برگزاری اولین جلسه شورای عالی سیاستگذاری کرسی ارتباطات علم و فناوری یونسکو
شورای عالی سیاستگذاری کرسی ارتباطات علم و فناوری یونسکو با حضور اعضا در سالن شورای دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبائی تشکیل جلسه داد و آیین‌نامه اجرایی و برنامه‌های بلندمدت کرسی مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
در این جلسه که ۲۷ آبان‌ماه ۱۳۹۷ برگزار شد،حجت اله ایوبی، دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو- ایران، مصطفی معین، وزیراسبق علوم و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران، هادی خانیکی، مدیر گروه علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبائی و رئیس کرسی ارتباطات علم و فناوری یونسکو، رضا فرجی‌دانا، مشاور رئیس‌جمهور در امور علمی و آموزشی، وزیر اسبق علوم و استاد تمام دانشکده مهندسی برق و کامپیوتر دانشگاه تهران، حسین سلیمی، رئیس دانشگاه علامه طباطبائی، محمدمهدی فرقانی، رئیس دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبائی، سیروس علیدوستی، دانش‌آموخته دکتری تخصصی مدیریت از دانشگاه تهران و رئیس پژوهشکده علوم و فناوری اطلاعات (ایرانداک)، اعظم ایرجی‌زاد، رئیس پژوهشکده علوم و فناوری نانو دانشگاه صنعتی شریف و عضو هیئت علمی دانشکده فیزیک این دانشگاه، مقصود فراستخواه، دانشیار مؤسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی، اکرم قدیمی، عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور و رئیس انجمن ترویج علم ایران و محمدجواد دهقانی، عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی شیراز حضور داشتند.
همچنین فرهاد اعتمادی، مدیر گروه ارتباطات کمیسیون ملی یونسکو- ایران، زرین زردار، عضو هیئت علمی گروه مطالعات ارتباطی و فناوری اطلاعات دانشگاه علامه طباطبائی و دبیر کرسی ارتباطات علم و فناوری یونسکو و سیاوش صلواتیان، عضو هیئت علمی گروه مدیریت رسانه دانشکده ارتباطات و رسانه دانشگاه صداوسیما نیز در این نشست حضور داشتند.
حسین سلیمی، رئیس دانشگاه علامه طباطبائی، در این جلسه دانشکده علوم ارتباطات این دانشگاه را تنها دانشکده مستقل این رشته در بین دانشگاه‌های کشور برشمرد و ادامه داد: در دانشگاه‌های دیگر از جمله دانشگاه تهران گروه علوم ارتباطات وجود دارد ولی دانشکده ارتباطات دانشگاه علامه طباطبائی تنها دانشکده‌ای است که به‌صورت مستقل وجود دارد و این امر به‌همت مرحوم معتمدنژاد میسر شد و این دانشکده به نوعی میراث معنوی ایشان محسوب می‌شود، همچنین تلاش‌های دکتر فرقانی و دکتر خانیکی و سایر استادان این دانشکده در شکل‌گیری آن بسیار مهم است.
رئیس دانشگاه علامه طباطبائی با اشاره به جلسه‌ای که چهار سال پیش در یونسکو با معاون این سازمان داشت، بیان کرد: سازمان یونسکو آمادگی خود را برای برقراری ارتباط نزدیک در برخی زمینه‌ها با دانشگاه علامه طباطبائی اعلام کرده و قرارشد تا ما پایگاهی را در این دانشگاه تأسیس کنیم و زمینه ارتباطات گسترده بین دانشگاه علامه و سازمان یونسکو در حوزه تربیت‌بدنی و ارتباطات را فراهم کنیم.
.
سلیمی افزود: شرایط و مقدمات این برنامه با تلاش‌های دکتر جلالی (احمد جلالی سفیر و نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران در یونسکو) و کمیسیون ملی یونسکو در ایران فراهم و چند ماه پیش توسط وزیر علوم تحقیقات و فناوری این کرسی افتتاح شد. همچنین مسئولیت این کرسی به دکتر خانیکی سپرده شده که دلیل این انتخاب جایگاه علمی و ویژگی‌های ممتاز شخصیتی ایشان است و من امیدوارم که با حضور این استاد بتوانیم الگویی از فعالیت مثبت و سازنده کرسی‌های یونسکو در ایران ارائه دهیم.
