بررسی همه جانبه اجلاس سران درباره جامعه اطلاعاتی و مصوبات آن در ده سال گذشته

 پیش‌زمینه 

  • بررسی همه جانبه اجلاس سران درباره جامعه اطلاعاتی و مصوبات آن در

ده سال گذشته (World  Summit on  Information  Society + 10  )

دستاوردها و چالشهای باقی‌مانده در پیشرفت فنآوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی برای بالاترین حداکثر فراگیری  توسعه پایدار را  مشخص کرد. مجمع عمومی سازمان ملل (UNGA)  در دسامبر ۲۰۱۵ به اجماع قطعنامه شماره A/70/L.33 در خصوص این بررسی را تصویب نمود  قطعنامه ای که در آن موضوعات و رهیافت‌های یونسکو در این مورد به صورت برجسته‌ای نمایان شد..

  • اولین گام  این بررسی  از سوی  یونسکو با برگزاری اجلاسWSIS+10 در سال ۲۰۱۳ برداشته شده بود  و بیانیه نهایی این اجلاس  طی روندی فراگیر و مشارکتی مورد توافق  ذینفعان قرار گرفت و سرانجام  مورد تایید  سی و هفتمین اجلاس کنفرانس عمومی یونسکو (۳۷C/res.51) قرار گرفت  که  این اجلاس یونسکو و بیانیه نهایی آن ازسوی مجمع عمومی سازمان ملل به عنوان سندی مهم برای قطعنامه WSIS+10 شناخته شد.
  • اجلاس WSIS+10 2013یونسکو را  اجلاس WSIS+10  ۲۰۱۴ اتحادیه مخابرات راه دور (ITU) تکمیل کرد  و در ژنو با تلاش  معاون مدیرکل یونسکو، شرکاء و ذینفعان  گوناگون با نتایج این اجلاس موافقت کردند .
  • مشارکت مستمر یونسکو در گزارش بررسی مصوبات WSIS در طی ده سال از طریق کمیسیون علم، تکنولوژی و توسعه (CSTD) بود که منجر به قطعنامه مجمع عمومی سازمان ملل در دسامبر سال ۲۰۱۵ شد. بیانیه خروجی کنفرانس اتصال نقاط در سال ۲۰۱۵ یونسکو که در سی و هشتمین اجلاس کنفرانس عمومی (۳۸C/Res.56) به تصویب رسید به عنوان داده‌ای در پروسه بررسی مصوبات WSIS به مجمع عمومی ارائه گردید.

II  نتایج بررسی مصوبات WSIS در طی ده سال از سوی مجمع عمومی سازمان ملل (موضوع ۱۷ دستورکار هفتادمین اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل) 

  • در مشورت ذینعفعان و با همکاری UNDESA ، UNESCO ، ITU و UNCTAD کشورهای عضو با قطعنامه شماره A/70/L.33 مجمع  عمومی سازمان ملل در دسامبر ۲۰۱۵ موافقت کردند این قطعنامه دیدگاههای اولیه اجلاس سران درباره جامعه اطلاعاتی مردم محور، فراگیر و روبه تحول و توسعه را که در آن هر انسانی قادر به خلق، دسترسی، بهره‌مندی و تبادل و اطلاعات دانش است را تأیید نمود. 
  • از کشورهای عضو درخواست شد تا هم‌افزایی شدیدی بین روند اجلاس سران درباره جامعه اطلاعاتی ودستورالعمل  توسعه پایدار  تا سال ۲۰۳۰(۲۰۳۰ Agenda for Sustainable Development (که مشارکت بین‌رشته‌ای ICT در دستیابی به اهداف توسعه پایدار و ریشه‌کنی فقر را برجسته می‌سازد، ایجاد کنند.
  • در راستای اهداف یونسکو در ایجاد جوامع معرفتی، مجمع عمومی سازمان ملل خاطر نشان می سازد هدف غایی از حرکت از جوامع اطلاعاتی به جوامع معرفتی  آن است که اطلاعات نه تنها تولید ومنتشر شود بلکه  برای توسعه انسانی مورد استفاده واقع می‌شود.
  • کشورهای عضو مجدداً تأکید می‌کنند که شکاف دانش و شکاف دیجیتال باقی‌مانده در جهان امروز بسیار مهم است در حالیکه ۸۰% مردم کشورهای توسعه یافته به سهولت به اینترنت دسترسی دارند ولی  دو سوم از جمعیت جهان در کشورهای در حال توسعه امکان دسترسی به فضای مجازی ندارند .و فراتر از زیر ساخت‌های دسترسی و شکاف‌های دیجیتال و دانش،  نابرابری های دیگر  به عنوان مثال در حوزه آموزش و درآمد همانند نابرابریهای جنسیتی  چه در درون یک کشور چه در بین کشورها  بازتاب های گسترده ای دارد.
  • همانگونه که یونسکو متعهد شده مجمع عمومی سازمان ملل نیز در این   قطعنامه خواهان برداشتن گامهایی  عملی درجهت کاهش شکاف دیجیتال و دانش است  که شکاف دیجیتالی جنسیتی وجهت‌گیری‌های جنسیتی در پروسه WSIS را در بر می گیرد.

در این قطعنامه به موارد متعددی که مورد حمایت یونسکو نیز می باشد پرداخته شده که می توان به تقویت و فراهم نمودن محیط‌های کارآمد، همکاریهای بین‌المللی ، دسترسی، آموزش، علوم، ظرفیت‌سازی، چندزبانگی، حفاظت  فرهنگی و  بیان، رسانه‌ها و سواد اطلاعاتی، دسترسی به محتوای بومی و دسترسی افراد کم توان اشاره نمود. همچنانکه رهیافت‌های جامع و عملی دیجتالی برای حفاظت از میراث فرهنگی و دسترسی به اطلاعات ضبط شده  مورد توجه قرار گرفته است .

