نشست منطقهای افزایش همکاریها در زمینه حفاظت از میراث مستند و دسترسی به آن، برگزار شد
به گزارش روابط عمومی کمیسیون ملی یونسکو- ایران، در این نشست که از روز سه شنبه ۷ شهریور ۹۶ با همکاری کمیسیون ملی یونسکو- ایران و دفتر منطقهای یونسکو در تهران، در کتابخانه ملی آغاز شد، دکتر سعدالله نصیری قیداری، دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو- ایران، دکتر اشرف بروجردی، رئیس کتابخانه ملی و رئیس کمیته حافظه جهانی ایران، استر لاروش، مدیر و نماینده دفتر منطقهای یونسکو در تهران، دکتر فرهاد اعتمادی، مدیر بخش ارتباطات و اطلاعات کمیسیون ملی، پروفسور عارف نوشاهی، میساکو ایتو، مشاور بخش اطلاعات و ارتباطات دفتر یونسکو در بانکوک و مدعوینی از کشورهای آذربایجان، هند، قزاقستان، پاکستان، ترکیه و ازبکستان حضور داشتند.
در آغاز این جلسه، پس از پخش سرود جمهوری اسلامی و تلاوت قرآن کریم، بروجردی بهعنوان اولین سخنران، برگزاری این نشست تخصصی و فرهنگی را نقطه عطفی جهت تعامل، همفکری، همکاری و همافزایی کشورهای منطقه در زمینه حفظ، نگهداری و دسترسی به میراث مستند برشمرد و خاطرنشان کرد: امروز بیش از هر زمان دیگری نیازمند صلح، دوستی، امید، اعتدال و پرهیز از افراطیگری هستیم؛ چراکه جهان امروز، جهانی دستخوش خشونت و تروریسم است که در این آلام، میراث فرهنگی میتواند دریچهای رو به صلح و دوستی و امید برای جهانیان باشد.
بروجردی اضافه کرد: حفاظت و دسترسی به میراث مستد از طریق ارتقاء آگاهی دولت و مردم میسر میشود که من امیدوارم این نشست دو روزه با تبادل تجربیات، بتواند گامهای مؤثری در این راه بردارد.
پس از آن رئیس دفتر منطقهای یونسکو در تهران، درباره پیشنهادات یونسکو در زمینه حفاظت از میراث مستند و دسترسی به آن و حفظ این میراث بهشکل دیجیتال توضیحاتی ارائه کرد. وی همچنین گفت: همواره نقاط مشترک فرهنگی میان کشورها بهویژه کشورهای منطقه وجود داشته است که همین اشتراکات فرهنگی، تعاملات آنها را در سطح منطقه افزایش داده است. از اینرو یونسکو همواره درصدد بوده است تا از بهترین سطوح استاندارد در زمینه حفظ و دسترسی به میراث مستند بهره گرفته و کشورها را به درک درستی از این موضوع برساند. لاروش تأکید کرد: جمهوری اسلامی ایران تاکنون ۹ اثر را در فهرست حافظه جهانی ثبت کرده که این اقدام ارزشمندی در جهت حفظ و اعتلای فرهنگ یک کشور است.
در ادامه، دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو، ضمن خیرمقدم به تمامی شرکتکنندگان و قدردانی از زحمات تمامی برگزارکنندگان این جلسه گفت: همانطور که میدانیم همه تمدنهای بشری حتی پیش از پیدایش خط، بر مبنای جمعآوری، حفاظت و انتشار اطلاعات، توسعه و گسترش پیدا کردهاند که همین امر، پایه تفکر و اندیشه است. پس از آن بهدنبال پیدایش خط، شرایط و امکان برای تولید منظم و مؤثر افکار و عقاید فراهم شد. از اینرو بدون تردید میتوان گفت که نهادهایی که از میراث مکتوب حفاظت میکنند از نخستین کتابخانهها در بینالنهرین تا کتابخانهها و آرشیوهای تأسیسشده بهشکل امروزی در پیشرفت تمدنهای بشری نقش مؤثری ایفا کردهاند.
