در ایران، دکتر زارعی، نایب رئیس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی، دکتر میرزایی، دبیر هیئت دولت و دکتر ربیعی، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی سخنرانی کردند.
مهندس علی باقرزادهضمن خیر مقدم به وزیر آموزش و پرورش و شرکت‌کنندگان اظهار داشت: “دولت یازدهم با باور عمیق به این اصل که آموزش جزو حقوق اولیه شهروندان و رکن اصلی توانمندسازی و شکوفایی استعدادهای آنهاست و می‌تواند در بهبود شرایط زندگی و کاهش هزینه‌ها و خسارات ناشی از بیسوادی سهم به‌سزایی ایفا کند، موضوع سوادآموزی را در دستور کار خود قرار داد. بر این اساس، طی دو سال گذشته فعالیت‌هایی در این زمینه انجام شد و شورای‌عالی پشتیبانی سوادآموزی، پس از ۸ سال وقفه، مجددا احیا شد و اولین جلسه آن به ریاست معاون اول رئیس جمهور برگزار شد. در کلیه استان‌ها و شهرستان‌ها نیز شورای پشتیبانی سوادآموزی تشکیل شده است که با برگزاری ۹۰۵ جلسه و نزدیک به ۳۱۳۰ مصوبه در سال ۹۳ از سوادآموزی حمایت کرده است. رئیس سازمان نهضت سوادآموزی با بیان اینکه در سال جاری بیش از ۴۴۰هزار نفر تحت پوشش فعالیتهای سوادآموزی قرار گرفته‌اند، اظهار داشت: “حدود ۳۰ هزار فرصت شغلی جدید برای افراد باسواد توسط بخش دولتی ایجاد شده است.” وی با بیان اینکه ثمره سال‌ها تلاش، رشد درصد باسوادی در گروه‌های مختلف سنی بوده است، افزود: “فعالیتهای سوادآموزی بر آموزش زنان و دختران، روستاییان، ساکنان مناطق محروم و افراد جوان‌تر تمرکز یافت، به طوری‌که حدود ۸۰ درصد افراد تحت پوشش، از بین زنان و دختران و ۵۵ درصد از بین روستاییان و افراد آسیب‌دیده و آسیب‌پذیر جامعه برگزیده شدند”.
باقرزاده با بیان اینکه میانگین سنی افرادی که از ابتدای انقلاب اسلامی تاکنون تحث پوشش سوادآموزی قرار گرفته¬اند، کمتر از ۳۱ سال است افزود: “با افزایش آگاهی مردم و به ویژه مادران و توسعه آموزش و پرورش عمومی، نرخ جذب کودکان لازم‌التعلیم در مدرسه به طور چشمگیر افزایش یافته و به بیش از ۹۸درصد در دوره ابتدایی رسیده و درصد باسوادی در گروه سنی ۱۰ تا ۲۴ سال به حدود ۹۷ درصد افزایش یافته است. این شاخص برای گروه سنی ۱۰ تا ۴۹ سال حدود ۹۵ درصد برآورد می شود. علاوه بر این، فاصله درصد باسوادی نقاط شهری و روستایی در گروه سنی زیر ۵سال حدود ۷درصد و فاصله درصد باسوادی بین زنان و مردان در همین گروه سنی به کمتر از ۳ درصد رسیده است که گام بسیار مهمی در زمینه برقراری عدالت جنسیتی و برابری فرصتهای آموزشی برای همه و در همه جا محسوب میشود”.
رئیس سازمان نهضت سوادآموزی در ادامه به امضای ۲۲ تفاهم‌نامه با دستگاه‌ها، سازمانها و نهادهای مختلف اشاره کرد و ادامه داد: “طرح آموزش ۶۰۰ هزار نفر از اولیای بیسواد دانش‌آموزان از طریق مدارس در حال اجراست؛ در زمینه آموزش سربازان، زندانیان، اتباع خارجی و کودکان و نوجوانان ۱۰ تا ۲۰ ساله نیز طرح‌های گوناگونی تهیه شده که در حال اجراست. آمارهای رسمی بیانگر این است که علیرغم تلاش‌های صورت گرفته، تعداد افراد بیسواد و کم¬سواد حتی در گروه سنی زیر ۵۰ سال بسیار بالاست و هر سال تعدادی از کودکان وارد مدرسه نمی‌شوند و یا قبل از اتمام پایه سوم ابتدایی به دلایل مختلف اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی از چرخه آموزش خارج می‌شوند و نوسوادان زیادی به بیسوادی بازگشت می‌کنند، که یکی از مهمترین وظایف سازمان نهضت سوادآموزی جلوگیری از رجعت به بیسوادی است.”
دکتر سعیدآبادی در سخنرانی خود با استناد به گزارش پایش جهانی آموزش برای همه اظهار داشت: “نرخ بیسوادی بزرگسالان در سال ۱۹۹۰ از ۲۴درصد به ۱۸درصد در سال ۲۰۰۰، و ۱۶درصد در سال ۲۰۱۱، کاهش داشته است. اگرچه از زمان اجرای برنامه جهانی کاهش بیسوادی از سال ۱۹۹۰، این برنامه تا حد زیادی با موفقیت همراه بوده است، اما از سال ۲۰۰۰ تاکنون فقط حدود ۱درصد کاهش داشته است.” دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو افزود: “تعداد بزرگسالان بیسواد در جهان، ۷۷۴ میلیون نفر هست که بیشتر این افراد در منطقه صحرای آفریقا و نیز غرب و جنوب آسیا زندگی می‌کنند و به عبارتی سه چهارم جمعیت این بیسوادان در این مناطق بسر می‌برند. دو سوم این جمعیت بیسواد را زنان تشکیل می‌دهند.” آقای دکتر سعیدآبادی در ادامه با بیان اینکه دهکشور جهان شامل هند، چین، پاکستان، بنگلادش، نیجریه، اتیوپی، مصر، برزیل، اندونزی، و جمهوری کنگو دارای بیشترین جمعیت بیسواد بزرگسال هستند و معادل ۵۵۷ نفر از جمعیت بیسواد بزرگسال جهان و به‌عبارتی ۷۲درصد از این جمعیت در این کشورها زندگی می‌کنند، افزود: “هدف برنامه آموزش برای همه یونسکو، دستیابی کشورها به ۹۵ درصد باسوادی تا سال ۲۰۱۵ بوده است. بر اساس گزارش پایش جهانی آموزش برای همه (۱۴-۲۰۱۳)، ۵۸ کشوری که اطلاعات خود را به موسسه آمار یونسکو ارائه کرده‌اند و در این پایش نامشان آورده شده است، به این هدف دست یافته‌اند و ۳۷ درصد هم از این میزان بسیار فاصله داشته‌اند. کشور جمهوری اسلامی ایران، مالزی، مکزیک، عربستان جزو کشورهایی هستند که پیشرفت نسبتا خوبی در این زمینه داشته‌اند”. دکتر سعیدآبادی در ادامه برای بهبود وضعیت سوادآموزی نکاتی را مطرح کرد که عبارتند از: “۱- پایش مداوم نرخ بیسوادی ۲- در نظرگرفتن سواد به منزله مرکز توسعه پایدار ۳- در نظر گرفتن سواد به عنوان یک موضوع بین‌بخشی که لازمه آن مشارکت جمعی است و ۴- فراهم ساختن یک ساختار شبکه‌ای بین سوادآموزی، شغل ، درآمد و … ” دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو در خاتمه، به برگزاری اجلاس اینچئون کره جنوبی در ماه می ۲۰۱۵ که در آن دستورکار آموزش برای پس از ۲۰۱۵، تصویب میشود اشاره کرد و بر بحث سوادآموزی در این دستورکار تاکید کرد”.
در ادامه برگزاری مراسم افتتاحیه، رئیس سازمان نهضت سوادآموزی، بیانیه دکتر روحانی، رئیس جمهور را که به مناسبت برگزاری نشست فوق ایراد فرمود، به شرح زیر قرائت کرد:
بسم الله الرحمن الرحیم
ن و القلَمِ و ما یَسطُرُون
حمد و ثنا پروردگار یکتا و نخستین معلم را سزاست که به انسان‌ها آنچه را نمی‌دانستند، آموخت؛ که «عَلّمَ الإنسانَ مَا لَم یَعلَم». قادر متعالی که معرفت را مقدمه عبودیت قرار داد و از سر لطف، پیامبران و هادیان را مأمور «وَ علّم آدم الأسَماء کلّها» و نیوشاندن زلال معنویت و عقلانیت به بشریت نمود تا هرآنچه را برای پیشرفت معنوی و مادی نیاز دارد، بیاموزد.
هُوَ الّذی بَعَثَ فِی الأمیین رَسولاً مِنهُم یتلو عَلَیهِم آیاتِهِ وَ یُزَکّیهِم وَ یُعَلِّمُهُمُ الکِتابَ وَالحِکمَه وَ إن کانوا مِن قَبلُ لَفی ضَلالٍ مُبینٍ. چه درخشنده که در فرهنگ دینی ما، رسولان وحی از میان مردم پر کشیده‌اند تا نشانه‌های الهی و کتابت و حکمت را توأمان بیاموزند و «پرورش» و سپس «آموزش» را قرین هم سازند.
مفهوم آموزش و یا «سواد»، البته در گذر زمان ابعاد گسترده‌تری یافته و به تدریج با تحولات پرشتاب زندگی، فناوریهای نوین و سیر فزاینده دگرگونی‌ها، از یک مقوله بیشتر فردی به یک ضرورت جمعی و همگانی تبدیل شده است. سواد در دنیای امروز علاوه بر معانی روح‌بخش و حیاتی و متعالی، فرصتی برای پیوستن مؤثر به زندگی جمعی، بهره‌گیری گسترده‌تر از ظرفیتهای انسانی و خروج از استیصال و هرگونه ناامیدی است. سواد، تنها مهارت خواندن و نوشتن نیست، بلکه ضرورتی جدی در کسب مهارت برای زیستن در مدار معنویت، عزت و استقلال با اخلاق و مشارکت‌جویانه است.
معمار کبیر انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی(ره) با درک داهیانه از ضرورتهای زندگی کمال گرا و سعادتمند، همزمان با توجه به نهادسازی در مقوله تربیت، نهاد رفیعی را نیز برای پاسخگویی به نیاز اساسی جامعه، یعنی سوادآموزی پایه گذاردند که حاصل آن ارتقای نرخ باسوادی افراد زیر ۵۰ سال از ۸/۴۸ درصد در سال ۱۳۵۵ به میزان ۵/۹۲ درصد در سال ۱۳۹۰ است. نتیجه‌ای که نشان می‌دهد تا رسیدن به نقطه مطلوب همچنان نیازمند حرکت هستیم.
تحقق این ضرورت مهم که همواره مورد تأکید رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز قرار داشته است، به مدد عزم ملی و مشارکت گسترده اجتماعی و نیز نقش‌آفرینی همه دستگاه‌ها و نهادهایی که در پیشرفت کشور سهیم‌اند، میسر است. وزارت آموزش و پرورش و سازمان نهضت سوادآموزی می‌بایست با نگهداشت و پرورش انگیزه‌های مشارکت‌جویانه، همچنان بذر یادگیری را در جای جای این سرزمین بیفشانند.
دولت تدبیر و امید با نگاه به تحول تدریجی در مفهوم سواد، به توسعه فرصتهایی می‌اندیشد که همه آحاد جامعه بتوانند به سطحی توانمندساز از مهارتهای پایه برای تعامل قوی و مؤثر در زندگی دست یابند و در برابر دگرگونی‌های پرشتاب نقش‌آفرین شده و آرمان‌های انقلابی و اهداف والای ملی را محقق سازند.
موفقیت این مسیر عزت‌آفرین مستلزم مشارکت گسترده مردم فرهیخته ایران است که حمایت جدی و مستمر دولت را به همراه خواهد داشت.
توفیق همه دست اندرکاران عرصه سوادآموزی را در سراسر ایران زمین از خدای بزرگ مسئلت دارم.
حسن روحانی
رئیس جمهوری اسلامی ایران
دکتر علی اصغر فانی در سخنرانی خود ضمن بیان اینکه سوادآموزی نیازمند عزم ملی و نگاه جمعی است، اظهار داشت: “مطالعات نشان می‌دهد اگر افراد بیسواد به سوادآموزی به عنوان یک نیاز توجه نکنند، تلاش‌ها بی نتیجه خواهد ماند. بنابراین در تولید محتوا و فرآیند سوادآموزی باید انگیزه لازم در افراد بیسواد برای ورود به مسیر سوادآموزی ایجاد شود. مصوبه اخیر هیئت وزیران در ایجاد انگیزه در بیسوادان بسیار موثر خواهد بود و ما امیدواریم این مصوبه بتواند در امر سوادآموزی مفید و موثر واقع شود”. وزیر آموزش و پرورش تصریح کرد: “یکی از مشکلات سوادآموزی در ایران در بخش بزرگسالان، رجعت به بیسوادی است. بدین معنی که بسیاری از افرادی که در کلاسهای سوادآموزی شرکت می‌کنند، پس از باسواد شدن به دلیل عدم مطالعه و فاصله گرفتن از کتاب و نشریات به بیسوادی رجعت می‌کنند. وی افزود: “سازمان سوادآموزی علاوه بر برنامههای سوادآموزی در ایران باید برای بازگشت بیسوادی برنامه‌هایی را داشته باشد.” وزیر آموزش و پرورش با بیان اینکه راه اصلی مبارزه با بیسوادی جلوگیری از تولید ب بیسوادی است اظهارداشت:” بحث انسداد مبانی بیسوادی موضوعی است که از آغاز دولت یازدهم در معاونت ابتدایی وزارت آموزش و پرورش با جدیت به‌دنبال آن بودیم و در سال تحصیلی جاری حدود ۵ هزار مدرسه‌ای که حداکثر ۵ دانش‌آموز داشتند، تشکیل شد. اکنون بیش از ۱۰۰ مدرسه تک دانش‌آموزی در کشور وجود دارد تا هیچ کودکی در سن تحصیلی از تحصیل محروم نشود”. دکتر فانی با بیان اینکه این سیاست برای ما پرهزینه است، اظهار داشت: “هر چند سیاست پرهزینه‌ای را در پیش گرفته‌ایم، اما سرمایه بزرگی برای آیندگان محسوب میشود”. وی افزود:” برنامه ششم توسعه در حال تدوین است و امیدواریم با پیش‌بینی احکام لازم، در توسعه امر سوادآموزی اهتمام بیشتری داشته باشیم”. وزیر آموزش و پرورش ادامه داد: “همکاری سایر دستگاه‌ها می‌تواند در کاهش بیسوادی موثر باشد. ضمن اینکه در مصوبه دولت، مراکز یادگیری محلی پیش‌بینی شده است که می‌تواند به عنوا ن مراکز جلب مشارکت سایر دستگاه‌ها در امر سوادآموزی موثر باشد”. وزیر آموزش و پرورش با اشاره به طرح باسوادی اولیای بیسواد دانش‌آموزان اظهار داشت:” این طرح با توجه به اینکه اولیای دانش‌آموزان به مدارس رفت و آمد می‌کنند، اجرا شده است و در سال آینده با شدت بیشتری دنبال خواهد شد”.
دکتر زارعی در سخنرانی خود با اشاره به افزایش سطح سواد در جامعه و خوداکتفایی نسبی در مقاطع بالاتر از کارشناسی پس از انقلاب اسلامی، اظهار داشت: “در گذشته میزان سطح آموزش در کشور حداکثر تا مقطع کارشناسی بود و حتی برای استفاده از خدمات پزشکی نیازمند بهره‌گیری از پزشکانی از کشورهایی همچون هند، پاکستان و بنگلادش بودیم که این امر، خود حکایت از عمق وسعت بیسوادی در کشور پیش از انقلاب اسلامی دارد. بر این اساس، از جمله اقدامات مهم امام، به جریان انداختن نهضت سوادآموزی در کشور و نیز تشکیل جهاد سازندگی بود. به معنای دیگر، نگاه سوادآموزی در کشور نگاهی انقلابی و جهادی بود.”، نایب رئیس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی در ادامه با اشاره به اینکه حتی در جریان جنگ تحمیلی نیز گسترش سواد در کشور وجود داشته است، به نقش سازمانهای مردم‌نهاد در گسترش سوادآموزی اشاره کرد و سپس اظهار داشت: “بعد از دفاع مقدس در حوزه آموزش فعالیتهای شاخصی در کشور انجام شده است ولی بیشتر این فعالیت‌ها در حوزه آموزش عالی بوده است و نه سوادآموزی. سازمان نهضت در اوایل انقلاب در زمینه افزایش بیسوادی توفیق بیشتر ی نسبت به سال‌های بعد داشته است.” دکتر زارعی در ادامه، ایجاد تناسب بین سوادآموزی با محتوای کار حرفهای و شرایط روز و افزایش فرهنگ سوادآموزی در خانواده‌ها را از مهمترین اقدامات لازم برای پیشبرد سوادآموزی عنوان کرد و اظهار داشت:” در مجلس شورای اسلامی، بحث ریشه کنی بیسوادی از اولویت‌های کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس است و در برنامه ششم توسعه سوادآموزی جزو اولویت‌های اول پیش‌بینی میشود.”
استر کیش لاروش، مدیر و نماینده دفتر منطقهای یونسکو در ایران در سخنرانی خود ضمن اشاره به اینکه یونسکو، آژانس پیشگام ملل متحد در زمینه آموزش است، سوادآموزی را پایه یادگیری مادام العمر عنوان کرد و اظهار داشت: “سوادآموزی، خانواده‌ها و جوامع را توانمند می‌سازد، زندگی آنها را ارتقا می‌بخشد، و به کاهش فقر، افزایش صلح و توسعه پایدار کمک می‌کند. کودک مادر باسواد، به نسبت، دارای۵۰ درصد شانس بیشتر زندگی تا سن پنج سالگی است.” وی در ادامه، با اشاره به اینکه سیاست یونسکو حمایت از فضای سوادآموزی به‌عنوان عامل تحقق یادگیری مادامالعمر و افزایش نرخ سوادآموزی جهانی است، به نرخ پایین باسوادی کاربردی در جهان اشاره کرد و اظهار داشت: “در بسیاری از کشورها نرخ باسوادی، با استفاده از روش خود اظهاری تعیین میشود؛ اما این امر بدین معنی نیست که بزرگسالان دارای مهارت سواد پیشرفته باشند. در بسیاری از کشورها از جمله ایران، تنها روش تعیین نرخ سوادآموزی، سرشماری از خانواده‌ها است؛ گرچه این امر یکی از روشهای متداول برای شمارش باسوادان به‌شمار می‌رود ولی مهارتهای مورد نیاز را که شاخصه باسوادی است نشان نمی‌دهد. به عقیده من پایش سوادآموزی کاربردی نیز ضروری است.” وی در ادامه با اشاره به تاکید یونسکو در استفاده از ابزارهای الکترونیکی همراه برای ارتقای سوادآموزی، به پروژه‌ای که این سازمان در پاکستان در زمینه استفاده از این فناوری در سوادآموزی انجام داده است، اشاره کرد و آن را طرحی موفق در افزایش سوادآموزی خانواده‌ها به ویژه زنان و دختران برشمرد.
دکتر میرزایی، دبیر هیئت دولت در سخنرانی خود با اشاره به اینکه عرصه سوادآموزی با توجه به تحولات محیط اجتماعی نیازمند خلاقیت مداوم و مستمر است، اظهار داشت: “سوادآموزی برای حیات اجتماعی، گوهری ناب محسوب میشود و نیازمند خلاقیت است. برای رسیدن به خلاقیت در سوادآموزی باید در ابتدا تبیین درستی از سوادآموزی صورت پذیرد. انسان‌ها در زندگی خود با دو چالش جدی روبرو هستند که عبارت است از: ۱- ارتباط انسان با طبیعت ۲- ارتباط انسان با انسان. سیر زندگی بشر از تسلط کامل طبیعت بر انسان به سمت تسلط نسبی انسان بر طبیعت، میل کرده است. انسان‌ها به مدد فناوری، طبیعت را مسخر خود کرده‌اند، اما در عین حال برای داشتن زندگی بهتر علاوه بر تعامل با طبیعت نیازمند تعامل با یکدیگرند.” وی در ادامه با اشاره به اینکه کلید تعامل انسان با طبیعت و انسان، یادگیری است، افزود: “جامعه ای توسعه یافته محسوب میشود که قادر است در تعاملاتش با طبیعت فعال باشد و در تعامل با یکدیگر منفعل نباشد. یادگیری به هر میزان اصولی‌تر انجام شود، توسعه یافتگی جوامع بیشتر است.” دبیر هیئت دولت افزود: “یادگیری باعث ایجاد مهارت برای داشتن زندگی بهتر میشود. ما به میزانی در سوادآموزی توفیق داریم که از استیصال نجات یابیم. سوادآموزی یعنی راه رسیدن به زندگی بهتر، بنابر این سوادآموزی باید به رفع مشکل بینجامد.” وی در ادامه با اشاره به اینکه مهمترین تحولات اجتماعی پایدار به واسطه تعامل بین انسان‌ها شکل می‌گیرد و نه صرفا از طریق فناوری و چیرگی انسان برطبیعت، افزود:” سواد باید به انسان‌ها امکان دهد، عزتمند زندگی کنند و این موضوع با یادگیری الفبا حاصل نمی‌شود. این امر به فهمی از سواد حاصل میشود که آنها را به سمت زندگی جمعی پیش میبرد و ما باید به این سمت گام برداریم. اگر این خط کلی در ذهن ما باشد می‌توانیم راه‌های خلاقانه‌ای برای سوادآموزی بیابیم. به عقیده من مهمترین شاخص برای ارزیابی نظام آموزشی کشور این است که بسنجیم تا چه حد مردم برای داشتن یک زندگی شرافتمند پیش رفته‌اند و تا چه حد به انسانیت دست یافته‌اند.”
دکتر زند، رئیس سازمان تحقیقات، آموزش، و ترویج جهاد کشاورزی در سخنرانی خود با اشاره به افزایش جمعیت و در نتیجه نیاز به مواد غذایی بیشتر اظهار داشت: “چالش مواد غذایی با بحران محدود شدن زمین‌‌ها و کاهش کیفیت آنها و نیز کمبود آب یکی از چالشهای آینده است. ما باید علاوه بر تهیه غذا، بتوانیم از منابع موجود حفاظت کنیم و این امر صرفا از طریق افزایش دانش و ارتقای بهره‌وری امکان‌پذیراست. ” وی در ادامه با اشاره به اینکه برای مقابله با چالشهای مذکور نیازمند داشتن کشاورزی دانش‌بنیان هستیم، افزود: “کشاورزی دانش‌بنیان دارای چند مشخصه است که یکی از آنها به تعبیر من “سواد در هکتار “است. یعنی با توجه به اینکه کشاورزی اکنون با صنعت در آمیخته است و چالش غذا، زیست، آب، خاک به میزان سواد عامل انسانی در استفاده از صنعت برای کشاورزی مربوط است، باید دانش لازم به کشاورزان داده شود و در این مسیر، کشاورزی می‌تواند از این آموزش بهرهمند شود که حداقل سوادپایه را دارا باشد.”
دکتر ربیعی، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در سخنرانی خود با اشاره به اینکه با انواع بیسوادی روبرو هستیم، اظهار داشت: “گونه شناسی سواد بسیار مهم است. انواع سواد عبارتند از: ۱- سواد شهروندی. فرد باید دارای سطحی از سواد باشد که بتواند رابطه‌اش را با فناوری تنظیم کند. این سواد، پتانسیل شناختی فرد را افزایش می‌دهد ۲- سواد مهارتی. حدود ۳ میلیون کارگر بیسواد و یا کم سواد داریم که علاوه بر نداشتن سواد مهارتی، فاقد سواد خواندن و نوشتن هستند. ۳- سواد خلاقیت؛ که در بسترهایی مثل کارآفرینی کاربرد دارد.” وی در ادامه افزود: “هیچ کشوری نمی‌تواند به سمت توسعه یافتگی پیش رود مگر اینکه دارای منابع انسانی موثر باشد. در کشور ما حدود ۲۳ میلیون و اندی نیروی کار وجود دارد و ۱۶۷ هزار کودک، از تحصیل بازمانده‌اند که همه این‌ها درچرخه بیسوادی و فقر قرار دارند. تمامی این معضلات باید مساله شناسی شود. هم اکنون مشاغلی داریم که داوطلب برای آن مشاغل وجود ندارد و دلیل آن فقدان سواد مهارتی و وجود افراد تحصیلکرده فاقد سواد، با توقع بالاست. اینکه نهضت سوادآموزی باید به چه سمتی گام بردارد خود نیازمند نهضتی است که از گفتمان حاصل میشود و عزم و مشارکت کل اجتماع را می‌طلبد” وی افزود: “برای تحقق توسعه، رفاه و زندگی بهتر لازم است سوادمهارتی با سواد شهروندی تلفیق شود. تاکید ما در وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، اکنون بر کودکان بازمانده از تحصیل است و در این وزارت، به سواد از منظر رفاه می‌نگریم. یکی دیگر از فعالیتهای ما استفاده از نظامهای تشویقی برای افزایش سوادآموزی است. در زمینه زنان سرپرست خانوار و بهزیستی نیز، این وزارت فعالیتهای درخور توجهی داشته است.”
پس از مراسم افتتاحیه، دو میزگرد تخصصی به موازات هم به شرح زیر برگزار شد:
میزگرد تخصصی شماره ۱: تبیین موضوع و محورهای مورد بحث
مدیرجلسه: دکتر صدری، رئیس دفتر منطقهای آیسسکو در ایران
دبیرجلسه: مهندس علی باقرزاده، معاون وزیر آموزش و پرورش و رئیس سازمان نهضت سوادآموزی
بخش اول
سخنرانان و موضوع سخنرانی:
دکتر محب حسینی: نگرش و برنامههای جدید یونسکو در مورد سوادآموزی
دکتر اشتریان: تبیین سند سیاستی مصوب دولت محترم
دکتر کردونی: ساماندهی آموزش کودکان در معرض آسیب‌های اجتماعی
بخش دوم
دکتر وطن دوست: تاثیر سواد در رفتارهای اجتماعی
دکتر محبوبی: نقش شوراهای پشتیبانی سوادآموزی در سوادآموزی
مهندس باقرزاده: استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات در توسعه سوادآموزی
( جلسه پرسش و پاسخ و جمع‌بندی میزگرد)
میزگرد تخصصی شماره ۲: تبیین موضوع و محورهای مورد بحث
مدیر جلسه: دکتر نوید ادهم، دبیرکل شورای عالی آموزش و پرورش
دبیرجلسه: مهدی زاده، معاون امور آموزشی سازمان نهضت سوادآموزی
بخش اول
سخنرانان و موضوع سخنرانی:
دکتر کریمی: مشارکت سازمانهای مردم‌نهاد و دستگاه‌های اجرایی در جذب و آموزش بیسوادان
دکتر نوید: بهبود کیفیت آموزشی مدارس و سطح سواد والدین
محمدی فر: تحلیل وضعیت سواد اتباع خارجی و نقش دولت و سازمان های بینالمللی در آموزش آنان
بخش دوم:
مهندس زاهدیان: پایگاه اطلاعاتی و جهت‌گیری‌ها در رابطه با آمارهای ثبتی
مهدی زاده: نقش مراکز یادگیری محلی در پاسخگویی به نیازهای فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی
( جلسه پرسش و پاسخ و جمع‌بندی میزگرد)
دکتر محب حسینی، مدیر گروه آموزش کمیسیون ملی یونسکو در سخنرانی خود با عنوان نگرش و برنامههای جدید یونسکو در مورد سوادآموزی، در ابتدا به مرور وضعیت سوادآموزی در جهان و تشریح نرخ سوادآموزی بزرگسالان و توزیع جهانی سوادآموزی جوانان و بزرگسالان در سال ۲۰۱۲، پرداخت و اظهار داشت: ” طبق آمارهایی که موسسه آمار یونسکو، براساس اطلاعات دریافتی از کشورمان، در سال ۲۰۱۲ ارائه داده است، جمهوری اسلامی ایران به لحاظ نرخ باسوادی بزرگسالان در وضعیت مطلوبی قرار دارد.” وی ادامه داد: “سوادآموزی در جهان معاصر دارای چندین ویژگی است که عبارت است از: ۱- چند وجهی¬بودن: (لایه‌هایی از مفاهیم که از طریق مهارتهای زبانی سنتی به تنهایی قابل دسترسی نیست) ۲- قابلیت فصاحت روانی و تسهیل تفسیری: سوادآموزی معاصر، علاوه بر توانایی صحبت کردن، نوشتن و خواندن، دلالت بر توانایی قدرت بیان و خلق ایده‌ها در این اشکال جدید و همچنین قدرت درک لایه‌هائی از مفاهیم را دارد. ۳- سوادآموزی جدید یعنی یادگیری یک گرامر جدید با قواعد ترکیبی ساختار خودش: در این ارتباط، ابزارهای چندرسانه‌ای به آسانی قابل دستیابی است که در انتشار آن سهیم است. ۴-زبان سوادآموزی معاصر متناسب با ارتباطات تعاملی است. این نوع سوادآموزی تعامل را تشویق می‌کند حتی در اشکال رسمی‌تر ۵-سوادآموزی جدید دلالت بر توانائی استفاده از رسانهها برای برانگیختن پاسخ‌های احساسی و عاطفی دارد. ۶-سوادآموزی جدید ظرفیت دگرگون‌سازی روشی که ما یاد می‌گیریم را دارد. ۷-سوادآموزی معاصر شامل توانائی مهارتهای سمعی و بصری و هم‌پوشی سوادآموزی دیجیتالی است. (توانایی درک قدرت تصاویر و صداها، تشخیص و استفاده از قدرت کاربرد و متحول‌سازی رسانه‌های دیجیتالی برای توزیع آنها و انطباق با اشکال دیجیتالی).” مدیر گروه آموزش کمیسیون ملی یونسکو در ادامه، رویکردهای جدید علمی در سوادآموزی را کسب مهارتها، به خصوص توانایی خواندن، نوشتن و حساب کردن و استفاده از مهارتهای کسب شده به عنوان قابلیت، عنوان کرد و سپس افزود: “تعاریف یونسکو از سوادآموزی در برهه‌های مختلف تغییر کرده است. تعریف یونسکو از سوادآموزی در سال ۲۰۰۳ ، بدین شرح است: “سوادآموزی توانائی تعیین، درک، تفسیر، خلق ایده، برقراری ارتباط و حساب کردن، استفاده از مواد نوشتاری و چاپ شده وابسته به چارچوب‌های متنوع را دربر می‌گیرد. سوادآموزی شامل پیوستاری از یادگیری است که افراد را قادر می‌سازد تا به اهداف خود دست یابند، دانش و استعداد خود را گسترش بخشند و مشارکت کاملی در زندگی اجتماعی داشته باشند”. وی به کاربردهای جدید “واژه سوادآموزی” اشاره کرد و اظهار داشت: ” امروزه در دنیا از واژه “سوادآموزی” به عنوان “قابلیت” و “استعداد” نیز استفاده میشود، که برخی از مصادیق آن عبارتنداز: سوادآموزی اطلاعاتی، سوادآموزی نقادانه، سوادآموزی ابزارهای الکترونیکی همراه، سوادآموزی رسانه‌ای و پژوهشی، سوادآموزی فرهنگی، سوادآموزی حقوقی، و سوادآموزی بصری.” مدیر بخش آموزش کمیسیون ملی یونسکو، افزود: “یکی از تحولات اساسی در سوادآموزی بکارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات بوده است که برخی از دستاوردهای آن عبارت است از: افزایش یادگیری، گسترش دسترسی به سوادآموزی، ایجاد محتوای محلی، توسعه حرفهای معلمان، و گسترش محیط مبتنی بر سوادآموزی. امروزه یکی از مهمترین روشهای یادگیری از طریق فناوری اطلاعات و ارتباطات که یونسکو نیز به آن توجه ویژه دارد، یادگیری از طریق ابزارهای الکترونیکی همراه از قبیل گوشی‌های تلفن، رایانه‌های همراه و ابزارهای جدید سمعی و بصری است.” خانم دکتر محب حسینی در ادامه، هدف فراگیر آموزش در دستورکار جهانی آموزش پس از سال ۲۰۱۵ را ، تضمین آموزش با کیفیت و یادگیری مادامالعمر فراگیر و برابر برای همه عنوان کرد و شش اولویت آن را به شرح زیر برشمرد:”
اولویت اول: آموزش پایه: ترویج آموزش پایه مداوم و اجباری با کیفیت (۱ سال پیش از دبستان و ۹ سال ابتدائی و متوسطه )
اولویت دوم: آموزش پس از پایه : ارتقای گذار با کیفیت مقاطع تحصیلی به سوی آموزش عالی
اولویت سوم: سوادآموزی جوانان و بزرگسالان: دسترسی کامل به مهارتهای پایه سوادآموزی کارکردی (خواندن، نوشتن و محاسبه کردن) جهت مشارکت کامل در جامعه
اولویت چهارم: توسعه مهارتها برای جهان کار و زندگی: تضمین فراهم‌سازی فرصتهای برابر برای جوانان و برزگسالان به‌منظور تکمیل آموزش فنی و حرفهای و آموزش مرتبط با جهان کار
اولویت پنجم: آموزش و یادگیری متناسب و با کیفیت در یک رویکرد جامع و کل‌نگرانه ( داده‌ها ، محتوا، فرآیندها و فضاهای یادگیری )”.
اولویت ششم : تامین اعتبار آموزش: تخصیص ۶% از بودجه تولید ناخالص ملی به آموزش و ۲۰% از بودجه عمومی با تاکید بر اولویت بخشی به گروه‌های محروم”.
نشست مذکور با برگزاری مراسم اختتامیه شامل: جمع‌بندی مباحث نشست، قرائت توصیه‌نامه، و ارائه گواهینامه شرکت‌کنندگان خاتمه یافت”.
تدوین: بخش آموزش کمیسیون ملی یونسکو
تهیه و تنظیم: پیمانه پورهادی
ناظر علمی : دکتر محدثه محب حسینی
“سمینار ملی پژوهش در زمینه کاربرد فناوریهای جدید به ویژه ابزارهای الکترونیکی همراه در فرآیندهای یاددهی- یادگیری” با همکاری کمیسیون ملی یونسکو – ایران، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجائی و قطب علمی آموزش و حمایت وزارت آموزش و پرورش و وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در تاریخ ۶ اسفند ۱۳۹۳ در هفته جهانی یادگیری از طریق ابزارهای الکترونیکی همراه ( ۲۳- ۲۶فوریه ۲۰۱۴)، در دانشگاه تربیت دبیر شهید رجائی برگزار شد.