  • بخش حقوق بشر در جامعه اطلاعاتی، حقوق انسانی را که در مرکز دیدگاههای WSIS است را به رسمیت می‌شناسد و بر تعهدات قبلی از جمله رعایت تمامی حقوق چه در فضای غیر مجازی چه در فضای مجازی اصرار می ورزد.مجمع عمومی سازمان ملل متحد توان بالقوه ICT در تقویت اعمال حقوق بشر، دسترسی به اطلاعات، آزادی بیان و آزادی مجامع و اتحادیه را خاطر نشان می‌سازد. همچنین با بیان این موضوع که تهدیدات جدی بر سر راه آزادی بیان، کثرت‌گرایی اطلاعات وجود دارد، درخواست محافظت از خبرنگاران، کارکنان رسانه‌ها و جامعه مدنی را می‌کند و کشورهای عضورا  به اتخاذ راهکارهایی در جهت مقابله با دخالت‌های  غیرقانونی و مستبدانه به حریم خصوصی ترغیب می کند .
  • در مورد موضوعات مربوط به اینترنت، مجمع عمومی سازمان ملل بر پیگیری مصوبات تونس و ژنو تأکید کرده و در راستای مفهوم جهانی اینترنت یونسکو و اصولی همچون  قابلیت دسترسی باز و  حقوق محور  ذینفعان (ROAM) بر         ابعاد متعدد ، شفافیت، دموکراسی و پروسه مشارکتی ذینفعان در فضای اینترنت و پیشبرد دیدگاههای WSISا به عنوان  وظیفه ای برای پیشرفت با تحقق و رعایت حقوق بشر و آزادی‌های بنیادین تاکید دارد وبر  نقش یونسکو در تسهیل و همچنین اقدام عمل در خصوص جنبه‌های اخلاقی جامعه اطلاعاتی و تقویت ICT در تحقق توسعه که از اولویت‌های برنامه اطلاعات برای همه (IFAP)  است تاکید می کند.

۱۲-مجمع راهبری اینترنت به عنوان مروج دیدگاههای متنوع درخصوص پیشبرد و اجرا و تقویت همکاریها برای ۱۰ سال دیگر ادامه خواهد داشت و تشکیل گروه کاری برای گسترش توصیه‌نامه‌ها و اجرایی کردن بیشتر را درخواست می‌کند.

III – نتایج 

  • اجرای مؤثر مصوبات WSIS در ۱۰ سال اخیر منجر به ایجاد دیدگاهی جهانی درخصوص قابلیت‌های ICT در جهت توسعه شده و این بررسی همچنین نشان می دهد که چگونه جامعه اطلاعاتی و معرفتی از سال ۲۰۰۳ دچار تحول شد همانگونه که تغییرات اینترنت در همان زمان اجلاس نیزمشهود بود . هم‌اکنون ظرفیت شبکه‌ها و سرویس‌های ICT بیش از ۳۰ برابر از زمانی  است که WSIS آغاز گردید. علاوه برآن  موضوعاتی مانند  شکل‌گیری جوامع امروزی  همچون دسترسی به اینترنت پر سرعت از طریق موبایل، گوشی‌های هوشمند، رسانه‌های اجتماعی، ارائه خدمات از طریق اینترنت (cloud computing) در دستورکار اجلاس وجود نداشت.
  • فراتر از تغییرات تکنولوژی، ICT پارامترهای جوامع، فرهنگ‌ها و اقتصاد همچنین روابط بین حاکمیت ـ شهروند و روابط اجتماعی را نیز متأثر ساخته و  تغییرات فرهنگی و اقتصادی ـ اجتماعی گسترده مهم تر از تکنولوژی‌های فردی شده این تغییرات فراوان متعاقباً در داخل کشورها و بین کشورها و مناطق حاصل گردیده وگسترش  اینترنت در حوزه های گوناگون ومتعدد، تصمیم‌گیری الگورماتیک و هوش مصنوعی در آینده  را تشدید  می کند.
  • اشراف بدین موضوع که بسیاری از چالش‌ها در طی زمان آشکار خواهد شد و ضروری بودن استفاده صحیح از تکنولوژی برای توسعه ، مجمع عمومی را بر آن داشت که در مورد اجلاسی در سطح عالی برای  بررسی نتایج حاصله در سال ۲۰۱۵ با داده‌های جدید و مشارکت کلیه ذینفعان تصمیم بگیرد.
  • مجمع عمومی سازمان ملل به خصوص از کلیه آژانس‌های سازمان ملل درخواست تسهیل عملیاتی کردن خطوط عمل مصوب WSIS در چارچوب وظایف و منابع موجودشان را داشت تا همکاری قانونمند با یکدیگر را در راستای ارزیابی آینده شکاف دیجیتال، رهیافت‌های تحقیقاتی جهت کاهش شکاف‌ها و تخصیص منابع مالی ادامه دهند.
  • علاوه بر نقش برجسته یونسکو در شکل‌گیری روند ارزیابی اجرای مصوبات WSIS طی ده سال گذشته و نتایج حاصله و لحاظ آن در ایجاد جوامع دانش مدار از طریق اجرای مصوبات WSIS، یونسکو در رهیافت میان مدت خود (موضوع سند C/4) و برنامه و بودجه یونسکو (موضوع سند C/5 ) در نقش تسهیل‌کننده با همراهی ITU، UNDP     و UNCTAD  در  شش   خط عمل واگذار شده به یونسکو ایفاء وظیفه کرده و در اجرای مصوبات WSIS سهم بسزایی خواهد داشت.