پیام خانم ایرینا بوکووا، مدیرکل یونسکو، به مناسبت روز بین‌المللی دسترسی جهانی به اطلاعات ۲۸ سپتامبر ۲۰۱۶
بیش از دو هزار سال پیش ارسطو اینطور نوشت: «همه انسان‌ها به‌واسطه طبیعتشان نیازمند دانستن هستند».
لازمه دانستن، دسترسی داشتن به اطلاعات است ـ دانستن از حقوق بنیادین بشر است و در واقع آن چیزی است که از ما انسان می‌سازد. دانستن لازمه شمول اجتماعی، گفت‌و‌گو و پایه و اساس حاکمیت قانون و راهبری خوب بوده؛ ضمن اینکه از ملزومات یافتن راه‌های جدید برای تحقق توسعه پایدار نیز می‌باشد.
این است پیام اولین روز بین‌المللی دسترسی جهانی به اطلاعات که کشورهای عضو یونسکو تعیین کرده‌اند و به همین دلیل است که اطلاعات از عوامل اصلی تحقق سند دستورکار ۲۰۳۰ (سازمان ملل) برای توسعه پایدار و نیز عامل ترویج حقوق بشر و کرامت انسانی، ریشه‌کنی فقر و ساختن جوامع دانش‌بنیان فراگیر به‌شمار می‌آید.
دسترسی برابر و جهانی به اطلاعات عامل قدرتمندی برای ایجاد تغییر مثبت است زیرا بر فرصت‌های مواجهه و از میان برداشتن نابرابری‌ها می‌افزاید، دسترسی به اقشار به‌حاشیه رانده شده را امکان‌پذیر می‌سازد، ایجاد و به اشتراک‌گذاری دانش و آشنایی با سایر فرهنگ‌ها را ممکن ساخته و به تقویت بنیان‌های نهادهای مردم‌سالار کمک می‌کند. در دنیایی که در حال جهانی‌شدن است، حق دسترسی به اطلاعات می‌بایست هم به شکل برخط و هم در فضای خارج از اینترنت رعایت شود. انقلاب دیجیتال می‌بایست انقلاب تحول و توسعه باشد و در این راستا می‌بایست از نیروی توانمندکننده فناوری‌های نوین اطلاعاتی و ارتباطی برای دستیابی به شمول اجتماعی و نوآوری بهره گیرد.
این به معنای شکستن همه موانع موجود در راه دسترسی به اطلاعات و ترویج ارتباطات به کمک ارتقا مهارت‌ها است و اهمیت وضع کردن و داشتن قوانین محکم در حوزه آزادی اطلاعات و اجرای مؤثر این قوانین نیز دقیقاً به همین واسطه است.
دویست و پنجاه سال پیش بود که کشورهایی که اکنون سوئد و فنلاند هستند اولین قانون مربوط به حق دسترسی به اطلاعات را وضع کردند و این مسئله در نامگذاری روز جهانی آزادی مطبوعات در سال ۲۰۱۶ با عنوان “بیانیۀ فنلاند”[۱] لحاظ شده است.
به منظور پیشرفت در این حوزه، می‌بایست همه زنان و مردان را با آگاهی از حقشان برای دسترسی به اطلاعات توانمند سازیم. به علاوه، باید برای ترویج و ارتقا مهارت‌های سواد اطلاعاتی نیز تلاش نماییم تا به این واسطه همه بتوانند از حقشان برای توسعه پایدار بهره‌مند شوند.
تحقق این اهداف به منظور حمایت از جوامع و دولت‌ها همین‌طور برای تضمین بهره‌مندی کامل همه زنان و مردان از دسترسی به اطلاعات که لازمه حقوق بشر، کرامت و توانمندسازی انسان‌ها است، در رأس همه فعالیت‌های یونسکو قرار داد.
این است پیام یونسکو در این اولین روز بین‌المللی دسترسی جهانی به اطلاعات.
ایرینا بوکووا
مترجم: مهرناز پیروزنیک
کمیسیون ملی یونسکو ـ ایران
[۱] ۲۰۱۶ World Press Freedom Day Finlandia Declaration