ثبت مشاهیر ایرانی در یونسکو
- بزرگداشت شخصیت‌ها و رویدادهای فرهنگی، هنری و علمی
معرفی و بزرگداشت نقش ارزنده شخصیت‌ها در خلق و توسعه تمدن بشری از جمله رسالت‌های یونسکو به‌شمار می‌رود. هدف این برنامه معرفی و شناساندن سهم و نقش مؤثر و اساسی شخصیت‌ها و رویدادهای کشورها در غنای متقابل فرهنگ‌ها، ترویج تفاهم فرهنگی، گسترش مناسبات بین‌المللی و کمک به استقرار صلح است. یونسکو هر دو سال یکبار در آستانۀ برگزاری کنفرانس عمومی خود از کلیۀ کشورهای عضو و اعضای وابسته می‌خواهد تا سده یا هزارۀ شخصیت‌های فرهنگی، علمی و هنری (تولد، فوت، فعالیت‌ها) و رویدادهای فرهنگی، علمی و هنری (تاریخ وقوع) را که با دورۀ دوسالۀ آیندۀ سازمان انطباق دارد برای ثبت در فهرست یونسکو پیشنهاد کنند. پیشنهاد کشورها پس از بررسی در جریان کنفرانس عمومی یونسکو تصویب و به طور رسمی به همه کشورها اعلام می‌شود.
سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد «یونسکو» چند برنامه برای ثبت آثار ملموس و ناملموس و شخصیت‌ها و رویدادهای کشورهای عضو دارد که تفکیک آنها از یکدیگر ضروری است:
- ثبت آثار غیرمادی (معنوی) در چارچوب کنوانسیون حفظ میراث معنوی (۲۰۰۳) صورت می گیرد. ثبت آثار معنوی تا پیش از تصویب و اجرای کنوانسیون ۲۰۰۳، در قالب برنامه بین‌المللی شاهکارهای میراث شفاهی بشری صورت می‌گرفت.
- ثبت آثار مستند در برنامه حافظه جهانی یونسکو قرار می گیرد.
- سده و هزاره مشاهیر علم و ادب و رویدادهای فرهنگی، علمی و هنری در فهرست شخصیت‌ها و رویدادهای علمی، فرهنگی و هنری جهان یونسکو ثبت می‌شود.
- تعیین روز، سال و دهه جهانی شرایط ویژه و خاصی دارد و معمولاً به پیشنهاد و تصویب سازمان‌های وابسته به نظام ملل متحد و توسط مجمع عمومی سازمان ملل متحد صورت می‌گیرد.
لازم است ذکر شود که ثبت سده یا هزارۀ تولد یا وفات شخصیت‌ها و رویدادها به‌هیچ وجه به معنای اعلام سال جهانی نیست. برای نمونه سال ۲۰۰۷ هشتصدمین سال تولد مولانا بود نه سال جهانی مولانا، به همین نحو سال ۲۰۰۹ مصادف با چهارصدمین سال تولد شیخ بهایی و مقارن با سال بین‌المللی نجوم بود. - یونسکو از سال ۱۹۶۵ برنامۀ ثبت سده و هزارۀ مشاهیر و رویدادهای فرهنگی ، علمی و هنری کشورها را آغاز کرده است. پیشنهاد ثبت سده یا هزارۀ مشاهیر یا رویدادها شرایط زیر باید دارا باشد:
- ارتباط و انطباق آن با هدف‌ها و مأموریت سازمان در حوزه‌های فرهنگ، علوم و آموزش و تأثیر آن در ترویج روابط و تفاهم میان ملت‌ها، گفتگوی فرهنگی، مدارا و بالاخره استقرار صلح.
- فراملی بودن شخصیت یا رویداد معرفی شده (بین‌المللی یا منطقه‌ای) به‌طوری که بتواند بازتابی از آرمان‌ها، ارزش‌ها، تنوع فرهنگی و جهانشمولی سازمان باشد.
- کشور یا کشورهای پیشنهاد دهنده باید فعالیت‌ها و برنامه‌هایی را در سطح ملی به مناسبت سده یا هزارۀ مورد نظر خود پیش‌بینی و تمهیدات مالی لازم برای برگزاری این فعالیت‌ها و برنامه‌ها تدارک دیده باشند.
- سده یا هزارۀ تأسیس، استقلال حکومت‌ها و دولت‌ها، سلسه‌ها، امپراتوری‌ها و رویدادهای نظامی واجد شرایط برای ثبت در فهرست یونسکو نیست.
