بزرگداشت شخصیت‌ها و رویدادهای فرهنگی، هنری و علمی
معرفی و بزرگداشت نقش ارزنده شخصیت‌ها در خلق و توسعه تمدن بشری از جمله رسالت‌های یونسکو به‌شمار می‌رود. هدف این برنامه معرفی و شناساندن سهم و نقش مؤثر و اساسی شخصیت‌ها و رویدادهای کشورها در غنای متقابل فرهنگ‌ها، ترویج تفاهم فرهنگی، گسترش مناسبات بین‌المللی و کمک به استقرار صلح است. یونسکو هر دو سال یکبار در آستانۀ برگزاری کنفرانس عمومی خود از کلیۀ کشورهای عضو و اعضای وابسته می‌خواهد تا سده یا هزارۀ شخصیت‌های فرهنگی، علمی و هنری (تولد، فوت، فعالیت‌ها) و رویدادهای فرهنگی، علمی و هنری (تاریخ وقوع) را که با دورۀ دوسالۀ آیندۀ سازمان انطباق دارد برای ثبت در فهرست یونسکو پیشنهاد کنند. پیشنهاد کشورها پس از بررسی در جریان کنفرانس عمومی یونسکو تصویب و به طور رسمی به همه کشورها اعلام می‌شود.
سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد «یونسکو» چند برنامه برای ثبت آثار ملموس و ناملموس و شخصیت‌ها و رویدادهای کشورهای عضو دارد که تفکیک آنها از یکدیگر ضروری است:
- ثبت آثار غیرمادی (معنوی) در چارچوب کنوانسیون حفظ میراث معنوی (۲۰۰۳) صورت می گیرد. ثبت آثار معنوی تا پیش از تصویب و اجرای کنوانسیون ۲۰۰۳، در قالب برنامه بین‌المللی شاهکارهای میراث شفاهی بشری صورت می‌گرفت.
- ثبت آثار مستند در برنامه حافظه جهانی یونسکو قرار می گیرد.
- سده و هزاره مشاهیر علم و ادب و رویدادهای فرهنگی، علمی و هنری در فهرست شخصیت‌ها و رویدادهای علمی، فرهنگی و هنری جهان یونسکو ثبت می‌شود.
- تعیین روز، سال و دهه جهانی شرایط ویژه و خاصی دارد و معمولاً به پیشنهاد و تصویب سازمان‌های وابسته به نظام ملل متحد و توسط مجمع عمومی سازمان ملل متحد صورت می‌گیرد.
لازم است ذکر شود که ثبت سده یا هزارۀ تولد یا وفات شخصیت‌ها و رویدادها به‌هیچ وجه به معنای اعلام سال جهانی نیست. برای نمونه سال ۲۰۰۷ هشتصدمین سال تولد مولانا بود نه سال جهانی مولانا، به همین نحو سال ۲۰۰۹ مصادف با چهارصدمین سال تولد شیخ بهایی و مقارن با سال بین‌المللی نجوم بود. - یونسکو از سال ۱۹۶۵ برنامۀ ثبت سده و هزارۀ مشاهیر و رویدادهای فرهنگی ، علمی و هنری کشورها را آغاز کرده است. پیشنهاد ثبت سده یا هزارۀ مشاهیر یا رویدادها شرایط زیر باید دارا باشد:
- ارتباط و انطباق آن با هدف‌ها و مأموریت سازمان در حوزه‌های فرهنگ، علوم و آموزش و تأثیر آن در ترویج روابط و تفاهم میان ملت‌ها، گفتگوی فرهنگی، مدارا و بالاخره استقرار صلح.
- فراملی بودن شخصیت یا رویداد معرفی شده (بین‌المللی یا منطقه‌ای) به‌طوری که بتواند بازتابی از آرمان‌ها، ارزش‌ها، تنوع فرهنگی و جهانشمولی سازمان باشد.
- کشور یا کشورهای پیشنهاد دهنده باید فعالیت‌ها و برنامه‌هایی را در سطح ملی به مناسبت سده یا هزارۀ مورد نظر خود پیش‌بینی و تمهیدات مالی لازم برای برگزاری این فعالیت‌ها و برنامه‌ها تدارک دیده باشند.
- سده یا هزارۀ تأسیس، استقلال حکومت‌ها و دولت‌ها، سلسه‌ها، امپراتوری‌ها و رویدادهای نظامی واجد شرایط برای ثبت در فهرست یونسکو نیست.