هادی خانیکی، مدیر گروه ارتباطات دانشگاه علامه طباطبائی و رئیس کرسی ارتباطات علم و فناوری یونسکو نیز در این جلسه گفت: کرسی‌های یونسکو در واقع نهادی غیردولتی هستند که به میزبانی یک مرکز آموزشی تأسیس می‌شوند و گستره فعالیت آنها نیز گستره‌ای بین‌المللی، ملی و منطقه‌ای است.
وی ضمن تشکر اززحمات همکاران کمیسیون ملی یونسکو در ایران به‌ویژه مدیرگروه ارتباطات کمیسیون، یادآور شد: ترکیب شکل‌گیری شورای عالی سیاستگذاری از افراد حقیقی و حقوقی مرکب است به نحوی که فعالیت پویا و مستمر کرسی فراهم شود.
خانیکی تصریح کرد: بحث ارتباطات علم و فناوری از این جهت که ما هم در سطح داخلی و هم در سطح بین‌المللی در رابطه با ارتباط بین دانشمندان و متخصصان با جامعه دچار اختلال هستیم، اعتبار ویژه‌ای پیدا کرده است؛ به‌عبارت دیگر برای نزدیک کردن زبان علم به زبان عموم و متقابلاً بازنمایی علم و فناوری در رسانه‌ها، این کرسی تأسیس شده است.
وی درباره راهبردهای طراحی شده در این حوزه، اظهار کرد: ما براساس تجربه جهانی و برداشت‌هایی که در ایران داشته‌ایم، راهبردهای کلانی را طراحی کرده‌ایم که شامل پنج راهبرد اصلی می‌شود؛ نخست، نهادی برای ارتقاء سطح آموزش و پژوهش در زمینه علم و فناوری بسازیم، دوم، همکاری بین مراکز علمی و پژوهشگران و کنشگران را در ارتباطات علم و فناوری تسهیل کنیم، سوم، در جهت عمومی‌سازی روند علم و فناوری قدم برداریم.
وی ادامه داد: چهارم، زمینه‌های علمی در فرهنگ و تمدن ایرانی و اسلامی را بازشناسی و بازآفرینی کنیم و در آخر اینکه انتقال دانش را در حوزه ارتباطات علم و فناوری ساده‌تر کنیم؛ براساس این اهداف بلند مدت، چهار هدف کوتاه مدت نیز تعریف کرده‌ایم.
خانیکی در بیان این اهداف کوتاه مدت، گفت: نخست، تسهیل ارتباطات آکادمیک داخلی و بین‌المللی، دوم، برگزاری دوره‌های آموزشی کوتاه‌‌مدت روزنامه‌نگاری علم، سوم، انجام پژوهش‌های میان رشته‌ای و مختلف در حوزه ارتباطات علم برای ارتقا پوشش رسانه علم و فناوری و سایر فعالیت‌های مرتبط با ترویج علم و چهارم ایجاد دوره‌های کارشناسی‌ارشد و دکترا در حوزه ارتباطات علم و فناوری با توجه به نیاز جامعه است.
وی با اشاره به حامیان کرسی ارتباطات علم و فناوری یونسکو، گفت: کمیسیون ملی یونسکو- ایران، مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی دانشگاه علم و فرهنگ، انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، انجمن ترویج علم، دفتر مطالعات و توسعه رسانه‌ها و پژوهشکده ارتباطات دانشگاه علامه طباطبائی از برگزاری این کرسی حمایت کردند.
