نشست تخصصی "ارتقا آگاهی‌بخشی در حوزه سرطان" برگزار شد
کمیسیون ملی یونسکو- ایران به مناسبت روز جهانی سرطان (۴ فوریه) و همچنین هفته ملی مبارزه با سرطان، ۱۴ بهمن ۱۳۹۶، نشست تخصصی “ارتقا آگاهی‌بخشی در حوزه سرطان” را در کمیسیون ملی یونسکو، برگزار کرد.
این نشست با حضور دکتر نصیری قیداری، دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو- ایران، دکتر ایازی، معاون امور اجتماعی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، دکتر خدادوست، معاونت طب سنتی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، دکتر محقق‌داماد، رئیس کمیته ملی اخلاق زیستی و اخلاق در علم و فناوری، دکتر قره‌یاضی، نایب رئیس کمیته ملی اخلاق زیستی و اخلاق در علم و فناوری کمیسون ملی یونسکو- ایران، دکتر فخاری، رئیس شورای اسلامی استان تهران، دکتر مهنام، مدیر گروه علوم اجتماعی و انسانی کمیسیون ملی یونسکو- ایران و دبیر علمی نشست، دکتر حسینیان، عضو کمیته ملی MOST کمیسیون ملی یونسکو- ایران، دکتر شمس اردکانی، دبیر کارگروه حکمت و طب ایرانی اسلامی فرهنگستان علوم پزشکی، دکتر محققی، رئیس مرکز تحقیقات سرطان دانشگاه علوم پزشکی تهران، دکتر کاظمی، مشاور بین‌الملل دفتر طب سنتی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و دکتر نظری، رئیس مرکز سلامت سینا و عضو هیئت دانشگاه صنعتی شریف، در کمیسیون ملی یونسکو- ایران، از ساعت ۱۴ الی ۱۶ برگزار شد.
در آغاز این جلسه پس از تلاوت قرآن کریم و پخش سرود جمهوری اسلامی ایران، دکتر مهنام، مدیر گروه علوم اجتماعی و انسانی کمیسیون ملی یونسکو- ایران و دبیر علمی نشست، ضمن خوش‌آمدگویی و معرفی سخنرانان، اظهار داشت: روزهای جهانی فرصت‌هایی هستند برای بازاندیشی و هم‌اندیشی بیشتر در خصوص موضوعات مختلفی که شایسته توجه جهانی هستند. مهنام تاکید کرد: همان‌طور که می‌دانید دلیل این گردهم‌آیی نیز روز جهانی سرطان است که در آن بستری برای سازمان‌های بین‌المللی، نهادهای ملی، سمن‌ها، خیرین و مردم در جهت تبادل دانش و آگاهی درباره این موضوع، فراهم می‌شود.
مهنام ضمن اشاره به گفته بان‌کی‌مون، دبیرکل سابق سازمان ملل متحد در مورد سرطان مبنی بر اینکه یک سوم سرطان‌ها قابل پیشگیری هستند، بیان کرد: این آمار شایسته توجه است؛ چراکه بیانگر این موضوع است که این بیماری، با آموزش‌های مؤثر و آگاهی‌بخشی می‌تواند به‌طور چشمگیری کنترل شود.
او افزود: یکی از برنامه‌های مهم یونسکو در دپارتمان علوم اجتماعی و انسانی این سازمان، «برنامه مدیریت دگرگون های اجتماعی» است که از سال ۱۹۹۴ در استراتژی‌های یونسکو قرار گرفته است. این برنامه دربرگیرنده موضوع سلامت است که شامل سلامت اجتماعی، سلامت جسم و سلامت روان است که نیازمند هم‌افزایی میان تمام واحدهای ملی و بین‌المللی است که سرطان می‌تواند در اولویت آن‌ها باشد. از این‌رو ما هم بر خود لازم دانستیم که با برپایی این جلسه هم‌اندیشی، این بیماری را از جنبه‌ها و زوایای مختلف مورد واکاوی قرار دهیم.
پس از صحبت‌های مهنام، دکتر نصیری قیداری، دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو- ایران هم ضمن عرض خیرمقدم به مدعوین و تبریک به‌مناسبت دهه فجر، اشاره کرد که کمیسیون ملی یونسکو- ایران با توجه به اولویت‌های سازمان جهانی یونسکو درخصوص آگاهی‌بخشی در حوزه سلامت به آحاد مردم، با همکاری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، مرکز تحقیقات سرطان دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، جهاد دانشگاهی و کرسی تاریخ طب سنتی یونسکو در فرهنگستان علوم پزشکی ایران، این نشست تخصصی را برگزار کرده است.