هدف از برگزاری این سمینار که با حضور نمایندگان بیش از ۱۵ دانشگاه و موسسه پژوهشی وابسته (پژوهشگاه مطالعات وزارت آموزش و پرورش، شورای عالی آموزش و پرورش، سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، انجمن تکنولوژی آموزشی ایران، انجمن یادگیری الکترونیکی، مرکز امور بین‌الملل مدارس خارج از کشور، سازمان مدارس غیردولتی و مشارکت‌های مردمی، جهاد دانشگاهی دانشگاه شهید بهشتی، سازمان آموزش و پرورش استثنایی، سازمان نهضت سوادآموزی، و دانشگاه‌های تربیت مدرس، صنعتی شریف، علامه طباطبایی، آزاد اسلامی، و شرکت همراه اول) و همچنین انجمن‌های علمی تخصصی و سازمانهای غیردولتی مربوط به حوزه آموزش و یادگیری برگزار شد عبارت بود از: آشنایی دانشگاهیان و جامعه علمی کشور با اهمیت کاربرد ابزارهای الکترونیکی همراه در فرآیندهای یاددهی- یادگیری، فراهم‌ساختن زمینه بحث و تبادل‌نظر میان دانشگاهیان، پژوهشگران و برنامه‌ریزان آموزشی و دانشجویان در خصوص فرصتها و چالشهای مربوط به کاربرد اینگونه فناوریها، شناخت و مستندسازی پژوهشهای انجام شده در این حوزه، تقویت همکاری بین بخشی بین جامعه علمی، پژوهشی و سیاست‌گذاری، تعیین ساز وکارهای لازم برای بکارگیری ابزارهای الکترونیکی همراه در نظامهای آموزشی و یادگیری ایران با توجه به نتایج پژوهشهای معتبر علمی، تعیین مسیرهای آینده پژوهشی در زمینه کاربرد ابزار های الکترونیکی همراه در فرآیندهای یاددهی- یادگیری.
نشست فوق در چهار بخش جلسه افتتاحیه، جلسات کاری، میزگرد تخصصی و جلسه اختتامیه برگزار شد. در مراسم افتتاحیه، پس از تلاوت آیاتی چند از کلام‌الله مجید و پخش سرود جمهوری اسلامی ایران، دکتر حمیدرضا عظمتی، رئیس دانشگاه تربیت دبیر شهید رجائی و رئیس قطب علمی آموزش، دکتر محمدرضا سعیدآبادی، دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو و استرکیش لاروش، رئیس و نماینده دفتر منطقهای یونسکو در تهران سخنرانی کردند.
دکتر عظمتیضمن خیرمقدم به شرکت کنندگان اظهار داشت: “پژوهش موجب پویایی علم است و لازمه پژوهش، آموزش صحیح است؛ زیرا در عرصه آموزش، انتقال علم صورت می‌گیرد. برای ارتقای سطح آموزش، متغیرهای تاثیرگذار بسیاری موثرند که از آنجمله می توان به مدیریت آموزشی، برنامه‌ریزی، محتوا، مهارت معلمان و فضای آموزشی و…اشاره کرد. برای آموزش، از ابزارهای مختلفی استفاده می شود که ابزارهای الکترونیک همراه از آن‌جمله‌اند. در زمینه استفاده از این فناوری، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجائی به واسطه فعالیت در عرصه‌های مختلف در آموزشکده‌ها و پژوهشکده‌های خود توانسته است جایگاه خود را به عنوان یک خاستگاه مهم آموزش و پرورش معرفی کند.” وی در ادامه افزود: “دانشگاه تربیت دبیر شهید رجائی تنها دانشگاهی است که تربیت دبیر فنی را برعهده دارد، وجود قطب علمی آموزش در این دانشگاه، و وجود رشته‌های تحصیلی آموزش- محور نیز از شاخصهای برجسته این دانشگاه نسبت به سایرین است.” دکتر عظمتی در خاتمه در زمینه گسترش همکاری با سازمان‌هایی نظیر یونسکو اظهار امیدواری کرد.
سپس دکتر سعیدآبادی در سخنرانی خود اظهار داشت: “یونسکو دو هدف مهم را دنبال می‌کند که عبارت است از: صلح و توسعه پایدار و برای رسیدن به این دو هدف از پنج حوزه تخصصی خود یعنی بخش‌های آموزش، علوم طبیعی، فرهنگ، علوم اجتماعی و فناوری اطلاعات و ارتباطات بهره میبرد. با این حال، برای تحقق دو هدف مذکور، حوزه آموزش مهمترین نقش را ایفا می‌کند. یکی از مهمترین ابزاری که امروزه در گسترش آموزش نقش بسزایی دارد، فناوری اطلاعات و ارتباطات و به نوعی استفاده از ابزارهای الکترونیکی همراه است. اما باید به این نکته شود که استفاده از این ابزارها علاوه بر گسترش آموزش، بر یادگیری نیز تاثیر زیادی دارد. ورود تکنولوژی به بحث آموزش، فقط جنبه ابزاری ندارد بلکه تاثیرات غیر ابزاری نیز خواهد داشت که هرکشور باید با رصدکردن این تاثیرات و تغییرات پارادایمی، از این تکنولوژی جدید به طور موثر، هدفمند و هوشمندانه استفاده کند.” دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو در ادامه افزود: “در زمینه استفاده از ابزارهای الکترونیکی همراه، چالش‌هایی نیز وجود دارد که باید به آنها توجه شود. یکی از این چالش‌ها، تعیین محتوای یادگیری است که باید با توجه به فرهنگ و ارزش‌های بومی و ملی ما تهیه شود. سیاستی که در جهان در استفاده از این نوع ابزارهاست به طور عموم به‌دنبال یکسان‌سازی فرهنگی است؛ یعنی یکسان شدن ارزش‌ها، سنت‌ها، نوع نگرش به زندگی و.. ، بر این اساس، نوع محتوایی که باید برای یادگیری به دنبال آن بود از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. چالشهای دیگر، متنوع‌شدن، خصوصی‌شدن و تجاری‌شدن یا همان درآمدزا شدن محتوا و نیز بین‌المللی‌شدن این تجارت است. علاوه بر چالشهای مذکور، شناخت سواد اطلاعاتی دانش‌آموزان و تعیین مطالب با ارزش و بی‌ارزش و غیرمفید برای آنها و آگاهی‌بخشی به معلمان در این زمینه نیز از دغدغه‌هایی است که باید مورد توجه قرار گیرد.”
استرکیش لاروش، رئیس و نماینده دفتر منطقهای یونسکو در تهران در سخنرانی خود ضمن بیان اینکه امروزه دسترسی به ابزارهای الکترونیک همراه بسیار زیاد شده است، مهمترین معضل در یادگیری از طریق این ابزارها را چگونگی استفاده از این فناوری عنوان کرد. وی سپس به نقش معلمان در مشارکت برایآموزش از طریق ابزارهای الکترونیک همراه اشاره کرد و افزود: “آموزگاران، ستون‌های نظام آموزش و پرورش هستند و مشارکت ایشان برای هرگونه تلاشی جهت آموزش با استفاده از فناوریهای ارتباطات و اطلاعات دارای اهمیتی حیاتی است. در این خصوص چهار چالش به شرح زیر مطرح میشود که پرداختن به آنها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است:
۱- چگونه یادگیری با استفاده از فناوری همراه نقش معلمان را دستخوش تغییر کرده است و چه رویکردهای فراگیری، متضمن استفاده بهینه از این فناوریها در جهت بهبود کیفی آموزش خواهد بود. فناوریهای همراه چگونه باید در محیطهای آموزش رسمی و غیررسمی به‌کار گرفته شود؟
۲- چگونه فناوریهای همراه موجب افزایش توان و ظرفیت و توسعه حرفهای آموزگاران و بهبود تعامل آنان با دانش‌آموزان به خصوص در شرایط منابع محدود میشود؟
۳- چه ابزارها و محتوایی موجب تسهیل یادگیری، ارزیابی و مدیریت کلاس درس میشود؟ آموزگاران و دانش‌آموزان چگونه می‌توانند منابع یادگیری خود را با استفاده از فناوریهای همراه مناسب‌سازی کنند و با دیگران به اشتراک بگذارند؟
۴- و بالاخره چه فضاهای سیاست‌گذاری، چه در سطح ملی، محلی یا مدرسه‌ای، معلمان را در استفاده موثر از فناوریهای نوین همراه، در بهبود نتایج تحصیلی کمک می‌کند؟ و چه رویکردهایی متضمن ادامه، تصحیح و گسترش پروژه های موفق میشود؟”.
پس از مراسم افتتاحیه، جلسات کاری و پانل تخصصی به شرح زیر برگزار شد:
جلسه کاری اول: مبانی نظری و روش‌شناختی کاربرد ابزارهای الکترونیکی همراه در فرآیندهای یاددهی و یادگیری
رئیس جلسه: دکتر الهه امینی‌فر
سخنرانان و عنوان سخنرانی:
دکتر زهرا حسینی، استادیار دانشگاه آزاد اسلامی: Mobile for learning mobility
دکتر جواد حاتمی، دانشیار دانشگاه تربیت مدرس: تکنولوژی‌های نوین آموزشی مانع یا تسهیلگر
دکتر غلامعلی منتظر، دانشیار دانشگاه تربیت مدرس: بررسی زیرساخت‌های آموزش از طریق فناوریهای نوین در ایران نسبت به سایر کشورها
جلسه کاری دوم: بهترین تجارب و بومی‌سازی کاربرد ابزارهای الکترونیکی همراه در فضای آموزش و یادگیری در ایران
رئیس جلسه: دکتر نصری، قائم‌مقام قطب آموزش دانشگاه فرهنگیان
سخنرانان و عنوان سخنرانی:
دکتر روشن احمدی: ارائه گزارش عملکرد طرح پژوهشی آموزش سیار در وزارت آموزش و پرورش
سخنرانان: دکتر ناصر مزینی، دانشیار دانشگاه علم و صنعت: تولید محتوای الکترونیکی، چالش‌ها و ضوابط تولید و بومی‌سازی آن
دکتر سید موسوی، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی: اهداف همراه اول از شراکت‌گزینی با دانشگاه در جهت ارتقای دانش
پانل بحث و تبادل‌نظر: پیش‌بینی و آینده‌نگری در زمینه کاربرد فناوریهای جدید به‌ویژه ابزارهای الکترونیکی همراه در خدمت ارتقای کیفیت در آموزش و یادگیری در ایران
اعضای پانل:
دکتر علیائی، معاون پژوهش و فناوری دانشگاه تربیت دبیر شهید رجائی
دکتر محب حسینی، مدیر گروه آموزش کمیسیون ملی یونسکو، و هماهنگ‌کننده برنامه آموزش یونسکو در ایران
دکتر نصری: قائم مقام قطب علمی آموزش
دکتر محب حسینی در سخنرانی خود اظهار داشت: “توجه به موضوع ابزارهای الکترونیکی همراه Mobile) Learning) در آموزش و یادگیری از سال ۲۰۱۱ با تعیین هفتهای جهانی ( ۲۳- ۲۶فوریه ۲۰۱۴) به این نام از سوی یونسکو مطرح شد و از آن پس، هر سال این هفته به یک عنوان نامگذاری میشود. سال گذشته این هفته با عنوان «توانمندسازی معلمان در زمینه فناوری» نامگذاری شده بود و امسال نیز عنوان آن «تکنولوژی به مثابه اهرمی برای توانمندسازی زنان و دختران» در نظر گرفته شد. در بسیاری از کشورهای در حال توسعه، زنان به‌طور برابر با مردان از فرصتهای آموزشی و اشتغال برخوردار نیستند. براین اساس، یونسکو با بهره‌گیری از ابزارهای الکترونیکی همراه، به دنبال توانمندسازی زنان است تا علاوه بر رفع چالشهای زندگی، بتوانند زندگی خود را بهتر مدیریت کنند. یونسکو به این نتیجه رسیده است که اگر زنان در استفاده صحیح از فناوریهای نوین توانمند شوند، به تدریج شاهد توسعه و صلح پایدار انسانی جوامع خواهیم بود. براساس شاخصهای توسعه هزاره، تضمین برابری جنسیتی در همه ابعاد یکی از اهداف اصلی یونسکو است، بنابراین، این سازمان در حوزه توانمندسازی زنان دید جامعی دارد. بسیاری از کشورها در حوزه آموزش پیشرفت چندانی نداشته‌اند و این در حالی است که خوشبختانه ایران در این حوزه دارای یک مزیت تطبیقی است، به طوری که ما در برابرسازی فرصتهای آموزشی برای زنان و دختران در سطوح مختلف ابتدایی، متوسطه و حتی آموزش عالی از آمارهای نسبتا خوبی در مقایسه با کشورهای جهان سوم برخورداریم.”
مدیر گروه آموزش کمیسیون ملی یونسکو در مورد کاربرد گسترده ابزارهای الکترونیکی همراه در ترویج خواندن و یادگیری افزود: “ابزارهای الکترونیکی همراه با قابلیت‌هایی که در اختیار دارند، زمینه دسترسی به داده‌های یادگیری در هر زمان و مکان را فراهم می‌کنند و یکی از ابزارهای کلیدی برای ترویج فرصتهای یادگیری مادامالعمر به شمار می‌روند. بر این اساس، نقش مهمی در شکل‌گیری جوامع یادگیرنده و دانش‌مدار ایفا می‌کنند. از قابلیتهای گستره این ابزارها، ترویج خواندن، به اشتراک گذاشتن داده‌های آموزشی، تولید داده‌ها و محتوای آموزشی بدون توجه به مرزهای جغرافیایی، اقتصادی و فرهنگی، تسهیل و هدایت خود- یادگیری، تغییر فضاهای یادگیری، کمک به فراگیران دارای ناتوانی جسمی، پرکردن شکاف آموزش رسمی و غیررسمی و جذاب انواع متنوع فراگیران (کودکان، زنان، جوانان و بزرگسالان) در جهت همگانی‌کردن آموزش است. براساس آمارهای اعلام شده از سوی یونسکو، مردان کشورهای در حال توسعه به میزان ۳۳ دقیقه و زنان ۲۰۷ دقیقه از طریق موبایل به مطالعه می‌پردازند. براساس این گزارش، یک سوم این افراد از گوشی‌های خود برای خواندن داستان برای کودکان خود استفاده می‌کنند.” دکتر محب‌حسینی با نگاهی مقایسه‌ای بین دسترسی مردم جهان به امکانات مطالعه و امکانات زیستی ادامه داد: “چهار و نیم میلیارد نفر به سرویس‌های بهداشتی سالم دسترسی دارند و این در حالی است که ۶ میلیارد نفر به گوشهای همراه دسترسی دارند. بنابراین، مطالعه از طریق موبایل برای همه قابل امکان است. خواندن صد صفحه مطلب، از طریق گوشهای تلفن همراه دو دلار هزینه دارد در صورتی‌که مطالعه همین میزان مطالب از طریق کتابهای کاغذی یا سنتی بین ۱۵ تا ۳۰ دلار هزینه دارد. در کشوری مانند انگلستان، براساس نرخ جمعیت برای هر ۱۵ هزار نفر یک کتابخانه وجود دارد و این در حالی است که در کشوری مانند نیجریه، برای هر یک میلیون و ۳۵۰ هزار نفر یک کتابخانه وجود دارد.
به هر ترتیب، یونسکو به این نتیجه رسیده است که فناوریهای جدید در وضعیتی غیرقابل کنترل در حال ورود به کشورها است، بنابراین به کشورها هشدار می‌دهد با تدوین سیاست‌های مناسب و تمهیدات لازم و کسب آمادگی‌های لازم، با چالشهای اخلاقی و یکسان‌سازی فرهنگی ناشی از رشد این فناورهای نوین روبه‌رو شوند. در تاریخ ۴ اسفندماه امسال، نشست مشترکی با شورای عالی آموزش و پرورش با عنوان «نشست عالی‌رتبه هم‌اندیشی در زمینه کاربرد فناوریهای جدید به ویژه ابزارهای الکترونیکی در ارتقای کیفیت آموزش و یادگیری» با حضور نمایندگانی از وزارت علوم، وزارت بهداشت و سازمان آموزش فنی و حرفهای، برگزار شد. نتیجه این نشست که هدف از برگزاری آن، ارزیابی عملکرد کشورمان در این حوزه و بررسی چشم‌انداز‌ها بود، به تدوین یک بیانیه منجر شد که قرار شد در اختیار نهادهای سیاست‌گذاری و یونسکو قرار گیرد”.
در جلسه اختتامیه، دکتر محب حسینی، مباحث جلسات سمینار را جمع‌بندی و توصیه‌های سمینار را با عنوان”توصیه های مربوط به پژوهش در زمینه کاربرد ابزارهای الکترونیکی همراه در فرآیندهای یاددهی و یادگیری در نظام آموزش و یادگیری ایران” قرائت کرد.
در پایان به شرکت‌کنندگان، گواهینامه حضور در سمینار اعطا شد.
تهیه و تنظیم: پیمانه پورهادی
نشست عالی‌رتبه هم‌اندیشی در زمینه کاربرد فناوریهای جدید بویژه ابزارهای الکترونیکی همراه در ارتقای کیفیت آموزش و یادگیری با همکاری مشترک کمیسیون ملی یونسکو و شورای‌عالی آموزش و پرورش و با حمایت وزارت آموزش و پرورش، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، و یونسکو در تاریخ ۴ اسفند ۱۳۹۳ در مجتمع فرهنگی- آموزشی آدینه برگزار شد.
هدف از برگزاری این نشست که در هفته جهانی یادگیری از طریق ابزارهای الکترونیکی همراه (۲۳ تا ۲۷ فوریه ۲۰۱۴) با حضور وزیر آموزش و پرورش و مقامات عالی‌رتبه وزارتهای آموزش و پرورش، علوم، تحقیقات و فناوری، ارتباطات و اطلاعات، تعاون، کار و رفاه اجتماعی و نیز نهادهای دست‌اندرکاران آموزش و یادگیری ایران و مسئولان یونسکو در ایران برگزار شد، عبارت بود از: جلب توجه سیاستگذاران و برنامه‌ریزان آموزشی به اهمیت استفاده موثر از ابزارهای الکترونیکی همراه در نظام آموزش و یادگیری ایران، بحث و تبادل‌نظر در مورد سیاستها و ابزارهای حقوقی مربوط به کاربرد فناوریهای جدید در آموزش و نقش آنها در تحقق اهداف توسعه، ظرفیت‌سازی بین‌بخشی و بین‌نهادی در زمینه کاربرد ابزارهای الکترونیکی همراه در نظام آموزشی ایران، جهت‌بخشی کاربرد فناوریهای مربوط به ابزارهای الکترونیکی همراه در خدمت ارتقای کیفیت آموزش و یادگیری، نقش فناوریهای جدید به‌خصوص ابزارهای الکترونیکی همراه در گسترش فرصتهای آموزشی و توانمندسازی زنان و دختران، و ارائه توصیه‌های لازم برای پاسخگویی نهادهای آموزشی به کاربرد این فناوریها در محیطهای آموزشی ایران.
نشست مذکور در چهار بخش افتتاحیه، جلسه‌های کاری، میزگرد تخصصی و مراسم اختتامیه برگزار شد.
در مراسم افتتاحیه، پس از تلاوت آیاتی چند از کلام‌الها مجید و پخش سرود جمهوری اسلامی ایران، آقایان دکتر مهدی نوید دبیرکل شورای عالی آموزش و پرورش، دکتر محمدرضا سعیدآبادی دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو- ایران، دکتر علی اصغر فانی وزیر آموزش و پرورش سخنرانی کردند و در خاتمه جلسه افتتاحیه، پیام رئیس دفتر منطقهای یونسکو در تهران توسط آقای اکبرلو قرائت شد.
دکتر مهدی نوید، دبیرکل شورای عالی آموزش و پرورش پس از خیرمقدم به شرکت‌کنندگان اظهار داشت: “موبایل درگذشته مترادف با تلفن همراه بود؛ اما امروزه تجلی همه ابزارهای الکترونیک و فناوریهای جدید است. نگاه شورای عالی آموزش و پرورش به این فناوری در تدوین سند تحول بنیادین، نگاهی فرصت‌آفرین است. اما آنچه در استفاده از این فناوری لازم است مورد توجه قرار گیرد، استفاده هوشمندانه از آن است و این ضرورت باید مورد توجه همه سیاستگذاران و مجریان قرار گیرد. فناوری ابزارهای الکترونیکی همراه در عین ضرورت، درمان درد همه مشکلات نیست. در واقع، این ابزار می‌تواند تسهیلگر فرایند یاددهی و یادگیری باشد و روی اهداف، موانع و روشهای یادگیری تاثیر بگذارد و یک پارادایم به سمت تحول در یادگیری محسوب شود.” وی در ادامه به چالشهای استفاده از این ابزار اشاره کرد و افزود: “یکی از آفت‌های جدی استفاده از ابزارهای الکترونیک همراه، تقویت روحیه فردگرایی است. اگرچه در استفاده از این ابزار، واژه شبکه اجتماعی را به‌کار می‌بریم ولی مهارتهای زندگی اجتماعی را آموزش نمی‌دهد. از چالشهای دیگر استفاده از این فناوری، دامن‌زدن به تک‌ساحتی‌شدن انسان، و صرفا رشد یکی از ابعاد انسانی و نه همه آن است. دکتر نوید در خاتمه افزود: “استراتژی ما در آموزش و پرورش برای استفاده از ابزارهای الکترونیک همراه، مصونیت‌پذیری و نه محدودیت‌پذیری است که این امر در سایه استفاده هوشمندانه از این فناوری اتفاق می‌افتد.”
دکتر سعیدآبادی، دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو در سخنرانی خود اظهار داشت: “یونسکو دو هدف مهم را دنبال می‌کند که عبارت است از: ۱- صلح ۲- توسعه پایدار. صلحی که مد نظر یونسکو است صلحی است که در ذهن و اندیشه انسان شکل می‌گیرد. یونسکو معتقد است از آنجایی که جنگ از اذهان بشر آغاز میشود، تحقق صلح نیز باید در ذهن بشر نهادینه شود. توسعه مدنظر یونسکو نیز توسعه پایدار است که رشد اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و زیست محیطی را در برمی‌گیرد. یونسکو برای رسیدن به صلح و توسعه پایدار، از پنج حوزه آموزش، علوم طبیعی، فرهنگ، علوم اجتماعی و ارتباطات و اطلاعات بهره میبرد که از میان این موارد، آموزش، اصلی‌ترین حوزه فعالیت یونسکو برای دستیابی به اهداف مذکور به شمار می‌رود. بر این اساس، امروزه استفاده از ابزارهای الکترونیکی همراه برای این منظور، از ضروریات به شمار می‌رود. دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو افزود: “برای آموزش از طریق ابزارهای الکترونیکی همراه چند موضوع باید مورد نظر قرار گیرد که عبارت است از: ” ۱- فراهم‌کردن نوع و محتوای یادگیری ۲- تغییرات مورد نیاز در محیط آموزش و یادگیری به منظور استفاده بهینه از این ابزارها ۳- بررسی نتایج و دستاوردهای این نوع آموزش در حوزه آموزش و پرورش ۴- تعیین تغییرات اجتماعی موردنظر با استفاده از این نوع محیط یادگیری ۵- تعیین ذینفعان و سازمانهای مشارکت‌کننده در استفاده از این نوع فناوری. دکتر سعیدآبادی ادامه داد: “در زمینه استفاده از ابزارهای الکترونیکی همراه، چالش‌هایی نیز وجود دارد که باید به آنها توجه شود. یکی از این چالش‌ها، تعیین محتوای یادگیری است که باید با توجه به فرهنگ و ارزش‌های بومی و ملی ما تهیه شود. سیاستی که در جهان در استفاده از این نوع ابزارهاست، به طور عموم به‌دنبال یکسان‌سازی فرهنگی است که یکسان‌شدن ارزش‌ها، سنت‌ها، نوع نگرش به زندگی و.. را در بر می‌گیرد، بر این اساس، نوع محتوایی که باید برای یادگیری به دنبال آن بود از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. چالشهای دیگر، متنوع‌شدن، خصوصی شدن و تجاری-شدن یا همان درآمدزاشدن محتوا و نیز بین‌المللی‌شدن این تجارت است. علاوه بر چالشهای مذکور، شناخت سواد اطلاعاتی دانش‌آموزان و درک مطالب بی‌فایده و مفید برای آنها و آگاهی‌بخشی به معلمان در این زمینه نیز از دغدغه‌هایی است که باید به آنها توجه شود.”
دکتر علی‌اصغر فانی، وزیر آموزش و پرورش اظهار داشت: “آموزش و پرورش، زیرساخت سرمایه انسانی هر کشور است. خروجی آموزش و پرورش، یا ورودی به بازار کار و جامعه و یا به دانشگاه است که از دانشگاه سرمایه انسانی خارج، سپس وارد جامعه میشود. بر این اساس، توجه به آموزش و پرورش و استفاده از فناوریهای مختلف در آموزش و پرورش، با لحاظ‌کردن مبانی فکری، فرهنگی و ارزشی، ضرورتی است که امروزه بیش از پیش اذهان را درگیر کرده است. فراهم‌کردن بستر مناسب برای رشد و تعالی سرمایه‌های فکری در جامعه اطلاعاتی و دانایی‌محور، یک ضرورت است. وی در ادامه افزود: “بحث جهانی‌شدن (Globalization) با بحث جهانی‌کردن (Globalizing) متفاوت است. جهانی‌شدن یک فرآیند است، فرآیندی که اتفاق می‌افتد و ما نمیتوانیم با آن مقابله کنیم ولی با جهانی‌کردن باید مقابله کرد. استکبار جهانی درصدد است همه فرهنگ‌ها را به یک فرهنگ غالب تبدیل کند و به‌دنبال جهانی‌کردن است و ما باید با آن مقابله کنیم اما پروسه جهانی‌شدن را باید بپذیریم و ازآن به نفع خود بهره بریم. بنابراین در این جامعه دانایی- محور، باید دانش‌آموزان را به نحوی توانا کنیم که از این جریان، متناسب با فرهنگ حاکم با ارزش‌ها و هنجارهای خود استفاده کنند. فناوریهای اطلاعات و ارتباطات امکان یادگیری توام با خلاقیت یا مشارکت فعال و سازنده را فراهم می‌کند و تلاش برای مشارکت دانش‌آموزان و فعال شدن در گروه به‌جای فعال‌شدن فردی باید در برنامه‌ریزی‌های استفاده از فناوری ابزارهای الکترونیکی همراه لحاظ شود. وزیر آموزش و پرورش در ادامه، با اشاره به بحث تربیت حرفهای و اقتصادی در فلسفه تعلیم و تربیت و استفاده از فناوریها برای آموزش افراد و تبدیل آنها به عنصری موثر در اقتصاد، به موضوع هوشمندسازی مدارس اشاره کرد و اظهار داشت: “در آموزش و پرورش در استفاده از این فناوریها اقدام-های مختلف و پراکنده‌ای صورت گرفته است. در وهله نخست، یکی از مواردی که در این زمینه باید مورد توجه قرار گیرد ضرورت تعریف مدرسه هوشمند و سپس تبدیل وضع موجود به وضع مطلوب است. اینکه مدرسه هوشمند چه ضرورت‌ها و نیازهایی را به‌دنبال دارد و چه ضرورت‌هایی در تعریف مدرسه هوشمند دیده شود، بسیار پر اهمیت است. به طور یقین نقش معلم و نیروی انسانی در استفاده از این فناوریها، کلیدی است. مطالعات تطبیقی کشورهای مختلف حاکی از آن است که کشورهایی که از طریق نرم‌افزار و نه سخت‌افزار وارد بحث هوشمندسازی مدارس شدند موفقیت بیشتری در این زمینه کسب کرده‌اند. آموزشهای ضمن‌خدمت دانشگاه فرهنگیان در آموزش و پرورش با هدف تعلیم و تجهیز نیروی انسانی از ضروریات جدی در این بحث است. بحث مشارکت دستگاه‌ها در تجهیز و پشتیبانی از مدارس هوشمند بحث بسیار مهمی است که باید به آن پرداخته شود. به عقیده من به‌جای مدارس هوشمند بهتر است در ابتدا کلاس هوشمند داشته باشیم بعد به موازات استفاده از این فناروی‌ها آن را به مدارس هوشمند تبدیل کنیم.”
اکبرلو، به نمایندگی از دفتر منطقهای یونسکو در تهران پیام استرکیش لاروش، مدیر و نماینده این دفتر را به شرح زیر قرائت کرد: “فناوری ابزارهای الکترونیکی همراه، امروزه در دورترین نقاط جهان گسترده شده است. تخمین زده می شود که از حدود ۷ میلیارد نفر جمعیت حاضر جهان، نزدیک به ۶ میلیارد نفر به ابزارهای الکترونیکی همراه دسترسی داشته باشند. این ابزارها موفق‌ترین و فراگیرترین فناوری اطلاعات و ارتباطات در تاریخ است. یونسکو از سال ۲۰۱۱ هفتهای را به یادگیری با کمک ابزارهای الکترونیکی همراه اختصاص داده است. محور و موضوع امسال، استفاده از فناوری همراه در توانمندسازی زنان و دختران جامعه است. آموزش، زنان را توانمند می‌سازد تا زندگی بهتری داشته باشند. دختران تحصیل-کرده، خانواده‌های سالم‌تری دارند، بر اهمیت سلامت و بهداشت بیشتر واقفند و آن را برای خود و فرزندانشان می‌جویند و مهارتهای لازم برای ورود به بازار کار و موفقیت در آن را کسب می‌کنند. در کشورهای درحال‌توسعه، زنان در استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات برای دسترسی به فرصتهای تحصیلی با چالشهای خاصی روبه‌رو هستند. این موضوع به دوعلت است. یک علت مربوط به دسترسی به این ابزارهاست و دیگری مربوط به چگونگی آموزش فناوری اطلاعات و ارتباطات است. بر اساس آمار یونسکو، دختران دانش‌آموخته برای مشارکت در اقتصاد دانش‌بنیان باید همانند پسران از مزایای آموزش شامل دانش، مهارتها و رویکردهای ارائه شده با استفاده از ابزارهای الکترونیک همراه بهره برند.”
وی در قرائت بخشی از سخنان مدیر دفتر منطقهای یونسکو در تهران، افزود: “آموزگاران، ستون‌های نظام آموزش و پرورش‌اند و مشارکت آنها برای هرگونه تلاشی برای آموزش با استفاده از فناوریهای ارتباطات و اطلاعات دارای اهمیتی حیاتی است. در این خصوص چهار چالش به شرح زیر مطرح میشود که پرداختن به آنها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است:
۱- چگونه یادگیری با استفاده از فناوری همراه نقش معلمان را دستخوش تغییر کرده است و چه رویکردهای فراگیری، متضمن استفاده بهینه از این فناوریها در جهت بهبود کیفی آموزش خواهد بود. فناوریهای همراه چگونه باید در محیطهای آموزش رسمی و غیررسمی به‌کار گرفته شود؟
۲- چگونه فناوریهای همراه موجب افزایش توان و ظرفیت و توسعه حرفهای آموزگاران و بهبود تعامل آنان با دانش‌آموزان به خصوص در شرایط منابع محدود میشود؟
۳- چه ابزارها و محتوایی موجب تسهیل یادگیری، ارزیابی و مدیریت کلاس درس میشود؟ آموزگاران و دانش‌آموزان چگونه می‌توانند منابع یادگیری خود را با استفاده از فناوریهای همراه مناسب‌سازی کنند و با دیگران به اشتراک بگذارند؟
۴- و بالاخره چه فضاهای سیاست‌گذاری، چه در سطح ملی، محلی یا مدرسه‌ای، معلمان را در استفاده موثر از فناوریهای نوین همراه، در بهبود نتایج تحصیلی کمک می‌کند؟ و چه رویکردهایی متضمن ادامه، تصحیح و گسترش پروژه های موفق می‌شوند؟
پس از مراسم افتتاحیه، جلسه‌های کاری و میزگرد تخصصی به شرح زیر برگزار شد:
جلسه کاری اول: ابزارهای الکترونیکی همراه و محیطهای یاددهی – یادگیری ایران
رئیس جلسه: دکتر مهدی نوید، دبیرکل شورای عالی آموزش و پرورش
دبیر جلسه : دکتر محب حسینی، مدیر گروه آموزش کمیسیون ملی یونسکو
سخنرانان و موضوع سخنرانی‌ها:
دکتر محمود مهرمحمدی، رئیس دانشگاه فرهنگیان: بازخوانی نسبت معلم با فناوریهای جدید: دو ابرشایستگی
دکتر کوروش پرند، رئیس سازمان آموزش فنی و حرفهای: طرح امید، آموزش مهارتی و یادگیری دانش‌بنیان به عنوان بزرگترین طرح آموزش مجازی
دکترعلی زرافشان، معاون آموزش متوسطه، وزارت آموزش و پرورش: ارزیابی برنامه هوشمندسازی مدارس در ارتقای کیفیت آموزش و یادگیری
ادامه جلسه کاری اول: ابزارهای الکترونیکی همراه و محیطهای یاددهی – یادگیری ایران
رئیس جلسه: دکتر علی‌اکبر جلالی، استاد دانشگاه علم و صنعت ایران
دبیر جلسه: دکتر محب حسینی، مدیر گروه آموزش کمیسیون ملی یونسکو
مهندس علی باقرزاده، معاون وزیر آموزش و پرورش و رئیس سازمان نهضت سوادآموزی: کاربرد ابزارهای الکترونیکی همراه در سوادآموزی و تداوم آن به ویژه برای زنان و دختران
مهندس حسین محمودی سفیدکوهی، مدیرکل دفتر ارزشیابی مهارت سازمان آموزش فنی و حرفهای کشور: سنجش یادگیری مهارتها در محیطهای کار با استفاده از ابزارهای الکترونیکی همراه
جلسه کاری دوم: ظرفیت‌سازی در ارتقای کاربرد ابزارهای الکترونیکی همراه در نظام آموزشی
رئیس جلسه : مهندس علی زرافشان ، معاون آموزش متوسطه، وزارت آموزش و پرورش
دبیر جلسه: دکتر محب حسینی، مدیر گروه آموزش کمیسیون ملی یونسکو
سخنرانان و موضوع سخنرانی‌ها:
دکتر علی‌اکبر جلالی، استاد دانشگاه علم و صنعت ایران: زیرساخت‌های فنی و اطلاعاتی مدارس و دانشگاهها و ابزارهای الکترونیکی همراه
دکتر ابراهیم طلائی، مشاور رئیس سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات: نمونه‌ای از بهترین تجارب در زمینه بازآفرینی فرهنگ تعلیم و تربیت با تسهیل‌گری فناوری اطلاعات: روایت یک مدرسه ایرانی
III- پانل تخصصی: پیش‌بینی و آینده‌نگری در زمینه استفاده از ابزارهای الکترونیکی همراه در محیطهای آموزشی و یادگیری ایران
سخنرانان:
دکتر محسن بهرامی، رئیس پژوهشکده مطالعات آینده دانشگاه صنعتی امیرکبیر
دکتر سید امیدفاطمی، رئیس مرکز هوشمندسازی دانشگاه فرهنگیان
دکتر سیدمصطفی کلامی هریس، رئیس سازمان علمی- آموزشی فرادرس
اعضای پانل:
دکتر جلالی، دکتر نوید، و دکتر محب حسینی
در جلسه اختتامیه، دکتر محب حسینی مباحث جلسه‌های نشست را جمع‌بندی کرد و توصیه‌های نشست را با عنوان “توصیه‌های تهران: ظرفیت‌سازی برای کاربرد ابزارهای الکترونیکی همراه جهت کیفیت‌بخشی به آموزش و یادگیری” قرائت کرد.
برای دریافت چکیده مقالات اینجا را کلیک کنید.