مدیر گروه علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبائی ادامه داد: یونسکو در دو سال اخیر سخت‌گیری‌های بیشتری را در تأسیس کرسی‌ها و مراقبت از آنها اعمال کرده است، به‌طوری‌که حدود ۸۰ کرسی را در سطح جهان به‌دلیل پایین بودن فعالیت آنها تعطیل کرده است. وی در خصوص فعالیت‌های کرسی ارتباطات علم و فناوری یونسکو، گفت: هفته گذشته که هفته علم و فناوری بود ما فعالیت‌های رسمی خود را آغاز کردیم که اولین آنها برگزاری نمایشگاه علوم و فناوری در خدمت صلح و توسعه بود که با همکاری موزه علوم و فناوری ایران انجام شد و پس از آن برنامه‌های دیگر ما شامل نقد و بررسی‌های فیلم و کتاب آغاز شد.
خانیکی افزود: همچنین امروز سایت و تارنمای کرسی هم با دامنه تعریف شده خاص خود افتتاح می‌شود که از این پس مرجعی برای گسترش ارتباطات علم خواهد بود، همچنین این کرسی‌ها با هم‌افزایی ارتباطات خود و حضور حقوقی در فعالیت‌های یکدیگر، می‌توانند منظومه جدیدی از فعالیت‌ها را سامان بدهند که این برنامه نیز در دستور کار قرار دارد.
رئیس کرسی ارتباطات علم و فناوری یونسکو در رابطه با دو مسئله اساسی که در دستور کار قرار دارد، گفت: طرح و تصویب برنامه بلندمدت کرسی ارتباطات علم و فناوری و آیین‌نامه اجرایی کرسی که با این آیین‌نامه ارکان کرسی شکل می‌گیرند در دستور کار قرار دارند.
در این جلسه رضا فرجی دانا با تأکید بر ایجاد رابطه با کشورهای تحت پوشش دفتر منطقه‌ای یونسکو، بیان کرد: این کرسی باید از این دفتر منطقه‌ای مانند یک پل استفاده کند و هم با این دفتر و هم کشورهای تابع آن ارتباط داشته باشد؛ مثلاً با کشورهایی مانند پاکستان و افغانستان ارتباط داشته باشد. ضمن‌آنکه با اندیشمندان این حوزه‌ها نیز می‌توان از طریق این دفتر ارتباط برقرار کرد.
وزیر اسبق علوم، تحقیقات و فناوری در پایان با اشاره به اینکه جای یک همایش سالیانه برای معرفی کرسی ارتباطات علم و فناوری یونسکو و ارتباطات آن با کشورهای منطقه در کشور خالی است، افزود: این کرسی باید با انجمن‌های دیگری که در این موضوع ارتباط دارند، همکاری کند و این همکاری می‌تواند در قالب همکاری‌های دوساله شروع شود. اگر ظرفیت آن جوابگو بود به‌عنوان همایش ملی برگزار شود و درنهایت نیز برای معرفی هر چه بیشتر این کرسی، می‌توان آن را به‌صورت بین‌المللی برگزار کرد.
حجت‌الله ایوبی، دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو در ایران، در ادامه نشست سیاستگذاری کرسی ارتباطات علم و فناوری یونسکو، ضمن تشکر از حضور صاحب‌نظران در این جلسه، گفت: پیشنهاد من وجود یک فصلنامه است که به کرسی هویت می‌بخشد. این فصلنامه در ارائه گزارش‌های ما به یونسکو نیز بسیار مؤثر خواهد بود که هم برای دفتر منطقه‌ای و هم پاریس ارسال شود.
دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو در ایران افزود: در کنار کارگاه‌هایی که می توان برگزار کرد، همایش‌های سالانه و دوسالانه‌ای را باید برگزار نماییم و نظرات استادان برجسته‌ای که در دنیا حرفی برای گفتن دارند و آرا آنها برای استادان ما مهم است را در معرض دید عموم قرار داد.
مقصود فراستخواه، دانشیار مؤسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی نیز در ادامه این جلسه با اشاره به شکل‌گیری و تولید محتوا، تولید کیفیت و نوآوری، گفت: ساختار‌ها روی کاغذ به‌راحتی جواب نمی‌دهند.
