گلستان

ذخیره گاه زیستکره گلستان

تاریخ اعلام: ۱۹۷۶

مساحت: ۹۱۸۹۷ هکتار

موقعیت منطقه:  ذخیره گاه زیستکره گلستان در شرق سلسله جبال البرز و منتهی الیه شرق جنگلهای شمال کشور واقع شده است. این منطقه در ۵۵ کیلومتری شرق گنبد کاووس و ۱۱۵ کیلومتری غرب بجنورد در مسیر بزرگراه آسیایی تهران- مشهد قرار گرفته است . گرچه این منطقه از نظر تقسیمات کشوری در سه استان گلستان، خراسان شمالی و سمنان واقع شده است، اما از نظر مدیریت و مسوولیت حفاظتی تحت نظارت اداره کل حفاظت محیط زیست استان گلستان قرار دارد.

 

فعالیت های انسانی: فعالیتهای انسانی در ذخیره گاه شامل تفرج، فعالیتهای آموزشی و تحقیقاتی می باشد.

طبقه بندی حفاظتی: ذخیره گاه زیستکره گلستان نخستین منطقه ای است که برای اولین بار در ایران عنوان پارک ملی را بخود اختصاص داده است . این پارک تا قبل از سال ۱۳۳۶ از شکارگاههای شناخته شده و پر آوازه کشور محسوب میشد و به جنگل گلستان مشهور بود . این منطقه در سال ۱۳۳۶ به نام منطقه حفاظت شده آلمه وایشکی تحت حفاظت قرار گرفت و در بهمن ۱۳۴۰ به نام منطقه حفاظت شده آلمه موسوم گردید و در شهریور سال ۱۳۴۲ به عنوان اولین پارک ملی ایران نام گرفت.

پارک ملی گلستان در سال ۱۹۷۶ میلادی بعنوان ذخیره گاه زیستکره انتخاب و در لیست شبکه جهانی ذخیره گاههای زیستکره ثبت گردید.

خصوصیات اکولوژیکی: این منطقه از نظر توپوگرافی  از صخره های مرتفع آهکی تا تپه ماهورهای با شیب و فراز کم تشکیل شده است و از نظر اقلیمی بین دریای خزر و مناطق خشک شرقی قرار گرفته است. مهمترین ویژگی ذخیره گاه تفاوت شدید اقلیمی نقاط مختلف آن است بطوریکه در بخش غربی از آب و هوای نیمه مرطوب معتدله و بخشهای جنوبی و شرقی از آب و هوای سرد خشک و سرد نیمه خشک با اختلاف بارندگی سالانه بین ۱۵۰ تا ۱۰۰۰ میلیمتر برخوردار است. درجه حرارت منطقه از ۲۵- درجه تا ۳۵+ درجه بر حسب ماههای مختلف سال متفاوت است .

ذخیره گاه زیستکره گلستان به تنهایی در حدود یک پنجم فلور ایران (۳۵۰ گونه)، یک سوم فون پرندگان (۱۵۰ گونه)، ۲۴ گونه از خزندگان و دوزیستان و حدود چهل درصد از پستانداران (۶۹ گونه) را در خود جای داده است

ذخیره گاه زیستکره گلستان در بخش غربی دارای آب و هوای نیمه معتدله مرطوب بوده و جنگل های هیرکانی درآن واقع می باشد که در منتهی الیه جنگل های خزری بوده و این جنگل ها در اروپا به جنگل های فسیل مشهورند زیرا بازمانده یخبندان های دوران سوم زمین شناسی می باشند و گونه های منحصربفردی را دارا بوده و از گونه های درختی شاخص آن می توان به درخت انجیلی و سفید پلت اشاره نمود که اندمیک و بومی ایران می باشد. گونه های بلوط و سرخدار از گونه های منحصر به فرد دیگر ذخیره گاه  می باشد.

از گونه های بومی گیاهی دیگر می توان به زعفران آلمه اشاره کرد که تنها گونه زعفران زرد وحشی جهان می باشد که هر ساله تعداد زیادی از محققین، دانشجویان و توریست های داخلی و خارجی را جهت مشاهده این گل زیبا به پارک ملی گلستان جذب می نماید.

بخش شرقی و جنوبی نیز دارای آب و هوای سرد و خشک و نیمه خشک است که شامل مناطق دشتی و تپه ماهوری بوده به طوری که در بخش شرقی دشت میرزابایلو واقع است و نظر پوشش گیاهی و ذخیره ژنتیکی گیاهان، بدلیل گذراندن دوره های خشکسالی متعدد، از ارزش اکولوژیکی بسیار بالایی برخوردار است.

مناطق تپه ماهوری پارک نیز مأمن پستاندار بسیار زیبا و باشکوه قوچ اوریال است که از بزرگترین و بهترین قوچ های ایران می باشد .

از گونه های شاخص پستاندارن دیگر می توان به پلنگ ایرانی و همچنین خرس قهوه ای، مرال، شوکا، کل و بز، آهو، از گونه های شاخص خزندگان می توان به افعی گرزه مار، کفچه مار، افعی قفقازی و بزمجه اشاره نمود. از گونه های شاخص پرندگان می توان به هما، دال سیاه، بالابان، شاهین، قرقاول، کبک و انواع گنجشک سانان اشاره نمود.