تهیه و تنظیم: پیمانه پورهادی
ناظر علمی : دکتر محدثه محب حسینی
نشست هم‌اندیشی توانمندسازی شبکه مدارس پیوسته به یونسکو در ایران در خدمت اهداف توسعه پایدار جهانی، با همکاری کمیسیون ملی یونسکو- ایران و مرکز امور بین‌الملل و مدارس خارج از کشور وزارت آموزش و پرورش در تاریخ ۷ دی ۱۳۹۳ در دبستان تطبیقی پسران تهران برگزار شد. هدف از برگزاری این نشست که با حضور جمعی از مدیران و مسئولان مدارس پیوسته به یونسکو در ایران، مدارس دولتی و خصوصی و نیز مسئولان کمیسیون ملی یونسکو و وزارت آموزش و پرورش برگزار شد، فراهم‌ساختن زمینه بحث و تبادل‌نظر درخصوص ارزیابی عملکرد مدارس عضو شبکه مدارس پیوسته به یونسکو (ASP net) در ایران، شناخت چالش‌ها و بهترین تجارب مدارس فوق، ظرفیت‌سازی مدارس عضو شبکه ASP net در ایران و همچنین تقویت مشارکت مدارس در طرح‌های ابتکاری بینالمللی مطابق با اهداف توسعه پایدار جهانی بود. این نشست با پخش تلاوت آیاتی از کلام‌اله مجید و سرود ملی جمهوری اسلامی ایران آغاز شد. در مراسم افتتاحیه به ترتیب آقایان خلیل‌اله‌بابالو، قائم‌مقام وزیر در امور بین‌الملل و رئیس مرکز امور بین‌الملل و مدارس خارج از کشور، دکتر محمدرضا سعیدآبادی، دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو و خانم دکتر محدثه محب‌حسینی، مدیر گروه آموزش کمیسیون ملی یونسکو سخنرانی کردند. رئیس مرکز امور بین‌الملل و مدارس خارج از کشور ضمن خیرمقدم به شرکت‌کنندگان اظهار داشت: “فرهنگ ما بسیار غنی است و اساس آن مبتنی بر فرهنگ قرآن و اهل بیت است. اما متاسفانه از این فرهنگ در زندگی اجتماعی ما به‌خوبی بهره‌برداری نمی شود. ما دارای باورهای قوی مذهبی هستیم ولی زمانی این باورها می‌تواند جامعه‌ای سالم به وجود آورد که تبدیل به رفتار شود. برای ایجاد چنین جامعه‌ای باید به حقوق خود و دیگران واقف باشیم و آن را به طور عملی رعایت کنیم. سند “رساله الحقوق” امام سجاد نمونه ای از سند مذهبی است که در آن به حقوق فردی و اجتماعی به خوبی اشاره شده و لازم است از این اسناد مذهبی در تغییر رفتار خود بهرهمند شویم. مهمترین مسئله در رسیدن به توسعه پایدار که امروزه همه جوامع در پی آنند رعایت حقوق یکدیگر، و در مجموع توجه به اخلاق است.”
وی اضافه کرد: “توسعه پایدار به معنی استفاده حداکثر از منافع امروز با در نظرگرفتن و حفظ منافع آیندگان است. با افزایش تکنولوژی، متاسفانه اخلاق در جوامع رنگ باخته است. افزایش گازهای گلخانه‌ای که به لایه اوزون آسیب می‌رساند و از بین‌بردن محیط زیست که جنبه‌ای از ابعاد توسعه پایدار است، گواه این مدعاست. بنابراین اصل توسعه پایدار بر رعایت حقوق و اخلاق استوار است. جامعه ما باید بیاموزد که باورها و اصول اخلاقی را به رفتار تبدیل کند و این یادگیری از سنین کودکی آغاز میشود. بر این اساس، مقطع ابتدایی دوران خاصی است که می‌تواند نسل جدیدی را برای تحقق توسعه پایدار تربیت کند. یونسکو با اهداف آموزشی‌ای که در نظر دارد و با برنامههای خوبی که در این زمینه انجام داده است و انجام می‌دهد، می‌تواند ظرفیتهای مناسبی را برای بهبود روشهای آموزشی فراهم آورد و مدارس ما می‌توانند با اتصال به شبکه یونسکو از این تجارب بهرهمند شوند.”
دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو در سخنرانی خود اظهار داشت: “یونسکو دو هدف را دنبال می‌کند که عبارت است از: ۱- صلح و آرامش جهانی ۲- توسعه یا ایجاد زندگی بهتر برای کلیه جوامع. از دیدگاه یونسکو راه رسیدن به صلح، ایجاد تفکر صلح در ذهن بشر است. یونسکو معتقد است اگر جنگ از ذهن بشر شروع میشود، صلح نیز باید در ذهن او نهادینه شود. توسعه مدِ نظر یونسکو، توسعه پایدار است که دارای چهار بعد اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و زیست محیطی است و برای رسیدن به توسعه پایدار باید به رشد تمامی این ابعاد توجه شود. به عبارت دیگر، رشد اقتصادی بدون در نظرگرفتن رشد فرهنگی، اجتماعی و زیست محیطی بی‌نتیجه است و پایدار نیست.”
وی در ادامه افزود: “یونسکو برای دستیابی به اهداف مذکور از فعالیت در پنج حوزه بهره میبرد که عبارت است از: ۱- آموزش ۲- علوم طبیعی ۳- علوم اجتماعی ۴- فرهنگ ۵- ارتباطات و اطلاعات. آموزش هرچه بیشتر باشد درک صلح بیشتر اتفاق می‌افتد. آموزش برای تفاهم بین‌الملل، آموزش برای بازماندگان از تحصیل، یادگیری مادامالعمر و…. راه رسیدن به صلح و توسعه پایدار است. آشنایی با مباحثی همچون اقیانوس، دریاها، مسائل زیست- محیطی، دانش بومی و منطقهای و ….. نزاع و درگیری‌ها را به حداقل می‌رساند. از طریق تعاملات فرهنگی و آشنایی بیشتر با فرهنگ‌ها، توسعه صلح و توسعه پایدار افزایش می‌یابد. کاربرد علم و فناوری بدون در نظرگرفتن اخلاق، مسائل اجتماعی، زنان و…. به طور قطع در رسیدن به صلح و توسعه پایدار بی‌نتیجه است و آموزش در تمامی ابعاد علمی، فرهنگی، و اجتماعی بدون ایفای نقش ارتباطات و ICT عقیم خواهد ماند.”
وی در ادامه اظهار داشت: “یونسکو برای رسیدن به صلح و توسعه پایدار از سه سازوکار بهره میبرد که عبارت است از: ۱- کرسی‌های دانشگاهی ۲- مراکز منطقهای و بینالمللی یونسکو ۳- رسانهها. در ایران در حال حاضر ۱۷ کرسی یونسکو در حوزه‌های مختلف آموزشی، علمی، فرهنگی، و علوم اجتماعی و ۶ مرکز منطقهای در حال فعالیت‌اند. سفیران صلح و هنرمندان و شبکه‌هایی مانند مدارس پیوسته به یونسکو نیز ابزارهای اطلاعاتی و رسانههایی برای تعاملات منطقهای و جهانی به شمار می‌روند.”
دکتر سعیدآبادی افزود: “صلح و توسعه پایدار، منوط به آموزش است و این آموزش باید از اوان کودکی آغاز شود. بنابراین اگر می‌خواهیم در کشور درک متقابل، احترام به ارزش‌ها، توجه به تنوع فرهنگی و… وجود داشته باشد و در مجموع به سمت صلح و توسعه پایدار گام برداریم، باید این امر مهم را از مدارس آغاز کنیم. مدارس پیوسته به شبکه یونسکو می‌توانند این مفاهیم را به خوبی گسترش دهند و تجربیات خود را در اختیار مدارس و در کل، نظام آموزشی قرار دهند. برای تحقق صلح و توسعه پایدار در مدارس، توجه به این نکات مهم است: ۱- شعار “امروز برای فردا” سرلوحه کار قرار گیرد ۲- مفاهیم مرتبط با توسعه پایدار در محتوای آموزشی وارد شود ۳- محیط‌ها و روشهای یادگیری به سمت یادگیری اکتشافی و عمل- محور سوق داده شود ۴- نتایج و دستاوردها مدِ نظر قرار گیرد، به این معنی که محتوا و محیطهای آموزشی به گونه‌ای آماده شود که باعث ایجاد تفکر سیستمی و نیز تفکر نقادانه شود و مسئولیت‌پذیری اجتماعی را به‌وجود آورد و یادگیرنده را برای تغییر خود و جامعه مهیا سازد.”
مدیر گروه آموزش کمیسیون ملی یونسکو به عنوان آخرین سخنران مراسم افتتاحیه اظهار داشت: “شبکه مدارس پیوسته به یونسکو در سال ۱۹۵۳ با ۳۳ مدرسه در ۱۵ کشور آغاز به کار کرد و هم اکنون ۹۹۰۰ مدرسه از ۱۸۷ کشور به این شبکه پیوسته‌اند. هدف اصلی از ایجاد این شبکه، ایجاد صلح در اذهان و قلب‌های کودکان و نوجوانان است که از طریق ایجاد شهروندی جهانی و توسعه پایدار تحقق خواهد یافت.”
وی افزود: ” طبق راهبرد میان‌مدت ۲۰۱۴ تا ۲۰۲۱ یونسکو و برنامه و بودجه ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۷ این سازمان، دومین هدف راهبردی یونسکو در حوزه آموزش، توانمندسازی فراگیران برای تبدیل به شهروندان جهانی خلاق و پاسخگو از طریق توسعه دانش، ارزش‌ها، و مهارتها در حوزه صلح، حقوق بشر و توسعه پایدار است. بان‌کی‌مون (دبیرکل سازمان ملل) در طرح ابتکاری جهانی: آموزش در صدر اقدامات توسعه اظهار داشته است: “آموزش باید نقش محوری خود را در کمک به مردم برای ایجاد جوامع فراگیرتر، صلح آمیزتر و عادلانه‌تر ایفا کند. آموزش باید به مردم درک، مهارتها و ارزش‌هایی ارائه دهد که در همکاری برای حل مشکلات و چالشهای پیوسته قرن بیست‌ویکم به آن نیازمندند”.
دکتر محب حسینی افزود: تمرکز طرح ابتکاری بر قراردادن هر کودک در مدرسه، بهبود کیفیت یادگیری و ترویج شهروندی جهانی استوار بود. بر این اساس دو برنامه اصلی یونسکو در زمینه آموزش برای توسعه پایدار و آموزش شهروندی جهانی به عنوان اقدام‌های اولویت‌دار شبکه مدارس پیوسته به یونسکو تعیین شد.”
وی در ادامه گفت: “ارزیابی‌ای که از شبکه مدارس پیوسته به یونسکو در سال ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۳ به عمل آمد، نشان‌‌دهنده مبادلات خوب این شبکه در سطح بینالمللی است. در سپتامبر ۲۰۱۳ مجمعی با عنوان “شبکه مدارس پیوسته به یونسکو برای شهروندی جهانی: آموزش صلح و توسعه پایدار برای دوره ۲۰۱۴ تا ۲۰۲۱” در کره تشکیل شد که “راهبرد عمل مدارس پیوسته به شبکه یونسکو” را برای سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۲۱ ترسیم کرد. بر اساس این سند راهبردی، هدف اصلی شبکه مدارس پیوسته در جهان، کمک به ارتقای َآموزش با کیفیت در تداوم صلح و توسعه پایدار است. شیوه‌های عمل این شبکه، براساس راهبرد عمل مذکور عبارت است از: ۱- سازماندهی دوره‌های آموزشی و نشست‌های هم‌اندیشی برای مدیران، معلمان و دانش‌آموزان ۲- آماده‌سازی مدارس عضو شبکه مدارس پیوسته به یونسکو با مواد و محتوای آموزشی در زمینه آموزش شهروندی جهانی و آموزش برای توسعه پایدار ۳- انجام طرح‌های شاخص در مدارس منتخب عضو شبکه در زمینه طرح‌های ابتکاری در خصوص آموزش شهروندی جهانی و آموزش برای توسعه پایدار ۴- به‌روزکردن طرح‌های شاخص موجود ۵- تشکیل چارچوب‌های همکاری آنلاین برای یادگیری و مبادله اطلاعات در زمینه آموزش شهروندی جهانی و آموزش برای توسعه پایدار ۶- بهبود شبکه‌ای کردن مدیریت و ارتباطات از طریق ICT و مبادله فردی.
استراتژی‌های سند راهبردی عبارت است از: ۱- تامین و تضمین منابع مالی، انسانی و فنی برای همکاری موثر در همه سطوح ۲- تقویت همکاری‌های منطقهای/ زیرمنطقه‌ای از طریق مشخص‌کردن واحدهای هماهنگ‌کننده و مرکزی منطقهای و زیرمنطقه‌ای ۳- استفاده ازICT برای تسهیل مبادله اطلاعات و تجربه‌ها ۴- ترویج رویکرد کل‌نگرانه در مدارس برای توجه به یادگیری و تجربه، همراه با آموزش ۵- تقویت شبکه از طریق گسترش مشارکت با کرسی‌های یونسکو، مراکز منطقهای درجه دو، رسانهها و بخش خصوصی ۶- هماهنگی بینالمللی موثر مدارس عضو شبکه برای تسهیل مبادله اطلاعات و دانش در مورد شبکه مدارس در سطوح ملی، منطقهای و بینالمللی ۷- بزرگداشت رویدادها (سال‌ها و روزهای جهانی ملل متحد) و برگزاری مسابقه‌ها، جمعآوری، تحلیل و ترویج بهترین تجارب در سراسر جهان و…”
وی در نهایت، فعالیتهای اصلی برای سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۷ شبکه مدارس پیوسته به یونسکو را به شرح زیر برشمرد: “۱- سازماندهی مجامع بینالمللی دانش‌آموزی (نوامبر ۲۰۱۴) و مجمع بینالمللی معلمان مدارس پیوسته ( ۷ نوامبر۲۰۱۴- ژاپن) در چارچوب کنفرانس جهانی آموزش برای توسعه پایدار ۲- تهیه منابع آموزشی باز در مورد آموزش شهروندی جهانی و آموزش برای توسعه پایدار و داده‌های آموزشی دیگر توسط بخش آموزش یونسکو ۳- اجرای طرح‌های شاخص جدید در مورد آموزش شهروندی جهانی و آموزش برای توسعه پایدار( شامل تنوع زیستی، تغییر اقلیم و تقلیل مخاطرات بلایا) ۴- تهیه یک کتاب راهنما برای دانش‌آموزان و معلمان در مورد شهروندی جهانی برای توسعه پایدار مسالمت‌آمیز ۵- تشکیل شبکه آنلاین زیر منطقهای با همکای مراکز منطقهای شبکه مدارس پیوسته به یونسکو.”
بخش بعدی نشست به گزارش عملکرد مدارس پیوسته به یونسکو در ایران و اقدامات شاخص سایر مدارس در زمینه اهداف توسعه پایدار جهانی اختصاص داشت و نمایندگان مدارس دولتی و خصوصی شبکه گزارش های خود را ارائه کردند.
مهمترین فعالیتهای مجتمع سوده که توسط دانش‌آموزان این مجتمع ارائه شد عبارت است از: “۱- طرح محیط‌یار برای حفاظت از حیوانات و طبیعت ۲- طرح درخت‌کاری ۳- طرح غذای سالم (تجربه استفاده از گیاهان غذایی در مدرسه و معرفی آن به همکلاسی‌ها) ۴- طرح پاکسازی طبیعت ۵- طرح جلوگیری از اسراف در مصرف مواد غذایی ۵- طرح حمایت از محیط‌بانان (در این برنامه، تصویر یوزپلنگ ایرانی در حال انقراض روی بوم کشیده شد و پس از فروش تابلو، درآمد حاصل از آن به محیط‌بانان تقدیم شد) ۶- استفاده از قمقمه به‌جای بطری آب (بطری آب در طبیعت به سختی تجزیه میشود و به محیط زیست آسیب می‌رساند) ۷- طرح تفکیک زباله‌های خشک ۸- طرح حمایت از حیوانات (از طریق ارائه پیشنهاد به شهرداری به منظور ساخت سرپناه برای حیوانات و استفاده از باقیمانده غذا برای آنان) ۹- جمعآوری و تحویل در بطری‌ها به بهزیستی و تحویل یک عدد ویلچر برای شیرخوارگاه آمنه ۱۰- استفاده از بطری‌های آب به‌جای گلدان ۱۱- صرفهجویی در کاغذ و فروش کاغذهای باطله و اهدای درآمد حاصل از آن به نیروهای خدماتی مجتمع ۱۲- ساماندهی پس‌ماند در برج بینالمللی تهران ۱۳- جمعآوری باطری و سی‌دی‌ها و تعویض آنها با باطری و سی‌دی‌های نو ۱۴- استفاده از کیسه‌های پارچه‌ای به‌جای کیسه‌های نایلونی ۱۵- طرح آشنایی با تنوع زیستی (همه موجودات حق زندگی دارند و اگر یکی از آنها نباشد چرخه زیستی دچار مشکل میشود).
خانم ساداتی، مسئول امور بین‌الملل مجتمع آموزش مهدوی فعالیتهای این مجتمع را به شرح زیر عنوان کرد: ۱- احداث ساختمان پیش‌دبستان مجتمع با سیستم گرمایش خورشیدی (کودکان با مشاهده این سیستم، به طور عملی اهمیت حفاظت از محیط زیست را در می‌یابند) ۲- طرح درخت‌کاری ۳- اجرای طرح IB (طرح پژوهشی دانش‌آموز محور است) ۴- برگزاری نمایشگاه سالانه دستاوردهای دانش‌آموزان ۵- عضویت و همکاری با سازمانهای بینالمللی فعال در حوزه محیط زیست ۶- بزرگداشت روزهای ملی و جهانی (به‌عنوان مثال درخت‌کاری برای صلح در روز جهانی صلح ملل متحد، جشن روز هوای پاک و… ) ۷- برگزاری برنامههای بینالمللی از جمله کارگاه‌های آموزشی، مسابقه‌های فرهنگی و محیط زیستی ۸- سفرهای بینالمللی در زمینه موضوع‌های علمی، فرهنگی و هنری به‌عنوان سفیران فرهنگی ایران ۹- اهدای کتاب به مدارس استان‌های محروم ۱۰- برگزاری بازارچه خیریه از طریق فروشگاه‌های هنری دانش‌آموزان.
مهمترین فعالیتهای مجتمع دکتر محمود افشار توسط آقای طاهری به شرح زیر عنوان شد: ۱- توجه به ابعاد مختلف انسانی نظیر مسائل اخلاقی، اعتقادی، فرهنگی، زیست محیطی و تلفیق این جنبه‌ها در زندگی روزمره دانش‌آموزان، از طریق گنجانیدن این مفاهیم در رفتار سازمانی دانش‌آموزان از جمله نظافت محیط مدرسه، تغذیه، تقویت شوراهای دانش‌آموزی و… ۲- انجام پژوهشهای مختلف در مرکز تحقیقات محمود افشار در زمینه‌های مختلف از جمله مسائل محیط زیست (برخی از طرح‌ها موفق به دریافت گواهینامه استاندارد از یونسکو شدند) ۳- ارتقای فعالیتهای پژوهشی دانش‌آموزان و تبدیل آنان به فردی با دیدگاه نقادانه و پرسشگر و مسئولیت‌پذیر از طریق ایجاد فضای آموزشی و پژوهشی دانش آموز- محور و افزایش روحیه همکاری میان آنان و…
مهمترین فعالیتهای دبیرستان هاجر طبق گزارش خانم عربی عبارت است از: “۱- برگزاری کارگاه‌های آموزشی در زمینه ارتقای تفاهم و کار گروهی ۲- برگزاری کارگاه‌های کنترل خشم برای اولیا و دانش‌آموزان ۳- برگزاری فعالیتهای محیط زیستی از جمله: ۱- کاشت نهال در روز جهانی صلح ۲- آموزش جمعآوری زباله در محیط زیست ۳- آموزش سبزی‌کاری ۴- طرح‌های تشویق استفاده از ظروف گیاهی ۵- برگزاری جشنواره‌های مختلف از جمله جشنواره گل ۶- انتشار مفاهیم زیست- محیطی در مدرسه از طریق کتابخوانی ۷- برگزاری جلسات محیط زیست ۸- آموزش مدیریت پس‌ماند ۹- طرح کاشت درخت در باغچه مدارس محیط زیستی پارک پردیسان ۱۰- فرهنگ‌سازی کودکان در محیط زیست و….
مهمترین فعالیت دبیرستان ایرج رستمی، طرح آموزش رفتارهای پرخطر نظیر ایدز و چگونگی ابتلا به آن بود که توسط نماینده این دبیرستان در نشست تشریح شد. برای این طرح، گروهی از دانش‌آموزان به عنوان گروه هدف در نظر گرفته شدند و در مورد رفتارهای پرخطر از جمله ایدز مورد آموزش قرار گرفتند. برای این کار، پرسشنامه‌هایی در مورد ایدز، موارد ابتلا و پیشگیری تهیه شد. گروه هدف، رفتارهای پرخطر را مشخص می‌کردند و براساس آن، محتوای آموزش شکل گرفت. علاوه بر این برنامه، در روز جهانی ایدز در هر سال، مراسم سخنرانی با حضور صاحبنظران، دانش‌آموزان و اولیای آنان برگزار میشود.
خانم خطیب شاد، اهم فعالیتهای دبیرستان نیکان را بدین شرح برشمرد: ۱- آموزش کیفی به معلمان و دانش‌آموزان ۲- اجرای برنامههای آموزشی برای اولیای دانش‌آموزان براساس نیازهای دانش‌آموزان، ۳- اجرای طرح‌های فوق‌برنامه نظیر برگزاری مسابقات هنری و…
مهمترین فعالیتهای دبیرستان منظومه خرد، توسط خانم محسنی به شرح زیر عنوان شد:
۱-کاهش مصرف، بازیافت و مصرف دوباره و ترغیب دانش‌آموزان به فعالیت در این زمینه، نظیر جداسازی کاغذ و زباله‌های خشک و تر و سیستم اتوماسیون برای کاهش مصرف کاغذ ۲-ایجاد ارتباط با انجمن‌های علمی و تحقیقاتی دیگر در خصوص تبادل اطلاعات علمی و همکاری در این زمینه ۳-آبیاری فضای سبز و شستشوی حیاط مدرسه با آب چاه ۴-اجرای پروژه مونوکسید تهران ۵-تهیه کیسه‌های پارچه‌ای با پیام زیست- محیطی و حذف استفاده از کیسه‌های پلاستیکی و جایگزینی آن با ظروف ۶- انجام پروژه‌های کلاسی مانند تهیه کود کرمی ۷- ساخت مجسمه‌های کاغذی از کاغذها و روزنامه باطله ۸- ساخت دستگاه‌های حفاظت از محیط زیست مانند ساخت دستگاه تصفیه آب، آبگرم‌کن خورشیدی، لاک غلط‌گیر محیط زیستی و…. ۹- بررسی میزان هدر رفت آب در مدرسه و کاهش آن ۱۰-ساختن لانه پرنده (Bird Feeder ) 11- خوردن یک وعده غذای گیاهی برای کمک به کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای و گرمایش جهانی ۱۲-ک اشت گیاه در بطری برای افزایش فضای سبز در مدرسه ۱۳-کاشت نهال همزمان با روز درخت‌کاری ۱۴- اجرای برنامه‌ها و کلاسهای درسی حفاظت از زمین (Life-Link) 15- شرکت در کنفرانس‌های داخلی و بینالمللی ۱۶- انتخاب گروهی از دانش‌آموزان در مقاطع مختلف به عنوان دیدبان‌های محیط زیست ۱۷- برگزاری اردوهای دانش‌آموزی با رویکرد محیط زیستی ۱۸- تنظیم برنامههای هنری و نمایشگاه‌های محیط زیستی ۱۹- اجرای طرح تهیه کود کرمی (ورمی کمپوست) در سطح مدرسه ۲۰- انتخاب گروهی از دانش‌آموزان در مقاطع مختلف به عنوان دیده‌بان‌های محیط زیست.
مهمترین فعالیتهای دبیرستان آینده‌سازان شوشتر، طبق گزارش آقای فرجیان پور عبارت است از: ۱- آموزش حفظ میراث فرهنگی ملموس و معنوی از طریق برگزاری کارگاه‌های آموزشی ۲- برگزاری طرح‌های مربوط به بهداشت فردی و روانی دانش‌آموزان ۳- فراهم‌کردن محیط‌ها و بستر‌‌های ورزشی ۴- برگزاری کارگاه‌های آموزشی در مورد آثار فرهنگی و انتشار بروشورهای اطلاع رسانی ۵- گرامیداشت مناسبت‌های مذهبی، ملی و بینالمللی نظیر حماسه عاشورا، شب یلدا، مراسم ویزه از جمله روز جهانی کودک و ….. ۶- ارائه سرفصل برای انجام فعالیتهای پژوهشی، تبادل اطلاعات برای حفظ آثار ۷- تشکیل کلاسهای آموزشی در مکان‌های تاریخی ۸- فراهم‌کردن دوره‌های گردشگری ۹- برگزاری نمایشگاه آثار تاریخی استان.
پس از ارائه گزارش عملکرد مدارس، پانل بحث و تبادل‌نظر در مورد توانمندسازی شبکه مدارس پیوسته به یونسکو با مدیریت دکتر محب‌حسینی مدیر گروه آموزش کمیسیون برگزار شد و حاضران در جلسه، نظرات خود را در زمینه چالش‌ها و فعالیتهای مدارس پیوسته به یونسکو عنوان کردند و همچنین راهکارهای مربوط به پیوستن اعضای جدید به شبکه مطرح شد.
سپس جلسه اختتامیه تشکیل شد و دکتر محب حسینی جمع‌بندی مباحث جلسه را به شرح زیر مطرح کرد:
۱- با توجه به ثبت ۱۸ مدرسه ایرانی در شبکه مدارس پیوسته به یونسکو، تقویت این شبکه در کشور به‌منظور ارتقای حضور بینالمللی جمهوری اسلامی ایران در جامعه جهانی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و موجب ارتقای اعتبار بینالمللی نظام آموزشی کشورمان خواهد شد.
۲- با توجه به چالشهای مالی و بودجه‌ای مدارس پیوسته به یونسکو برای اجرای طرح‌های بینالمللی، لازم است حمایت‌های ویژه نهادی، فنی و مالی از این مدارس توسط وزارت آموزش و پرورش و سایر نهادهای ذیربط صورت گیرد.
۳-شبکه مدارس پیوسته به یونسکو در ایران، نیازمند یک برنامه مدون جهت انجام فعالیتهای مربوط در سطوح ملی، منطقهای و بینالمللی است. لازم است برنامه کوتاه‌مدت، میان‌مدت و درازمدت این مدارس با مشارکت وزارت آموزش و پروش کمیسیون ملی یونسکو و مدارس عضو تدوین شود.
۴-لازم است کلیه مدارس پیوسته به یونسکو در ایران، یکی از همکاران خود را به عنوان رابط و هماهنگ‌کننده برنامه (Coordinator) به کمیسیون ملی یونسکو و مرکز امور بین‌الملل معرفی کنند. پس از آن خانم سهرابی به‌عنوان رابط و هماهنگ‌کننده برنامه در مرکز امور بین‌الملل وزارت آموزش و پرورش و خانم پورهادی از کمیسیون ملی یونسکو به عنوان رابط برنامه در کمیسیون ملی یونسکو تعیین شدند. طبق قواعد روش کمیسیون‌های ملی یونسکو، مدیر بخش آموزش کمیسیون ملی یونسکو نیز به عنوان رابط و هماهنگ‌کننده بینالمللی برنامه با یونسکو تعیین شد.
۵- با توجه به نیاز معلمان و مسئولان مدارس پیوسته به یونسکو برای آشنایی با اهداف و شرح وظایف مدارس پیوسته و نیز برنامههای بینالمللی جهانی یونسکو، ضرورت دارد کارگاه‌ها و برنامههای آموزشی با همکاری مرکز امور بین‌الملل، کمیسیون ملی یونسکو و مدارس عضو شبکه در کشور تشکیل شود.
۶- طبق قواعد روش یونسکو در زمینه مدارس پیوسته به شبکه، کلیه مدارس عضو موظفند در پایان هر سال تحصیلی، گزارش عملکرد خود را در فرم مخصوص عملکرد شبکه مدارس عضو درج و به کمیسیون ملی یونسکو ارسال کنند. پس از معرفی رابطان برنامه از سوی مدارس، فرم مربوط از سوی بخش آموزش کمیسیون ملی یونسکو به مدارس عضو ارسال خواهد شد.
۷- مدارس جدیدی که مایلند به شبکه اعضای مدارس پیوسته به یونسکو بپیوندند، لازم است تقاضای خود را به صورت کتبی به مرکز امور بین‌الملل و مدارس خارج از کشور وزارت آموزش و پرورش، همراه با گزارش جامع در زمینه فعالیت مدارس خود در چهار حوزه: آموزش برای توسعه پایدار، صلح و حقوق بشر، یادگیری بین فرهنگی، موضوع‌های اولویت‌دار جهانی و نقش نظام ملل متحد ارائه کنند. پس از ارزیابی لازم در مورد گزارش فوق، در مورد معرفی آنها به یونسکو تصمیم‌گیری خواهد شد.
تهیه و تنظیم: پیمانه پورهادی
ناظر علمی: دکتر محدثه محب‌حسینی
اولین همایش فرآیند استاندارد آموزش و آموزش استاندارد (۴ الف) در چرخه آموزش کشور توسط گروه علوم مهندسی، کارگروه “استاندارد و اطمینان از کیفیت” فرهنگستان علوم ایران و با حمایت کمیسیون ملی یونسکو و کلیه نهادهای متولی آموزش در ایران در تاریخ ۵ و ۶ آذر ۱۳۹۳ در فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران برگزار شد.
هدف از برگزاری این همایش که با حضور جمع زیادی از دانشگاهیان، مسئولان و اعضای فرهنگستان‌ها، استادان، صاحبنظران، دانشجویان و علاقه‌مندان در محل فرهنگستان علوم برگزار شد، دستیابی به وضعیت فرآیند استاندارد آموزش و آموزش استاندارد در چرخه آموزش کشور و تدوین و تبیین راهکارهای بنیادی در بنیان‌گذاری و اجرای این فرایند در کشور بود.
سخنرانان کلیدی این همایش مسئولان و نمایندگان وزارتخانه‌ها و سازمانهای ذیربط و فرهنگستان‌های کشور بودند. همچنین به منظور جمع‌بندی در ارائه راهکارهای مناسب، میزگردی با شرکت مسئولان ذی-ربط در آموزشهای بنیادی کشور در روز پنجشنبه ۶ آذر ۱۳۹۳ در این فرهنگستان برگزار شد.
محور اصلی بحث‌های این همایش مبتنی بر تدوین استاندارد آموزش در حوزه وسیعی از سطوح یادگیری دانش در چرخه آموزش کشور بود. این چرخه شامل مهد، پیش‌دبستان، دبستان، دبیرستان و دانشگاه (کاردانی، کارشناسی، ارشد، دکتری و پسادکتری) و آموزشهای حرفهای و بازآموزی (برای مسئولان، مدیران، متخصصان، کارکنان، کارگران و غیره) و آموزش همگانی برای عموم مردم و برگشت مجدد به چرخه است. “استاندارد آموزش”، دانش اساسی و مهارت سطح یا سطوح خاص آموزش‌دهندگان و آموزش‌گیرندگان را مشخص می‌کند. بنابراین لازم است “استاندارد پایه آموزش کشور” به عنوان چتر پوششی سطوح مختلف آموزش در چرخه آموزش کشور برای آموزش‌دهندگان، آموزش‌گیرندگان، دانش‌پژوهان، دانش خروجی دانش‌آموختگان، مدیریت دانش، امور اجرایی آموزش، محیطهای آموزشی، روشهای نیازسنجی و نظایر آن به منظور دستیابی به هدف “اطمینان از کیفیت آموزش” برای نیروی کار با صلاحیت دانشی و مهارتی خاص تهیه شود.
جنبه دیگر، طرح موضوع “آموزش استاندارد” بود که به مفهوم آموزش این استانداردها در کلیه سطوح عوامل گرداننده این چرخه در کشور است.
این همایش با قرائت آیاتی از کلام‌الله مجید و پخش سرود جمهوری اسلامی ایران در فرهنگستان علوم آغاز به‌کار کرد. در مراسم افتتاحیه آن دکتر رضا داوری‌اردکانی رئیس فرهنگستان علوم، دکتر محمدرضا عارف رئیس گروه علوم‌مهندسی فرهنگستان، دکتر علی‌اکبر صالحی عضو فرهنگستان علوم و رئیس سازمان انرژی اتمی سخنرانی کردند.
دکتر داوری اردکانی در سخنان خود اظهار داشت: “استاندارد چیزی نیست که بتوان از آن صرف‌نظر کرد و بدون داشتن استاندارد هیچ کاری نمی‌توان انجام داد. استاندارد، متعلق به دنیای فناوری و نانوفناوری است و در گذشته به جای استاندارد، اندازه و اعتدال وجود داشته و به معنای لفظ کنونی نبوده است. استاندارد در صنعت، تکنولوژی، تولید صنعتی و تولید فناوری، یک ضرورت است و به همین اندازه در آموزش و تعلیم و تربیت نیز ضرورت دارد”.
وی افزود: “در جامعه‌ای که می‌خواهیم همه چیز در آن در تناسب با یکدیگر باشد، باید استاندارد وجود داشته باشد و رعایت شود. داشتن استاندارد و رعایت آن، دو امر متفاوت است و در همه کشورها چه پیشرفته و چه غیرپیشرفته باید به عنوان ملاکی برای پیشرفت در نظر گرفته شود”.
رئیس فرهنگستان علوم با اشاره به اینکه همه کشورهای پیشرو و غیرپیشرو می‌توانند ملاکی از پیشرفت و وضع مطلوب داشته باشند اضافه کرد: “هر کشور توسعه‌نیافته نیز می‌تواند نظری داشته باشد و استاندارد را درنظر بگیرد؛ در تعلیم و تربیت هم علاوه بر مخالفت‌هایی که در مورد استاندارد، وجود دارد باید استاندارد ایجاد شود”. وی در ادامه با تاکید بر این که نوآموز را باید آزاد گذاشت تا یاد بگیرد، عنوان کرد: “در آموزش و پرورش این اشاره را داشتم که داشتن استاندارد چیزی نبوده که از اول مورد توافق باشد، اما حالا قابل قبول است. آموزش و پرورش قدیم ما نیز استاندارد نبود، اما حالا باید استاندارد شود. دانش‌آموزان ما اکنون در مدرسه درس می‌خوانند و در خانه نیز تکالیف خود را انجام می‌دهند، ما باید به این مسئله توجه کنیم که دانش‌آموزان باید فرصتی را برای خواندن آزادانه کتاب در اختیار داشته باشند؛ این امر، موضوع ساده‌ای است که متاسفانه به آن توجه نمی‌کنیم. در هر کشوری برای دستیابی به استاندارد، باید افرادی وجود داشته باشند که برای استاندارد فعالیت کنند. من تغییر بنیادی نظام آموزش و پرورش را تجربه کرده‌ام. هدف از این برنامه این بود که آموزش و پرورش را استاندارد کنیم ولی این امر محقق نشد. باید کوشید که آموزش و
پرورش برای هر سنی و مرتبه‌ای به اندازه و بجا باشد. به هر ترتیب، استاندارد چیز ثابت و قطعی نیست و همیشه تغییر می‌کند؛ زمانی که شرایط تغییر می‌کند استاندارد نیز تغییر می‌کند.”