وی با بیان اینکه فکر می‌کنم در این آئین‌نامه ذی‌نفعان بیرونی دانشگاه در سایه قرار گرفته‌اند، اظهار کرد: جامعه علمی ایران برون‌گرا نیست و ما باید در این ساختار، یاران بیرونی را از همان ابتدا همراه کنیم مثلاً همین حامیانی که برای این برنامه درنظر گرفته‌ایم. مثلاً اجتماعات محلی، اجتماعات شهری، اجتماعات صنفی، حرفه‌ها و رسانه‌ها باید مشارکت داده بشوند.
مصطفی معین، وزیر اسبق علوم و عضو هیئت‌علمی دانشگاه تهران نیز در این نشست، ضمن تأکید بر نگاه هدفمند و سنجیده به گذشته و تعیین چشم‌اندازی برای آینده، گفت: باید یک برنامه راهبردی و چشم‌انداز پنج‌ساله‌ای کار شود، نه چشم‌انداز ۲۰ ساله، زیرا این برنامه طولانی در ایران جواب نمی‌دهد؛ درنهایت باید بر اساس آن اهداف استراتژی‌ها، برنامه‌ها و جهت‌گیری‌ها تعیین شود و به تصویب شورای عالی هم برسد.
وی افزود: این‌گونه است که می‌توانیم قدم‌به‌قدم خودمان را ارزیابی کنیم و ببینیم که متناسب با آن چشم‌انداز حرکت می‌کنیم یا خیر، این کمک می‌کند که از امکانات حداقلی کشور خود استفاده کنیم.
معین در پایان به اهمیت پیشبرد این برنامه از طریق رسانه اشاره کرد و گفت: من پیشنهاد می‌کنم که اخلاق رسانه‌ای یکی از اولویت‌ها باشد و باید ترویج اخلاق را هم در کنار ترویج علم انجام بدهیم.
محمدمهدی فرقانی، رئیس دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبائی نیز در این جلسه مأموریت اصلی این کرسی را تأثیر در زمینه اجتماعی علم و تبدیل آن به فرهنگ و ارتقا نگرش عمومی نسبت به جایگاه علم و فناوری دانست و گفت: بُعد اجتماعی و مردمی علم و فراگیر شدن آن زمینه‌های توسعه پایدار را فراهم می‌کند.
وی افزود: تا جامعه‌ای به نگرش علمی مجهز نشود و سنت‌های ناکارآمد خود را کنار نگذارد این اتفاق نخواهد افتاد، این در حالی است که دانشگاه‌ها نیز تاکنون در مردمی کردن علم چندان موفق نبوده‌اند؛ اکنون در دنیا رشته‌های جدیدی تحت عنوان ارتباطات علم به وجود آمده است. فرقانی ادامه داد: یکی از نهادهایی که به بحث ارتباطات علم پرداخته و به آن اهمیت زیادی می‌دهد، رسانه‌ها هستند، چنانچه ما در حال حاضر نیز در شبکه‌های مختلف تلویزیون شاهد بحث‌های بسیار پیچیده و تخصصی علم به زبان ساده و در عین حال سرگرم‌کننده هستیم، بنابراین به نظر بنده این بُعد از ارتباطات علم برای کرسی در اولویت است.
زرین زردار، عضو هیئت علمی گروه علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبائی و دبیر کرسی ارتباطات علم و فناوری یونسکو گفت: ساختاری که برای کرسی ارتباطات یونسکو در دانشگاه علامه طباطبائی در نظر گرفته شده است را یک شورای عالی سیاستگذاری متشکل از نمایندگان نهادهای مدنی، دولتی و خصوصی در حوزه ارتباطات علمی و چهره‌های علمی و صاحب‌نظران این حوزه شامل می‌شود.
وی اضافه کرد: همچنین این کرسی از پنج کمیته پژوهش، کمیته آموزش، کمیته ترجمه و نشر، کمیته ارتباطات و روابط بین الملل، کمیته ارتباطات و اطلاع‌رسانی تشکیل شده است که کمیته ارتباطات و اطلاع رسانی، وظیفه اداره وبسایت کرسی و روابط عمومی را نیز برعهده خواهد داشت.
در پایان چلسه مقرر شد تا بر اساس نظرات اعضای شورای سیاستگذاری آیین نامه کرسی اصلاح و برای اعضا ارسال شود.