نصیری بیان کرد: با گذشت زمان، دنیا در حوزه علم و تکنولوژی در حال پیشرفت است و بشر باید به موازات این پیشرفت به موضوع سلامت که یکی از مهم‌ترین حوزه‌های حیات بشری است، توجه کند. او ادامه داد: در مورد بیماری سرطان هم آن‌چه که باید بیش از همه مورد توجه قرار گیرد، عوامل محیطی مؤثر بر این بیماری مثل تغذیه ناسالم، چاقی و افزایش وزن و استعمال دخانیات است که در این راستا وظیفه کمیسیون ملی یونسکو، ارتقای آگاهی‌بخشی در جهت کاهش و جلوگیری از این عوامل زیان‌بار محیطی است.
دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو- ایران، افزود: با توجه به آن‌چه که گفته شد و طبق آمارهای داده شده، حدود ۳۵ درصد از سرطان‌ها قابل پیشگیری و بسیاری از انواع آن‌ها نیز قابل درمان هستند. بنابراین با دادن آموزش‌های لازم در این باره‌ها می‌توان باورهای نادرستی را که درخصوص این بیماری در اذهان مردم شکل گرفته است، زدوده و سطح سواد جامعه را در این زمینه ارتقا بخشید.
وی تأکید کرد که سازمان جهانی یونسکو از سال ۲۰۰۰ به موضوع سرطان به‌شکل ویژه‌ای توجه کرده و در سال ۲۰۰۶، اولین نشست روز جهانی سرطان را برگزار کرد. او اظهار داشت: این مناسبت‌های بین‌المللی، سبب توجه هر چه بیشتر مسئولان و مردم به مواردی از این دست می شود که مبتلابه همه جوامع است و می‌تواند در کاهش اثرات مخرب و زیان‌بار آن‌ها بسیار تاثیرگذار باشد.
نصیری در پایان صحبت‌های خود تأکید کرد: درخصوص امر پیشگیری و آموزش باید رسانه‌ها، صداوسیما، دانشگاه‌ها، پژوهش‌ها، انجمن‌ها و هر نهاد درگیر با این موضوع، توجه ویژه‌ای به این موارد داشته باشند..
دکتر حسینیان، عضو کمیته ملی MOST کمیسیون ملی یونسکو- ایران هم ضمن بررسی و تبیین جایگاه سرطان در مدیریت دگرگونی‌های اجتماعی، آمار در لحظه‌ای را نیز از نرخ رشد جمعیت، مرگ و میر، زاد و ولد، هزینه‌های بهداشت و درمان و همچنین هزینه‌های آموزش، ارائه کرد و از این زوایا به پارامترهای مؤثر در رشد این بیماری و عوامل جلوگیری از پیشرفت آن پرداخت.
دکتر محقق‌داماد، رئیس کمیته ملی اخلاق زیستی و اخلاق در علم و فناوری نیز به‌طور کلی از منظر بیماری به موضوع این نشست پرداخت و گفت: نکته درخورتوجه‌ای به ذهن من رسیده که بی‌تردید جای طرح آن در این جمع است. او بیان کرد: جدای از اخلاق پزشکی که طبیبان ملزم به رعایت آن هستند، از منظر اخلاقی، مردم نیز باید نسبت به بیماران رأفت و توجه بیشتری داشته باشند. محقق داماد تأکید کرد: آن‌طور که از شواهد تاریخی ما برمی‌آید، احترام به بیماران در گذشته و میان نیاکان ما، بیش از امروز بوده است و این درست همان پارامتری است که باید در کنار دیگر پارامترهای ضعف اخلاق در جامعه، مدنظر قرار گیرد.
همچنین در ادامه این نشست، دکتر ایازی، معاون امور اجتماعی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، اظهار کرد: اگر مردم درخصوص بسیاری از موارد علل ابتلا به سرطان آگاه شوند، اقدامات کنترلی را به‌نحو بهتری انجام می‌دهند و آن‌چه که هم اکنون در حوزه اجتماعی حائز اهمیت است، همین مشارکت مردم در حوزه پیشگیری و درمان است.