دکتر عارف رئیس اولین همایش فرآیند استاندارد آموزش و آموزش استاندارد در سخنان خود اظهار داشت: “استاندارد یکی از بحث‌های جدید کشور ما است و به طور طبیعی مانند هر بحثی چالش‌ها و مشکلات خود را دارد. یکی ازمعضلات بخش توسعه، بحث استاندارد است به این منظور در فرهنگستان علوم، بحث آموزش استاندارد از مدت‌ها قبل مطرح و کارگروه استاندارد و اطمینان از کیفیت از حدود یکسال‌ونیم پیش ایجاد شد. این کارگروه متشکل از استادان عضو پیوسته و وابسته فرهنگستان علوم است و هر ۲هفته یک بار تشکیل جلسه می‌دهد. کارگروه مذکور در نهایت به این نتیجه رسید که برای فرهنگ‌سازی جدید در زمینه آموزش استاندارد، اولین همایش فرایند استاندارد در چرخه آموزش کشور را برگزار کند.” وی افزود: “استاندارد آموزش در حوزه وسیعی از سطوح یادگیری دانش در چرخه کشور مطرح است که این چرخه شامل مهد کودک، پیش دبستانی، دبستان، دبیرستان، دانشگاه و آموزشهای فنی و حرفهای و بازآموزی است. استاندارد آموزش بیشتر دانش استاد و مهارت سطح و یا سطوح خاص آموزش‌دهندگان و آموزش‌گیرندگان را مشخص می کند. استاندارد آموزش باید بر اساس تدوین و تصویب استاندارد پایه آموزش کشور به عنوان چتر پوششی سطوح مختلف در چرخه آموزش کشور اجرا شود.”
رئیس گروه علوم‌مهندسی فرهنگستان در ادامه اظهار داشت: “این همایش با هدف برآورد وضع فرایند استاندارد آموزش و آموزش استاندارد در چرخه آموزش کشور و نیز تدوین و تبیین راهکارهای بنیادی و اجرایی این فرایند در کشور برگزار میشود و امید است که دستاوردهای این همایش بتواند نقش مؤثری در فرهنگ‌سازی فرایند استاندارد آموزش و آموزش استاندارد در چرخه آموزش کشور و به‌ویژه در تهیه و تدوین استاندارد پایه آموزش کشور، استانداردهای آموزش و نیز در ایجاد نظام مهندسی فرآیند استاندارد آموزش و آموزش استاندارد درچرخه آموزش کشور داشته باشد”.
دکتر صالحی در سخنرانی خود اظهار داشت: “سه کارکرد اصلی نظام آموزشی هر کشور تولید دانش (پژوهش) انتقال دانش (آموزش) و اشاعه و نشر دانش (ارائه خدمت) است. هر یک از این کارکردها و مأموریت‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و بی‌توجهی به هر یک از آنها ممکن است زیان‌های جبران‌ناپذیری برای جامعه در پی داشته باشد. هر چند در کشورهای مختلف، روش‌ها و سیاست‌های متفاوتی برای سامان‌بخشیدن به نظام آموزشی و فرآیند تحصیل در نظر گرفته میشود، اما می‌توان گفت که در بیشتر موارد، تعلیم به عنوان یک ابزار مؤثر برای انتقال مفاهیم فرهنگی و آموزش مسائل اجتماعی مورد توجه قرار می‌گیرد. به عبارت دیگر، آموزش تنها به معنای انباشتن ذهن دانش‌آموختگان از انبوهی از اطلاعات و آمار و ارقام نیست بلکه هدف نهایی آن است که همه افراد جامعه، مطابق هنجار و آرمان‌های فرهنگی مورد نظر یک نظام تربیت شوند تا از این طریق مجال لازم برای انتقال فرهنگ، دانش و اخلاق به نسل بعدی فراهم شود”.
عضو فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران در ادامه افزود: “شاید در نگاه نخست چنین پنداشته شود که مقوله استاندارد و استانداردسازی، بیشتر در حیطه صنعت و تولید معنا و مفهوم می‌یابد اما با نگاهی هرچند کوتاه به تحولات ژرف و فراگیر حیات بشری در عصر کنونی می‌توان دریافت که بسیاری از زوایای پیدا و پنهان زندگی انسان تحت تأثیر مقوله و فرآیند استانداردسازی قرار گرفته است، البته باید دانست که این مقوله در تعالیم و آموزه‌های نشأت‌گرفته از قرآن کریم و سیره بزرگان و پیشوایان دینی نیز مورد توجه قرار گرفته است، در این میان، تبیین خصوصیات و مختصات حیات طیبه و برشمردن انتظارات حداقلی و حداکثری از یک انسان مؤمن در لسان پیامبر اکرم(ص) و ائمه اطهار(ع) گواهی بر این مدعاست”.
وی ادامه داد: “استاندارد در حقیقت، مفهومی است که می‌تواند نشانگر انسجام و انضباط فکری، علمی و فرهنگی در سطح جامعه باشد، از این‌رو، استاندارد مبنایی برای داوری پیرامون نقاط قوت و ضعف حرکت یک مجموعه زنده و پویا در مسیر رشد مادی و تعالی معنوی است، بر این اساس، سامانه ارزیابی و سنجش، باید بر پایه قواعد قابل اندازه‌گیری و دیدگاه افراد صاحب صلاحیت به‌گونه‌ای هوشمند تدوین شود تا بتواند معیاری برای قضاوت قرار گیرد”.
رئیس سازمان انرژی اتمی در تدوین استانداردهای آموزشی در سطح ملی خاطرنشان کرد: “تاکید بر ارزش‌های دینی، ملی و انقلابی و همچنین عنایت ویژه به رهنمودهای مقام معظم رهبری که همواره بر ایجاد تحول در تمامی ابعاد نظام آموزش و پرورش کشور- به عنوان مهمترین نهاد متولی تربیت نیروی انسانی و مولد سرمایه اجتماعی- تاکید کرده‌اند ضروری است. بر ما واجب است تا از مبانی فکری، هستی‌شناختی، معرفت‌شناختی و انسان‌شناختی آیین مقدس اسلام و مکتب تشیع در تدوین استانداردهای حوزه آموزش بهره‌برداری کنیم. میراث گرانقدر فرهنگ و تمدن ایرانی- اسلامی سرشار از نمونه‌های ارجمندی است که در پرتو توجه خاص به خلاقیت و تفکر خلاق از رهگذر درآمیختن میراث گذشتگان و نیاکان و ابتکارات نوآورانه، به تربیت شاگردان خویش پرداخته‌اند، به عنوان نمونه می‌توان به شیخ‌الرئیس ابوعلی سینا، شیخ شهاب‌الدین سهروردی و نیز ملاصدرای شیرازی اشاره کرد که با ممانعت از انسداد اندیشه و جلوگیری از بسته‌شدن باب اجتهاد، در آموزشهای خود بر این مقوله مهم تأکید داشتند و طرحی نو درانداختند .همچنین نباید از عنایت به این واقعیت غفلت ورزید که ایران کشوری است که از تنوع فرهنگی، قومی و زبانی برخوردار و شایسته است تا بر اساس الگویی سنجیده به گونه‌ای عمل شود تا این تنوع- که خود از زیبایی‌های فرهنگ ملی است- با تکیه بر مبانی نظری متقن مدیریت شود”.
پس از مراسم افتتاحیه، دکتر حداد عادل در اولین جلسه تخصصی همایش اظهار داشت: “عالم خلقت و طبیعت سرشار از استاندارد است؛ به‌عبارتی دیگر جلوه‌ای از نظم از طریق استاندارد بیان میشود. هر جامعه‌ای که در ایجاد استاندارد پیشرو باشد، موفق‌تر و از بلوغ فکری برخوردار است و رعایت استانداردها، نشانه فرهیختگی جامعه است”.
وی در ادامه درباره اهمیت و نقش زبان در تألیف کتابهای آموزشی و بحث آموزش افزود: “تألیف کتابهای آموزشی انضباط خاصی دارد؛ یعنی علاوه بر احاطه بر زبان به معنای عام، نیازمند زبان خاصی است. زبان آموزش، محتاج استاندارد مضاعف است. اگر زبان درست آموخته نشود، باقی علوم نیز درست آموخته نمی‌شود. کشورهایی که در آموزش علوم موفق‌اند در آموزش زبان هم موفق هستند. زبان، بستر همه علوم است”.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی در ادامه اظهار داشت: “زبان در ذات، مبتنی بر استاندارد‌‌هاست و معانی پنهان در اذهان از طریق زبان منتقل میشود. یک جلوه بدیهی در رابطه زبان و استاندارد این است که معانی الفاظ در ذهن گوینده و شنونده باید یکی باشد تا زبان معنا پیدا کند. به عبارتی دیگر زبان، صوت است و دلالت بر معنا و مفهوم در ذهن گوینده دارد، اما دلالت باید برای گوینده و شنونده یکی باشد. ذهن انسان به‌طورکلی مبتنی بر استاندارد است. فرق زبان علمی و ادبی آن است که زبان علمی باید از احساسات و عواطف به دور و تا جایی که میشود به ریاضیات نزدیک باشد. اصول و ضوابط درست‌نویسی و رعایت دستور زبان و به‌کارگیری صحیح واژگان باید در زبان آموزش علم جدی گرفته شود. ورود بی‌حساب واژگان بی‌معناست و تولید الفاظ خارجی و مبهم موجب تیره‌شدن زبان میشود. بر این اساس، واژه‌گزینی برای زبان ضروری است و باید واژه‌گزینی با انضباط صورت گیرد و نیازمند فرایند متمرکز در واژه‌گزینی هستیم.”
وی در ادامه تاکید کرد: “انتشار فرهنگ لغت علمی و دقیق ضروری است و بر همین اساس در حوزه زبان‌شناسی، رشته فرهنگ‌نویسی در مقطع دکترا ایجاد شده است”.
دکتر حداد عادل با انتقاد از بی‌توجهی برخی نویسندگان به استانداردهای دستور زبان فارسی گفت: “برخی افراد با دستور خط فارسی تفنن می‌کنند، این اشتباه است و باید به دستور واحدی قلم بزنند. کار فرهنگستان زبان و ادب فارسی، استانداردسازی زبان است. واژه‌گزینی مقوله‌ای علمی است که نیازمند مراعات الزامات زبانی است. بر همین اساس امروز در دنیا کارشناسانی با هدف نظارت بر الفاظ تخصصی رشته‌های علمی تربیت شده‌اند. در آمریکای لاتین، کانادا، ایسلند، فنلاند و بسیاری کشورهای دیگر مؤسسات زبانی فعالیت می‌کنند. فرهنگستان زبان ایران با مؤسسه «اینفوترم» در کشور اتریش همکاری می‌کند.”
پس از مراسم افتتاحیه، نشست‌های تخصصی به شرح زیر برگزار شد: (چهارشنبه ۵آذر)
نشست اول: چشم‌انداز فرآیند ۴ الف
روسای جلسه: دکتر مهدی سهرابی و دکتر محمد رحیمیان
سخنرانان و عنوان‌های سخنرانی:
دکتر مهدی سهرابی مسئول کارگروه استاندارد و اطمینان از کیفیت گروه علوم مهندسی فرهنگستان علوم و استاد و مدیر گروه مهندسی فیزیک بهداشت: نیاز به نظام مهندسی فرآیند استاندارد آموزش و آموزش استاندارد ( ۴ الف) در چرخه آموزش کشور با نگاهی به آینده استاندارد- محور ایران
دکتر حسین معماریان عضو وابسته فرهنگستان علوم: وضعیت فرآیند ارزیابی برونی آموزش مهندسی در موسسات آموزشی کشور
دکتر عبدالرحیم گواهی سرپرست گروه مطالعات آینده‌نگری علم و فناوری فرهنگستان علوم: درآمدی بر مفهوم استاندارد تعلیم و تعلم از منظر اسلام
دکتر غلامعلی حداد عادل رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی: نقش زبان و خط در استانداردسازی آموزش
نشست دوم: آموزش حرفهای
روسای جلسه: دکتر حسن ظهور و دکتر مهدی سهرابی
سخنرانان و عنوان‌های سخنرانی:
فاطمه هدایتی‌راد شیرازی رئیس گروه برنامه‌ریزی آموزشی و بهسازی منابع انسانی وزارت فرهنگی و ارشاد اسلامی: برنامه‌ریزی استراتژیک آموزشهای ضمن‌خدمت کارکنان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
دکتر محمدرضا سپهری رئیس موسسه کار و تامین اجتماعی: نظام جامع آموزش مبتنی بر استاندارد در وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی
مهندس نصرالله شمس‌آذر رئیس سازمان نظام مهندسی کشاورزی استان البرز: بررسی برنامه‌ها و فعالیتهای سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی در راستای ارتقای قابلیتهای شغلی با رویکرد تدوین استانداردهای آموزشی و ارائه آموزش استاندارد
نشست سوم: آموزش حرفهای
روسای جلسه: دکتر مهدی سهرابی و دکتر عبدالله آقایی
سخنرانان و عنوان‌های سخنرانی:
دکتر عبدالله مخبردزفولی رئیس مرکز آموزش عالی امام‌خمینی (ره) وزارت جهاد کشاورزی: طراحی و اجرای استانداردهای آموزشی و آموزش استاندارد در وزارت جهاد کشاورزی
مهندس ارسلان امیری مدیر امور توسعه سرمایه انسانی بانک پاسارگاد: وضعیت آموزش در بانک پاسارگاد
مهندس سیدعلی موسوی مدیرکل دفتر طرح و برنامههای درسی سازمان آموزش فنی و حرفهای کشور: روند تهیه و تدوین استانداردهای آموزش مهارتی
علیرضا حاتم‌زاده خانقاه مدیرکل دفتر بهسازی و نظارت بر آموزش سازمان آموزش فنی و حرفهای کشور: ارزیابی درونی مراکز آموزش دولتی سازمان آموزش فنی و حرفهای کشور( با رویکرد تحلیل عوامل ارزیابی)
حبیب عرفان منش معاون دفتر بهسازی و نظارت بر آموزش سازمان آموزش فنی و حرفهای کشور:
شناسایی عوامل سازنده برای رتبه‌بندی مراکز آموزش دولتی سازمان آموزش فنی و حرفهای کشور
پنج شنبه (۶ آذر ۹۳)
نشست اول: آموزش و پرورش
روسای جلسه: دکتر هادی ندیمی و دکتر محمود مهرمحمدی
سخنرانان و عنوان‌های سخنرانی:
دکتر محمود مهرمحمدی سرپرست دانشگاه فرهنگیان: مفهوم‌شناسی استاندارد و دلالت‌های آن برای عمل حرفهای معلم
دکتر محدثه محب‌حسینی رئیس گروه آموزش کمیسیون ملی یونسکو: کیفیت آموزش از دیدگاه یونسکو
دکتر رحمت ستوده قره‌باغ رئیس پژوهشگاه استاندارد: استاندارد و توسعه دانش‌بنیان
دکتر عابدینی شورای عالی آموزش و پرورش: گزارشی از عملکرد شورای عالی آموزش و پرورش در زمینه استانداردسازی آموزش
نشست دوم: آموزش عالی
روسای جلسه: دکتر یوسف ثبوتی و دکتر جعفر توفیقی
سخنرانان و عنوان‌های سخنرانی:
دکتر عباس بازرگان استاد دانشگاه تهران: استانداردهای آموزش عالی: از آرمان تا واقعیت
دکتر مقصود فراست‌خواه دانشیار موسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی: فرآیند ارزیابی درونی در نظام
آموزشی ایران
دکتر علی اصغر رضوانی دانشیار مرکز آموزش عالی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری:
استانداردهای تضمین کیفیت آموزش در دانشگاهها و موسسات آموزش‌عالی
نشست سوم: آموزش همگانی
روسای جلسه: دکتر عبدالرحیم گواهی و دکتر جلال شایگان
سخنرانان و عنوان‌های سخنرانی:
دکتر علی شهبازی یگانه رئیس هیئت‌مدیره جامعه کشوری مدیران کنترل کیفیت صنایع کشور: کیفیت آموزش
دکتر مهناز مظاهری معاون آموزش و پژوهش سازمان حفاظت محیط زیست: ضرورت و الزامات طراحی استانداردهای توسعه سواد محیط زیستی در نظام آموزشی کشور و بررسی وضعیت موجود
دکتر ابراهیم مقیمی استاد دانشگاه تهران: تلازم کاهش مخاطرات و افزایش کیفیت زندگی بر مبنای حمایت استاندارد و اولویت سوم راهبردی بینالمللی
پس از آن “میزگرد به سوی آینده آموزش استاندارد محور ایران” به ریاست دکتر عارف رئیس گروه علوم مهندسی فرهنگستان علوم تشکیل شد و شرکت‌کنندگان در جلسه نظرات خود را در مورد جنبه‌های مختلف آموزش استاندارد محور و استاندارد آموزش (۴ الف) مطرح کردند. سپس مراسم اختتامیه برگزار و در آن بیانیه سمینار قرائت شد و از سخنرانان برجسته تقدیر به‌عمل آمد.
گروه آموزش کمیسیون ملی یونسکو به مناسبت بزرگداشت روز جهانی سوادآموزی در سال ۲۰۱۴، نشست هم‌اندیشی سوادآموزی و توسعه پایدار را با همکاری سازمان نهضت سوادآموزی و نهادهای تخصصی ملل متحد (صندوق کودکان ملل متحد، دفتر برنامه عمران ملل متحد، دفتر خوشه‌ای یونسکو در تهران) در تاریخ ۱۶ شهریور ۱۳۹۳در سالن اجتماعات کمیسیون ملی یونسکو برگزار کرد.
هدف از برگزاری این نشست که با شرکت جمعی از سیاستگذاران، مدیران و کارشناسان حوزه آموزش و سوادآموزی برگزار شد، بحث و تبادل نظر درباره نقش و جایگاه سوادآموزی در تحقق اهداف توسعه پایدار، ارزیابی وضعیت آموزش پایه و سوادآموزی در کشور و نیز تعیین چالش‌ها و ارائه راه‌کارهایی برای اقدام-های آینده با توجه به کاربرد فناوریهای جدید در ایجاد فرصتهای سوادآموزی پایدار و یادگیری مادامالعمر برای همه بود.
این نشست با تلاوت آیاتی چند از کلام‌اله مجید و پخش سرود جمهوری اسلامی ایران آغاز شد. در این نشست دکتر محدثه محب‌حسینی مدیرگروه آموزش کمیسیون ملی یونسکو، علی باقرزاده معاون وزیر آموزش و پرورش و رئیس سازمان نهضت سوادآموزی، استرکیش لاروش رئیس دفتر منطقهای یونسکو در تهران و بالاسوبرامانیام مورالی نماینده و معاون دفتر برنامه عمران ملل متحد در تهران سخنرانی کردند.
در ابتدای نشست، دکتر محب‌حسینی ضمن خوشامدگویی به حاضران، در بررسی وضعیت جهانی سوادآموزی و نقش آن در تحقق اهداف توسعه پایدار اظهار داشت: پیشرفت سوادآموزی بزرگسالان به سختی صورت می‌گیرد، در سال ۲۰۱۱، ۷۷۴ میلیون بزرگسال بیسواد وجود داشت که نسبت به سال ۲۰۰۰، فقط یک‌درصد کاهش دیده میشود و طبق اهداف پیش‌بینی شده یونسکو در زمینه برنامه آموزش برای همه، تعداد این بیسوادان در سال ۲۰۱۵، به ۷۴۳ میلیون نفر کاهش خواهد یافت. تقریبا دوسوم بیسوادان بزرگسال را زنان تشکیل می‌دهند. در جهان، بسیاری از درحاشیه‌ماندگان از آموزش ابتدایی بی‌بهره‌اند. تعداد کودکان بازمانده از تحصیل در سال ۲۰۱۱، ۵۷ میلیون نفر بوده است که نیمی از آنان در کشورهای درحال نزاع زندگی می‌کنند. در صحرای ِآفریقا فقط ۲۳درصد از دختران فقیر مناطق روستایی تا پایان دهه سوادآموزی ملل متحد (۲۰۱۲-۲۰۰۳)، آموزش ابتدایی را به پایان رسانیده‌اند. بسیاری از نوجوانان از مهارتهای اولیه‌ای که طی مقطع پایه اول متوسطه ارائه میشود، بی‌بهره‌اند. در سال ۲۰۱۱، ۶۹ میلیون نوجوان از تحصیل محروم بوده‌اند که از سال ۲۰۰۴ بهبود چندانی در روند افزایش ورود آنان به مدرسه صورت نگرفته است. در کشورهای کم‌درآمد، فقط ۳۷ درصد از نوجوانان، پایه اول آموزش متوسطه را به پایان می‌رسانند و این میزان برای افراد بسیار فقیر، ۱۴درصد است.
مدیرگروه آموزش کمیسیون ملی یونسکو در ادامه گفت: نابرابری بین دختران و پسران در دسترسی به آموزش در بسیاری از کشورها همچنان ادامه دارد. حتی اگر بر فرض مثال تساوی جنسیتی تا سال ۲۰۰۵ تحقق می‌یافت، در سال ۲۰۱۱، فقط ۶۰درصد از کشورها به تساوی آموزشی دختران و پسران در مقطع ابتدایی و ۳۸درصد به تساوی آموزشی در مقطع متوسطه دست می‌یافتند. کیفیت ضعیف آموزش یعنی این که میلیونها کودک از فراگیری آموزش پایه بی‌بهره‌اند. حدود۲۵۰میلیون کودک وجود دارند که مهارتهای پایه را فرا نگرفته‌اند، با توجه به اینکه نیمی از آنها چهارسال به مدرسه رفته‌اند.
علی باقرزاده در سخنرانی خود با عنوان آسیب‌شناسی فعالیتهای سوادآموزی اظهار داشت: امروزه با گسترش صنعت در دنیا و پدیده‌های زیست‌محیطی، گازهای گلخانه‌ای و افزایش دمای زمین، مسئله محیط زیست مورد توجه مجامع بینالمللی قرار گرفته است. آنچه از توسعه پایدار تعریف شده، این است که نیازهای کنونی را به نحوی پاسخ دهد تا نیاز نسل آینده را به مخاطره نیندازد و به تعبیری دیگر، توسعه پایدار به معنی بهره‌برداری عقلانی از منابع موجود است و سرمایه انسانی گرانبهاترین ثروت هر کشور است که در نتیجه کارکردهای یک نظام آموزشی اثربخش، کارآمد و فراگیر بازتولید می شود.
معاون وزیر آموزش و پرورش و رئیس سازمان نهضت سوادآموزی در ادامه به دوره‌های سوادآموزی در دنیا اشاره کرد و گفت: اولین دوره زمانی سوادآموزی مربوط به سال ۱۹۵۴ تا سال ۱۹۶۴ است که آموزش و پرورش پایه، به عنوان اساس و پایه توسعه پذیرفته و بخشی از آن به آموزش رسمی بزرگسالان اختصاص داده شد. دوره زمانی دوم سوادآموزی از سال ۱۹۶۵ تا ۱۹۷۴ بود. در این دوره تمرکز بر مهارتهای خواندن و نوشتن خیلی موفق ارزیابی نشد و یونسکو در سال ۱۹۶۴ برنامه سوادآموزی تجربی یا تابعی را پایه‌گذاری و تأکید کرد که سوادآموزی نباید به مهارتهای خواندن و نوشتن محدود شود و باید به حضور فعال‌تر افراد در صحنه اجتماعی نیز توجه شود. سوادآموزی تابعی تاکید بر اهداف رشد اقتصادی مانند افزایش تولید و در نتیجه گنجاندن آموزشهای فنی و حرفهای در برنامه آموزش داشت. در دوره زمانی ۱۹۸۰-۱۹۷۵ مشخص شد که سوادآموزی فقط فرآیند یادگیری مهارتهای خواندن، نوشتن و حساب‌کردن نیست، بلکه کمک‌کردن به آزادسازی انسان و رشد کامل اوست. از دوره زمانی ۱۹۸۱ تاکنون، جریان«آموزش برای همه» به‌وجود آمد و منجر به تدوین سند داکار شد که در آن همه کشورها متعهد شدند اهداف شش‌گانه آموزش را تا سال ۲۰۱۵ تحقق بخشند.
وی سپس اظهار کرد: خط‌مشی آموزش و پرورش پایه، شامل خط‌مشی آموزشی تابعی خاص و فشرده، خط‌مشی آگاه‌سازی، خط‌مشی پیکار سوادآموزی توده‌ای، خط‌مشی ریشهکنی بیسوادی به صورت ضربتی، خط‌مشی ریشهکنی بیسوادی از طریق پیکارهای متوالی و نیز خط‌مشی سوادآموزی عمومی است. مهمترین عوامل ناکامی سوادآموزی در کشورهای دنیا عبارت است از: ۱- عدم اختصاص منابع مالی کافی برای سوادآموزی ۲- عدم تناسب میان برنامه‌ها با جامعه و طراحی آنها توسط افراد غیرمتخصص ۳- عدم هم‌سویی و وحدت لازم آموزش با برنامه آموزشی حاکم در کشور و ۴- طراحی و متمرکزبودن برنامه‌ها بدون توجه به ویژگی‌ها و تفاوت‌های جامعه هدف.
رئیس سازمان نهضت سوادآموزی با اشاره به وضعیت سوادآموزی در کشور خاطرنشان کرد: ما در کشور گروه سنی باسواد را از ۱۰سال در نظر می‌گیریم و این درحالی است که این گروه در دنیا، بالای ۱۵سال در نظر گرفته میشود و این امتیازی برای ما محسوب میشود اما درصد بیسوادی را از ۶ سال می‌سنجیم. بر اساس آمارها، قدر مطلق بیسوادی در سال‌های ۷۵ تا ۹۰ ثابت مانده است یعنی در سال ۷۵، ۱۰میلیون بیسواد داشتیم. تعداد بیسوادان در سن ۱۰ تا ۱۹سال در سال ۶۵، یک میلیون و ۹۷۴ هزار و ۸۵۸ نفر بود که ۱۰ سال بعد یعنی در سال ۷۵، زمانی که این افراد به سن ۲۰ تا ۲۹ سال رسیدند، تعداد بیسوادان، یک میلیون‌و ۱۲۴هزار و ۸۸۲ نفر بود و ۱۰ سال بعد یعنی در سال ۸۵ در سن ۳۰ تا ۳۹ سال، این تعداد به یک میلیون و ۱۹۰ هزار و ۷۵۰ نفر رسید.
باقرزاده ادامه داد: در گروه سنی ۲۰ تا ۳۹ سال، طبق مطالعات انجام‌شده، کاهش محسوسی بین سال‌های ۶۵ تا ۷۵ داشته‌ایم اما از سال ۷۵ تا ۹۰ روند افزایش بیسوادان مشهود است. یعنی قدرمطلق تعداد بیسواد در ۱۵سال گذشته ثابت بوده است. از مهمترین عوامل عدم کاهش تعداد و درصد بیسوادی را می‌توان عدم انسداد مبادی ورودی بیسوادی، نقص در روشهای شمارش تعداد افراد بیسواد، عدم دسترسی به اطلاعات دقیق اسمی، کمبود منابع مالی و ماهیت منابع، سیاست‌گذاری متمرکز، عدم توجه به مخاطبان و گروه‌های مختلف برشمرد.
باقرزاده با اشاره به اهمیت بازگشت به بیسوادی افزود: هم اکنون ۹ میلیون و ۷۰۰ هزار بیسوادی و ۱۰ میلیون و ۶۰۰ هزار کم‌سواد داریم. به عقیده من، ارزشیابی توصیفی باعث کاهش کیفیت آموزشی شده است و ما با برگزاری جشن‌های بیسوادی، ارضای کاذب به جامعه تزریق کرده‌ایم؛ بر این اساس، باور وجود بیسوادی در جامعه برای سیاستگذاران دشوار شده است. بیسوادی پیامدهای بیشماری دارد که از آن جمله می‌توان به خدشه‌دار شدن اصل عدالت آموزشی و فرصتهای برابر و دسترسی همه افراد و کاهش اعتماد به نفس و خودباوری ملی، کاهش توان در مقابل جنگ نرم، کاهش مشارکت مؤثر، کاهش امید به زندگی و شاخصه‌های سلامت و بهداشت فردی و اجتماعی اشاره کرد. تضییع حقوق شهروندی، زمینه‌سازی و رشد بزهکاری، جرم و معضلات اجتماعی نیز از آفت‌های بیسوادی است.
وی در خاتمه اظهار داشت: باید به توافق ملی از مفهوم سواد و سوادآموزی برسیم و وظایف، مأموریت‌ها و ساختار سازمان، بازمهندسی شود و مدیران ارشد، خود را ملزم به اجرای سوادآموزی بدانند و امکان دسترسی کامل در همه‌جا و همه زمان‌ها وجود داشته باشد و تضمین کیفیت در آموزش ابتدایی فراهم شود. سوادآموزی جوانان و بزرگسالان باید متناسب با نیازهای واقعی و مبتنی بر مشارکت پایدار محلی و ملی توسعه یابد و محیطهای قوی و متنوع یادگیری برای تحقق آموزش مادامالعمر گسترش یابد.
اهمیت سوادآموزی در برنامههای یونسکو عنوان سخنرانی استرکیش لاروش بود. وی در سخنرانی خود ضمن قرائت بخشی از پیام مدیرکل یونسکو به مناسبت روز جهانی سوادآموزی اظهار داشت: جمهوری اسلامی ایران در زمینه سوادآموزی در سال‌های گذشته پیشرفتهای چشمگیری داشته است و با ورود ۹۸.۸ درصد از کودکان به دوره ابتدایی در سن قانونی، پیشرفت چشمگیری در فراهم‌آوردن فرصت آموزش پایه در سطح ملی به چشم می‌خورد. به علاوه، ایران تمرکز ویژه‌ای بر آموزش کودکان خارج از مدرسه به‌ویژه دختران کارگر روستایی از طریق روشهای یادگیری مجازی و تأسیس مدارس خانگی داشته است و ایران اکنون یک چارچوب معادل‌یابی دارد که به کودکان خارج از مدرسه یا کودکانی که به شکل رسمی به مدرسه نرفتهاند امکان کسب مدرک تحصیلی می‌دهد.
رئیس دفتر منطقهای یونسکو در تهران یادآور شد: دولت جمهوری اسلامی ایران با تأسیس سازمان نهضت سوادآموزی در سال ۱۹۸۴ و آغاز یک نهضت سوادآموزی در دهه ۹۰ میلادی، تلاش دائمی برای بهبود نرخ سوادآموزی داشته است که از جمله این فعالیت‌ها، ایجاد مراکز یادگیری محلی، ترغیب خانواده‌ها به کسب عادت کتابخوانی و نهادینه‌سازی این عادت و ایجاد گروه‌های مطالعاتی برای پاسداشت و نهادینه‌سازی مهارتهای تازه کسب‌شده سوادآموزی است. همه این تلاش‌ها، به باسوادی اکثر رده سنی ۱۵ تا ۲۴ سال اعم از زن و مرد در ایران منجر شده است که این دستاورد مهمی به شمار می رود.
سخنران چهارم این نشست بالاسوپرامانیام مورالی بود. وی در سخنرانی خود با عنوان نقش سوادآموزی و آموزش در دستیابی به اهداف توسعه پایدار اظهار داشت: در سال ۱۹۹۰، برنامه عمران ملل متحد اولین گزارش توسعه انسانی خود را با اولین شاخص‌ها منتشر کرد. محدوده شاخص توسعه انسانی نشان داد که توسعه ملی فقط به واسطه رشد درآمدهای داخلی نباید سنجیده شود و آنچه در سنجش توسعه ملی اهمیت دارد عواملی مانند سوادآموزی و افزایش طول عمر انسان‌هاست. در واقع نکته مهم در این گزارش که برنامه ملل متحد هر سال آن را منتشر می‌کند این است که انسان‌ها ثروت جامعه‌ها هستند و باید تلاش بسیار برای توسعه منابع انسانی شود. اکنون که در بیست‌وپنجمین سال انتشار گزارش توسعه انسانی هستیم، مشخص شده است که شاخصه رفاه انسانی، رشد اقتصادی و درآمد افراد نیست و سنجش میزانِ فرصتهای یادگیری برای افراد به منظور مشارکت در سرنوشت خود برای داشتن زندگی سالم‌تر نیز باید مورد توجه قرار گیرد.
نماینده و معاون دفتر برنامه عمران سازمان ملل متحد در تهران یادآور شد: مهمترین اثر گزارش‌های توسعه انسانی، تأثیرگذاری بر تفکر سیاستگذاران بوده است و کشورها باید فعالیتهای زیادی در بالابردن سطح زندگی مردم داشته باشند. برخی از کشورها با وجود درآمد پایین، پیشرفت چشمگیری در حوزه سواد و بهداشت داشته‌اند اما برخی دیگر با وجود درآمد زیاد، پیشرفت قابل‌توجهی در این حوزه‌ها نداشته‌اند، بنابراین این نکته نشان می‌دهد که برای دستیابی به این هدف، نیازمند اراده سیاسی قوی و حضور فعال جامعه بینالمللی هستیم.
مورالی اضافه کرد: سازمان ملل سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۴ را دهه آموزش برای توسعه پایدار اعلام کرده است و آموزش پایدار برای جوامع پایدار از طریق آموزش صحیح به دست می‌آید. وی با بیان اینکه آموزش برای توسعه پایدار، روندی برای یادگیری است افزود: دستور کار توسعه جهانی این است که برای جامعه‌ای که دگرگون‌پذیر است، گام برداریم و در این دستور کار اشاره شده است که موضوعات زیست-محیطی باید با توجه به مسائل اقتصادی و اجتماعی، مورد مطالعه و تحلیل قرار گیرد و لازمه آن، کمک‌های فنی، مالی و تبادل تجربه است. سوادآموزی بنیان همه اشکال یادگیری آموزشی و تسهیل‌کننده توسعه پایدار در جوامع است.
وی در خاتمه افزود: حدود ۸۰درصد زنان ایران آموزش دیده‌اند و چالشی که با آن در ایران مواجه‌ایم این است که سوادآموزی را در جهت توسعه پایدار به کار بریم و نقطه شروع این کار، درک چالشهای توسعه پایدار است.
دکتر محب‌حسینی به عنوان آخرین سخنران این بخش در سخنرانی خود با عنوان تغییر مفهوم سواد و اشکال جدید آن در جهان معاصر با توجه به دستور کار آموزش یونسکو پس از سال ۲۰۱۵ اظهار داشت: در جدیدترین تعریف یونسکو، سوادآموزی عبارت است از توانایی تعیین، درک، تفسیر، آفرینش، برقراری ارتباط و حساب‌کردن و استفاده از مواد نوشتاری و چاپ‌شده مربوط به حوزه‌های مختلف علمی، آموزشی، اجتماعی، اقتصادی، و…. سوادآموزی شامل پیوستاری از یادگیری است که افراد را قادر می‌سازد تا به اهداف خود دست یابند، دانش و استعداد خود را گسترش بخشند و مشارکت کاملی در زندگی اجتماعی داشته باشند ( ۲۰۰۳ ).