- اسامی مشاهیر ایرانی که از ابتدا تا کنون سده یا هزاره آنها در فهرست مشاهیر علم و ادب یونسکو ثبت شده است
- هشتصد و پنجاهمین سالروز زندگی فعال شهاب الدین یحیی بن حبش سهروردی، فیلسوف و عارف ۲۰۱۹-۲۰۱۸
- هزار و هفتصد و پنجاهمین سالروز تاسیس دانشگاه جندی شاپور ۲۰۱۹-۲۰۱۸
- هزار و یکصد و پنجاهمین سالروز تولد محمد زکریای رازی، ۲۰۱۷ـ ۲۰۱۶
- هفتصدمین سال نگارش کتاب گلشن راز توسط شیخ محمود شبستری، ۲۰۱۷ـ ۲۰۱۶
- هزار و پنجاهمین سالروز تولد سید مرتضی علم الهدی، ۲۰۱۷ـ ۲۰۱۶
- هشتصدمین سال زندگی فعال نجم‌الدین کبری، عارف بزرگ و انسان‌شناس برجسته ایرانی- ۲۰۱۴-۲۰۱۵
- هشتصدمین سال تولد فخرالدین عراقی، شاعر و ادیب پرآوازه ایرانی- ۲۰۱۴-۲۰۱۵
- ششصدمین سال زندگی فعال عبدالقادر مراغه‌ای، اولین ردیف‌نویس موسیقی اصیل ایرانی-۲۰۱۴-۲۰۱۵
- هفصتدمین سال تولد میرسید علی همدانی، عارف و ادیب بزرگ ایرانی- ۲۰۱۴- ۲۰۱۵
- هزارمین سال گردآوری کتاب قانون ابن سینا در طب- ۲۰۱۲-۲۰۱۳
- هزارمین سال دستاوردهای ابوسعید ابوالخیر- ۲۰۱۲-۲۰۱۳
- هزاروصدمین سال تالیف کتاب علائق النفیسه ابن رسته اصفهانی در حوزه جغرافیا- ۲۰۱۲-۲۰۱۳
- پانصدمین سالگرد دستاوردهای عبدالعلی بیرجندی در حوزه علم نجوم- ۲۰۱۲-۲۰۱۳
- هزارو دویست و پنجاهمین سال تولد سیبویه د رحوزه انسان‌شناسی- ۲۰۱۰-۲۰۱۱
- هفتصمدمین سال وفات قطب‌الدین شیرازی، دانشمند ایرانی- ۲۰۱۰-۲۰۱۱
- هفتصدو پنجاهمین سال زندگی فعال خواجه نصیرالدین طوسی، دانشمند ایرانی- ۲۰۱۰- ۲۰۱۱
- هزارمین سال تدوین کتاب شاهنامه فردوسی- ۲۰۱۰-۲۰۱۱
- چهارصدمین سال وفات شیخ بهایی، دانشمند، ریاضی‌دان، منجم و معمار ایرانی- ۲۰۰۸-۲۰۰۹
- نهصدوپنجاهمین سال تولد امام محمد غزالی، فیلسوف بزرگ ایرانی- ۲۰۰۸-۲۰۰۹
- هزارمین سال تولد حکیم ناصر خسرو- ۲۰۰۳
- صدمین سال تولد ابوالحسن صبا- ۲۰۰۲
- هشتصدمین سال تولد خواجه نصیرالدین طوسی- ۲۰۰۱
- صدو پنجاهمین سال وفات امیرکبیر- ۲۰۰۱
- هزارمین سال وفات ابوالوفا محمدبن یحیی بوزجانی، ریاضی‌دان و منجم- ۱۹۹۸
- سیصدمین سال وفات ملا محمدباقر مجلسی، دانشمند بزرگ شیعی عهد صفوی- ۱۹۹۸
- تولد نیما یوشیج، شاعر و پدر شعر نو ایران- ۱۹۹۶
- ششصدمین سال تولد عبدالرحمن محمد جامی، شاعر و ا دیب بزرگ ایرانی- ۱۹۹۶
- نهصدمین سال وفات حکیم عمر خیام، شاعر پرآوازه ایرانی- ۱۹۹۶
- چهارصدمین سال تولد صائب تبریزی- ۱۹۹۵
- هزارمین سال گردآوری نسخه برجسته خطی شاهنامه فردوسی، شاعر بزرگ و حماسه‌سرای ایرانی- ۱۹۹۰
- ششصدمین سال وفات خواجه محمد شمس‌الدین محمد حافظ شیرازی- ۱۹۸۹
- نهصدمین سال وفات خواجه عبدالله انصاری، عارف بزرگ ایرانی – ۱۹۸۹
- نهصدمین سال بزرگداشت امام محمد غزالی، دانشمند برجسته ایرانی- ۱۹۸۵
- هشتصدمین سال تولد شیج مصلح‌الدین سعدی شیرازی، شاعر و ادیب پرآوازه ایرانی- ۱۹۸۴
- هزارمین سال تولدابن سینا، دانشمند بزرگ ایرانی- ۱۹۸۰