وی با اشاره به وجود ۷۲ سازمان مردم‌نهاد و خیریه در حوزه درمان سرطان، تأکید کرد که ما همواره در حوزه‌های اجتماعی و در مدیریت سلامت به‌دنبال افزایش مشارکت مردم هستیم. ایازی افزود: درواقع ما باید با تبیین راهکارهای بهینه و کارآمد در محله‌های مختلف در سطح کشور، به ارتقا مشارکت مردم در حوزه سلامت کمک کنیم. لازم به ذکر است که در این راستا در آخرین جلسه شورای سلامت و امنیت قضایی مصوب شد تمام محلات کشور، کانون‌های اجتماعی سلامت‌محور به‌ویژه در مورد بیماری‌های غیرواگیر را تشکیل دهند.
معاون امور اجتماعی وزارت بهداشت اظهار داشت: در نظام سلامت تنها ۲۵ درصد از کاری که می‌تواند در حوزه سلامت انجام گیرد، بر عهده مدیریت نظام سلامت است و ۷۵ درصد مربوط به مردم و نهادهای دیگر است که که متأسفانه این ۷۵ درصد مغفول مانده است.
وی در پایان با تاکید بر نقش دستگاه‌های متولی فرهنگی در حوزه کاهش ابتلا به سرطان، بیان کرد: فرهنگ سلامت باید بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته و ما نیز باید تمام تلاش خود را در جهت کاهش آمار ابتلا به سرطان به‌کار گیریم. چراکه طبق آمار، در حال حاضر سالانه ۱۰۰ هزار نفر به سرطان مبتلا می‌شوند که بنابر برآوردها، طی دو دهه آینده این آمار به ۱۵۰ هزار نفر افزایش پیدا خواهد کرد.
سپس دکتر شمس اردکانی، دبیر کارگروه حکمت و طب ایرانی اسلامی فرهنگستان علوم پزشکی، اظهار کرد: هزینه‌های گزافی در سال‌های متمادی با یارانه و بی‌یارانه در سرطان صرف می‌شود. وی ادامه داد: ۹۰ درصد پول داروی ما برای ۱۰ درصد داروها هزینه می‌شود و ۵۲ درصد هزینه کل سلامت ما در بخش سرپایی است که اگر بیماری‌های صعب‌العلاج را از آن کم کنیم، اوضاع بسیار متفاوت‌تر می‌شود. دبیر کارگروه حکمت و طب ایرانی اسلامی فرهنگستان علوم پزشکی، افزود: تفاوتی بین طب سنتی و طب نوین در حوزه موفقیت در مورد درمان سرطان نیست و هیچ‌یک در این حوزه بر دیگری برتری ندارد.
وی تأکید کرد: اما یک ویژگی در طب قدیم وجود دارد که می‌تواند از ابتلا به سرطان پیشگیری کند و آن ویژگی رعایت سبک زندگی است.
در ادامه این نشست دکتر قره یاضی، نایب رئیس کمیته ملی اخلاق زیستی و اخلاق در علم و فناوری کمیسیون ملی یونسکو– ایران، گفت: نرخ مرگ و میر ناشی از سرطان تغییر چشمگیری نداشته و تشخیص این بیماری افزایش یافته و امید به زندگی در کشور بالا رفته است. وی ادامه داد: سونامی سرطان در ایران واقعیت ندارد و حتی بعضی آمارها نشان می‌دهد که ابتلا به سرطان در ایران کاهش یافته است.
قره‌یاضی با بیان اینکه سموم شیمیایی از عوامل مؤثر در ابتلا به سرطان هستند، گفت: هم اکنون در کشاورزی از سمومی مانند سم دیازینون استفاده می‌شود که در دنیا استفاده از آن‌ها بخاطر سرطان‌زایی ممنوع شده است.
وی با اشاره به اینکه یک درصد از تولیدات کشاورزی در جهان به محصولات ارگانیک اختصاص دارد، گفت: بسیاری از سموم طبیعی نیز که در کشاورزی ارگانیک استفاده می‌شوند، اثرات مضری بر سلامت انسان دارند.
قره‌یاضی در پایان، اظهار کرد: استفاده از محصولات کشاورزی تراریخته در جهان افزایش یافته و با استفاده از محصولات تراریخته می‌توان محصولات کشاورزی‌ای تولید کرد که به انواع سموم احتیاجی نداشته باشند و این در خصوص پیشگیری از ابتلا به سرطان مساله مهمی است.(علاقمندان می توانند متن کامل این سخنرانی را در لینک مشاهده نمایند.)