وی سپس به سواد اطلاعاتی و جایگاه آن در برنامه آموزش برای توسعه پایدار یونسکو اشاره کرد و اظهار داشت: سواد اطلاعاتی (Information Literacy) از منظر یونسکو عبارت است از ابزاری که مردم را در همه مراحل زندگی برای جستجو، ارزیابی ،کاربرد و تهیه اطلاعات توانمند می‌سازد تا بتوانند به طور موثر برای دستیابی به اهداف فردی، اجتماعی، شغلی و آموزشی فعالیت کنند. از دیدگاه یونسکو، سواد اطلاعاتی نقش مهمی در ایجاد و توسعه فرهنگ دموکراتیک و یک جامعه فعال مدنی ایفا می‌کند و امکانات جدیدی برای توسعه اقتصادی، اجتماعی و سیاسی جوامع از طریق تقویت و کاربرد استعدادهای افراد (دانش، مهارتها و طرز تلقی‌ها) فراهم می‌سازد. مهارتهای سواد اطلاعاتی برای ایجاد جوامع دانش‌بنیاد و تبدیل مردم به فراگیران مادامالعمر الزامی است. سواد اطلاعاتی با ارکان پنجگانه یادگیری مادامالعمر (یادگیری برای چگونه‌دانستن، یادگیری برای چگونه انجام‌دادن، یادگیری برای چگونه‌بودن، یادگیری برای همزیستی با دیگران، یادگیری برای تغییر خود و جامعه) ارتباط مستقیم دارد و به افراد کمک می‌کند تا از آموخته‌های خود در جهت رفع چالشهای زندگی روزمره استفاده کنند و یاد بگیرند که چگونه خود و جامعه را تغییر دهند. سواد اطلاعاتی لازمه دستیابی به توسعه پایدار، و تحقق اهداف توسعه هزاره است.
مدیرگروه آموزش کمیسیون سپس به نوع جدیدی از یادگیری که از طریق ابزارهای الکترونیک همراه امکانپذیر است اشاره کرد و افزود: امروزه حدود ۶ میلیارد نفر به گوشی موبایل دسترسی دارند. یادگیری از طریق ابزارهای الکترونیک همراه Mobile learning)) شیوه جدیدی از یادگیری است که بر اساس استفاده از ابزارهای الکترونیکی همراه از قبیل گوشی‌های تلفن، رایانه‌های همراه و ابزارهای جدید سمعی و تصویری شکل گرفته است. کاربرد این شیوه از یادگیری در زندگی روزمره، امکان استفاده موثر از داده‌های متنوع آموزشی را که شامل کتاب‌ها، لغت‌نامه‌ها، دائره‌المعارف‌ها، نقشه‌های جغرافیایی و… فراهم می‌آورد و مبتنی بر تقویت توانایی‌های متفاوت فراگیران از قبیل صحبت‌کردن، گوش‌دادن، خواندن، نگاه-کردن، جستجو برای اطلاعات، انجام محاسبات و… است. یونسکو با کشورهای عضو در زمینه سیاست‌گذاری آموزشی در زمینه خواندن و یادگیری از طریق موبایل همکاری می‌کند و طرح‌های مشترکی را در نیجریه، مکزیک، پاکستان و سنگال اجرا کرده است.
وی در ادامه به راهبرد هشت‌ساله یونسکو در ارتباط با سوادآموزی اشاره کرد و افزود: اهداف راهبردی هشت‌ساله یونسکو برای سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۲۱، بیانگر جایگاه سواد و آموزش پایه در دستور کار یونسکو است و عبارتند از:
۱- توسعه نظامهای آموزشی برای ایجاد فرصتهای یادگیری مادامالعمر کیفی برای همه
۲- توانمندسازی فراگیران برای تبدیل به شهروندان جهانی خلاق و پاسخگو
۳- شکل‌دهی دستور کار آینده آموزش
برای اجرایی‌شدن این اهداف، یونسکو در برنامه چهارساله اول خود (۲۰۱۷-۲۰۱۴) محور عمل‌هایی را تدوین کرده است که محور عمل ۱ آن با عنوان توسعه نظامهای آموزشی برای ترویج فرصتهای یادگیری مادام العمر کیفی برای همه بر تقویت ظرفیتهای ملی در زمینه برنامههای سوادآموزی کیفی و مداوم و نیز آموزش فنی و حرفهای تاکید کرده است.
دکتر محب‌حسینی در خاتمه گفت: هم‌اکنون پیش‌نویس دستورکار جهانی آموزش پس از سال ۲۰۱۵ طراحی شده است که هدف اصلی آن تضمین آموزش با کیفیت و یادگیری مادامالعمر فراگیر و برابر برای همه (شش اولویت و ۱۰ هدف) است که اولویت‌های آن عبارت است از:
اولویت اول: آموزش پایه: ترویج آموزش پایه مداوم و اجباری با کیفیت (۱سال پیش از دبستان و ۹سال ابتدایی و پایه اول متوسطه)
اولویت دوم: آموزش پس از پایه: ارتقای گذار با کیفیت مقاطع تحصیلی به سوی آموزش عالی
اولویت سوم: سوادآموزی جوانان و بزرگسالان: دسترسی کامل به مهارتهای پایه سوادآموزی کارکردی (خواندن، نوشتن و محاسبه‌کردن) برای مشارکت کامل در جامعه
اولویت چهارم: مهارتها برای جهان کار و زندگی: تضمین فراهم‌سازی فرصتهای برابر برای جوانان و برزگسالان برای تکمیل آموزش فنی‌وحرفه‌ای و آموزش مرتبط با جهان کار
اولویت پنجم: آموزش و یادگیری متناسب و با کیفیت در یک رویکرد جامع و کل‌نگرانه (داده‌ها، محتوا، فرآیندها و فضاهای یادگیری)
اولویت ششم: تامین اعتبار آموزش: تخصیص ۶% از بودجه تولید ناخالص ملی به آموزش و ۲۰% از بودجه عمومی با تاکید بر اولویت‌بخشی به گروه‌های محروم.
این نشست با برگزاری جلسه پرسش و پاسخ به پایان رسید.
تهیه و تدوین: پیمانه پورهادی ناظر علمی: دکتر محدثه محب‌حسینی
کارشناس بخش آموزش رئیس بخش آموزش
برای مشاهده گزارش فارسی کلیک کنید.
کنفرانس ملی ارزیابی پیشرفت در مولفه‌های مختلف آموزش برای توسعه پایدار در ایران، توسط گروه آموزش کمیسیون ملی یونسکو و با مشارکت وزارتخانه‌های آموزش و پرورش، علوم، تحقیقات و فناوری، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، کار و امور اجتماعی، و سازمانهای اسناد و کتابخانه ملی، حفاظت محیط زیست، معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رئیس جمهور، آموزش فنی و حرفهای، شهرداری تهران، میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و دیگر سازمانهای غیر دولتی، اجتماعی و مذهبی فعال در زمینه آموزش برای توسعه پایدار در تاریخ ۹ اردیبهشت ۱۳۹۳ در سازمان اسناد و کتابخانه ملی (آرشیو ملی ایران) برگزار شد.
هدف اصلی از برگزاری این کنفرانس که با حضور جمعی از سیاستگذاران، برنامه‌ریزان، معلمان، آموزشیاران، مدیران، کارشناسان، دانشگاهیان، پژوهشگران، جامعه مدنی و سازمانهای غیر دولتی فعال در زمینه آموزش برای توسعه پایدار تشکیل شد، ارزیابی پیشبرد شاخصهای مختلف آموزش برای توسعه پایدار در کشور، در ابعاد چندگانه زیست محیطی، اجتماعی، اقتصادی، و فرهنگی بود.
کنفرانس در پنج بخش شامل مراسم افتتاحیه، نشست‌های تخصصی، جلسات ارزیابی نشست‌ها وکارگروه‌ها، و جلسه جمع‌بندی کلیه مباحث برگزار شد.
در مراسم افتتاحیه دکتر مهدوی مشاور سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران اظهار داشت: “مفهوم توسعه پایدار، محصول تحولات گسترده‌ای است که در عرصه اندیشه، فرهنگ، مناسبات انسانی و رفتار عقلانی افراد یک جامعه پدیدار میشود. پیش از ظهور عنوان توسعه پایدار، آنچه همگان در پی یافتن آن بودند، مفهوم سعادت بود. اگرچه چگونگی سعادتمندشدن انسان‌ها در نظر و نگاه فیلسوفان متفاوت بود ولی در مجموع، خردمندان، سعادتمندان واقعی بودند. پس از طی قرون وسطی و افول خردگرایی در این دوران، آغاز مدرنیسم به عقیده بسیاری، دوران بلوغ عقلی و معرفتی است. “وی در ادامه با اشاره به اینکه از این دوران به بعد، آدمیان به این نتیجه رسیدند که لازمه داشتن یک زندگی سالم، بهره‌جویی از ظرفیت اندیشه و عقل است افزود: “شوق فهمیدن، آرام آرام موجب شد تا انسان‌ها علاوه بر دانش فلسفی و معرفت عرفانی، به سرمایه‌ای به نام دانش تجربی دست یابند. این مدل از معرفت، بستر مناسبی را برای خلق و ظهور فناوری به وجود آورد و فناوری جدید، سطح زندگی را افزون‌تر و رفاه عمومی را گسترده‌تر کرد و به تدریج مسئله حقوق فردی و زندگی سالم اجتماعی نیز از راه رسید و بدین ترتیب، به‌جای مفهوم سعادت، توسعه پایدار بر صدر نشست و سرزمین و جوامع برای رسیدن به مرزهای آن کوشیدند تا از یکدیگر سبقت گیرند.”
در ادامه دکتر سعیدآبادی دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو- ایران سخنرانی کرد. وی با تاکید بر اینکه آموزش، نقش اصلی در توسعه پایدار دارد اظهار داشت: “به همین مناسبت است که یونسکو دهه آموزش برای توسعه پایدار را از سال ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۴ به این موضوع اختصاص داده و اکنون در پایان دهه، برآن شدیم تا با برگزاری یک کنفرانس با همکاری سازمانهای مختلف، مولفه‌های آموزش در توسعه پایدار را بررسی کنیم”. وی سپس افزایش آگاهی عمومی و حمایت عمومی نسبت به موضوع توسعه پایدار را از نکات اصلی آموزش در توسعه پایدار ذکر کرد و تعامل میان دانشمندان و متخصصان با سیاستگذاران حوزه‌های مختلف توسعه پایدار را از شاخصه‌های مهم ارزیابی پیشرفت در این حوزه برشمرد. دبیرکل کمیسیون ملی تصریح کرد که توسعه پایدار را باید در بستر فرهنگی هر جامعه ارزیابی کرد و در ادامه گفت که ما هم باید با توجه به ظرفیت و توانایی‌های کشورمان این موضوع را بررسی کنیم. ایشان همچنین در سخنان خود بر نگاه بین بخشی و چندوجهی به توسعه پایدار تاکید و بیان کرد: “به همین دلیل است که این سمینار با همکاری سازمانهای مختلف و با حوزه‌های کاری گوناگون تشکیل شده است”.
وی در خاتمه یادآور شد که مدیرکل یونسکو که اخیرا برای شرکت در برنامههای مختلف و ملاقات‌ها و بازدید از میراث‌های جهانی ایران به کشورمان سفر کرده است، مایل بود تا در این کنفرانس شرکت کند اما به دلیل جلسه با مقامات مهم فرهنگی‌مان نتوانست حضور یابد و برای همه دست اندرکاران این نوع برنامه‌ها آرزوی موفقیت کرد.
پس از مراسم افتتاحیه سه نشست تخصصی به موازات یکدیگر، به شرح زیر برگزار شد:
نشست A: آموزش توسعه پایدار در سیاستها، برنامه ها و فرآیندهای یاد دهی و یادگیری در نظام آموزشی، پژوهشی و بهداشتی کشور
رئیس نشست و کارگروه: مهندس محمد دیمه ور معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش
عنوان سخنرانی و سخنرانان:
-آموزش جامع و روز آمد، لازمه توسعه پایدار، مهندس محمد دیمه‌ور، معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش
-ارزیابی عملکرد نظام آموزش عالی ایران در جهت اهداف و رویکردهای پایداری، دکتر غلامرضا ذاکر صالحی، عضو هیئت علمی موسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی
– عملکرد کرسی آموزش سلامت در ارتباط با اهداف آموزش توسعه پایدار ملل متحد، دکتر کتایون بیداد، دبیر اجرایی کرسی یونسکو در آموزش سلامت
– آموزش برای توسعه پایدار در نظام وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، دکتر پرویز اولیا، مدیر کل توسعه تحقیقات پزشکی
– یادگیری پایدار، توسعه پایدار، دکتر مرتضی شکوهی، معاون دفتر آموزش دبستانی وزارت آموزش و پرورش
نشست : B آموزش توسعه پایدار در محیط زیست
رئیس نشست و کارگروه: دکتر زهرا جواهریان، رئیس دفتر اقتصاد و توسعه پایدار محیط زیست
عنوان سخنرانی و سخنرانان:
– ردپای آموزش و مشارکت مردمی در کاهش بدهکاری بوم شناختی ایران، مهندس درویش، مدیرکل دفتر آموزش و مشارکت مردمی سازمان حفاظت محیط زیست
– آموزش و ترویج، بستر توسعه پایدار منابع طبیعی، مهندس توفیقی، مدیر کل دفتر آموزش و ترویج توسعه روستایی سازمان جهاد کشاورزی
-آموزش، کلید آینده پایدار انرژی، دکتر بنکداری، مدیر کل دفتر آموزش و تحقیقات وزارت نیرو
– آموزش و اشاعه فرهنگ توسعه پایدار در بحث صنعت، معدن و تجارت، دکتریاراحمدی، مدیرکل امور ایمنی، محیط زیست و انرژی وزارت صنعت، معدن و تجارت
معرفی الگوی آموزشی مدیریت مشارکتی و محیط زیست و منابع طبیعی، دکتر محمدتقی فرور، نماینده سازمان های مردم نهاد
– نقش رسانهها در اشاعه فرهنگ توسعه پایدار، دکتر حمید صاحب، مدیر شبکه اجتماعی سلامت سازمان صدا و سیما
نشست C: آموزش مهارتی/ شهروندی و توسعه پایدار
رئیس نشست: دکتر ابراهیم صالحی عمران، استاد دانشگاه مازندران
رئیس کار گروه: دکتر یدالله مهر علیزاده، معاون پژوهش و برنامه‌ریزی، سازمان آموزش فنی و حرفهای
عنوان سخنرانی و سخنرانان:
-ارزیابی ده‌ساله آموزش مهارت و توسعه پایدار در ایران، دکتر یداله مهر علیزاده، معاون پژوهش و برنامه‌ریزی سازمان آموزش فنی و حرفهای
-شهرداری، مهارت‌آفرینی و توسعه پایدار، دکتر مهرداد مظلومی، سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی راهبردی شهرداری
– زنان، مهارت آموزی و توسعه پایدار، دکتر سوسن باستانی، معاونت توسعه سرمایه اجتماعی در امور زنان و خانواده نهاد ریاست جمهوری
– آموزش توسعه پایدار در وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، ابراهیم صادقی‌فر، مدیر پژوهش موسسه کار و تامین اجتماعی
عملکرد آموزش مهارتی در سازمان آموزش فنی و حرفهای، رضا باجولوند، معاون دفتر پژوهش و برنامه‌ریزی سازمان آموزش فنی و حرفهای
پس از برگزاری نشست‌های تخصصی، روسای نشست‌ها و کارگروه‌ها، به‌طور جداگانه، به ارزیابی مباحث مطروح‌شده در هریک از نشست‌های تخصصی به شرح زیر پرداختند:
جمع‌بندی مباحث مطروح‌شده در نشست A:
۱- پیگیری موضوع آموزش برای توسعه پایدار در کمیسیون ملی یونسکو
۲- ایجاد دبیرخانه مشترک وزارت آموزش و پرورش، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، و علوم، تحقیقات و فناوری برای نهادی‌کردن و ساختارسازی مفاهیم آموزش برای توسعه پایدار
۳- گنجانیدن مفهوم آموزش برای توسعه پایدار در تدوین مفاد برنامه ششم توسعه
۴- اولویت‌بخشی به توسعه فرهنگی در زمینه آموزش برای توسعه پایدار
۵- پژوهش و بررسی تطبیقی اقدامات ج.ا. ایران با کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه برای بهره‌گیری از بهترین تجربه‌ها
۶- اصلاح و بهبود مستمر نظام آموزشی کشور به‌ویژه شیوه‌های یادگیری و یاددهی
۷- آموزش و پرورش عمومی به عنوان فراگیرترین ملجاء؛ به لحاظ مدیریت آموزش باید به طور جدی مورد حمایت مردم و مسئولان قرار گیرد.
جمع‌بندی مباحث مطرح‌شده در نشست B:
۱- انجام آموزشهای هدفمند و کاربردی و استفاده از فناوریهای دوستدار محیط زیست و منابع طبیعی
۲- بهره‌گیری از دانش و تجربه ملی بومی و الگوی محلی و افزایش برنامه‌هایی برای بازتوانمندسازی آموزش
۳- تاکید بر بحث آموزش برای توسعه پایدار و تقویت موضوع سلامت در آموزش برای توسعه پایدار
۴- انجام ارزیابی و پایش اثربخشی آموزشها
۵- شناسایی بازارهای کار و سپس برنامه‌ریزی آموزشی
۶- هم‌افزایی بخش‌های مختلف آموزشی و ایجاد عزم ملی برای دستیابی به توسعه پایدار
۷- توجه بیشتر به ابعاد اقتصادی و اجتماعی آموزش در کنار بعد زیست محیطی آموزش برای توسعه پایدار
۸- افزایش نقش صدا و سیما در آموزش برای توسعه پایدار
۹- تسهیل بهره‌مندی از ظرفیت سازمانهای مردم نهاد از طریق کم کردن موانع
۱۰- انجام نشست‌های مشترک بین کنوانسیون‌ها و مجامع بینالمللی برای افزایش نقش آموزش در ایجاد توسعه پایدار
۱۱- فراهم‌ساختن شرایط حضور کلیه دستگاه‌ها در بحث آموزش برای توسعه پایدار
۱۲- تدوین برنامه جامع و کامل محیط زیست در برنامه ملی.
جمع بندی مباحث مطرح‌شده در نشست C:
۱- توجه ویژه بر رشد کیفی آموزشهای مهارتی در کنار رشد کمی آن
۲- یکپارچگی و انسجام و ارتباط بین دستگاه‌های متولی آموزشهای مهارتی در کشور
۳- ضرورت تطبیق آموزشها با نیاز بازارکار و در نتیجه توجه به آموزشهای جدید و غیر یکنواخت
۴- توجه به آموزش‌هایی که علاوه بر انتقال مهارتهای حرفهای باعث ارتقای مهارتهای شهروندی نیز میشود
۵- افزایش ارتباط آموزشهای مهارتی با شاخصهای توسعه
۶- ایجاد فرصتهای آموزشی برابر برای تمامی آحاد جامعه
۷- در ارائه آموزشهای مهارتی، کیفیت زندگی نیز مورد توجه قرار گیرد، زیرا کیفیت زندگی یکی از شاخصهای توسعه پایدار به شمار می رود
۸- توجه به آمایش سرزمین در آموزشهای مهارتی
۹- ضرورت ایجاد یک نظام صلاحیت حرفهای جامع برای شناسایی، ارزشیابی، و اعتباربخشی آموزشهای مهارتی
۱۰- تخصیص بودجه و سرمایه‌گذاری برای آموزشهای مهارتی و تشویق نظام خصوصی آموزش مهارت
۱۱- افزایش بازده خصوصی و اجتماعی آموزشهای اجتماعی
۱۲- برگزاری مسابقات ملی مهارت برای افزایش کیفیت آموزشهای مهارتی
۱۳- در سنجش میزان موفقیت آموزش‌هایی که برای توسعه پایدار ارائه میشود، سنجش چهار شاخص ضروری است که عبارت است از: فقر، نابرابری، اشتغال و بیکاری و کیفیت زندگی
۱۴- در هر نوع آموزش چهار مرحله باید به دقت مورد نظر قرار گیرد: ۱- نیازسنجی ۲- طراحی ۳- اجرا ۴- ارزیابی
۱۵- در بحث اثربخشی آموزش چهار متغیر باید در نظر گرفته شود در غیر این صورت، آموزش بی نتیجه خواهد بود. این چهار متغیر عبارت است از: ۱- ثبات سیاسی ۲- عادی‌سازی روابط بینالمللی ۳- گرایش به سمت بازار کار با رویکرد دولت رفاه ۴- سازماندهی نظام آموزش مهارتی در کشور.
در ادامه، کنفرانس با برگزاری جلسه جمع‌بندی نشست‌های تخصصی توسط دکتر محب حسینی، مدیر گروه آموزش کمیسیون ملی به پایان رسید و قرار شد موضوع‌های مطرح‌شده به شکل توصیه‌نامه‌ای تنظیم و به نهادهای متولی آموزش برای توسعه پایدار منعکس شود.
تهیه و تنظیم: پیمانه پورهادی
ناظر علمی : دکتر محدثه محب حسینی
ششمین همایش ملی آموزش توسط دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی با همکاری کمیسیون ملی یونسکو و با حمایت تعدادی از وزارتخانه‌ها، نهادها و سازمانهای علمی و آموزشی کشور از جمله وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت آموزش و پرورش، قطب علمی آموزش، سازمان سنجش آموزش کشور، سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی اسلامی (آیسسکو) در تاریخ ۱۷ و ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۳ در دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی برگزار شد.
اهداف اصلی این همایش که با حضور جمع کثیری از استادان، دانشجویان و دانش‌پژوهان مراکز علمی و تحقیقاتی سراسر کشور برگزار شد عبارت بود از:
• بهبود سطح کیفی فرآیند یاد دهی- یادگیری
• ترویج فرهنگ پژوهشگری در دانشجویان
• اطلاع‌رسانی در مورد آخرین یافته‌های علمی در زمینه فن‌آوری‌های نوین آموزشی
• بسط دانش و به اشتراک‌گذاری تجارب موفق در طرح‌های کاربردی در حوزه آموزش و یادگیری
• شناسایی چالش‌ها و رویکردهای توسعه‌ای برای ارتقای کیفیت آموزش در کشور
محورها و موضوع‌های همایش:
• روشهای نوین آموزشی در علوم (فنی و مهندسی، پایه، انسانی)، تربیت بدنی و هنر
• تاثیر جهانی‌شدن در فرآیند آموزش
• آموزش و خلاقیت
• آموزش و فناوری اطلاعات
• آموزش و ارزشیابی
• آموزش و کارآفرینی
• آموزش فنی و حرفهای
• تاثیر عوامل محیطی بر آموزش
• روشهای نوین آموزش
همایش فوق در چهار بخش شامل مراسم افتتاحیه، نشست‌های تخصصی، کارگاه‌های آموزشی و مراسم اختتامیه در دو روز متوالی برگزار شد. در مراسم افتتاحیه، آقایان دکتر عباس حق‌اللهی رئیس دانشگاه تربیت دبیر شهیدرجایی، دکتر علیایی معاون پژوهشی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، دکتر محمدرضا سعیدآبادی دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو و دکتر خاکی معاون آموزشی دانشگاه فرهنگیان سخنرانی کردند.
دکتر سعیدآبادی در سخنرانی خود ابتدا کارکردهای کمیسیون ملی یونسکو و وظایف این سازمان را در ارتباط با برنامههای یونسکو بیان کرد و سپس آخرین آمارهای مربوط به پیشبرد اهداف شش‌گانه آموزش برای همه را ارائه کرد و اظهار داشت: “امسال علاوه بر اینکه سال دسترسی به اهداف جهانی آموزش برای همه (۲۰۰۰-۲۰۱۵) است، آخرین سال دسترسی به اهداف توسعه هزاره نیز می‌باشد که اهداف هشت‌گانه آن با دو هدف از اهداف شش‌گانه برنامه آموزش برای همه مشترک است. وی در ادامه گفت: سال ۲۰۱۴ پایان دهه آموزش برای توسعه پایدار یونسکو (۲۰۰۵-۲۰۱۴) نیز است، از این رو به منظور آینده‌نگری برنامههای آموزش و تدوین دستور کار این برنامه‌ها برای سال‌های پس از ۲۰۱۵، یونسکو در تلاش است تا میزان تحقق برنامههای آموزشی فوق را در کشورهای عضو خود رصد کند که در این مورد جمهوری اسلامی ایران نیز در حال تدوین گزارش‌های جامعی از میزان دسترسی کشور به اهداف فوق به منظور ارائه به یونسکو است”.
در بخش بعدی برنامه، نشست‌های تخصصی در سه بخش A،B ،C به موازات یکدیگر به شرح زیر برگزار شد:
عنوان‌های پنل A (چهارشنبه مورخ ۱۷/۲/۹۳)
۱- معلم و آموزش
۲- آموزش و خلاقیت
۳- آموزش علوم
عنوان‌های پنل B (چهارشنبه مورخ ۱۷/۲/۹۳)
۱- آموزش فنی و حرفه ای
۲- آموزش تربیت بدنی
۳- آموزش ریاضی
عنوان‌های پنل C(چهارشنبه مورخ ۱۷/۲/۹۳)
۱- آموزش مهندسی
۲- آموزش معارف
۳- مداخله روانشناختی و آموزش
همزمان با برگزاری این نشست‌ها، کارگاه‌هایی نیز به موازات یکدیگر به شرح زیر برگزار شد:
۱- کارگاه مقاله‌نویسی به زبان انگلیسی
۲- کارگاه زیر ساختارهای کسر و بدفهمی دانش‌آموزان در این زیر ساختارها
۳-کارگاه روش تخمین پایانی آزمون و پرسشنامه
۴-کارگاه مدل تحلیلی از وساطت معلم و ابزار در توسعه تفکر انتزاعی
۵-کارگاه تهیه مطالب آموزشی با استفاده از نرم‌افزار Corel
عنوان‌های پنل A (پنج شنبه مورخ ۱۸/۲/۹۳)
۱- آموزش و فناوری
۲- آموزش متغیرهای رفتاری
عنوان‌های پنل B (پنج شنبه مورخ ۱۸/۲/۹۳)
آموزش و برنامه‌ریزی تدریس
۱- آموزش زبان و ادبیات
عنوان‌های پنل C(پنج شنبه مورخ ۱۸/۲/۹۳)
آموزش عالی و مدیریت
۱- آموزش هنر و معماری
همزمان با برگزاری این نشست‌ها، کارگاه آموزشی “تدریس فراشناخت مهارتهای شنیداری” نیز برگزار شد.
مراسم اختتامیه این همایش با سخنرانی آقایان دکتر داریوش نوروزی با موضوع “تکنولوژی آموزشی و سیر تحول تکوینی آن” و دکتر صدری رئیس دفتر منطقهای آیسسکو به پایان رسید.
دومین کنفرانس بینالمللی کارآفرینی توسط دانشکده کارآفرینی دانشگاه تهران و با همکاری کمیسیون ملی یونسکو- ایران، وزارتخانه‌ها، دانشگاهها و مراکز پژوهشی کشور از جمله دانشگاه‌های مازندران، شهید بهشتی، فنی و حرفهای، تربیت مدرس و نیز فرهنگستان علوم، شورای عالی آموزش و پرورش، پارک علم و فناوری زنجان، کرسی کارآفرینی یونسکو در دانشگاه تهران …. و نهادهای بینالمللی و دانشگاه‌های معتبر جهان از جمله دانشگاه آرمیت استرالیا (RMIT)، مدرسه کسب و کار لندن (London Business School)، دانشگاه بلگراد، دانشگاه کلمبیا، دانشگاه مدیترانه شرقی قبرس، دانشگاه UM، دانشگاه عبدالرزاق مالزی، دانشگاه یدی تپه ترکیه (yeditepe) و کشورهای عضو دیده‌بان جهانی کارآفرینی (GEM) در تاریخ سوم و چهارم اسفند امسال در تالار علامه امینی دانشگاه تهران برگزار شد.
اهداف این کنفرانس که با حضور ۳۵ نفر از دانشمندان معروف کارآفرینی بینالمللی و بیش از ۴۰۰ نفر از صاحبنظران داخلی برگزار شد، بحث و بررسی در زمینه آخرین دستاوردهای علمی در خصوص دانش توسعه کارآفرینی و بهبود محیط کسب و کار، تبادل نظر در خصوص روش‌ها و تکنیک‌های پیشرفته مرتبط با کارآفرینی و محیط کسب و کار، و استخراج سیاستها، راهبردها و راهکارهای اجرای کارآمد و موثر برای توسعه کارآفرینی و بهبود محیط کسب و کار بود.
محورهای اصلی کنفرانس:
– تامین مالی کارآفرینانه
– سیاستها و برنامههای دولت
– آموزشهای کارآفرینی
– نوآوری و انتقال تحقیق و نوآوری
– هنجارهای فرهنگی و اجتماعی
– پویایی و آزاد بودن بازار
– مقررات و حقوق مالکیت
– زیرساخت های فیزیکی، بازرگانی و خدماتی
– بهره برداری از فرصتهای کارآفرینانه
این کنفرانس دوروزه در چهار بخش مراسم افتتاحیه، نشست‌های تخصصی، کارگاه‌های آموزشی و مراسم اختتامیه برگزار شد و حدود ۱۵۰ مقاله توسط نویسندگان آن ارائه شد..
در مراسم افتتاحیه آقایان دکتر نظام‌الدین فقیه رئیس کنفرانس، دکتر محمد حسین امید سرپرست دانشگاه تهران، پروفسور پا اول رینولد استاد پژوهش در مدیریت دانشگاه جورج واشنگتن، پروفسور داتویوسف داتوغزالی رئیس اجرایی نوسانتارا و عضو اتاق ملی بازرگانی و صنایع مالزی و دکتر علی ربیعی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی سخنرانی کردند. در این بخش همچنین اولین بانک ونچر (Venture Bank)توسط آقای ساروخانی، بالاترین مقام اجرایی بانک ملت رونمایی شد.
پروفسور فقیه رئیس کنفرانس، درخصوص روند برگزاری کنفرانس، تعداد مقاله‌های دریافتی و … سخنرانی کرد. دکتر امید سرپرست دانشگاه تهران، در زمینه اهمیت روز افزون مقوله کارآفرینی و لزوم توجه به ترویج و توسعه کارآفرینی سخن گفت. دکتر ربیعی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی ضمن تاکید بر اینکه کارآفرینی علاج درد جامعه امروز ایران است، اظهار داشت: دیدگاه هر ایرانی، معادل با یک کار، بدون جنبش عظیم کارآفرینی در کشور محقق نمی‌شود. وی سپس به سال حماسه اقتصادی اشاره کرد و گفت: کارآفرینی از دیرباز در پیشرفت کشورهای توسعه‌یافته نقش بسیارارزنده‌ای داشته است و باید با حمایت از کارآفرینان، سال حمایت اقتصادی در کشور تحقق یابد.
وی مهمترین فعالیت محوری وزارت کار را کمک به بهبود فضای کسب و کار، طراحی و تنظیم نقشه جامع کارآفرینی، برنامه‌ریزی برای ایجاد سازمان نظام کارآفرینی کشور، طراحی و تنظیم جامع ترویج و آموزش کارآفرینی، تدوین بسته حمایتی کارآفرینان در شورای عالی اشتغال، کمک به دانشگاهها برای ایجاد انطباق تربیت دانشجو با بازار کار، بسترسازی برای ایجاد مولفه‌های کار شایسته، حمایت از بنگاه‌های اقتصادی دارای مزیت‌های نسبی (که رویکر دولت تدبیر و امید است)، کمک به بیکاران در جهت توانمندسازی آنها و توسعه کسب و کارهای خانگی با رویکرد ایجاد شبکه زنجیره‌ای عنوان کرد.
به گفته ربیعی، کارآفرینی با فرآیند مهارت‌آموزی و پرورش انسان‌های خلاق ایجاد میشود و با حمایت از کارآفرینی باید از سرمایه‌داریِ صرف عبور کنیم.
پس از مراسم افتتاحیه، جلسات تخصصی کنفرانس در سه بخش و با برگزاری نشست‌های تخصصی به شرح زیر برگزار شد:
اولین جلسه شامل سه نشست تخصصی بود که به موازات یکدیگر از ساعت ۱۰:۳۰ تا ۱۲:۱۵ تشکیل شد.
موضوع نشست الف: اقتصاد کارآفرینی و عملکرد بانک‌ها
رئیس: دکتر آلیسیا کودیوراس مارتینز
اعضای هیئت رئیسه: دکتر انواری، دکتر ساروخانی، دکتر هستی چیت‌سازان و دکتر فلاحی
سخنران کلیدی: دکتر اسماعیل میرزایی
سخنران کلیدی: دکتر حسین انواری
موضوع سخنرانی: توسعه تجارت خرد در ایران: تجربه کمیته امداد امام خمینی
نویسنده مقاله: دکتر آلیسیا کودیوراس مارتین
موضوع سخنرانی: سرمایه‌گذاری برای کارآفرینان، سرمایه‌گذاری: چارچوب شرایط بحرانی که کارآفرینان با آن مواجه‌اند.