نصیری اضافه کرد: از قرن نوزدهم به بعد علاوه بر نگارش مطالب بهصورت چاپی، امکان ضبط صدا و تصویر نیز فراهم شد. درواقع برای اولین بار این امکان فراهم شد که بتوان فرهنگهای بومی را بهشکل دیداری و شنیداری ضبط و دراختیار همگان قرار داد. اما همانگونه که میدانیم فناوریهای نوین اطلاعات، شرایط و امکانات قبلی در زمینه تولید، انتشار و دسترسی به اطلاعات را بهطور کامل دچار تحول کرده و افقهای جدیدی را برای توسعه و پیشرفت تمدنهای بشری فراهم کردهاند. ولی متأسفانه میراث مستند بشری از ثبات و پایداری لازم برخوردار نیست. حتی اگر حفاظت و نگهداری مناسبی صورت پذیرد، متون سنگی فقط چند هزار سال دیگر باقی میمانند و یا نسخههای خطی در بهترین شرایط تنها صدها سال دیگر حفظ میشوند. نکته درخور توجه این است که عمده اسناد دیداری و شنیداری تنها چند دهه و میراث دیجیتالی حداکثر یک دهه حفظ میشوند. بنابراین خلاف تصور عامه، هر چقدر فنآوری و ابزارهای آن پیشرفتهتر باشند، اسناد، آسیبپذیرتر هستند. او سپس موارد متعددی از نابودی و از دست رفتن میراث باارزش جهانی در طول تاریخ به دلائل مختلف (جنگها، بلایای طبیعی و…) را یادآور شد.
نصیری ادامه داد: با توجه به اینکه کشورهای در حال توسعه با کمبود منابع مالی و تجهیزات لازم در این زمینه روبهرو هستند، باید با همکاری یکدیگر در جهت حفاظت از میراث مستند تلاش کنند. به همین دلیل یونسکو در سال ۲۰۱۵ در سیوهشتمین کنفرانس عمومی توصیهنامه ای را مبنی بر حفاظت و دسترسی به میراث مستند به تصویب رساند. در این توصیهنامه به چند مورد مهم اشاره شده است: ۱) برگزاری کارگاهها و دورههای مطالعاتی با رویکرد میراث مستند در خطر ۲) ترغیب و تشویق کشورهای عضو به حفظ و نگهداری از میراث مستند مشترکی که در چندین کشور وجود دارد ۳) همکاریهای بینالمللی کشورهای عضو در جهت حفظ این مواریث از طریق دیجیتالی کردن و راههای دیگر
وی در خاتمه گفت: این همکاریها در منطقه آسیا و اقیانوسیه و بهویژه در غرب آسیا از اهمیتی خاص برخوردار است؛ افغانستان، پاکستان، ترکیه، آذزبایجان، هندونستان، قزاقستان، ازبکستان و ایران همواره مهد تمدن بشری و در صف اول خلاقیت و ابتکار بودهاند. از اینرو میراث مستند ارزشمندی در این منطقه از جهان وجود دارد که با کمک آن میتوان پنجرهای برای شناخت گذشته مشترک گشود و آیندهای بهتر ساخت. امیدوارم این همایش مقدمهای بر همکاریهای مشترک کشورهای منطقه با یکدیگر در حفاظت و دسترسی به میراث مستند ارزشمند گذشته باشد.
نوشاهی نیز سخنران بعدی این نشست بود که وی نیز با تأکید بر خطراتی که میراث مستند را تهدید میکند، درخصوص میراث تاریخی و فرهنگی نوشته شده به زبان فارسی در پاکستان، مواردی را مطرح کرد. در روز اول این همایش، پس از سخنرانی پروفسور نوشاهی، مدعوینی از کشورهای آذربایجان، هند، قزاقستان، پاکستان، ترکیه، ازبکستان و… درباره چالشها و فرصتهای حفظ و نگهداری و دسترسی به میراث مستند و همچنین فعالیتهای کمیته ملی برنامه حافظه جهانی در کشور خود، صحبت کردند.
در پایان روز اول این نشست، شرکتکنندگان، پیشنهادات خود را درباره حفظ میراث مستند مطرح کردند و پس از آن بازدیدی هم از کاخ گلستان بهعمل آوردند.
در روز دوم این همایش نیز میزگردهایی با موضوعیت افزایش همکاریها در زمینه حفاظت از میراث مستند و دسترسی به آن و چگونگی مدیریت چالشهای پیش روی آن در آسیای مرکزی و غربی، برگزار میشود.
برای مطالعه برنامه همایش اینجا کلیک کنید.
“سلمه غیاثی“، مدیر روابط عمومی کمیسیون ملی یونسکو- ایران