سپس دکتر خدادوست، معاون طب سنتی وزارت بهداشت با بیان این موضوع که دیدگاه‌های افراطی در طب سنتی و اسلامی نگران‌کننده است، گفت: این دیدگاه‌ها به دین مردم آسیب وارد می‌کند.
وی اظهار داشت: سبک زندگی نادرست، مهم‌ترین عامل ابتلا به بیماری‌های غیرواگیر است و بهترین مداخله برای پیشگیری، اصلاح سبک زندگی است و این موضوعی است که سید اسماعیل جرجانی چند صد سال پیش بیان کرده و علم روز آن را ثابت می‌کند.
همچنین معاون طب سنتی وزارت بهداشت تأکید کرد: در طب سنتی، ظرفیت‌های بسیاری برای درمان سرطان وجود دارد که در طب رایج نیز این ظرفیت‌ها موجود است و باید از همه ظرفیت‌ها در کنار هم استفاده کرد.
دکتر محمدعلی محققی گفت: سرطان، بیماری‌ای با قدمت دیرینه است و در آینده به دلیل تغییر در دموگرافی جمعیت با سرطان بیشتر مواجه خواهیم بود.
او با تاکید بر اینکه مهم‌ترین و اصلی‌ترین ظرفیت برای کنترل سرطان، پیشگیری است، اظهار کرد: بعضی از بیماری‌های سرطانی به‌طور کامل مهار شده‌اند و نتیجه مهار آن‌ها در مقایسه با بیماری‌های قلبی بهتر بوده است و هیچ سرطانی وجود ندارد، مگر آنکه در درمان آن پیشرفت حاصل شده باشد.
پس از ایشان، دکتر محققی، رئیس مرکز تحقیقات سرطان دانشگاه علوم پزشکی تهران، به عنوان سخنران بعدی این جلسه، گفت: راهبردهای افزایش آگاهی‌های عمومی در جامعه ایران جهت پیشگیری از سرطان، اهمیت بسیار زیادی دارد و جامعه ما، جامعه‌ای رو به رشد است و ظرفیت‌های خوبی برای مواجهه با مشکلات دارد و تاکنون نیز موفقیت‌های بسیاری در درمان بیماری‌های واگیر و غیرواگیر به دست آورده است.
وی با بیان اینکه سرطان در کشور بعد از حوادث و بیماری‌های قلبی و عروقی سومین علت فوت است، گفت: چندین عامل خطر در مورد بیماری‌های غیرواگیر در جامعه ما وجود دارد که از میان آن‌ها می‌توان به رژیم‌های غذایی ناسالم، فشار خون، چاقی و توده بدنی بالا، کم‌تحرکی، مصرف دخانیات و آلودگی هوا اشاره کرد.
رئیس مرکز تحقیقات سرطان دانشگاه علوم پزشکی تهران، افزود: جمعیت بین ۱۵ تا ۶۰ سال کشور، هدف آموزش عمومی هستند و باید در بحث آموزش عمومی به‌ویژه در موضوع سرطان مورد توجه قرار بگیرند.
دکتر امیرهومن کاظمی، مشاور بین‌الملل دفتر طب سنتی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، سخنران بعدی این نشست بود که در خصوص طب سنتی و سرطان مواردی را مطرح کرد که در لینک قابل دسترسی می است.
دکتر الهام فخاری، رئیس شورای اسلامی استان تهران نیز با حضور در این نشست به‌عنوان آخرین سخنران به ارائه نکاتی پرداخت و گفت: سرطان یک بیماری خاص با شرایط خاص است و موضوعی که دراین باره باید مورد توجه قرار گیرد این است که آیا در این مورد خاص، صرفا ارائه آمار و ارقام کمکی به توانمندتر شدن و روش‌مندتر شدن ما در مهار این بیماری کرده است یا خیر؟ فخاری ادامه داد: متأسفانه در بحث کیفیت ما هنوز کمی‌گرا هستیم. در حالی‌که کیفیت زندگی و درواقع سبک زندگی، نیازمند نگاه و تفکر سیستمی است. او در ادامه این موضوع تأکید کرد: ما باید در پی آن باشیم که بجای پرداختن به بحث کمیت در آموزش عالی به کیفیت بپردازیم و در این حوزه با یک بازاندیشی درست، گام‌های مؤثری را در جهت مسائل گوناگون بالاخص موضوع بیماری سرطان برداریم.
در ادامه، سایر حاضرین در نشست به تبادل نظر و پرسش و پاسخ پرداختند.