نویسندگان مقاله: محمد علی بحرینی و دکتر محمد علی مرادی
موضوع سخنرانی: چالشهای سرمایه‌گذاری مخاطره‌آمیز در شرکت‌های مبتنی بر فناوری نوین: مطالعه موردی ایران
نویسندگان مقاله: سید محمدرضا حسینی مقدم و دکتر سید رضا حجازی
موضوع سخنرانی: تاثیر جهت‌گیری کارآفرینانه بر عملکرد بانک‌ها با تاکید بر نقش واسطه
موضوع نشست ب: شبکه‌سازی و هدف آن
رئیس: دکتر مارینا رانگا
اعضای هیئت رئیسه: علی اکبر فرجادیان، کشمیری، دکتر میثاق تصوری، دکتر محمد کاظمی
نویسنده مقاله: شایقه عاشوری‌زاده
موضوع سخنرانی: خودباوری کارآفرینان در نوآوری: شبکه‌سازی عامل خودباوری و به‌وجود آورنده عملکرد
نویسنده مقاله: مهلا زارع مهرجردی
موضوع سخنرانی: الگوی بهینه فرصت، تائید، ارزیابی و بهره‌برداری برای کارآفرینان مبتدی
نویسنده مقاله: حکمیه نصیری
موضوع سخنرانی: بررسی عملی راهبردهای خروج از سرمایه‌گذاری مخاطره‌آمیز در آسیا و ایالات متحده
موضوع نشست ج: رفتار کارآفرینانه: پایداری و راهبری
رئیس و سخنران کلیدی: پروفسور داتویوسف داتوغزالی
اعضای هیئت رئیسه: دکتر افسانه باقری، دکتر نایلز بوسما، دکتر نورای کیسکین
نویسنده مقاله: پروفسور داتویوسف داتوغزالی
موضوع سخنرانی: منطقه آسیا: مستعد برای تجارت
نویسندگان مقاله: پروفسور امیدیا واگنونی و افسانه مرادی
موضوع سخنرانی: همکاری در تحقیق و توسعه برای پایداری محیطی در شبکه‌های نوآوری ایتالیا
نویسندگان مقاله: دکتر سعید جعفری مقدم، آیدین سلام زاده، عاطفه یوسفی یار
موضوع سخنرانی: عوامل تاثیرگذار بر رفتار کارآفرینانه مدیران ارشد بانک‌های ایرانی پیشگام
نویسندگان مقاله: دکتر محمد علی مرادی، ژیلا ترابی
موضوع سخنرانی: ارتباط بین راهبری دگرگون‌شونده و نوآوری مربوط به لایه‌های یادگیری سازمانی
جلسه دوم با برگزاری دو نشست تخصصی به موازات یکدیگر، به شرح زیر تشکیل شد:
موضوع نشست الف: سیاست توسعه کارآفرینی و تجارت
رئیس: پروفسور پااول دی رینولدز
اعضای هیئت رئیسه: دکتر محمدرضا سپهری، سید جلیل هاشمی، دکتر کورد ناییچ، دکتر حسن طائی
سخنران کلیدی: دکتر حسن طائی
موضوع سخنرانی: طرح عمل‌ها و سیاستها برای توسعه کارآفرینی در ایران
نویسنده مقاله: دکتر نورای کیسکین
اصلاحات محلی و منطقهای برای ارتقای توسعه بخش خصوصی در ترکیه
نویسندگان مقاله: دکتر نظام‌الدین فقیه، دکتر محمدرضا زالی، سپیده قطبی و محمدحسین معزالدین
موضوع سخنرانی: طراحی و توصیف الگوی رشد شرکت‌های کوچک و متوسط
نویسنده مقاله: امیرمحمد گلابی
موضوع سخنرانی: الگوی ترکیبی بازاریابی کارآفرینانه
موضوع نشست ب: کارآفرینی، تجارت مبتنی بر دانش و تجارت خرد
رئیس: دکتر کامبیز طالبی
اعضای هیئت رئیسه: محمد امید، دکتر خاوندگهر، دکتر رحمان منوچهر رزمجو، مرتضی بوجار، مهرعلی حقگویان و دکتر رمضانی
نویسندگان مقاله: میرجانا رادوویچ مارکوویچ، رادمیلا گروزدانیچ، وسنا بالتازاروویچ، آیدین سلم زاده، ملیکا کواوویچ
موضوع سخنرانی: شرایط عمومی برای توسعه شرکت‌های کوچک و متوسط در صربستان
نویسندگان مقاله: پروفسور ریچارد وودوارد، دکتر اسین یورووک و دکتر سالو رادوسویچ
موضوع سخنرانی: مراجع و منابع دانش، به عنوان عوامل تعیین‌کننده جهت‌گیری کارآفرینانه شرکت‌های متمرکز بر دانش به سمت ظهور و پیدایش بازارها
نویسنده مقاله: پروفسور دینش اواستی
موضوع سخنرانی: راه‌اندازی، تداوم و رشد تجارت‌های خرد
نویسنده مقاله: پروفسور دکتر فریدا حبیب شاه
موضوع سخنرانی: توسعه زیست – فن آفرینی، تجربه مالزی
جلسه سوم با برگزاری سه نشست تخصصی و یک کارگاه به شرح زیر برگزار شد:
موضوع نشست الف: آموزش کارآفرینی، دیدگاه آموزش عالی ایران و یونسکو
رئیس: پروفسور دیوید ای. کربای
اعضای هیئت رئیسه: دکتر رجبی، دکتر قنبر محمدی الیاسی، دکتر محب‌حسینی، دکتر مارینا رانگا
سخنران کلیدی: پروفسور جانگ سوک کیم
موضوع سخنرانی: اصلاحات مقررات برای بهبود محیط تجارت
نویسندگان مقاله: دکتر آیت‌اله ممیز، شیوا شریفیان، و بهزاد محمدیان
موضوع سخنرانی: پارک‌های علم و فناوری مجازی: راه حلی برای داشتن یک محیط تجاری بهتر
نویسندگان مقاله: دکتر کاترین فکری، دکتر عبداله شفیع‌آبادی، دکتر ژاله رفاهی و پریسا زابلی
موضوع سخنرانی: مقایسه تاثیر مشاوره شغلی مطابق با الگوی چندهزینه‌‌ای شفیع‌آبادی در زمینه گزینش شغلی با نظریه یادگیری اجتماعی کرومبولتز در زمینه مهارتهای کارآفرینی دانشجویان دانشگاه آزاد مرودشت
نویسندگان مقاله: نرگس رحمتی، رضا رستمی، دکتر محمدرضا زالی، دکتر استفان نویسکی، جمیله زارعی
موضوع سخنرانی: تاثیر بازخورد اعصاب بر توسعه ویژگی شخصیتی کارآفرینانه دانش‌آموزان ابتدایی
موضوع نشست تخصصی ب: توانمندی، راهبرد و تجارت
رئیس: پروفسور پوران واینارزیک
اعضای هیئت رئیسه: آرش رضازاده، مهدی میزان‌پرست، فرهاد رجبی، دکتر کامبیز طالبی
سخنران کلیدی: پروفسور فریده حبیب شاه
موضوع سخنرانی: فن‌آفرینی
نویسنده مقاله: محمدجواد ثابت
موضوع سخنرانی: ریشه‌های فکری رویکرد توانمندی در مدیریت راهبردی
نویسنده مقاله: مهناز احمدی
موضوع سخنرانی: مطالعه تطبیقی بایدول اکت و قانون‌های تجاری‌کردن دانشگاهی در ایران
نویسنده مقاله: مهتاب برازنده
موضوع سخنرانی: بررسی تاثیر توانمندیهای کارآفرینانه در زمینه عملکرد تجارت میان کارآفرینان مبتدی، دیده‌بان کارآفرینان جهانی (GEM 2010)
موضوع نشست ج: کارآفرینی اجتماعی، اخلاق و اسلام
رئیس: دکتر سیدمحمد مقیمی
اعضای هیئت رئیسه: دکتر خانیفر، دکتر زهرا اراستی، پروفسور نورلین نور و خانم قدس
سخنران کلیدی: دکتر صالح کیسکین
موضوع سخنرانی: کارآفرینی در چشم‌انداز اسلام
نویسندگان مقاله: مهدی فاتح راد، دکتر سیدرضا حجازی و معصومه رحمانی
موضوع سخنرانی: شناسایی الزامات اخلاقی در شرکت‌های کارآفرین مبتنی بر دانش تودلر
نویسندگان مقاله: دکتر کاماریا اسماعیل، دکتر ون زید عمر، دکتر شعیب اختر و معصومه شهوردی
موضوع سخنرانی: آیا قومیت در هدف کارآفرینانه به سمت تجاری‌سازی پژوهش دانشگاهی مهم است؟
نویسنده مقاله: دکتر خان فردوسور رحمان
موضوع سخنرانی: گسترش کارآفرینی اجتماعی در بنگلادش
پس از برگزاری نشست‌های تخصصی این بخش، کارگاه پیش بینی آینده محیط تجارت جهانی: الزامات برای کارآفرینان تجاری برگزار شد.
روز دوم با برگزاری سه جلسه برگزار شد.
جلسه اول شامل سه نشست تخصصی بود که به موازات هم به شرح زیر برگزار شد:
موضوع نشست الف: اصلاح محیط تجارت کارآفرینانه
رئیس: پروفسور جونگ سئوک کیم
اعضای هیئت رئیسه: دکتر میرشجاعیان، بابک بختیاری
سخنران کلیدی: پروفسور جانگ سئوک کیم
موضوع سخنرانی: اصلاح مقررات برای ارتقای محیط تجاری
نویسنده مقاله: کوروش پرویزیان
موضوع سخنرانی: نقش بانک‌ها در اصلاح محیط تجاری
نویسندگان مقاله: ماریان هولینسکا، دکتر آنا پیلکووا
موضوع سخنرانی: ارزابی محیط کارآفرینانه: مقایسه طرح‌های ابتکاری منتخب بینالمللی
نویسنده مقاله: روزبه پیروز
موضوع سخنرانی: ایران از نفت تا رنج، از بنزین تا مردم
موضوع نشست ب: کارآفرینی، اقتصاد و تجارت بینالمللی
رئیس: پروفسور ایرج حاشی
اعضای هیئت رئیسه: دکتر محسن رضایی، دکتر مجتبی خالصی، دکتر انصاری، ماریان هولینسکا
سخنران کلیدی: پروفسور پوران واینارزیک
موضوع سخنرانی: تاثیر فعالیتهای نوآورانه آزاد بر بین‌المللی‌کردن شرکت‌های کوچک و متوسط انگلستان
نویسندگان مقاله: دکتر سید کمیل طائبی، زهرا زمانی و دکتر محمدرضا زالی
موضوع سخنرانی: تعامل بین رویکرد A3 کارآفرینی و تجارت بینالمللی: سند و مدرکی از کشورهای منتخب آسیایی
نویسنده مقاله: دکتر محسن رضایی
موضوع سخنرانی: روند اقتصادی و کارآفرینی
نویسندگان مقاله: پروفسور ایرج حاشی، فسنیک رسیکا، دکتر ژان جکسون و بسینک رسنیک
موضوع سخنرانی: نوآوری و عملکرد صادرات شرکت‌ها در کشورهای در حال گذار: ارتباط محیط تجاری و مرحله گذار
موضوع نشست ج: نشر دانش و تجارت الکترونیک
رئیس: دکتر بهروز زارعی
اعضای هیئت رئیسه: علی اکبر فرجادیان، پروفسور اومش منون
سخنران کلیدی: پروفسور پیرو فورمیکا
موضوع سخنرانی: هجوم نوآوری، تصاویر پیشگامان و مخترعان
نویسندگان مقاله: حسام صالحی و دکتر کامبیز طالبی
موضوع سخنرانی: تاثیرات پیشگامان دانش بر عملکرد نوآورانه در کمپانی‌های مبتنی بر دانش فناوری اطلاعات
نویسندگان مقاله: دکتر بابک ضیائی، دکتر سید مجتبی سجادی و دکتر محمد حسن مبارکی
موضوع سخنرانی: استقرار و بینالمللی کردن سرعت تجارت الکترونیک در عصر کارآفرینی دیجیتال
جلسه دوم با برگزاری دو نشست تخصصی به موازات هم به شرح زیر ادامه یافت:
موضوع نشست الف: دانشگاه کارآفرینانه
رئیس: دکتر سهراب رضائی
اعضای هیئت رئیسه: پروفسور پوران واینارزیک، دکتر سید مصطفی رضوی، دکتر عزیزی، دکتر حسینی
سخنران کلیدی: پروفسور نوریس کروئگر
موضوع سخنرانی: هدف کارآفرینانه و دانشگاه کارآفرینانه
نویسنده مقاله: دکتر مارینا رانگا
موضوع سخنرانی: به اشتراک‌گذاشتن دانش، ایجاد پل: سیاست‌های کارآفرینی در اتحادیه اروپا و ایالات متحده، الهامی برای تلاش کارآفرینانه ایران
نویسنده مقاله: دکتر کریمیان اقبال
موضوع سخنرانی: مراکز رشد و پارک‌های علم و فناوری: تجربیات ایران
نویسندگان مقاله: هیروکو کاواموریتا و آیدین سلام‌زاده
موضوع سخنرانی: عوامل موسساتی تاثیرگذار بر کارآفرینی دانشگاهی در ترکیه
نویسندگان مقاله: عاطفه ذوالفقاری و دکتر رضا حجازی
موضوع سخنرانی: نقش حامیان در رشد موسسات وابسته به دانشگاهها (مورد موسسات وابسته به ACER)
موضوع نشست ب: خلاقیت، آموزش کارآفرینانه
رئیس: پروفسور دیوید کربای
اعضای هیئت رئیسه: هیرکو، شیرین شریعتی آرانی، آیدین سلام‌زاده، نیلوفر مسروری، دکتر افسانه باقری
نویسنده مقاله: دکتر نیلز بوسما
موضوع سخنرانی: فعالیت کارآفرینانه کارمندان
نویسنده مقاله: مهدی رحمانیان کوشککی
موضوع سخنرانی: موانع سد راه دوره‌های آموزشی کارآفرینانه در مراکز آموزش علمی کاربردی کشاورزی در منطقه فارس، ایران
نویسنده مقاله: سید محمدرضا حسینی مقدم
موضوع سخنرانی: تاثیر آموزش کارآفرینانه بر خلاقیت حرفهای و کیفیت زندگی فارغ‌التحصیلان مقیم رشت
نویسندگان مقاله: معصومه شهوردی، دکتر کامیراه اسماعیل و حسن شهوردی
موضوع سخنرانی: آموزش کارآفرینی اجتماعی میان دانشجویان مالزیایی
نویسنده مقاله: دکتر رسول بیدرم
موضوع سخنرانی: آموزش فرهنگی کارآفرینی
جلسه آخر با برگزاری دو نشست تخصصی و یک کارگاه به شرح زیر برگزار شد:
موضوع نشست الف: مقررات و محیط فرهنگی و اجتماعی
رئیس: پروفسور اکبر فرهنگی
اعضای هیئت رئیسه: دکتر فتحی، پروفسور دینش اواستی، دکتر سیاح
سخنران کلیدی: پروفسور اومش منون
موضوع سخنرانی: اصلاح طرح‌های ابتکاری اصلاح تجارت در هند- چشم انداز تاریخی
نویسندگان مقاله: دکتر محمدرضا زالی، دکتر نظام الدین فقیه، حسن خلیلی و الهام کابلی
موضوع سخنرانی: تاثیر هنجارهای اجتماعی در تعیین اهداف کارآفرینانه: تاکید بر نقش توانمندیهای کارآفرینانه
نویسندگان مقاله: بهزاد محمدیان، مرضیه طهماسبی و راضیه طهماسبی
موضوع سخنرانی: نقش هنجارهای فرهنگی- اجتماعی بر گرایش به راه‌اندازی تجارت خانگی
نویسندگان مقاله: دکتر مهران رضوانی و محمد تقی طغرائی
موضوع سخنرانی: طراحی سرمایه اجتماعی در فعالیتهای بازاریابی کارآفرینانه (مورد تجارت کوچک)
نویسنده مقاله: داوود عابدی آملی
موضوع سخنرانی: کارآفرینی در صنعت بهداشت
موضوع نشست ب: خوشه‌ای‌کردن، همکاری شرکت‌ها و فرصتهای کارآفرینی
رئیس: پروفسور آلیستر آندرسن
اعضای هیئت رئیسه: دکتر کریمیان اقبال و دکتر جهانگیر مجیدی، دکتر جهانگیر یدالهی فارسی
سخنران کلیدی: دکتر نیلز بوسما
موضوع سخنرانی: پاسخ‌های کارآفرینانه به بحران: مدرک و سند از داده‌های GEM و مربوط به ایران
نویسنده مقاله: پروفسور یاکسل کسیم
موضوع سخنرانی: فرصتهای کارآفرینی در صنعت داروسازی
نویسندگان مقاله: محمد ابطحی، فرزانه نادری و جسیم مصطفوی
موضوع سخنرانی: اولویت‌های خوشه‌ها در اقتصاد محلی
نویسندگان مقاله: محیا بیات، دکتر توماس اسکات و محمدرضا زالی
موضوع سخنرانی: شبکه‌های همکاری شرکت‌های ارتقادهنده نوآوری: مدرک و سند از اطلاعات GEM
مراسم اختتامیه این کنفرانس با برگزاری نخستین جشنواره تجلیل از رهبران کارآفرین برگزار شد. در این بخش از ۶ کارآفرین و صاحبان کسب و کارهایی که سهم بازار در کشورهای خارجی دارند و حداقل ۲۰% از تولیداتشان را صادر کردند و حداقل با ۳ کشور مراودات تجاری و بازرگانی داشته‌اند، به عنوان کارآفرینان بینالمللی معرفی شدند و از زحمات و تلاش‌های دلسوزانه و مشتاقانه‌شان در ایامی که کشور با تحریم‌های سخت اقتصادی روبرو بوده است، تقدیر شد.
نشست تخصصی پیشرفتهای جمهوری اسلامی ایران در زمینه آموزش پایه با تاکید بر اهداف آموزشی ملل متحد تا سال ۲۰۱۵: چالش‌ها، دستاوردها، و چشم انداز آینده به طور مشترک توسط کمیسیون ملی یونسکو و سازمان نهضت سوادآموزی و با حمایت دفتر منطقهای یونسکو در تهران و وزارت آموزش و پرورش در تاریخ ۲۵ آذر ۱۳۹۲ در سازمان نهضت سوادآموزی در تهران برگزار شد.
این نشست که با حضور مسئولان، مدیران، کارشناسان، سیاستگذاران، برنامه‌ریزان و صاحبنظران وزارتخانه‌ها، مراکز، آژانس‌های بینالمللی و نهادهای مرتبط با بحث آموزش برگزار شد، به شکل تعاملی و مشارکتی برنامه‌ریزی شده بود و شامل سخنرانی و همچنین بحث و تبادل نظر در ابعاد و محورهای چندگانه مربوط به آموزش پایه و سوادآموزی بود و در قالب دو جلسه کاری و تخصصی، به موازات یکدیگر برگزار شد.
اهداف نشست عبارت بود از:
– جلب توجه افکار عمومی به خصوص سیاستگذاران، مدیران و برنامه‌ریزان آموزشی به اهمیت سواد و آموزش پایه در طرح‌های کلان ملی
– ارزیابی وضعیت سوادآموزی و آموزش پایه در کشور
– تعیین چالش‌ها، شناسایی تجارب موفق و ارائه راهکارهای جدید با توجه به اهداف تعیین‌شده بینالمللی در دهه سوادآموزی ملل متحد (۲۰۱۲-۲۰۰۳)، دهه آموزش برای توسعه پایدار (۲۰۱۴-۲۰۰۵) و برنامه آموزش برای همه (تا سال۲۰۱۵)
– هم‌اندیشی برای تحقق تحول در نظام آموزش و پرورش بر اساس فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی در جهت نیل به حیات طیبه با تاکید بر ریشه‌کن کردن بیسوادی (ابلاغی مقام معظم رهبری)
– بحث و تبادل نظر پیرامون طراحی یک چارچوب ملی در زمینه توسعه اقدامات مربوط به ارتقای آموزش پایه و مقابله با بیسوادی برای پنج‌سال آینده.
محورهای مورد بحث نشست فوق عبارت بود از:
– جایگاه و اهمیت سواد و آموزش پایه در طرح‌های کلان توسعه کشور
– ارزیابی وضعیت آموزش پایه و سوادآموزی در جمهوری اسلامی ایران (تجارب موفق و چالش‌ها)
– اهمیت ریشهکنی بیسوادی در سیاست‌های کلی ایجاد تحول در نظام آموزش و پرورش کشور
– آمار و نقش آن در تحقق آموزش پایه باکیفیت
– سنجش، ارزیابی و تضمین کیفیت در موضوعات مربوط به آموزش پایه و سوادآموزی
– ضرورت کاربرد رویکرد بین بخشی و بین نهادی در ارتقای آموزش پایه و مقابله با بیسوادی
– بررسی رویکردها و شیوه‌های سوادآموزی سایر کشورها
– تعاریف جدید سوادآموزی و آموزش پایه با توجه به نیازهای قرن ۲۱
– آینده‌نگری در آموزش پایه و سوادآموزی
– راهکارهای شتاب‌بخشی و کیفیت‌بخشی به سوادآموزی در اجرای برنامه پنج‌ساله.
در شروع مراسم افتتاحیه نشست تخصصی پیشرفتهای جمهوری اسلامی ایران در زمینه آموزش پایه با تاکید بر اهداف آموزشی ملل متحد تا سال ۲۰۱۵، ابتدا علی باقرزاده، معاون وزیر و رئیس سازمان نهضت سوادآموزی کشور ضمن بیان خیر مقدم به شرکت‌کنندگان، به فرهنگ دیرینه ایران اسلامی در توجه به علم و دانش اشاره کرد و فرمان انقلابی امام راحل را در صدور فرمان ایجاد نهضت سوادآموزی در هفتم دی ۱۳۵۸ مقدمه‌ای برای فعالیتهای سوادآموزی ذکر کرد. وی در ادامه، افزایش درصد باسوادی در گروه سنی بالای ۶سال و بین ۱۰ تا ۴۹سال را پس از پیروزی انقلاب اسلامی به حدود دو برابر و کاهش اختلاف درصد باسوادی نقاط شهری و روستایی از ۳۹% به ۸% و اختلاف درصد باسوادی بین زنان و مردان را از ۲۶% به ۳/۵ %، و پوشش واقعی کودکان دوره ابتدایی را به بیش از ۹۷% از دستاوردهای ج.ا ایران در زمینه سوادآموزی مطرح و اشاره کرد: “باوجود فعالیت‌ها و پیشرفتهای صورت‌گرفته در زمینه سوادآموزی، هنوز حدود ده‌میلیون بیسواد مطلق در کشور وجود دارد”. معاون وزیر و رئیس سازمان نهضت سوادآموزی کشور عدم وجود انگیزه در جامعه برای سوادآموزی، عدم فراهم‌شدن سازوکارهای قانونی و عزم و اراده عمومی، سختی و زمان‌بر بودن دسترسی به افراد بیسواد، و عدم وجود تشکل‌های مردمی برای کمک به امر سوادآموزی را از چالشهای این حوزه برشمرد. وی در پایان سخنان خود، تشکیل یک کارگروه و کمیته ملی برای پایش وضعیت سواد در جامعه را از ضروریات گسترش سوادآموزی عنوان کرد.
دکتر محمدرضا سعیدآبادی، دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو سخنران بعدی این مراسم بود. وی ضمن بیان اینکه آموزش مهمترین موضوع یونسکو به شمار می‌رود و دستیابی به صلح -مهمترین هدف یونسکو- به آموزش وابسته است، در بیان وضعیت سوادآموزی در جهان اظهار داشت: “در حال حاضر ۷۷۵ میلیون بزرگسال بیسواد در جهان وجود دارد که نیمی از آنها در جنوب و غرب آسیا زندگی می‌کنند. در ۸۱ کشور از ۱۴۶ کشوری که اطلاعات خود را به یونسکو ارائه داده‌اند، نسبت بیسوادی زنان بسیار بیشتر از مردان است؛ به طوری که به ازای هر ۱۰ مرد باسواد، کمتر از ۷ زن باسواد وجود دارد. ۶۸ کشور در حوزه آموزش ابتدایی هیچ برنامه‌ای برای تساوی جنسیتی ندارند و گامی در این جهت برنداشته‌اند. در ۱۲۳ کشور کم درآمد و یا با درآمد کمتر از متوسط، حدود ۲۰۰ میلیون جوان ۱۵ تا ۲۴ساله دوره ابتدایی را به پایان نرسانده‌اند و ۲۵۰ میلیون کودک که به پایه چهارم ابتدایی رسیده‌اند، توان خواندن و نوشتن ندارند که این مشکل ناشی از عدم کیفیت آموزشی برخی از مناطق است”. دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو عدم وجود معلم به تعداد کافی در نقاط مختلف جهان و تعداد کودکان محروم از مدرسه به میزان ۶۱ میلیون نفر در سال ۲۰۱۰ را از دیگر چالشهای دسترسی به آموزش برشمرد.
هیراناند پورکیت، رئیس دفتر منطقهای یونسکو در تهران در سخنرانی خود ابتدا با اشاره به درک انسان‌ها از معنی باسوادی و بیسوادی، آن را نتیجه میزان توسعه‌یافتگی جوامع دانست و با اشاره به “دهه سوادآموزی سازمان ملل متحد” (۲۰۰۳ -۲۰۱۲)، “دهه آموزش توسعه پایدار” (۲۰۰۵-۲۰۱۴ ) و “اهداف آموزش برای همه” (که باید تا سال ۲۰۱۵ تحقق یابد)، بر اهمیت “سوادآموزی” برای جامعه جهانی تاکید کرد. وی در ادامه به نشست عمومی سازمان ملل (اکتبر ۲۰۱۳) اشاره کرد و افزود: “در این نشست مطرح شد که دهه سوادآموزی سازمان ملل متحد، اعضای خود را تشویق می‌کند تا از راه حل‌های مبتکرانه فناوری ارتباطات و اطلاعات برای برطرف‌کردن نیازهای گروه‌های محروم و در حاشیه‌مانده از جمله دختران و معلولان استفاده کنند. این دهه بر تداوم اجرای برنامههای ملی و سنجش و اندازه‌گیری آن برای از بین‌بردن بیسوادی در جهان، با تقویت تعهدات مالی و سیاسی، به‌طور خاص برای آموزش جوانان، بزرگسالان و آموزش غیر رسمی تاکید دارد و از همه دولتها دعوت می‌کند تا روشهای سنجش و اندازه‌گیری‌ای ایجاد کنند که قابل اطمینان باشد و نیز بانک اطلاعاتی‌ای ایجاد کنند که قابلیت جمعآوری اطلاعات مربوطه را به تفکیک سن، جنسیت، معلولیت، شرایط اقتصادی-اجتماعی و مولفه‌های مربوطه دیگر دارا باشد. نشست عمومی، همچنین از یونسکو خواسته است که نقش خود را برای مقابله با بیسوادی به عنوان یک تسهیلگر تقویت کند، و مدیر کل این سازمان را ترغیب نموده تا همچنان به روند تشریح چشم‌انداز سوادآموزی و دستورکار مربوط به آن، برای دوره بعد از “دهه سوادآموزی”، با مشورت کشورهای عضو ادامه دهد تا از موفقیت جمعی ذینفعان اطمینان حاصل شود”.
محمد منیر صفی‌الدین سخنران پایانی این بخش، ضمن تقدیر از اقدامات و پیشرفتهای ج.ا. ایران در زمینه سوادآموزی، بخشی از این اقدامات را مرهون ماده ۳۰ قانون اساسی ایران دانست که آموزش رایگان تا مقطع متوسطه، حتی تا آموزش عالی را تعهد می‌کند. وی سپس اظهار داشت: “آمار آموزش و پرورش نشان می‌دهد که نرخ ثبت نام خالص در دوره ابتدایی در حدود ۹۹ درصد و نرخ حضور دانش‌آموزان در این مقطع، در حدود ۹۷ درصد است که دستاورد قابل توجهی برای رسیدن به اهداف توسعه هزاره است. افزایش مدرسه از ۸۴ هزار باب در سال ۱۹۹۰ به ۱۲۰ هزار باب در سال ۲۰۱۰، یکی از نشانه‌های پیشرفت در حوزه سوادآموزی است. ایران در منطقه خاورمیانه بهترین کشور در زمینه آموزش کودکان محسوب می شود.” وی در ادامه، به لزوم آموزش بیشتر در حوزه‌های بهداشت اجتماعی نظیر ایدز، اعتیاد و حوادث رانندگی اشاره کرد و توجه به هماهنگی میان آموزش عالی و بازار کار برای رفع معضل بیکاری را از ضروریات دانست.
پس از مراسم افتتاحیه، نشست فوق با برگزاری دو جلسه تخصصی با عناوین: “آموزش پایه: اهرم اصلی تحقق اهداف کلان توسعه کشور” و “تعاریف جدید سواد و آموزش پایه و سواد در قرن ۲۱” به موازات یکدیگر برگزار شد.
خلاصه گزارش دو جلسه تخصص فوق به شرح زیر است.
آموزش پایه: اهرم اصلی تحقق اهداف کلان توسعه کشور
در این جلسه متخصصان: آقازاده، نوری، اللهیار ترکمن و مهدی‌زاده سخنرانی کردند.
مدیر جلسه: مهدی‌زاده، معاون نهضت سوادآموزی و
دبیرجلسه: نامجومنش، مدیرکل دفتر نظارت، سنجش و ارزشیابی تحصیلی دوره‌های سوادآموزی بود.
بررسی راه‌های ایجاد نظام آموزش بزرگسالان در جمهوری اسلامی ایران
بررسی راه‌های ایجاد نظام آموزش بزرگسالان در جمهوری اسلامی ایران، توسط آقازاده ارائه شد. وی در بررسی نقش آموزش در ابعاد مختلف زندگی انسان‌ها اظهار داشت: “آموزش بزرگسالان در سطح فردی، سبب بهبود فرصتهای زندگی مطلوب و بهسازی زندگی شغلی، در سطح اجتماعی سبب پیوستگی و انسجام اجتماعی، در سطح حاکمیتی، سبب ایجاد اقتصاد قوی و رقابتی، در سطح کسب و کار، سبب بهسازی سرمایه‌گذاری برای آینده، تولید ارزش افزوده/ ایجاد بهره‌وری و نیز سبب نوسازی بخش خدماتی و تولیدی میشود”. وی در ادامه مولفه‌های نظام آموزش بزرگسالان را به شرح زیر برشمرد:
۱- چارچوب سیاستی و قانونی
۲- مدیریت/سازمانهای درگیر
۳- منابع مالی
۴- منابع انسانی
۵- سازماندهی برنامه
۶- خدمات راهنمایی و مشاوره
۷- سنجش، اعتبارگذاری و تأیید مدارک.
آمار و نقش آن در تحقق آموزش پایه با کیفیت
دومین سخنران این بخش یوسف نوری، رئیس مرکز آمار و فناوری اطلاعات وزارت آموزش و پرورش بود که پیشنهاداتی در زمینه آمار به شرح زیر ارائه کرد:
۱- ایجاد آگاهی عمومی در استفاده از آمار
۲- ایجاد یکپارچگی در تولید آمار
۳- جمعآوری از طریق آمار ثبتی
۴-ایجاد راه‌هایی برای کنترل و کاستن از خطاهای جمعآوری داده‌ها.
بررسی رویکردها و شیوه‌های سوادآموزی سایر کشورها
علی اللهیار ترکمن، معاون امور آموزشی و فرهنگی معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی ریاست جمهوری، به تعاریف سواد و تغییرات ساختاری در سازمانهای سوادآموزی در کشورهای مختلف پرداخت و رویکردهای موجود به سوادآموزی را به شرح زیر مطرح کرد:
۱- مهارتهای آموزشی ناشی از سواد که پیامدهای آموزشی آن خواندن، نوشتن و حساب‌کردن به یک زبان خاص است و به طور عمده از طریق امکانات آموزش رسمی امکانپذیر است و هدف آن سوادآموزی گسترده، و برابری فرصتهای آموزشی است.
۲- کاربرد سواد در مقاصد خاص که پیامدهای آموزشی آن کاربست مهارتهای ناشی از سواد برای بر طرف کردن نیازها و اولویت‌های خاص و مهارتهای زندگی است و از طریق آموزش غیر رسمی و افزایش فعالیتهای سوادآموزی به عنوان بخشی از برنامههای توسعه امکانپذیر است و هدف آن رقابتی‌کردن فضای آموزش برای دستیابی به استانداردهای مورد نیاز حرفه، شغل و جامعه می‌باشد.
– توانمندسازی، که پیامدهای آموزشی آن توانمندسازی برای ارتقای جایگاه اجتماعی است و از طریق تدوین بسته‌های آموزشی نیازمحور و مبتنی بر شرایط سوادآموزان امکانپذیر است و هدف آن توانمندسازی فردی و اجتماعی، مشارکت اجتماعی گسترده و ایجاد انگیزه‌های اجتماعی است.
چالشهای آموزش پایه و سواد در جمهوری اسلامی ایران
مهدی‌زاده، معاون سازمان نهضت سوادآموزی، سخنران آخر این جلسه، در سخنرانی خود با عنوان چالشهای آموزش پایه و سواد در ج.ا. ایران تعدادی از چالشهای سوادآموزی در کشور را به شرح زیر برشمرد: ۱- در اختیار نداشتن اطلاعات اسمی کامل بی‌وادان ۲- پراکندگی بیسوادان ۳- نبود انگیزه در بیسوادان برای آموزش و یادگیری ۴- بازگشت به بیسوادی در افراد کم‌سواد ۵- ارضای کاذب جامعه و کاستن از حساسیت مسئولان نسبت به سوادآموزی ۶- نبود عزم ملی برای ریشهکنی بیسوادی ۷- مسدود نشدن مبادی ورودی بیسوادی ۸- نگرش سطحی و ساده به مقوله سوادآموزی ۹- کامل‌نبودن پوشش تحصیلی در دوره ابتدایی ۱۰- ترک تحصیل دانش‌آموزان قبل از اتمام دوره ابتدایی ۱۱- پراکندگی جمعیت و کلاسهای چندپایه و یک یا دونفره ۱۲- پایین‌بودن شأن و مقام معلمی در اجتماع و پایین‌بودن سطح دانش و مهارت حرفهای آنان ۱۳-کم‌توجهی و بی‌مهری به آموزش ابتدایی در داخل آموزش و پرورش نسبت به سایر دوره‌ها ۱۴- مشارکت‌نکردن معلمان در تصمیم‌گیری‌ها و اداره آموزش و پرورش ۱۵- بیسوادی اولیای دانش‌آموزان.” وی در ادامه پیشنهادات زیر را برای بهبود کار مطرح کرد: “۱- جایگزین‌نمودن آمارهای ثبتی به جای آمارهای سرشماری در مقوله مربوط به آموزش و تحصیل ۲- آموزش فرمانداران و بخشداران برای ایفای مسئولیت به منظور جذب و هدایت کودکان بازمانده از تحصیل، ترک تحصیلکرده و نیز افراد بیسواد زیر ۵۰سال ۳- تجدید نظر و تنوع‌بخشیدن به محتوای آموزشی بر اساس نیازسنجی و علایق مخاطبان در نظام آموزش رسمی و سوادآموزی ۴- ایجاد حساسیت در مسئولان نسبت به عواقب بیسوادی و کم‌سوادی و ترک تحصیل دانش‌آموزان ۵-ایجاد سیستم هوشمند برای ره‌گیری و رصدنمودن دانش‌آموزان در مدارس ۶- راه‌اندازی نظام آموزش بزرگسالان.”
جلسه دوم: آموزش پایه و سواد در قرن ۲۱
در این جلسه متخصصان: دکتر محب حسینی، مهندس نوید، آقای دکتر صدری، آقای دکتر عمادی، آقای دکتر کریمی سخنرانی کردند.
مدیر جلسه: باقرزاده، رئیس سازمان نهضت سوادآموزی و
دبیرجلسه: دکتر سهرابی، مشاور سازمان نهضت سوادآموزی بود.
تعاریف جدید سواد و آموزش پایه با توجه به نیازهای قرن ۲۱
اولین سخنران این جلسه دکتر محب حسینی مدیر گروه آموزش کمیسیون ملی یونسکو بود. وی در سخنرانی خود ابتدا به اهمیت و ضرورت اولویت‌بخشی به سوادآموزی و آموزش پایه پرداخت و آن را عامل درآمدزایی و کاهش فقر، حفظ منافع نسل آینده، کنترل جمعیت و کاهش مرگ و میر نوزادان، و ابزار اصلی برابرسازی فرصتها برای زنان و مردان دانست. وی در ادامه اظهار داشت: “رسالت یونسکو در زمینه سوادآموزی و آموزش پایه عبارت است از: ۱-ظرفیت‌سازی ۲-آزمایشگاه ایده‌ها ۳- تسهیل‌کننده همکاری‌های بینالمللی ۴- مرکز مبادله اطلاعات ۵- معیارگذاری و استانداردسازی.
