خبرنگاران باید از آموزشهای لازم، پیش از وقوع بحران، در حین بحران و پس از آن برخوردار شوند
دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو در ایران: با توجه به انواع حوادث و بلایایی که امروزه دنیا با آن مواجه است و همچنین پیچیدگی مسائلی که بشر امروز با آن درگیر است، دقت و سرعت از پارامترهای لازم و ضروری در انتشار اخبار، به ویژه اخبار مربوط به بحران است.
با در نظر گرفتن نقش مهم رسانهها و فناوریهای اطلاعاتی در افزایش آگاهی و کاهش میزان آسیبهای وارده در شرایط بحران، ۱۴ اسفند ۱۳۹۶، همایش ملی “نقش رسانهها و فناوریهای اطلاعاتی در کاهش خسارات بلایای طبیعی” در دانشکده علامه طباطبایی دهکده المپیک، برگزار شد.
در این همایش که با همکاری کمیسیون ملی یونسکو- ایران و دانشکده ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی، برپا شد، محمدمهدی فرقانی، رئیس دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی و دبیر علمی همایش، ضمن خوشآمدگویی به مدعوین حاضر در جلسه، به ویژه اصحاب رسانهها و اعضای کمیسیون ملی یونسکو در ایران، گفت: ما تاکنون دورههای مشترکی را در حوزههای مختلف همچون آموزش روزنامهنگاران افغان، آموزش مدرسان ارتباطات و تغییر نگرش نسبت به ضرورت مدیریت منابع آب، با کمیسیون ملی یونسکو برگزار کردیم که این برنامهها زمینهساز ارتقای سطح ملی تولید محتوا و دانش هستند.
بحرانها، بلایا، حوادث طبیعی و غیرطبیعی در وهله اول، انسانمحور هستند
فرقانی ادامه داد: این نشست به نقش رسانهها از سنتی تا نوین در کمک به کاهش خسارات بلایای طبیعی اختصاص دارد؛ اینکه میگوییم کمک، از آن جهت است که رسانهها معجزهآفرین نیستند اما با فضاسازی و نقشآفرینی درست میتوانند به کاهش خسارات ناشی از حوادث، کمک کنند. وی تاکید کرد: اما متاسفانه ساختارهای سنتی و حتی آموزههای روزنامهنگاری در همه جای جهان، مبتنی بر بحران، کشمکش و برخورد است. در واقع هر رویداد فاجعهآمیزی، خوراک خبری خوبی برای رسانههاست. در حالیکه بحرانها، بلایا و حوادث طبیعی و غیرطبیعی در وهله اول، انسانمحور هستند و لازم است که رسانهها ضمن انعکاس اخبار دقیق و صحیح، به ابعاد انسانی رویدادها بیش از ابعاد فاجعهآمیز آن توجه کنند و با آموزههای لازمی که در اینباره میبینند بتوانند مردم را از بحران دور کنند.
دقت و سرعت از پارامترهای لازم و ضروری در انتشار اخبار
پس از صحبتهای دبیر علمی همایش، دکتر سعدالله نصیری قیداری، دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو- ایران، با تاکید بر این موضوع که دقت و سرعت از پارامترهای لازم و ضروری در انتشار اخبار است، گفت: با توجه به انواع حوادث و بلایایی که امروزه دنیا با آن مواجه است و همچنین پیچیدگی مسائلی که بشر امروز با آن درگیر است، خبرنگاران نیز باید دو عامل دقت و سرعت را سرلوحه کار خود قرار دهند؛ چرا که با فناوریهای نوین اطلاعاتی و سرعت جهان صنعتی امروز، اخبار با سرعت هر چه بیشتری در حال مخابره شدن به دنیاست.
همچنین دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو اظهار کرد: خبرنگاران باید از آموزشهای تخصصی لازم در حوزههای مختلف به ویژه در شرایط بحران، برخوردار شوند. وی ادامه داد: سازمان یونسکو هم سازمانی آموزشی، علمی و فرهنگی است که توجه ویژهای به مقوله آموزش دارد و راه رسیدن به صلح و سعادت بشر را آموزش میداند. البته این همان چیزی است که نبی اکرم (ص) قرنها پیش در آغاز رسالت خود بدان پرداخت، یعنی رسالت خود را با اقراء و قلم و تعلیم و تعلم آغاز کرد.
نصیری در پایان سخنرانی خود به این مورد اشاره کرد: ضمن توجه به اینکه ایران جزو ۱۰ کشور نخست از منظر خطرپذیری است، باید خبرنگاران ما از آموزشهای لازم دراینباره پیش از وقوع بحران، در حین بحران و پس از آن برخوردار شوند و با رعایت اخلاق رسانهای ضمن افزایش آگاهی مردم در ایجاد امید به زندگی در مواقع بحرانی تلاش کنند.
