متن سخنرانی دکتر محمدرضا سعیدآبادی دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو در همایش بین‌المللی بررسی زندگی، آثار و اندیشه‌های سیدجمال‌الدین اسدآبادی ۲۱ تا ۲۲ آبان ۱۳۸۷
رسالتی که کمیسیون ملی یونسکوـ ایران ظرف ۶ دهه گذشته و به گواهی اسناد و مدارک در انجام آن موفق بوده است و ثبت سده و هزاره مشاهیری چون حافظ، خیام، سعدی، علامه محمدباقر مجلسی، فارابی، فردوسی، خواجه نصیرالدین طوسی، ذکریای رازی، صائب، عطار، هزاره شاهنامه، ۱۵۰ سال وفات امیرکبیر، مولانا، بوزجانی، نیما، سنائی، امام محمد غزالی، شیخ بهائی در فهرست مشاهیر و رویدادهای یونسکو را در کارنامه خود دارد.
برنامه ثبت سده و هزاره مشاهیر و رویدادهای فرهنگی، علمی و هنری از سال ۱۹۶۵ در یونسکو و با هدف معرفی و شناساندن سهم و نقش مؤثر و اساسی شخصیت‌ها و رویدادهای کشورها در غنای متقابل فرهنگ‌ها، ترویج تفاهم فرهنگی، گسترش مناسبات بین‌المللی و کمک به استقرار صلح است. سازمان هر دو سال یکبار و در آستانه برگزاری کنفرانس عمومی خود از کلیه کشورهای عضو و اعضای وابسته می‌خواهد تا سده یا هزاره شخصیت‌های فرهنگی، علمی و هنری (تولد، فوت، فعالیت) و رویدادهای فرهنگی، علمی و هنری (تاریخ وقوع) را که با دوره دو ساله آینده سازمان انطباق دارد برای ثبت در فهرست یونسکو پیشنهاد کنند. سه اصل در پیشنهاد ثبت سده و هزاره مشاهیر یا رویدادها باید مورد توجه قرار گیرد: ارتباط و انطباق سده و یا هزاره با هدف‌ها و مأموریت سازمان در حوزه‌های آموزش، فرهنگ، علوم و تأثیر آن در ترویج روابط و تفاهم میان ملت‌ها، گفتگوی فرهنگی، مدارا و استقرار صلح؛ فراملی بودن شخصیت‌ها یا رویدادها بگونه‌ای که بتوانند بازتابی از آرمان‌ها، ارزش‌ها، تنوع فرهنگی و جهانشمولی سازمان باشد؛ و بالاخره تعهد کشورهای پیشنهاد دهنده به برگزاری مراسم بزرگداشت و پیش‌بینی تمهیدات مالی لازم.
برای دوره ۲۰۰۹-۲۰۰۸ جمعاً ۶۷ سده و هزاره شخصیت یا رویدادها در فهرست یونسکو ثبت شده است از جمله می‌توان به ۸۵۰ سال وفات سنائی غزنوی، ۹۵۰ سالگرد تولد امام محمد غزالی، چهارصدمین سال تولد شیخ بهائی، ۱۵۰ سالگرد تولد رودکی و بالاخره ۱۵۰ سال حیات فعال سیدجمال‌الدین اسدآبادی اشاره کرد.
یونسکو از هم‌اکنون از کلیه کشورهای عضو درخواست کرده است تا پیشنهادهای خود را برای ثبت سده یا هزاره مشاهیر یا رویدادها برای دوره ۲۰۱۱-۲۰۱۰ به سازمان ارسال کنند. این درخواست از سوی کمیسیون به نهادهای فرهنگی و علمی کشور منعکس شده است. مجدداً از این تریبون استفاده می‌کنم و از همه شخصیت‌های حقوقی و حقیقی می‌خواهم تا در شناسایی و معرفی مفاخر علمی و فرهنگی و رویدادهای تأثیرگذار کشور به جهانیان، کمیسیون ملی یونسکو ـ ایران را در انجام رسالتی که بر عهده دارد، یاری دهند.
سیدجمال الدین که این همایش به مناسبت ۱۵۰ سال حیات فعال وی در فهرست مشاهیر یونسکو برگزار می‌شود، حکیم، فیلسوف، سیاستمدار، ترقی‌طلب و آزادی‌خواه و از پیشگامان نهضت همبستگی و اتحاد مسلمانان است. او بر این باور بود که مسلمانان به نواندیشی، خودیابی و اتحاد نیاز دارند و این سه عامل را شالوده صیانت از مبانی و هویت اسلامی، ترقی جهان اسلام، مبارزه با نفوذ و سلطه بیگانگان و نیل به خودکفایی و استقلال می‌دانست. اندیشه‌های اصلاح‌گرایانه او فرامرزی است و تأثیر قاطع آن‌ها را می‌توان در ظهور جنبش‌های استقلال‌طلبانه مسلمانان در اواخر قرن گذشته مشاهده کرد.
همایش حاضر فرصتی است برای غور و تعمق بیشتر در آراء، اندیشه‌ها و خدمات سیدجمال‌الدین اسدآبادی و معرفی و شناساندن او به نسل‌های جوان و نسل‌های آینده.
کمیسیون ملی یونسکو ایران ضمن سپاس مجدد از همه نهادهای برگزارکننده همایش سید جمال‌الدین اسدآبادی و آرزوی توفیق برای آن، امیدوار است تجلیل و معرفی چهره‌های درخشان فرهنگ، ادب و علم ایران هم‌چنان در سر لوحه فعالیت و اقدامات فرهنگی مجموعه نهادهای کشور باشد.