مدیر گروه آموزش کمیسیون ملی یونسکو اضافه کرد: آموزش پایه به دامنه کامل فعالیتهای آموزشی اشاره دارد که در نهادهای رسمی، غیر رسمی و آزاد به منظور رفع نیازهای اساسی یادگیری انجام میشود. بر اساس نظر یونسکو، بر اساس طبقه‌بندی ISCED آموزش پایه شامل آموزش ابتدایی و مرحله اول آموزش متوسطه (دوره راهنمایی قدیم ایران) است. در کشورهای در حال توسعه، آموزش پایه شامل آموزش قبل از ابتدایی و یا برنامههای سوادآموزی بزرگسالان به کار می‌رود.” وی در ادامه درخصوص موضوعاتی از جمله تحول تعاریف و نظرات سوادآموزی در یونسکو، رویکردهای موجود علمی در زمینه سوادآموزی، نیازهای بشر درعصر ارتباطات و سوادآموزی قرن۲۱، تعریف سواد اطلاعاتی در یونسکو، ویژگی‌های سواد آموزی در قرن ۲۱، جایگاه سواد اطلاعاتی در جامعه یادگیرنده، وضعیت کنونی سوادآموزی در جهان، جایگاه سواد و آموزش پایه در برنامه و بودجه چهار ساله و راهبرد ۸ساله آینده یونسکو به تفصیل سخن گفت.
بهبود زیرساخت‌ها و فرآیندهای مربوط به ارتقای آموزش پایه و سوادآموزی در کشور
بهبود زیرساخت‌ها و فرآیندهای مربوط به ارتقای آموزش پایه و سوادآموزی در کشور موضوع سخنرانی مهندس نوید، دبیر شورای عالی آموزش و پرورش بود. وی در سخنرانی خود به مفهوم بیسوادی و کم‌سوادی پنهان اشاره کرد و اخذ مدرک بدون دانش لازم را از معضلات جامعه برشمرد. اودر ادامه افزود: “با وجود تلاش‌های بسیار سازمان نهضت سوادآموزی و دستاوردهای خوبی که کسب کرده است، هنوز چالشهای بسیاری در این زمینه وجود دارد و دلیل آن عدم وجود دلایل درونی یادگیری است. زیرا یادگیری علاوه بر عوامل بیرونی نیازمند عوامل درونی نظیر انگیزه است و باید فرهنگ یادگیری و لزوم یادگیری در جامعه تبیین شود. جامعه‌ای که خود را نیازمند آموزش ببیند و به این باور برسد که یادگیری، شرایط زندگی بهتری را به لحاظ اقتصادی و اجتماعی برای او فراهم می‌کند به سمت یادگیری گرایش خواهد داشت”. دبیر شورای عالی آموزش و پرورش در ادامه، ضرورت تقویت مکانیسم‌های فرهنگی برای تقویت انگیزه بیسوادان و متناسب‌سازی آموزش سواد با نیاز مخاطبان را از ضروریات توسعه یادگیری عنوان کرد.
آینده‌نگری در آموزش پایه و سوادآموزی
سخنران بعدی این جلسه، دکتر عباس صدری، رئیس دفتر منطقهای آیسسکو در ایران بود. وی در زمینه آینده‌نگری در آموزش پایه و سوادآموزی به تحول کارکرد آموزش اشاره کرد و نیاز جامعه کنونی و نسل آینده را یادگیری مهارتها در سریع‌ترین زمان ممکن و با کیفیت عالی و به تعبیر دیگر ( Cutting edge Quality ) عنوان کرد و افزود: “نیاز جامعه آینده به فردی است که صرف نظر از مدرک تحصیلی بتواند با دانشی که کسب کرده، کار کند به تعبیر دیگرKnowledge Worker باشد.” وی در ادامه یادگیری را برای همزیستی، و مشارکت اجتماعی را از ضروریات عنوان کرد و تعیین هدف و تقویت قدرت تخیل را در افزایش انگیزه برای یادگیری بسیار بااهمیت خواند.
سنجش، ارزیابی و تضمین کیفیت در موضوعات مربوط به آموزش پایه و سوادآموزی در کشور
سنجش، ارزیابی و تضمین کیفیت در موضوعات مربوط به آموزش پایه و سوادآموزی در کشور موضوع سخنرانی دکتر عمادی، رئیس مرکز سنجش وزارت آموزش و پرورش بود. وی به ضرورت ارزیابی موفقیت‌ها و شکست‌های نظام آموزشی اشاره کرد و تاسیس مرکز سنجش در وزارت آموزش و پرورش را نقطه عطفی در نظام آموزشی کشور عنوان داشت. وی در ادامه، به تحول کتب درسی آموزش و پرورش به عنوان یکی از نکات مثبت اقدامات این وزارت اشاره کرد.
ترویج مشارکت بین بخشی و بسیج قویتر منابع برای آموزش پایه و سوادآموزی
سخنران پایانی این بخش، دکتر غلامرضا کریمی بود. وی در موضوع سخنرانی خود با عنوان ترویج مشارکت بین بخشی و بسیج قویتر منابع برای آموزش پایه و سوادآموزی، به مفهوم آموزش پایه و سوادآموزی، و مفهوم مشارکت اشاره و سطوح مشارکت را در شش سطح: ۱- مشارکت منفعل ۲- مشارکت از طریق مشورت‌دادن ۳- مشارکت خریداری‌شده (مشارکت به خاطر انگیزه‌های مادی) ۴- مشارکت عملکردی (وظیفه‌ای) ۵- مشارکت تعاملی و ۶ – مشارکت خودجوش ذکر کرد.
دکتر کریمی در ادامه، در خصوص رویه‌های مشارکت در درون نظام آموزش و پرورش، منابع مالی، و چشم‌اندازهای آموزش پایه و سوادآموزی به تفصیل سخن گفت.
کارگاه فوق با قرائت بیانیه نهایی خاتمه یافت.
تهیه و تنظیم: پیمانه پورهادی
ناظر علمی : دکتر محدثه محب حسینی
“سمینار ملی نوآوری در کیفیت آموزش و یادگیری با استفاده از ابزارهای الکترونیکی همراه”، توسط کمیسیون ملی یونسکو ، قطب علمی آموزش و دانشگاه تربیت دبیرشهید رجائی و با حمایت وزارتهای آموزش و پرورش، و علوم، تحقیقات و فناوری، و یونسکو در تاریخ ۱۷اسفند ماه ۱۳۹۴در دانشگاه تربیت دبیر شهید رجائی برگزار شد.
این سمینار که در هفته جهانی یادگیری از طریق ابزارهای الکترونیکی همراه (۱۱-۷ مارس۲۰۱۶)، با حضور جمعی از سیاستگذاران و برنامه‌ریزان آموزشی، اساتید دانشگاهها، معلمان و مربیان، پژوهشگران، کارشناسان و دانشجویان، و نمایندگان انجمن‌های علمی تخصصی و سازمانهای غیر دولتی مرتبط با حوزه آموزش و یادگیری برگزار شد، شامل مراسم افتتاحیه، دو جلسه کاری، یک پانل تخصصی و مراسم اختتامیه به شرح زیر بود:
در مراسم افتتاحیه پس ازتلاوت آیاتی چند از کلام اله مجید و پخش سرود جمهوری اسلامی ایران، دکتر حمیدرضا عظمتی، رئیس دانشگاه تربیت دبیر شهید رجائی، پس از عرض خیرمقدم به شرکت کنندگان و حاضرین در جلسه، به پیشینه تاسیس دانشگاه تربیت دبیر شهید رجائی اشاره کرد و اظهار داشت:” اولین مرکز آموزش عالی در کشور در حدود ۱۶۰ سال پیش، در قالب مدرسه دارالفنون شکل گرفت و اولین دوره تربیت معلم در آن همراه با سایر رشته ها شروع به فعالیت کرد. سیر تحول این حرکت طی ادوار متوالی، امروزه در کالبد مختلف در کشور، و در شکل دو دانشگاه تربیت دبیر شهید رجائی و دانشگاه فرهنگیان در حال فعالیت است که بر حسب نوع برنامه‌ریزی و راهبرد دو دانشگاه، دانشگاه تربیت دبیر وظیفه تربیت معلمین و دبیران فنی و دانشگاه فرهنگیان وظیفه تربیت دبیران غیر فنی را برعهده دارد. از این رو دانشگاه تربیت دبیر شهید رجائی، با بیش از ۱۶۰ سال سابقه فعالیت، به عنوان یکی از مهمترین مراکز مرجع، جایگاه ویژه ای را در بحث آموزش به خود اختصاص داده است و ایجاد قطب علمی آموزش در این دانشگاه و همکاری نزدیک با UNEVOC، ( مرکز آموزش فنی و حرفه ای یونسکو )، و اخذ مجوز از این مرکز برای برگزاری دوره های آموزش فنی و حرفه ای در این راستا صورت گرفته است.”
رئیس دانشگاه تربیت دبیر شهید رجائی در ادامه با اشاره به اینکه امروزه علاوه بر آموزش رسمی، آموزش غیر رسمی نیز در کیفیت بخشی به آموزش از جایگاه ویژه ای برخورد ار است، افزود:” امروزه آموزش غیر رسمی در رشته های مختلف تحصیلی نمود بسیار پر رنگ تری دارد. جهان امروز با واژه های جدیدی روبرو است و از آنجمله آموزش در هر کجا و آموزش الکترونیک و از راه دور است که می تواند به مثابه ابزارهایی برای کیفیت بخشی به آموزش قلمداد شود.”
دکتر نصیری، سرپرست کمیسیون ملی یونسکو اظهار داشت:” خوشوقتم که جمهوری اسلامی ایران همگام با جامعه جهانی، بزرگداشت هفته جهانی یادگیری از طریق ابزارهای الکترونیکی همراه را که تاریخ ۷- ۱۱ مارچ ( ۱۷ تا ۲۱ اسفند ماه ) است، امروز با حضور گسترده همه ذینفعان آموزشی در این دانشگاه برگزار می کند. یونسکو از سال ۲۰۱۱ به منظور جلب توجه افکار عمومی به اهمیت استفاده هوشمندانه از فناوریهای همراه هفته ای را تعیین کرده است و هر سال موضوعی برای این هفته اختصاص می یابد که موضوع امسال این هفته “نوآوری برای کیفیت” است . این برنامه امروز در بسیاری از کشورها به طور همزمان برگزار می گردد : در فرانسه در یونسکوی مرکزی در پاریس، دفاتر منطقه ای و کمیسیونها ی ملی یونسکو در سراسر جهان. در ایران هم طبق توافقاتی که با دانشگاه تربیت دبیر شهید رجائی انجام دادیم، مطابق با موضوع اعلان شده جهانی ، این سمینار که عنوان آن سمینار ملی نوآوری در کیفیت آموزش و یادگیری با استفاده از ابزارهای الکترونیکی همراه است ، برگزار می شود.
دبیر کل کمیسیون ملی یونسکو تصریح کرد : تمرکز فعالیتهای یونسکو در ارتباط با فناوریهای همراه ، توسعه سیاست گذاری در خصوص استفاده مناسب در نظام آموزشی مطابق با شرایط بومی کشورها، ترویج خواندن و مطالعه از طریق فناوریهای همراه، توانمند سازی معلمان و استادان و زنان و دختران است .فناوریهای همراه یک پیشران و تسهیلگر برای جهانی سازی آموزش و یادگیری محسوب می شوند. پیشران به این دلیل که اکنون استادان و معلمان درک کرده اند که فناوریهای همراه قابلیتهای بسیار گسترده تری از فناوریهای سنتی گذشته از تخته سیاه گرفته تا تلویزیون، برای گسترش و بهبود یادگیری و آموزش دارند .فناوریهای همراه با فراهم آوردن امکان فعالیت و استقلال بیشتر یادگیرنده گان با توسل به فرصتهای جدید، موجب همفکری در نظریه پردازیهای علمی در سراسرجهان و در میان فرهنگهای مختلف می شوند و امکان یادگیری از یکدیگر و دسترسی به دامنه گسترده تری از اطلاعات را فراهم می کنند.
در ادامه ، دکتر نصیری افزود : با توجه به فضای جدید جهانی که به طور مداوم در معرض تحولات پیچیده اقتصادی و تکنولوژیکی است، فناوریهای همراه امکان یادگیری در هر زمان و مکان بویژه فرصتهای یادگیری مادام العمر را فراهم می آورند که یکی از محورهای مورد تاکید چارچوب عمل آموزش ۲۰۳۰ یونسکو است که جزو اهداف جهانی توسعه پس از ۲۰۱۵ نیز محسوب می شود . امروزه همگان اذعان دارند که یادگیری مقوله تثبیت شده ای نیست و کاربرد آموخته های ما دوامی ندارد. زیرا به طور مداوم با نیازهای جدیدی روبرو می شویم و نیاز به یادگیری بیشتری داریم. بر این اساس، یادگیری باید به روز باشد. هرکس باید قابلیت یادگیری و اندوخته سازی دانش و فعالیتهای خود- یادگیری و به اشتراک گذاشتن آموخته های خود را داشته باشد که فناوریهای همراه تسهیل گر این امر هستند.اکنون در بسیاری از دانشگاهها و محیطهای کار، فرصتهای یادگیری باز و از راه دور را ترویج می کنند و دوره های آموزشی آنلاین را برگزار می کنند که عامل موثری در توانمند سازی مهارتی و اجتماعی افراد محسوب می شوند و فناوریهای همراه می توانند نقش موثری در این خصوص ایفا کنند.
در خاتمه، امیدوارم که این سمینار بتواند فضای گفتگو و بحث و تبادل نظر مناسبی برای شناخت دقیق کیغیت بخشی به کاربرد فناوریهای همراه در نظام آموزش و یادگیری ایران و ارائه توصیه های موثر در این خصوص فراهم کند و برای همه شما آرزوی موفقیت می کنم .
در ادامه، تفاهم نامه بین دانشگاه تربیت دبیر شهید رجائی و کمیسیون ملی یونسکو توسط روسای دو سازمان امضاء شد.
پس از جلسه افتتاحیه و پیش از شروع جلسات کاری، خانم دکتر محب حسینی، مدیر گروه آموزش کمیسیون ملی یونسکو، در خصوص محورهای مورد بحث هفته جهانی یادگیری از طریق ابزارهای الکترونیکی همراه در ارتقای کیفیت و نوآوری اظهار داشت:” یونسکو معتقد است که فناوریهای همراه می توانند فرصتهای یادگیری برای همگان را گسترش دهند و به معلمان کمک کنند تا روشهای پداگوژی را بهبود بخشند .هدف اصلی یونسکو ، جلب توجه افکار عمومی به جهت بخشی کاربرد فناوریهای همراه در خدمت نوآوری در کیفیت آموزش و یادگیری است . پیشینه هفته جهانی یادگیری از طریق ابزارهای الکترونیکی همراه به سال ۲۰۱۱ برمی گردد یونسکو از سال ۲۰۱۳ به بعد هر سال موضوعی را برای این هفته تعیین کرده است که عبارتند از : فناوری همراه و اهداف آموزش برای همه ( ۲۰۱۳ )؛ توانمند سازی معلمان از طریق فناوری همراه ( ۲۰۱۴ ) توانمند سازی دختران و زنان( ۲۰۱۵ ) و نوآوری برای کیفیت ( ۲۰۱۶ ) .اما اینکه چرا امسال جامعه جهانی موضوع نوآوری برای کیفیت را برای هفته جهانی یادگیری از طریق ابزارهای الکترونیکی همراه تعیین کرده است ، دلائل توجیهی که در این خصوص به آن استناد می شود ، عبارتند از :
• تاکید آموزش ۲۰۳۰ بر آموزش با کیفیت: یک نفر از هر ۵ نفر از ۶۵۰ میلیون دانش آموز ابتدائی به مهارتهای پایه خواندن دسترسی ندارند
• بحران کیفیت و ضعف یادگیری، مشکل مشترک کشورهای فقیر و پیشرفته است.
• یادگیری از گذشته : برنامه ریزی برای آینده: تجارب آموزش برای همه نشان داد که گسترش دسترسی به آموزش بدون توجه به کیفیت نمی تواند اهداف آموزشی را تحقق بخشد.
• ضرورت دسترسی به آموزش با کیفیت برای یادگیرندگان جدید:سازمان ملل پیش بینی می کند که طی ۳۵ سال آینده حدود دو میلیارد کودک در افریقا متولد خواهند شد و جمعیت زیر ۱۸ سال افریقا به دو سوم خواهند رسید. سوال اصلی : برای میلیونها دانش آموز جدید که وارد مدارس خصوصا در کشورهای فقیر می شوند، فناوریهای همراه چگونه می توانند فرصتهای یادگیری برای همه را تشویق کنند و تداوم بخشند
• آموزش با کیفیت : الزامی برای تقویت پیوند میان آموزش و جهان کار : دربسیاری از کشورها، بیکاری فارغ التحصیلان فشار زیادی بر دولتها برای تدوین سیاستهایی جهت ارتباط قویتر بین آموزش و جهان کار ایجاد می کند. کمپانی مک کنزی برآورد می کند که تا سال ۲۰۲۰ تعداد کارگران کم مهارت تقریبا ۹۵ میلیون نفر بیشتر از آن چیزی خواهد بود که مورد نیاز کارفرمایان است . در سال ۲۰۲۰ با کمبود ۴۰ میلیون نفری کارکنان دارای تحصیلات عالیه و نیز ۴۵ میلیون نفر کارکنان دارای تحصیلات متوسطه مواجه خواهیم بود . استفاده از فناوری همراه و برگزاری دوره های آموزشی الکترونیکی و توده ای آنلاین ( (MOOCs برای دسترسی دانش آموزان و دانشجویان به مهارتهای مورد نیاز جهان کار از ضرورت ویژه ای برخوردار است .سوال اصلی : چگونه نوآوریهای فناوری همراه و سنجش های تضمین کیفیت می توانند برای ترویج خلاقیت ، دانش و قابلیتهای نیروی کار آینده که ضرورتی برای پیشرفت و پویائی اقتصادهای دانش بنیان است، کمک کنند؟
• آموزش با کیفیت : الزامی برای توانمند سازی یادگیرندگان مادام العمر : آموزش با کیفیت :جمعیت جهان رو به سالمندی می رود. سازمان ملل برآورد کرده است که تعداد افراد سالمند طی ۱۵ سال آینده ۵۶% افزایش پیدا خواهد کرد و از ۹۰۱میلیون نفردر سال ۲۰۱۵ به بیش از ¼ میلیارد نفر در سال ۲۰۳۰ خواهد رسید .سالمندان نیاز دارند اطلاعات خود را به روز کنند تا با پیشرفتهای فنی و جهانی شدن مواجه شوند. سوال اصلی : چگونه فناوریهای موبایل می تواند فرصتهای یادگیری انعطاف پذیر برای همگان را گسترش دهد و به طور همزمان تناسب و کیفیت آموزشی را هم تامین نماید ؟
• آموزش با کیفیت : الزامی برای توانمند دسازی زنان و دختران : آموزش زنان و دختران را توانمند می سازد و آنها را با استعداد و دانش مورد نیاز برای هدایت زندگیشان آماده می سازد . مردان بیشتر از زنان به اینترنت و اطلاعات دسترسی دارند. در کشورهای کم درآمد و با درآمد متوسط زنان ۲۱% کمتر از مردان به گوشی موبایل و اینترنت دسترسی دارند. در کشورهای در حال توسعه، زنان ۲۵% کمتر از مردان به اینترنت دسترسی دارند و این شکاف در بخشهائی از افریقا به ۵۰% می رسد.سوال اصلی : چگونه کشورها می توانند از فناوری همراه برای تدارک آموزش با کیفیت بهتر برای زنان و دختران استفاده کنند و به طور همزمان دسترسی آنها را به ICT مانند مردان و پسران تامین نمایند؟
مدیر بخش آموزش کمیسیون ملی یونسکو سپس در مورد تحقق نوآوری از طریق فناوری همراه صحبت کرد و موارد زیر را برشمرد :
رفع چالشهای مربوط به کیفیت آموزش از طریق فناوری همراه :(کمبود مواد آموزشی ، ضعف دوره ها و روشهای آموزشی، برنامه درسی نامناسب، کمبود معلمان حرفه ای، )
تغییرمحیطهای فناوری در خدمت کیفیت بخشی به فرآیندهای یاددهی و یادگیری از طریق فناوری همراه : ( کمک به تقویت روشهای جدید و انعطاف پذیر یادگیری و تناسب آنها برای استفاده از منابع اموزشی باز )بسیاری از دوره های آنلاین و محتوای آموزشی الکترونیکی به دانشجویان کمک می کنند که مهارتهای بنیادی خود را شکل دهند و به طور مداوم آنها را باز سازی کنند.
یونسکو و سازمانهای بین المللی از فناوری همراه برای تقویت ظرفیتهای ناکافی معلمان تربیت شده
و آماده سازی آنها برای انتقال با کیفیت مطالب استفاده می کنند.
فرصتهایی که از طریق فناوریهای همراه فراهم می شود، امکان دسترسی به اطلاعات برای افرادی که
در مناطق دور افتاده زندگی می کنند یا اقشار محروم و آسیب پذیر اجتماعی را فراهم می کند.
فناوریهای همراه فرصتهای دسترسی به آموزش با کیفیت برای معلولین را فراهم می کند.
جلسه کاری اول : مبانی نظری کاربرد فناوریهای همراه در ارتقای کیفیت و نوآوری در آموزش و یادگیری
مدیر جلسه : آقای دکتر نصری ، قائم مقام قطب علمی آموزش
سخنران اول : استلزامات آموزش موبایل در آموزش و پرورش ، آقای مهندس علی زرافشان ، معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش
سخنران دوم : نقش فناوری اطلاعات در کیفیت یادگیری ، آقای دکتر سعید سعادت ، مدیر عامل مجتمع فنی تهران
اولین سخنران این جلسه آقای مهندس زرافشان معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش بود که سخنان خود را با اشاره به تاریخجه یادگیری سیار و استفاده از آن در نظام آموزش و یادگیری آغاز کرد ، ایشان اظهار داشت : بیش از دو دهه از طرح موبایل لرنینگ گذشته است. تجهیزات همراه تنوع یافته است. دسترسی به اینترنت و محتواهای آموزشی و در نتیجه دسترسی به آموزش، عدالت آموزشی و یادگیری مادام العمر افزایش پیدا کرده است.
ایشان استلزامات بکارگیری از ابزارهای الکترونیکی همراه را به شرح زیر مطرح کرد: تغییر نگاه فرهنگی به ابزارهای همراه (ابزار ارتباطی -ابزار یادگیری)، آشنایی با ظرفیت های ابزارهای همراه، ارتقای شایستگی های خود مدیریت یادگیری، تولید محتوای مناسب و جذاب، و آماده سازی معلمان در سطح ملی
معاون آموزش متوسطه تصریح کرد : تغییر روند استفاده از ابزارهای الکترونیکی از گذشته تاکنون ازe-learning به M-learning و از آن به U-learningتغییر یافته است. U-learning سطح پیشرفته تر از M-learning است و دارای چهار ویژگی است: ۱- قابل حمل بودن، ۲-قابل اتصال بودن، ۳- حساس بودن نسبت به محیط و زمینه، ۴- ترکیب شدن با ایده های آموزشی. U-learning درفضای زندگی جاری است و یادگیرنده در فضای هوشمند زندگی می کند اما M-learning یک وسیله ارتباطی است.
سپس فعالیتهای انجام شده در حوزه گسترش استفاده ابزارهای الکترونیکی همراه را به شرح زیر معرفی کرد و خواستار توجه بیشتر به گسترش هدفمند این فناوریها در محیطهای آموزشی شد : پروژه های محدود مطالعاتی و تجربی : طرح دانشگاه شهید رجایی :طرح تبلت (تهران) ؛به عنوان بخشی از کلاس هوشمند ؛پروژه سازمان آموزش فنی و حرفه ای وآموزش‌های غیر رسمی (آموزش زبان و …)
پس از آن آقای دکتر سعادت مدیر عامل مجتمع فنی تهران در باره نقش فناوری اطلاعات در کیفیت بخشی به یادگیری صحبت کرد . ایشان با تاکید بر لزوم تغییر پارادایم آموزش به پارادایم یادگیری و نوعی تغییر در نگرش و برخورداری از یک تفکر سیستمی بر راستای فرمان پنجم پیتر سینگه نظریه پرداز مطرح دانشگاه هاروارد، به معرفی روش ها و ابزارهای نوین فناوری بر بستر موبایلتی پرداخت و با ارائه دستاوردهای آموزشهای الکترونیکی بر بستر واقعیت های افزوده و واقعیت های مجازی که این روزه آموزش و تولید محتوا را دگرگون نموده، مطالب خود را ارائه نمود.
جلسه کاری دوم : کاربرد فناوریهای همراه در کیفیت بخشی به فرآیندهای یاددهی و یادگیری در محیطهای آموزشی و اشتغال ایران
مدیر جلسه : آقای دکتر علیائی ، معاون پژوهش و فناوری دانشگاه تربیت دبیر شهید رجائی
سخنران اول : ارتقای کیفیت یادگیری در مدارس عشایری و چند پایه از طریق یادگیری سیار ، آقای مهندس محمد دیمه ور ، معاون آموزش ابتدائی وزارت آموزش و پرورش
سخنران دوم :کاربرد ابزارهای الکترونیکی همراه در محیطهای کار و نقش موثر آنها در ارتقای کیفیت یادگیری فراگیران، آقای دکتر محمد حسین حاجیلو ، معاون پژوهشی سازمان آموزش فنی و حرفه ای
سخنران سوم : تجارب عملی سیستم های مدیریت یادگیری کلاس و مدرسه مبتنی بر موبایل و تبلت، آقای دکتر سید علی حسینی، مشاور معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش
اولین سخنران این جلسه آقای مهندس دیمه ور معاون آموزش ابتدائی وزارت آموزش و پرورش بود . ایشان سخنان خود را با اشاره به وضعیت آموزش در مناطق عشایری با تاکید بر کلاسهای چندپایه آغاز کرد و اظهار داشت : حدود ۵۱ درصد ار مدارس کشور چند پایه اند و اکنون ما حدود ۱۳۰۰۰مدرسه زیر ۱۵ نفر داریم و در خصوص مزایای یادگیری سیار اظهار داشت : این نوع از یادگیری جذابیت و تنوع دارد و رغبت دانش آموزان به یادگیری را افزایش می دهد ، جبران کمبود زمان در کلاسهای چند پایه ، عشایری و کوچ رو را فراهم می کند ، از طرف دیگر موجب دسترسی به امکانات متنوع یادگیری و تعاملی بودن آن ، توسعه عدالت آموزشی ، صرفه جوئی در زمان و مکان و هزینه ها و انعطاف پذیری و توسعه مهارتها و توانمندیهای اساسی یادگیرنده گانمی شود . سپس اقدامات انجام شده در زمینه آموزش سیار در حوزه معاونت آموزش ابتدائی را به شرح زیر مطرح کرد :
الف – اجرای طرح فن آوری سیار”:این طرح با هدف آشنایی دانش آموزان و معلمان با کامپیوتر و اینترنت ،آشنایی دانش آموزان ابتدایی با مهارت های اولیه استفاده از کامپیوتر ، افزایش آگاهی اولیاء و دانش آموزان درباره مزایای استفاده از کامپیوتر و اینترنت و تاثیر آن در رشد و توسعه اقتصادی منطقه ،آموزش به کمک کامپیوتر و پویا نمودن محیط آموزشی برای یادگیری ارتقاء فرایند یاددهی و یادگیری و ایجاد فرصت های برابر آموزشی در زمینه استفاده از فناوری ICT در حال اجرا می باشد لازم به توضیح است تاکنون ۱۰۲۵ لپ تاپ در اختیار مدارس عشایری چندپایه و سیار قرار گرفته است.
ب – جشنواره الگوهای برتر تدریس مبتنی بر IT : لازمه ی بکارگیری روش های نوین تدریس ،آشنایی با روش ها و نحوه ی کاربست آن ها می باشد و تغییر فرآیند های آموزشی و پرورشی مستلزم تغییر تدریجی در نگرش، باور، رفتار و چگونگی عملکرد معلم در کلاس درس است. این جشنواره هر ساله با هدف معرفی روش های نوین تدریس ،کاهش روش های معلم محور ، اتخاذ و تقویت روش های فعال خلاق و گروهی با بهره گیری از تکنولوژی که زمینه مشارکت تفکر و خلاقیت را در دانش‌آموزان فراهم می کند ، به ارتقای کیفیت تدریس و تسهیل یاددهی – یادگیری دانش آموزان عشایری و تشویق و ترغیب معلمان کلاس های چندپایه و سیار کمک می کند و موجب ایجاد رقابت سازنده و آشنایی با روش های مختلف تدریس در کلاس های چندپایه و سیار می شود.
دومین سخنران این جلسه ، آقای حسین باقر پور بود که به نمایندگی از معاونت پژوهشی سازمان آموزش فنی و حرفه ای در مورد کاربرد ابزارهای الکترونیکی همراه در محیطهای کار و نقش موثر آنها در ارتقای کیفیت یادگیری فراگیران صحبت کرد . ایشان ضمن اشاره به جایگاه فناوریهای همراه در سند چشم انداز جمهوری اسلامی ایران به کارکردهای جدیدی که این ابزارها در فضاهای آموزش و یادگیری دارند، اشاره کرد و اظهار داشت : برگزاری آزمون¬های آنلاین مهارتی در سازمان آموزش فنی و حرفه ای کشور را می¬توان به عنوان نخستین تجربه ی برگزاری آزمون های الکترونیکی در ایران دانست که منجر به صدور گواهینامه معتبر بین المللی می¬شود و اکنون این سازمان در حال برنامه ریزی برای اجرای آموزش و ارزشیابی از طریق ابزارهای الکترونیکی همراه است.
یادگیری و ارزشیابی از طریق ابزارهای الکترونیکی سیار، زمانی کیفیت لازم را خواهد داشت که جهت گیری-های اتخاذ شده از سوی استادان و مربیان آموزشی با در نظر گرفتن راهبردهای آموزشی، با ویژگی¬ها و قابلیت های محیط مجازی بیشترین تناسب را داشته باشد. و در خاتمه دو تجربه سازمان آموزش فنی و حرفه ای را در کاربرد فناوریهای همراه در محیط کار مطرح کرد که عبارتند از :
۱- پیاده سازی سامانه آموزش مهارت، یادگیری دیجیتال (امید) با ساختار TMOOC
۲ -پیاده سازی سامانه آموزشی مهارتی با همکاری اپراتورهای سیار کشور
۳- طراحی و راه اندازی پرتال آموزش کارکنان دولت در حوزه فن اوری اطلاعات و تخصیص ۴۲ زیر پورتال مدیریت تعاملات گروهی برای کلیه دستگاه های اجرایی کشور
آخرین سخنران این جلسه آقای دکتر حسینی مشاور معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش بود که تجارب عملی سیستم های مدیریت یادگیری کلاس و مدرسه مبتنی بر موبایل و تبلت را مطرح کرد و در باره مزایای استفاده از فناوری همراه در محیطهای یادگیری به تفصیل شرح داد
پانل تخصصی :پانل پیش بینی و آینده نگری در زمینه کاربرد فناوریهای جدید همراه در خدمت ارتقای کیفیت و نوآوری در آموزش و یادگیری
رئیس پانل : آقای دکتر مطیع، رئیس مرکز آموزش الکترونیکی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجائی
اعضای پانل : آقای دکتر علیائی، خانم دکتر محب حسینی و آقای دکتر نصری
سخنران اصلی : آینده نگری در زمینه کیفیت بخشی به کاربرد موثر از ابزارهای الکترونیکی همراه در نظام آموزش و یادگیری ، آقای دکتر کاوه بازرگان ،استاد یار گروه فناوری اطلاعات دانشکده مدیریت و حسابداری دانشگاه شهید بهشتی
آقای دکتر بازرگان به عنوان سخنران کلیدی این پانل ، ضرورتهای کاربرد فناوری همراه در محیطهای آموزشی و یادگیری با توجه به آمارها و شاخصهای جهانی را مطرح کرد و چالشهای کاربرد این فناوریها در ایران را با توجه به زیر ساختهای ارتباطات تشریح کرد . سپس با اشاره به ضرورت ترویج همکاری بین بخشی در مورد کاربرد فناوریهای همراه ، روند روز افزون کاربرد این فناوریها را در محیطهای آموزشی ( مدارس و دانشگاهها ) با توجه به تحولات اخیر فناوری سیار مورد تحلیل قرار داد..
جلسه اختتامیه : جمع بندی مباحث و قرائت بیانیه سمینار
این جلسه با مدیریت خانم دکتر محب حسینی آغاز شد. در آغاز جلسه ، ایشان ضمن تقدیر از سخنرانان و حامیان و برگزار کننده گان سمینار اظهار داشت : به نظر می رسد ما تا اندازه ای به اهداف و نتایج مورد انتظار خود از برگزاری این سمینار دست یافته ایم .. این اهداف و نتیج مورد انتظار عبارتند آز : آشنائی جامعه علمی، پژوهشی و اجرایی کشور با نقش ابزارهای الکترونیکی همراه در کیفیت بخشی به آموزش و یادگیری ؛ فراهم ساختن زمینه بحث و تبادل نظر در خصوص فرصتها و چالشهای مربوط به کیفیت بخشی و نوآوری در استفاده از فناوریهای همراه در محیطهای آموزشی و یادگیری ؛ تقویت همکاری بین بخشی در زمینه استفاده موثر و با کیفیت فناوریهای همراه در بین نهادهای دست اندرکار آموزش و یادگیری ؛شناخت و مستند سازی پژوهشهای انجام شده در این حوزه و تعیین سیاستها و ساز وکارهای لازم برای بکارگیری موثر ابزارهای الکترونیکی همراه در فرآیندهای یاددهی- یادگیری.
به هر ترتیب شاید بتوان گفت حداقل به ۸۰ درصد از اهداف خود دست یافته ایم .البته با چالشهای زیادی هم در برگزاری سمینار با توجه به زمان برگزاری آن که در هفته های پایانی سال است ، مواجه بودیم ، زیرا بسیاری از سخنرانان و شرکت کننده گان به ما اعلان نمودند که به دلیل تراکم برنامه ها در این زمان ، امکان مشارکت و حضور آنها و جود ندارد .
پس از آن. شرکت کننده گان نقطه نظراتی در خصوص تداوم سمینار و ضرورت پیگیری مصوبات آن مطرح کردند. در ادامه ، خانم دکتر محب حسینی ، پیش نویس بیانیه سمینار را که با توجه به نظرات سخنرانان و مباحث جلسات کاری تهیه شده بود ، قرائت کرد و پس از ارائه اصلاحاتی توسط شرکت کننده گان، بیانیه فوق در جلسه به تصویب رسید .
