متن سخنرانی دکتر محمدرضا سعیدآبادی دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو در همایش بین‌المللی بررسی زندگی، آثار و اندیشه‌های سیدجمال‌الدین اسدآبادی ۲۱ تا ۲۲ آبان ۱۳۸۷
رسالتي كه كميسيون ملي يونسكوـ ايران ظرف 6 دهه گذشته و به گواهي اسناد و مدارك در انجام آن موفق بوده است و ثبت سده و هزاره مشاهيري چون حافظ، خيام، سعدي، علامه محمدباقر مجلسي، فارابي، فردوسي، خواجه نصيرالدين طوسي، ذكرياي رازي، صائب، عطار، هزاره شاهنامه، 150 سال وفات اميركبير، مولانا، بوزجاني، نيما، سنائي، امام محمد غزالي، شيخ بهائي در فهرست مشاهير و رويدادهاي يونسكو را در كارنامه خود دارد.
برنامه ثبت سده و هزاره مشاهير و رويدادهاي فرهنگي، علمي و هنري از سال 1965 در يونسكو و با هدف معرفي و شناساندن سهم و نقش مؤثر و اساسي شخصيت‌ها و رويدادهاي كشورها در غناي متقابل فرهنگ‌ها، ترويج تفاهم فرهنگي، گسترش مناسبات بين‌المللي و كمك به استقرار صلح است. سازمان هر دو سال يكبار و در آستانه برگزاري كنفرانس عمومي خود از كليه كشورهاي عضو و اعضاي وابسته مي‌خواهد تا سده يا هزاره شخصيت‌هاي فرهنگي، علمي و هنري (تولد، فوت، فعاليت) و رويدادهاي فرهنگي، علمي و هنري (تاريخ وقوع) را كه با دوره دو ساله آينده سازمان انطباق دارد براي ثبت در فهرست يونسكو پيشنهاد كنند. سه اصل در پيشنهاد ثبت سده و هزاره مشاهير يا رويدادها بايد مورد توجه قرار گيرد: ارتباط و انطباق سده و يا هزاره با هدف‌ها و مأموريت سازمان در حوزه‌هاي آموزش، فرهنگ، علوم و تأثير آن در ترويج روابط و تفاهم ميان ملت‌ها، گفتگوي فرهنگي، مدارا و استقرار صلح؛ فراملي بودن شخصيت‌ها يا رويدادها بگونه‌اي كه بتوانند بازتابي از آرمان‌ها، ارزش‌ها، تنوع فرهنگي و جهانشمولي سازمان باشد؛ و بالاخره تعهد كشورهاي پيشنهاد دهنده به برگزاري مراسم بزرگداشت و پيش‌بيني تمهيدات مالي لازم.
براي دوره 2009-2008 جمعاً 67 سده و هزاره شخصيت يا رويدادها در فهرست يونسكو ثبت شده است از جمله مي‌توان به 850 سال وفات سنائي غزنوي، 950 سالگرد تولد امام محمد غزالي، چهارصدمين سال تولد شيخ بهائي، 150 سالگرد تولد رودكي و بالاخره 150 سال حيات فعال سيدجمال‌الدين اسدآبادي اشاره كرد.
يونسكو از هم‌اكنون از كليه كشورهاي عضو درخواست كرده است تا پيشنهادهاي خود را براي ثبت سده يا هزاره مشاهير يا رويدادها براي دوره 2011-2010 به سازمان ارسال كنند. اين درخواست از سوي كميسيون به نهادهاي فرهنگي و علمي كشور منعكس شده است. مجدداً از اين تريبون استفاده مي‌كنم و از همه شخصيت‌هاي حقوقي و حقيقي مي‌خواهم تا در شناسايي و معرفي مفاخر علمي و فرهنگي و رويدادهاي تأثيرگذار كشور به جهانيان، كميسيون ملي يونسكو ـ ايران را در انجام رسالتي كه بر عهده دارد، ياري دهند.
سيدجمال الدين كه اين همايش به مناسبت 150 سال حيات فعال وي در فهرست مشاهير يونسكو برگزار مي‌شود، حكيم، فيلسوف، سياستمدار، ترقي‌طلب و آزادي‌خواه و از پيشگامان نهضت همبستگي و اتحاد مسلمانان است. او بر اين باور بود كه مسلمانان به نوانديشي، خوديابي و اتحاد نياز دارند و اين سه عامل را شالوده صيانت از مباني و هويت اسلامي، ترقي جهان اسلام، مبارزه با نفوذ و سلطه بيگانگان و نيل به خودكفايي و استقلال مي‌دانست. انديشه‌هاي اصلاح‌گرايانه او فرامرزي است و تأثير قاطع آن‌ها را مي‌توان در ظهور جنبش‌هاي استقلال‌طلبانه مسلمانان در اواخر قرن گذشته مشاهده كرد.
همايش حاضر فرصتي است براي غور و تعمق بيشتر در آراء، انديشه‌ها و خدمات سيدجمال‌الدين اسدآبادي و معرفي و شناساندن او به نسل‌هاي جوان و نسل‌هاي آينده.
كميسيون ملي يونسكو ايران ضمن سپاس مجدد از همه نهادهاي برگزاركننده همايش سيد جمال‌الدين اسدآبادي و آرزوي توفيق براي آن، اميدوار است تجليل و معرفي چهره‌هاي درخشان فرهنگ، ادب و علم ايران هم‌چنان در سر لوحه فعاليت و اقدامات فرهنگي مجموعه نهادهاي كشور باشد.