بازگرداندن آرامش به جامعه و حفظ و پاسداشت منافع ملی از رسالتهای مهم خبرنگاران است
پس از آن اسماعیل نجار، رئیس ستاد مدیریت بحران کشور، ضمن گرامیداشت یاد شهدای رسانه اعلام کرد: امروزه نقش بیبدیل رسانهها در اطلاعرسانی در تمامی زمینهها بر کسی پوشیده نیست. از اینرو تنظیم چگونگی رفتار و امیدبخشی به جامعه مخاطب توسط رسانهها، باید مورد توجه قرار گیرد. نجار ادامه داد: دانستن حق مردم است، برای همین بیان حقیقت و مهمتر از آن چگونگی بیان آن بسیار حائز اهمیت است. خبرنگار در انتشار اخبار باید ضمن آگاهی درست از موضوع، اخلاقمدار نیز بوده و با تهییج احساسات مردم در صدد به دست آوردن مخاطب بیشتر نباشد؛ چرا که یکی از رسالتهای خبرنگار بازگرداندن آرامش به جامعه و حفظ و پاسداشت منافع ملی است.
در ادامه مراسم افتتاحیه، رئیس ستاد مدیریت بحران کشور، نمونههایی عینی از چگونگی بازتاب اخبار در حوادث اخیر را برای حضار بازگو و به تحلیل آنها پرداخت.
بسترهای ارتباطی در تعامل با بلایای طبیعی باید مورد توجه قرار گیرند
مهندس عطاالله ملکیتبار، رئیس مرکز فناوری اطلاعات، ارتباطات و امنیت نهاد ریاست جمهوری نیز به موضوع بسترهای ارتباطی در تعامل با بلایای طبیعی پرداخت و بیان کرد: طی سالهای گذشته در کشورهای مختلف همینطور در ایران با توجه به افزایش تعامل خدمات مبتی بر تلفن همراه، مخصوصا پس از همهگیر شدن تلفنهای هوشمند، این بسترها میتوانند به شهروندان در بلایای طبیعی و ناگهانی کمک کنند که مثالهای آن را در حوادث اخیر شاهد هستیم.
وی در ادامه به برخی از کانالهای ارتباطی همچون حضور فیزیکی، تلویزیون، رادیو، RDS، روزنامه، مجله، وب، پیامک، بیلبورد، انواع پیامرسانها (تلگرام، سروش، اینستاگرام، توئیتر، فیسبوک و…)، IVR، اپلیکیشن و … اشاره کرد و در اینبارهها توضیحاتی داد. ملکیتبار همچنین درباره مدیریت بلایای طبیعی و استفاده از ابزارهای ارتباطی، قبل، هنگام و بعد از بحران نیز مطالبی را عنوان کرد.
نشستهای تخصصی
پانل اول همایش با موضوع رسانههای جمعی، ارتباطات ریسک و ارتباطات بحران به ریاست دکتر فرقانی برگزار شد. در این پانل به مباحث مختلفی از جمله آسیبشناسی عملکرد رسانهها در بحران و ارزیابی نقش ارتباطات در مدیریت بحران، پرداخته شد.
پانل دوم به ریاست دکتر فرهاد اعتمادی، مدیر گروه ارتباطات و اطلاعات کمیسیون ملی یونسکو- ایران، برگزار شد. اعتمادی درباره اقدامات یونسکو برای استفاده از فناوری اطلاعات در جهت کاهش خسارات بلایای طبیعی، مواردی را مطرح کرد. مهندس نازنین صادقی، مدیر فناوری اطلاعات کمیسیون ملی یونسکو هم به معرفی اپلیکیشنهای آموزشی یونسکو برای کودکان و نوجوانان، پرداخت. گفتنی است در این پانل به موضوعاتی از قبیل تجربههای اجتماعی زلزله بم- مسائل اجتماعی زنان منطقه زلزلهزده، شناخت خطر و نحوه رویارویی در زمان وقوع سوانح هم پرداخته شد.
پانل سوم هم درباره رسانههای جدید، ارتباطات ریسک و ارتباطات بحران به مدیریت دکتر هادی خانیکی، کارشناس رسانه و از اساتید رشته ارتباطات، برگزار شد. در این پانل دکتر مهدخت بروجردی، دانشیار دانشکده ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی و سرپرست معاونت پژوهش و فناوری دانشگاه جامع علمی- کاربردی، در مورد پوشش خبری کانال تلگرامی خبرگزاری فارس و ایرنا از زلزله کرمانشاه و سرپل ذهاب مباحثی را مطرح کرد. همچنین در پانل سوم، مواردی همچون اطلاع رسانی و آموزش در چرخه مدیریت بحران با تاکید بر رسانههای جدید، رسانههای اجتماعی و ارتباطات بحران، کلان دادهها، شبکههای اجتماعی و مدیریت بلایای طبیعی، جمعسپاری و بهکارگیری آن در مدیریت بحران، مورد بحث قرار گرفت.
در پانل آخر به مدیریت پدرام الوندی، درباره اخبار جعلی و شایعات رسانهای در مواجهه با بلایای طبیعی، صحبت شد.
گفتنی است در این همایش از مهندس عطاالله ملکیتبار، رئیس مرکز فناوری اطلاعات، ارتباطات و امنیت نهاد ریاست جمهوری و اسماعیل نجار، رئیس ستاد مدیریت بحران کشور با حضور دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو، تقدیر بهعمل آمد.
“سلمه غیاثی“، مدیر روابط عمومی کمیسیون ملی یونسکو در ایران