“کنفرانس ملی بازاندیشی و آینده نگری در نظام آموزش و یادگیری ایران با توجه به تغییرات پرشتاب جهان معاصر” توسط کمیسیون ملی یونسکو و با همکاری وزارتهای آموزش و پرورش، علوم، تحقیقات و فناوری، تعاون، کار و رفاه اجتماعی، و با حمایت سازمانها و نهادهایی نظیر: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارتهای بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، ورزش و جوانان، سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور، دانشگاه فرهنگیان، دانشگاه فنی و حرفهای، کرسی یونسکو در زمینه کارآفرینی، کرسی یونسکو در زمینه آموزش مهندسی، کرسی یونسکو در زمینه معلمان به عنوان یادگیرندگان مادام العمر، انجمن جامعه شناسی آموزش و پرورش ایران، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجائی، دانشگاه علمی-کاربردی و سازمانهای غیردولتی ذیربط، با حضور بیش از ۲۰۰ شرکت کننده، در تاریخ ۳ و ۴ اسفندماه ۱۳۹۴ در مجموعه فرهنگی تلاش تهران، در قالب مراسم افتتاحیه، پانلهای تخصصی، و مراسم اختتامیه برگزار شد.
برای دریافت گزارش کامل کلیک نمایید!
در این برنامه که با حضور جمع وسیعی از متخصصان، معلمان، دانشگاهیان، کارشناسان، و سیاستگذاران برگزار شد، متخصصانی از حوزه‌های تربیت معلم، آموزش و پرورش و آموزش عالی در مورد جنبه‌های مختلف نقش معلم از منظر یادگیری مادامالعمر، به بحث و تبادل‌نظر پرداختند.
در مراسم افتتاح کرسی، آقایان دکتر سعداله نصیری قیداری، سرپرست کمیسیون ملی یونسکو، دکتر مهدی نوید، دبیرکل شورای عالی آموزش و پرورش، و دکتر محمود مهرمحمدی، سرپرست دانشگاه فرهنگیان و رئیس کرسی یونسکو با عنوان معلمان به مثابه یادگیرندگان مادام العمر، سخنرانی کردند.
آقای دکتر نصیری قیداری ضمن تشکر از مسئولین دانشگاه فرهنگیان جهت همکاری با بخش آموزش کمیسیون ملی یونسکو در تشکیل کرسی و برگزاری مراسم افتتاح و میزگرد تخصصی آن، به نقشی که یونسکو برای آموزش عالی متصور است، اشاره کرد و افزود: ” موسسات آموزش عالی در سراسر جهان در کمک به از میان بردن شکاف توسعه از طریق افزایش انتقال دانش از مرزها، به خصوص کشورهای در حال توسعه و تلاش جهت یافتن راه‌حل‌های مشترک، برای ایجاد چرخش نخبگان و کاهش تأثیرات منفی فرار مغزها، مسئولیت دارند. شبکه‌ها و شراکت‌های بینالمللی دانشگاهی بخشی از این راه‌حل محسوب می‌شوند که به افزایش تفاهم متقابل و فرهنگ صلح کمک می‌کنند. وی اضافه کرد:” امروزه در سطح جهانی، ۵ روند در آموزش عالی قابل مشاهده است که عبارتند از:۱- توده‌ای شدن تقاضا برای آموزش عالی، ۲- متنوع شدن آموزش عالی، ۳- خصوصی شدن آموزش عالی، ۴- تجاری شدن علوم و تولید علم، و ۵- بینالمللی شدن آموزش عالی. روند آخر بر ضرورت ایجاد نظامهای اعتباربخشی و تضمین کیفیت و ارتقای شبکه‌ای شدن آنها در سطح ملی، تاکید دارد.”
سرپرست کمیسیون ملی یونسکو خاطرنشان کرد:”همکاری بینالمللی در آموزش عالی باید بر پایه همبستگی و احترام متقابل و ترویج ارزش‌های انسانی و گفت‌و‌گوی بین فرهنگی بنا شود. در این راستا یونسکو ۵ محور برای فعالیت در زمینه آموزش عالی در کشورهای عضو تعیین کرده است که عبارتند از : ۱- اصلاح و نوآوری در آموزش عالی،۲- ترویج و ارتقای معیارهای تضمین کیفیت در آموزش عالی،۳- تقویت همکاری‌های بینالمللی دانشگاهی با تاکید بر تقویت همکاری سه جانبه و شمال- جنوب ( تایید و شناسایی مدارک تحصیلی)، ۴- پاسخگوئی بیشتر آموزش عالی به تقاضاهای اقتصادی- اجتماعی، ۵- پیوند آموزش عالی و بازار کار، کارآفرینی و تقویت همکاری دانشگاه و صنعت.” وی اضافه کرد: “برنامه کرسی‌های دانشگاهی با توجه به محورهای فوق و در چارچوب اهداف بین‌المللی‌سازی و تقویت همکاری‌های بینالمللی در حوزه آموزش عالی درکشورهای عضو قرار دارد. هدف از تشکیل کرسی‌های دانشگاهی، ارتقای همکاری بین دانشگاهی و گسترش ظرفیتهای نهادی آموزش عالی از طریق به اشتراک گذاشتن دانش و همکاری علمی است. این برنامه، یکی از مولفه‌های ظرفیت‌سازی علمی کشورهای در حال توسعه و توسعه نیافته محسوب میشود که از طریق آن دانشگاهها و نهادهای آموزش عالی می‌توانند از منابع انسانی و ظرفیتهای علمی و نهادی یکدیگر، برای مقابله با چالشهای جهانی استفاده کنند و به توسعه جوامع خود یاری رسانند. اکنون حدود ۶۵۸ کرسی دانشگاهی در ۱۲۶ کشور وجود دارد و کرسی معلمان به عنوان یادگیرندگان مادامالعمر، نهمین کرسی دانشگاهی است که در ایران تاسیس میشود.”
وی در ادامه ضمن اشاره به اهمیت ویژه یادگیری مادامالعمر در دستور کار جهانی آموزش ۲۰۳۰ یونسکو به همکاری بسیار نزدیک گروه آموزش با موسسه یادگیری مادام العمر یونسکو اشاره کرد و اظهار داشت:” در ارتباط با کرسی معلمان، این کرسی از اهمیت مضاعفی برای ما برخوردار است، یکی به جهت اینکه محورکار آن معلمان است که از دیدگاه یونسکو، معلمان مهمترین عاملان اصلاح کیفیت و نوآوری در نظام آموزشی محسوب می‌شوند، دیگر هم به خاطر تلفیق بحث معلمان با یادگیری مادامالعمر که بر تغییر نقش آنها از “انتقال دهنده دانش” به ” تسهیلگر یادگیری” دلالت دارد، آنچه که در تفاهم‌نامه این کرسی با یونسکو آورده شده، به خوبی خط‌مشی فعالیتهای کرسی را در ایران و ارتباط آن با منطقه و جهان را ترسیم می‌کند که عبارتند از:
– ارتقای نظام یکپارچه آموزش، پژوهش، اطلاع‌رسانی و مستندسازی در زمینه توسعه حرفهای و ارتقای پایگاه معلمان،
-تسهیل همکاری میان پژوهشگران بلندپایه و برجسته بینالمللی و استادان دانشگاهها و سایر موسسه‌های آموزشی در ایران و کشورهای منطقه آسیا و اقیانوسیه و سایر مناطق جهان،
– برگزاری آموزشهای کوتاه‌مدت برای معلمان و ترویج مبادله هیئت علمی و دانشجویان،
-پژوهش در زمینه توسعه حرفهای و ارتقای پایگاه معلمان،
– توسعه و اجرای سیاست‌های یادگیری مادامالعمر برای معلمان،
-تاسیس و تداوم شبکه‌ای از معلمان و نهادهای تربیت معلم
– و به اشتراک‌گذاشتن دانش و اطلاعات مربوط به معلمان از طریق ایجاد و تداوم یک سایت اینترنتی، برگزاری کنفرانس‌ها و کارگاه‌ها، انتشار خبرنامه در زمینه تربیت معلم.”
سرپرست کمیسیون ملی یونسکو در ایران در خاتمه با اشاره به اینکه این کرسی به عنوان هسته مرکزی جمهوری اسلامی ایران در زمینه تربیت معلم فعالیت خواهد کرد، از کلیه نهادهای دست‌اندرکار تربیت معلم در کشور اعم از وزارت آموزش و پرورش، وزارت علوم، دانشگاهها و انجمن‌های علمی تقاضا کرد تا نهایت همکاری را با کرسی معلمان جهت تحقق اهداف مذکور به عمل آورند.
آقای دکتر نوید ادهم دبیرکل شورای عالی آموزش و پرورش ضمن تبریک افتتاح کرسی یادگیری مادام‌لعمر برای معلمان در دانشگاه فرهنگیان، با تاکید بر این که یادگیری مادامالعمر یک نیاز بینالمللی و روز جهانی است، افتتاح این کرسی در دانشگاه فرهنگیان را به لحاظ توانمندی این دانشگاه در زمینه‌سازی و ایجاد یک فرهنگ مناسب برای یادگیری مادامالعمر یک فرصت عنوان کرد و در ادامه افزود:”
اگر فرهنگ جامعه پذیرای یادگیری مادامالعمر نباشد، اقدامات در این زمینه به نتیجه نخواهد رسید و اگر پیش فرضمان این باشد که نظام آموزشی از جمله آموزش و پرورش یکی از کارکردهای اصلیش همین کارکرد فرهنگی است، در تحقق این طرح‌ها و برنامه‌ها می‌تواند نقش جدی داشته باشد.”
وی با تاکید بر ضرورت نهادینه کردن اندیشه یادگیری مادامالعمر در جامعه گفت: “برای ترویج فرهنگ یادگیری مادامالعمر، دست کم در سه بخش نیاز به فرهنگ مناسب داریم که عبارتند از آموزش و پرورش و آموزش عالی، فرهنگ نخبگانی و فرهنگ عمومی جامعه.”
وی در بخش دیگری از سخنان خود اظهار داشت: “نکته مهم دیگر، توجه به یادگیری مادامالعمر از منظر گفتمانی است که امروزه در آموزش و پرورش ساری و جاری است؛ یعنی گفتمان تحول بنیادین در آموزش و پرورش. همه قوا در کشور ما امروز به عرصه آمده است تا آموزش و پرورش را که بر کارکرد صرفا آموزشی متمرکز است به یک نهاد فرهنگی و تربیتی تبدل کند و زمینه تربیت نسل جوان متناسب با اقتضائات فرهنگی ایرانی و اسلامی فراهم شود، از این دگرگونی و چرخش تحت عنوان “تحول بنیادین” یاد میشود”.
دکتر نوید افزود:”هدف غایی آموزش و پرورش، فراهم‌آوردن زمینۀ دستیابی دانش‌آموزان به مراتبی از حیات طیبه قلمداد و هدف‌گذاری شده است و این که شرایطی را در آموزش و پرورش و آموزش عالی و در فرآیند تعلیم و تربیت رقم بزنیم که دانش‌آموزان بتوانند در دستیابی به حیات طیبه مبتنی بر معیارهای اسلامی و آموزه های اسلامی، موفق شوند”.
وی خاطر نشان کرد: ” معلم کسی است که خودش از حیات طیبه برخوردار است، اندیشه، رفتار، شخصیت و شایستگی‌های حرفهای او، با این مقیاس سنجیده میشود و فقط توانمندی علمی او کفایت نخواهد کرد. یکی از ویژگی‌های چنین معلمی، یادگیری مادامالعمر خواهد بود”.
دبیر کل شورای عالی آموزش و پرورش گفت:” باید معلمی را تربیت کنیم که دارای باور عمیق و دقیق و عاطفی به سوی معارف دینی و انتشاردهنده این نوع از تفکر در جامعه باشد. همچنین این نوع معلم باید اندیشه و ویژگی یادگیری مادامالعمر را تسری و گسترش دهد و بر اساس آنچه که در سند آمده معلم باید فکور، دارای اندیشه تعالی جو و تعالی‌آفرین و آراسته به فضایل اخلاقی و …باشد”.
دکتر نوید در پایان اظهار امیدواری کرد که دانشگاه فرهنگیان با ظرفیتی که دارد بتواند رسالت اصلی خود را ایفا کند و افزود: “ما هم در شورای عالی آموزش و پرورش آماده هستیم تا این اندیشه را تعمیم دهیم و معلمان یادگیرنده مادام العمر تربیت کنیم.”
آقای دکتر مهرمحمدی، رئیس دانشگاه فرهنگیان و رئیس کرسی یونسکو در زمینه معلمان به عنوان یادگیرندگان مادامالعمر ضمن خیر مقدم به حضار با بیان عبارت “تربیت مقدمه هیچ هدفی نیست بلکه خود عین هدف است”، اظهار داشت: “این عبارت بیانگر آن است که مراتب تربیت احصا شدنی و محدود شدنی نیست و حد یقینی نمیتوانیم برای آن قائل شویم. هر مرحله و درجه‌ای از تربیت‌یافتگی مقدمه‌ای برای مرتبه‌ای بالاتر است و برای تربیت معلم و رشد و بالندگی وی، هیچ نهایتی متصور نیست، و باید کوشش دائمی و پویش مستمر برای معلم در این راستا اتفاق بیفتد”.
سرپرست دانشگاه فرهنگیان در ادامه با اشاره به عنوان انتخاب شده برای کرسی و ارتباط مفاهیم معلم و یادگیری خاطرنشان کرد: “معلمی یا یاددادن مستلزم قرار داشتن در مدار یادگیری است، هیچ کس نمی‌تواند خود را یاددهنده بداند پیش از آنکه یک یادگیرنده باشد، به هر میزان که معلم یادگیرنده خوبی است، می‌تواند یاد دهنده خوبی هم باشد”.
وی با تاکید بر اینکه برای دانشگاه فرهنگیان به عنوان نهاد اصلی تربیت معلم در جمهوری اسلامی ایران مایه افتخار است که موفق شده است در آغازین سال‌های تاسیس خود مجوز تشکیل کرسی یونسکو را به دست آورده، افزود: “تاسیس این کرسی در دانشگاه به چند دلیل صورت گرفته است که اولین آن احساس نیاز نسبت به عقب‌افتادگی گفتمانی در حوزه تربیت معلم کشور است. البته در تکوین گفتمان تربیت معلم به عنوان یک گفتمان تخصصی در حوزه تعلیم و تربیت کشور، فقط به کرسی بسنده نکردیم، اقدامات دیگری نیز در چارچوب برنامه راهبردی دانشگاه در دست پیگیری است، مانند تاسیس پژوهشکده مطالعات تربیت معلم، تاسیس پژوهشکده تعلیم و تربیت اسلامی و … این‌ها فعالیت‌هایی است که در کنار هم می‌تواند به گفتمان تربیت معلم کمک کند. دلیل دیگر، خارج کردن تربیت معلم از مهجوریت است. نکته دیگر، مسئولیت جهانی و بینالمللی است که پذیرفتیم. دانشگاه فرهنگیان با آوردن این کرسی به صحنه می‌تواند به یکی از وجوه بینالمللی شدن دانشگاه جامه عمل بپوشاند و صریحا متعهد شده است تا دراین عرصه، فعالیتهای جهانی و بینالمللی داشته باشد. کرسی محمل خوبی برای ورود دانشگاه به عرصۀ ایفای نقش بینالمللی است.”
سرپرست دانشگاه فرهنگیان در ادامه اظهار داشت: “کرسی تنها با اتکا به منابع داخلی نقش ایفا نمی‌کند، وظیفۀ این دانشگاه مدیریت دانش در حوزه تربیت معلم در سطح جهانی است و ما می‌توانیم با همراهی کشورهایی که در حوزه تربیت معلم در دانش نظری از ما پیش‌تر هستند و با بهره‌گیری از دانش متخصصان موجود در سطح جهانی، در عرصه بینالمللی کار مدیریت دانش را در حوزه تربیت معلم با تمرکز بر مساله یادگیری مادامالعمر به عنوان یکی از ویژگی‌های معلمان به سامان برسانیم”.
وی در پایان اظهار امیدواری کرد با تدارکاتی که در مدیریت بین‌الملل دانشگاه ترتیب داده شده، و برنامههای پیش‌بینی شده برای این کرسی در پژوهشکده مطالعات تربیت معلم و شورای راهبردی و حضور شخصیت‌های علمی در این شورا، کرسی معلمان به عنوان یادگیرندگان مادامالعمر بتواند در زمره کرسی‌های فعال و اثرگذار باشد.
میزگرد تخصصی با عنوان” تبیین نقش معلم به‌عنوان یادگیرنده مادامالعمر”
این میزگرد با ریاست آقای دکتر مهرمحمدی، سرپرست دانشگاه فرهنگیان و رئیس کرسی یونسکو با عنوان معلمان به‌مثابه یادگیرندگان مادامالعمر، و با شرکت خانم دکتر محب حسینی، رئیس گروه آموزش کمیسیون ملی یونسکو در ایران، آقای دکتر صدری، رئیس دفتر منطقهای آیسسکو در ایران، خانم دکتر ایمانی، دبیر نمونه دبیرستان‌های منطقه ۵ تهران، آقای سلطانی، از دبیران نمونه دبیرستان‌های استان (به عنوان اعضای پانل) و همچنین متخصصان، معلمان، صاحبنظران و اساتید دانشگاه فرهنگیان تشکیل شد.
در آغاز جلسه آقای دکتر مهرمحمدی اعضای پانل را معرفی کرد و اشاره نمود:” با توجه به اهمیت پیوند نظر و عمل در بحث معلم به عنوان یادگیرنده مادامالعمر، در این پانل از دو معلم برجسته نیز دعوت شده است تا تجارب کاربردی خود را در این میزگرد مطرح نمایند”. پس از آن از اعضای میزگرد درخواست کرد تا به طور اجمالی نظرات خود را مطرح کنند تا پس از آن نقطه نظرات به بحث و تبادل‌نظر گذاشته شود.
خانم دکتر محب حسینی ضمن تشکر از شورای همکاری‌های علمی و ارتباطات بینالمللی و شورای راهبری کرسی در دانشگاه فرهنگیان جهت تشکیل و راه‌اندازی کرسی، در ابتدا به سابقه و ضرورت تشکیل کرسی در دانشگاه فرهنگیان اشاره کرد و در خصوص جایگاه معلمان و تربیت معلم در دستور کارجهانی آینده آموزش اظهار داشت:”اکنون جامعه بینالمللی درصدد تصویب نهائی چارچوب عمل جهانی آموزش ۲۰۳۰ است که جایگزین برنامه آموزش برای همه خواهد شد و دستور کار جهانی آموزش را تا ۱۵ سال آینده تعیین خواهد کرد. این چارچوب عمل به زودی در یونسکو و سازمان ملل نهائی خواهد شد. در این چارچوب عمل دو نکته قابل تامل است : ۱- بحث یادگیری مادامالعمر، و ۲- موضوع معلمان و تربیت معلم.” وی در ادامه افزود:” موضوع یادگیری مادامالعمر به عنوان اصل کلیدی چارچوب عمل در نظر گرفته شده است. به طوری که در عنوان چارچوب عمل آورده شده است: ” به سوی آموزش و یادگیری مادامالعمر با کیفیت، برابر و فراگیر”. رویکردی که یونسکو در خصوص یادگیری مادامالعمر دارد فراتر از ساختارهای آموزش رسمی، غیر رسمی و آزاد است و بر تضمین فرصتهای یادگیری مادامالعمر برای همه در همه سطوح و گروهای سنی دلالت دارد. یونسکو بر این باور است که باید مفهوم یادگیری مادامالعمر را در کلیه فرآیندهای زندگی اجتماعی و اقتصادی ادغام کرد و به سوی شکل‌گیری جامعه یادگیرنده گام برداشت. به نحوی که تمام سلول‌های اجتماعی به یکدیگر یاد بدهند و یاد بگیرند. ضرورت دارد که افراد در هر سطحی از آموزش برای انطباق با تغییرات علمی، فناوری و زیست‌محیطی همیشه آماده یادگرفتن و یاددادن باشند و دولتها و سایر ذینفعان آموزشی مسئولیت دارند فرصتهای یادگیری را برای همه فراهم کنند.”
رئیس بخش آموزش کمیسیون ملی یونسکو در تبیین جایگاه معلمان در چارچوب عمل آموزش ۲۰۳۰ اظهار داشت: “این چارچوب عمل دارای یک هدف اصلی و فراگیر است که با عنوان تضمین آموزش با کیفیت، برابر و فراگیر و ترویج فرصتهای یادگیری مادامالعمر برای همه ذکر شده است. علاوه بر این دارای ۷ هدف ویژه است که حوزه‌ها و سطوح مختلف آموزش از جمله آموزش پایه، ابتدائی و متوسطه، آموزش عالی، آموزش فنی و حرفهای، آموزش توسعه پایدار و… را در بر می‌گیرد. برای تحقق این اهداف ویژه، سه روش اجرائی پیش‌بینی شده است که عبارتند از:
الف: ایجاد و بهروز کردن تسهیلات آموزشی ضعیف و ناتوان و ایجاد محیطهای یادگیری موثر، فراگیر، سالم و حساس به جنسیت برای همه تا سال ۳۰۲۰،
ب: گسترش تعداد Scholarship برای کشورهای کم توسعه یافته و کشورهای در حال توسعه جزایر کوچک و کشورهای افریقائی در آموزش عالی از جمله آموزش فنی و حرفهای، ICT ، مهندسی و برنامههای علمی توسط کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه تا سال ۲۰۲۰،
ج: افزایش عرضه معلمان با صلاحیت از طریق همکاری بینالمللی در زمینه تربیت معلم، در کشورهای در حال توسعه.
بر این اساس، جایگاه معلمان برای تحقق همه اهداف آموزشی جامعه جهانی از ضرورت و اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در این چارچوب عمل اشاره شده است که جامعه جهانی تا سال ۲۰۱۵ به ۶/۱ میلیون معلم نیاز داشته است، اکنون برآورد میشود تا سال ۲۰۳۰ به ۳/۳ میلیون معلم نیاز داشته باشد. در سال ۲۰۱۱ در بیست و شش کشور، نسبت معلم به دانش آموز، ۱ معلم برای ۴۰ دانش‌آموز بوده است. آمارهای یونسکو نشان می‌دهد که در یک سوم از کشورها، کمتر از سه چهارم معلمان مطابق با استانداردهای ملی آموزش دیده اند و در بسیاری از کشورها، معلمان از درآمد مناسب، منزلت اجتماعی، و امنیت لازم شغلی برخوردار نیستند که باید طی سال‌های آینده این روند اصلاح شود”.
وی در بخش آخر سخنان خود در زمینه تبیین نقش معلم به عنوان یادگیرنده مادامالعمر افزود: “این موضوع قبل از هر چیز بر تغییر کارکرد معلم از ” انتقال دهنده دانش” به “تسهیل گر یادگیری” دلالت دارد. در این راستا معلم باید مهارتهای چندگانه‌ای را به کار گیرد از جمله مهارتهای تشویق، ترویج خلاقیت دانش‌آموزان، تفکر نقادانه، و روحیه ابتکار پذیری، همچنین معلمان باید خود را با فضاهای جدید یادگیری که ویژگی جامعه اطلاعاتی است، خصوصا فضای مجازی تطبیق دهند و نقش عاملان جدید در روند یادگیری که خارج از فضای کلاس هستند از جمله خانواده، جامعه، فضاهای اوقات فراغت و… را در فرآیند یادگیری مورد نظر قرار دهند. به هر ترتیب، ایفای نقش معلمان به مثابه یادگیرندگان مادامالعمر علاوه بر عوامل فردی و روانشناختی که به خود معلم بستگی دارد، به ظرفیت‌سازی سازمانی و اجتماعی نیز نیازمند است که علاوه بر تجهیزات زیرساختی، بازنگری، تحلیل و بهبود کیفیت برنامههای تربیت معلم (ضمن خدمت و ما قبل خدمت)، توسعۀ چارچوب‌های تعیین صلاحیت معلمان، استادان تربیت معلم، ناظران و بازرسان معلمان، توسعه و اجرای سیاست‌های مدیریت تربیت معلم که شامل بهبود فرآیند استخدام، باز آموزی، نظام تعیین دستمزد، شرایط کاری و بهبود منزلت اجتماعی معلمان را در بر می گیرد. این امر بازنگری در سیاستها و برنامههای مربوط به آموزش ماقبل خدمت و ضمن خدمت معلمان، اصلاح چارچوب‌های ارزیابی آنها، و آموزش و مدیریت حرفهای معلمان را طلب می‌کند که نوعی ظرفیت‌سازی اجتماعی برای ایفای نقش معلم به عنوان یادگیرنده مادامالعمر محسوب می شود”.
آقای دکتر صدری با اشاره به اینکه در یادگیری مادامالعمر معلمان، علاوه بر عوامل درونی، عوامل برون سازمانی هم نقش به‌سزایی ایفا می‌کند، اظهار داشت: “سازمان تربیت معلم باید شرایط یادگیری مادامالعمر را برای معلمان فراهم آورد. این شرایط عبارتند از: ۱-فراهم کردن آموزشهای برون سازمانی که لازمه تاثیرگذاری این آموزش ها این است که به‌طور مرتبط انجام شود؛ به عبارتی حرکت زیگزایکی در آموزش ( pat way system) مد نظر قرار گیرد. ۲- ایجاد باور جدید در معلمان: یکی از مهمترین وظایف سازمانهای تربیت معلم ایجاد خودانگاره معلمی در آنهاست. این ویژگی، معلم را در جهت جستجوی دانش به تکاپو وا می‌دارد و معلم با در نظر گرفتن ارزش‌ها به سمت کسب دانش پیش می‌رود. و ۳- ایجاد محرک و انگیزه در معلمان: که این عامل یکی از عوامل بسیار مهم در تبدیل معلم به یادگیرنده مادامالعمر است.”
سخنران بعدی این نشست خانم دکتر ایمانی بود. وی به عنوان نمونه عینی معلمی که یادگیری مادامالعمر را در طول زندگی خود جاری و ساری کرده درخصوص نحوه ارتقای دانش و اطلاعات خود، طی سال‌های تحصیل و خدمت در آموزش و پرورش اظهار داشت: “من احساس کردم صرفا مطالعه کتاب جوابگوی نیازهای اطلاعاتی من به عنوان یک معلم نیست، بر این اساس از روشهای دیگری برای ارتقای دانش اطلاعاتی خود استفاده کردم که از آنجمله می‌توان به آموزش کامپیوتر، شرکت در گردهمائی‌های مختلف، استفاده از webinar های آموزشی، عضویت در انجمن‌های علمی و ….. اشاره کرد.”
پس از آن آقای سلطانی، معلم یادگیرنده را مترادف با معلم پژوهنده عنوان کرد و اظهار داشت:” یکی از مهمترین و در واقع اصلی‌ترین عامل یادگیری معلم، پژوهش است. معلم پژوهنده کسی است که علاوه بر پژوهش خود از پژوهش دانش‌آموزان نیز یاد می‌گیرد. در واقع اگر معلم بداند که چگونه باید پژوهش کند و آن را به دانش‌آموزان یاد بدهد در یک ارتباط تعاملی با شاگردان، هم خودش یاد می‌گیرد و هم باعث یادگیری آنان میشود.”
وی در ادامه به محتوای برنامه درسی اشاره کرد و افزود:” تا زمانی‌که محتوای برنامه درسی مبتنی بر پژوهش نیست و دانش‌آموزان صرفا باید از روی یکسری مطالب به محفوظات خود بیافزایند، یادگیری چه در معلم و چه در دانش‌آموز به معنای واقعی کلمه تحقق نمی‌یابد.”
آقای دکتر مهرمحمدی در جمع بندی مباحث میزگرد اظهار داشت:” معلم پژوهنده به معنی معلم فکور و مترادف با معلم به عنوان یادگیرنده مادامالعمر است. در واژه کارگزار فکور، یادگیرنده مادامالعمر نهفته است و این دو واژه، کارکردهای یکسانی را در ذهن اینجانب تداعی می‌کنند. رویکرد ما در تربیت معلم در دانشگاه فرهنگیان نیز همین است، یعنی معلمی که موقعیت‌شناسانه و مسئله‌شناسانه تدریس می‌کند و با استفاده از بصیرت و دانش، در موقعیتهای خاص کلاسی راه‌حل می‌یابد و از این طریق بر دانش حرفهای خود می‌افزاید. به بیان دیگر بدین طریق یادگیری درون‌زا و مستمر اتفاق می‌افتد و از این رو است که معلم به مثابه کارگزار فکور را معادل با معلم به مثابه یادگیرنده مادامالعمر قلمداد می‌کنیم.” آقای دکتر مهرمحمدی در ادامه با اشاره به اینکه یادگیرنده مادامالعمر معانی دیگری هم می‌تواند داشته باشد و در این مبحث صرفا به یادگیری درون‌زا اشاره میشود، افزود:” کنش‌های فکورانه از جلوه‌های یادگیری است؛ اما یادگیری علاوه بر داشتن خلاقیت در شرایط مختلف در کلاس درس، جلوه‌های دیگری هم می‌تواند داشته باشد. اما بحث من در اینجا در خصوص اتفاق و پویش درونی است که در معلم اتقاق می‌افتد و در خصوص یادگیری درون‌زا با شما صحبت می‌کنم. اگرچه باید از بیرون نیز شرایط را برای یادگیری معلمان فراهم کنیم اما پویش درونی مهمترین عامل یادگیری مادامالعمر معلمان محسوب میشود”.
نشست مذکور با پرسش و پاسخ و ارائه پیشنهاداتی از سوی شرکت کنندگان خاتمه یافت.
تهیه و تنظیم: پیمانه پورهادی
ناظر علمی: دکتر محب حسینی
اهداف اصلی این همایش که با حضور جمع کثیری از استادان، صاحبنظران و دانش‌پژوهان دانشگاه‌های مختلف کشور برگزار شد به شرح زیر است:
•بهبود سطح کیفی فرآیند یاددهی- یادگیری
• ترویج فرهنگ پژوهشگری در دانشجویان
• اطلاع‌رسانی در مورد آخرین یافته‌های فن‌آوری‌های نوین آموزشی
• شناسایی چالش‌ها و رویکردهای توسعه‌ای به منظور ارتقای کیفیت آموزش
• ارائه آخرین مطالعات و دستاوردهای آموزش کشور
محورها و موضوع‌های همایش:
– روشهای نوین آموزشی
– تاثیر جهانی‌شدن در فرآیند آموزش
– آموزش و خلاقیت
– آموزش سازمانی بزرگسالان
– آموزش و فناوری اطلاعات
– آموزش و ارزشیابی
– آموزش و کارآفرینی
– آموزش فنی و حرفهای
– تاثیر عوامل محیطی بر آموزش
همایش فوق در چهار بخش مراسم افتتاحیه، نشست‌های تخصصی، کارگاه‌های آموزشی و مراسم اختتامیه در دو روز متوالی برگزار شد. در این مراسم پس از قرائت آیاتی چند از کلام-الهم مجید و پخش سرود جمهوری اسلامی ایران، دکتر محمد شمس اسفندآبادی به عنوان نماینده رئیس دانشگاه ضمن ابراز خیرمقدم به حاضران و مهمانان ویژه، به طور مختصر در زمینه تاریخچه و فعالیتهای پژوهشی دانشگاه سخنرانی کرد. سپس دکتر عباس بازرگان به عنوان سخنران کلیدی همایش با عنوان “فرآیندهای یاددهی- یادگیری، هسته اصلی کیفیت نظامهای آموزشی” به ایراد سخنرانی کرد. پس از آن دکتر سعید علیائی، معاون پژوهش و فناوری دانشگاه از دکتر بازرگان با اهدای لوح تقدیر و تندیس همایش قدردانی کرد. در انتهای مراسم افتتاحیه نیز دکتر صادق نصری، قائم‌مقام قطب علمی آموزش، گزارشی از فرآیند داوری و برگزاری همایش ارائه کرد.
در بخش بعدی برنامه، نشست‌های تخصصی در سه بخش A،B ،C به موازات یکدیگر در دانشکده علوم پایه به شرح زیر برگزار شد:
روز اول: چهارشنبه، ۱۶/۲/۹۴
عنوان‌های پنل A:
۱- آموزش علوم
۲- تربیت بدنی و آموزش
۳- متغیرهای روانشناختی و آموزش
عنوان‌های پنل B:
۱- آموزش الکترونیکی
۲- زبان، ادبیات و آموزش
۳- متغبرهای محیطی و آموزش
عنوان‌های پنل C:
۱- برنامه‌ریزی درسی (۱) و آموزش
۲- آموزش فنی و حرفه ای
۳- هنر، معماری و آموزش
۴- مدیریت آموزشی
همزمان با برگزاری این نشست‌های تخصصی، کارگاه آموزش مقاله‌نویسی و استخراج مقاله از پایان‌نامه هم برگزار شد.
روز دوم: پنجشنبه ۱۷/۲/۹۴
عنوان‌های پنل A:
۱- متغیرهای روان‌شناسی (۲) و آموزش
۲- آموزش ریاضی (۲)
عنوان‌های پنل B:
۱- آموزش ریاضی (۱)
۲- برنامه‌ریزی درسی (۲) و آموزش
عنوان‌های پنل C:
۱- مدیریت آموزشی
۲- آموزش مهندسی
عنوان پنل D:
آموزش فرهنگ و معارف
همزمان با برگزاری این نشست‌های تخصصی، کارگاه‌هایی نیز به موازات یکدیگر به شرح زیر برگزار شد:
۱- کارگاه آموزش زبان به روش یادگیری مشارکتی
۲- مدل تحلیلی از وساطت معلم و ابزار در توسعه تفکر انتزاعی
۳-کودک و طبیعت
۴-Grand Theory
مراسم اختتامیه این همایش با سخنرانی دکتر سیدمحسن فاطمی با موضوع ” آموزش رحمت‌محور و آثار روانشناختی” و سخنرانی دکتر عباس صدری به پایان رسید.
هدف از برگزاری این کنفرانس که در آخرین سال دهه آموزش برای توسعه پایدار ملل متحد (۲۰۱۴-۲۰۰۵) برگزار شد، گرامیداشت دستاوردهای طرح‌های ابتکاری مختلف در حوزه آموزش عالی در این دهه، بازبینی تعهدات به منظور کمک به آموزش برای توسعه پایدار پس از۲۰۱۴، و پیگیری نتیجه مشارکت موسسات آموزش عالی در کنفرانس ملل متحد در زمینه توسعه پایدار ((Rio+20، ازجمله پیگیری “طرح ابتکاری پایداری آموزش عالی” بود که توسط گروهی از شرکای سازمانی ملل متحد اجرا شد. در این کنفرانس چالشهای اصلی و روشهای دگرگون‌سازی موسسات آموزش عالی با تاکید بر افزایش تداوم طرح‌های ابتکاری در زمینه توسعه یادگیری و دانش و پژوهش مورد بررسی قرار گرفت.
این کنفرانس شامل جلسات میزگرد مقامات بلندپایه بود. موضوع‌هایی که در این میزگردها مورد بحث و تبادل نظر قرارگرفت، اهمیت کمک موسسات آموزش عالی به ارتقای بیشتر آموزش برای توسعه پایدار پس از ۲۰۱۴ و شامل موضوع‌های اصلی زیر بود:
۱- توسعه سیاستها
۲- دگرگون‌سازی محیطهای یادگیری و یاددهی
۳- ظرفیت‌سازی برای آموزشیاران و مربیان
۴- توانمندسازی و بسیج جوانان
۵- تسریع راه‌حل‌های پایدار در سطح محلی
نتایج حاصل‌شده از این کنفرانس در کنفرانس جهانی آموزش برای توسعه پایدار که از تاریخ ۱۰ تا ۱۲ نوامبر ۲۰۱۴ در آیچی ناگویای ژاپن برگزار شد، ارائه گردید.