ذخیره گاه زیستکره توران
تاریخ اعلام: ۱۹۷۶
مساحت: ۱۴۴۱۵۲۳ هکتار
موقعیت: ذخیره گاه زیستکره توران در جنوب شهرستان شاهرود و ۲۸ کیلومتری جنوب شرقی شهر بیارجمند در حد فاصل سه سلسله کوه به نامهای شترکوه در غرب و قلعه بالا در شمال و کوه پیغمبر در جنوب شرقی، در مختصات جغرافیایی بین ْ۵۵ الی ْ۵۷ طول شرقی و ْ۳۵ الی َ۲۷ و ْ۳۶ عرض شمالی قرار گرفته است.
فعالیت های انسانی: دامداری (۲۰۹ آغل گوسفند)، کشاورزی، گیاهان دارویی مدیریت اکوتوریسم. تعداد ۴ پاسگاه محیط بانی در سطح ذخیره گاه که سر محیط بانی دلبر محل تمرکز بازدیدکنندگان از طبیعت زیبای کویری و گونه های مهم منطقه می باشد. فعالیتهای آموزش، تعلیم و پرورش محیط بانان، دانشجویان و دانش آموزان از دیگر فعالیتهای انسانی درون و حاشیه ذخیره گاه می باشد.
طبقه بندی حفاظتی: از سال ۱۳۵۱ ذخیره گاه در سطح ملی در سه طبقه پارک ملی، پناهگاه حیات وحش و منطقه حفاظت شده تحت حفاظت سازمان محیط زیست مدیریت می شود و پارک ملی آن با مساحت ۱۰۱۰۷۳ هکتار به عنوان هسته مرکزی ذخیره گاه زیستکره می باشد.
خصوصیات اکولوژیکی: منطقه دارای تابستانهای گرم با حداکثر دمای ۴۲ درجه سانتیگراد در تیرماه و زمستان سرد با حداقل دمای ۱۵ درجه سانتیگراد است. این منطقه خشک و بیابانی به طور ویژه ای برای زیست جانوران و گیاهان مناسب و تنوع گونه ای قابل ملاحظه ای در منطقه یافت می شود بیشتر نواحی ذخیره گاه حالت استپی با بستر علفی داشته و در مناطق مسکونی ۳۵ روستای حاشیه و داخل ذخیره گاه به طور معدودی زمینهای کشاورزی وجود دارد.
این ذخیره گاه زیستگاه مهمی برای ۴۱ گونه پستاندار، ۱۶۷ گونه پرنده، ۴۲ گونه خزنده و ۲ گونه دوزیست و یک گونه ماهی است و در عین حال رویشگاهی مهم برای ۶۵۴ گونه گیاهی می باشد. ذخیره گاه محل زیست گونه های نادر و در معرض خطر انقراض از جمله یوزپلنگ آسیایی و گورخر ایرانی و همچنین حیات پرنده اندمیک ایران بنام زاغ بور که غالب محققان برای تحقیق در زمینه این پرنده به این ذخیره گاه مسافرت می نمایند، می باشد.
بطور خلاصه مهمترین ویژگیهای منطقه عبارتند از:
زیستگاه گونه های شاخص ملی و بین المللی نظیر یوزپلنگ آسیایی، گورخر ایرانی
(تنها فردسم کشور) و هوبره.
زیستگاه پرنده اندمیک زاغ بور.
برخورداری از گونه های شاخص نظیر کاراکال و مشاهده پرندگان لاشخوری نظیر دال.
واقع شدن در بین اکوتون استپی و بیابانی – کویری.
وجود تعداد ۳۵ حلقه چشمه، ۱۰۰ رشته قنات، ۶۰ حلقه چاه، ۵ رشته مسیل، یک تالاب فصلی (کال شور) و ۹ تانکر چرخ دار جهت حمل آب.